Giáo án Ngữ văn 12 tuần 15 bài: Quá trình văn học và phong cách văn học

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC

A. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
Giúp học sinh:
1. Kiến thức.
- Nắm được khái niệm quá trình văn học.
- Bước đầu có ý niệm về các trào lưu văn học tiêu biểu.
2.Kĩ năng. Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản lí luận văn học.
3.Thái độ. Có tình yêu đối với văn học.
B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ
1. Chuẩn bị của thầy: sgk, bài soạn, bảng phụ.
2. Chuẩn bị của trò: sgk, vở soạn, bảng phụ.
C.CÁCH THỨC TIẾN HÀNH. Nêu vấn đề, thảo luận, tích hợp.
D.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
1- Kiểm tra bài cũ.
2. Bài mới.
Hoạt động của thầy và trò
Hoạt động 1:

Nội dung cần đạt
I- Quá trình văn học.

Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm 1- Khái niệm quá trình văn học.
quá trình văn học.
GV: Văn học là gì?
(Văn học là một loại hình nghệ thuật,


một hình thái ý thức xã hội đặc thù.)
GV: Giữa văn học và lịch sử có mối

quan hệ với nhau như thế nào?
+ VH phản ánh đời sống (l/s xh) bằng
hình tương. VD: CPhèo.
+ Những biến động của LSXH
thường tạo nên những chuyển biến
trong LS phát triển của VH. (VD:
Trào lưu thơ mới).
GV: (? VHVN có mấy bộ phận?
+ VHDG và VH viết.
? Quá trình pt của VH viết: 3 thời kì:
+ Từ TK X-> XIX.
+ Từ TK XX-> CMT8-1945.
+ Từ 1945-> hết TKXX.)
GV: Quá trình văn học là gì?
- Quá trình văn học là diễn tiến hình thành, tồn
Thao luận nhóm nhỏ:
GV: Nêu các quy luật chung của quá
trình văn học? Lấy ví dụ?

tại, thay đổi, phát triển của văn học qua các thời
kì lịch sử. (Tg, tp, trào lưu, khuynh hướng)
- Quy luật cơ bản của quá trình văn học:
+ Văn học gắn bó với đời sống.

GV: Em hiểu như thế nào về quy luật + Văn học phát triển trong sự kế thừa và cách
tân.
kế thừa cách tân của văn học?
. Kế thừa: là dựa trên nền tảng truyền thống, sử

GV lấy ví dụ.

dụng các yếu tố nghệ thuật truyền thống: ND,
HT...
. Cách tân: Làm ra cái mới chưa từng có.
-> Kế thừa là cơ sở tồn tại của văn học, cách tân

GV: Truyện Kiều - ND (Cốt truyện,
hình thức, ...) XD...

làm cho văn học luôn vận động và phát triển.
+ Văn học tồn tại, vận động trong sự bảo lưu
tiếp biến: giữ gìn, phát huy những tinh hoa của
truyền thông; tiếp thu có chọn lọc và cải biến
cho phù hợp những tinh hoa văn học của thế
giới.

GV: Thế nào là trào lưu? VD?
GV lấy VD: trào lưu thơ mới xuất
hiện khi nào? đến nay còn không?

2- Trào lưu văn học.
- Khái niệm trào lưu
Xu hướng đang được đông đảo người theo

(1932-1945). Hay kể tên những tác trong một lĩnh vực tư tưởng, văn hóa,... nào đó.
giả tiêu biểu? Sáng tác của những tác Nó ra đời và mất đi trong một khoảng thời gian
giả này có gì gần gũi nhau? ( Phá vỡ nhất định
tính quy phạm, cái tôi cá nhân được
bộc lộ một cách rõ nét đem đến cho

thi ca một sức sống mới).

GV: Thế nào là trào lưu văn học?
- Khái niệm trào lưu văn học
Trào lưu văn học là một phong trào sáng tác
tập hợp những tác giả, tác phẩm gần gũi nhau về
cảm hứng, tư tưởng, nguyên tác miêu tả hiện
thực, tạo thành một dòng rộng lớn có bề thế


trong đời sống văn học dân tộc hoặc của một
GV: Kể tên những trào lưu văn học thời đại. Nó chỉ tồn tại ở một thời gian nhất
định.
VN mà em biết?
Gv thuyết trình thêm.
GV: Kể tên những trào lưu văn học
lớn trên TG mà em biết?

+ ở VN: Trào lưu văn học lãng mạn ,trào lưu
văn học hiện thực(30-45).Sau CMT8/1945 trào
lưu văn học hiện thực xã hội chủ nghĩa .
+ Trên TG: văn học Phục hưng, chủ nghĩa cổ
điển, CN lãng mạn, CN hiện thực phê phán, CN
hiện thực XHCN
- Đặc trưng cơ bản của các trào lưu văn học lớn
trên TG.

GV: Những đặc trưng cơ bản của các

STT Trào lưu

trao lưu VH lớn trên TG

Đặc trưng cơ bản.

VH
Văn học Đề cao con người, giải
1

Phục h- phóng cá tính, chống lại tư
ưng

tưởng khắc nhiệt thời trung
cổ.

Chủ
2

Đề cao lí trí, sáng tác theo

nghĩa cổ quy phạm chặt chẽ.
điển
Đề cao những nguyên tắc

3

Chủ

chủ quan, thường lấy đề tài

nghĩa

trong thế giới tưởng tượng

lãng

của nhà văn, xây dựng hình

mạn

tượng sao cho phù hợp với lí
tưởng và ước mơ của nhà


văn.
Thiên về những nguyên tắc

4

Chủ

khách quan, chú ý chọn đề

nghĩa

tài trong đời sống hiện thực.

hiện

Chủ trương " nhà văn là nhà

thực phê thư ký trung thành của thời
đại", quan sát thực tế để sáng
phá n
tạo các điển hình.
CN hiện Miêu tả cuộc sống cách

5

thực

mạng, đề cao vai trò lịch sử

XHCN

của nhân dân.

Hoạt động 2 Hướng dẫn h/s củng cố
kiến thứcqua việc luyện tập
4. củng cố: Cho HS làm bài tập 1-SGK/tr.183.
STT

Trào lưu

Đặc trưng cơ bản

1

VHLM

-Lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của nhà văn, cố gắng xây

(Chữ

dựng hình tượng nghệ thuật sao cho phù hợp với lí tưởng và ước mơ

người
tù)

tử của nhà văn. (Nguyễn Tuân hướng về quá khứ và tưởng tượng tình
huống gặp gỡ đầy éo le, oái oăm giữa người tử tù HC với viên quản


ngục, tưởng tượng cảnh HC cho chữ trong nhà giam.
NT xây dựng hình tượng HC phù hợp với lý tưởng thẩm mĩ của ông
về con người mang vẻ đẹp tài hoa, thiên lương trong sáng, khí phách
anh hùng, dũng cảm chống lại cường quyền bạo ngược.)
2

VHHTPP

- Lấy đề tài trong c/s hiện thực, chủ trương " nhà văn là người thư kí

HPCMTG trung thành của thời đại"quan sát thực tế để sáng tạo các điển hình.
(Số

Đỏ- (VTP xoáy vào hiện tại, ghi lại một cách chân thực những cái đồi bại

VTP)

lố lăng, vô đạo đức của XH tư sản, thành thị đương thời.
VTP sáng tạo một loạt điển hình để bóc trần bộ mặt giả dối của
những kẻ thượng lưu thành thị, để chôn vùi cả cái XH xấu xa, đen tối
đó.)

5. Dặn dò: Về nhà soạn tiếp phần II.

Ngày giảng:
Lớp giảng:
Tiết: 44
QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC
( Tiếp theo)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
Giúp học sinh:
1. Kiến thức.
- Nắm được khái niệm phong cách văn học.
- Biết nhận diện những biểu hiện của phong cách văn học .


2.Kĩ năng. Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản lí luận văn học.
3.Thái độ. Có tình yêu đối với văn học.
B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ
1. Chuẩn bị của thầy: sgk, bài soạn, bảng phụ.
2. Chuẩn bị của trò: sgk, vở soạn, bảng phụ.
C.CÁCH THỨC TIẾN HÀNH. Nêu vấn đề, thảo luận, tích hợp.
D.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
1- Kiểm tra bài cũ. Quá trình văn học là gì? Trào lưu văn học là gì?
2. Bài mới.
Hoạt động của thầy và trò

Yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1.Hướng dẫn h/s tìm I. Quá trình văn học.
hiểu khái niệm phong cách văn
học.

1. Khái niệm quá trình văn học.
2. Trào luư văn học.
II.phong cách văn học.

Cho h/s thảo luận nhóm theo cặp
(5')

1. Khái niệm phong cách văn học.

GV: Trình bày ngắn gọn phong
cách nghệ thuật của nhà thơ Tố
Hữu? Các nét phong cách ấy thể - Phong cách văn học là những nét riêng biệt, độc đáo
hiện ở những phương diện nào, của một tác gia trong quá trình nhận thức và phản ánh
trong một hay nhiều tác phẩm?

c/s, những nét độc đáo ấy thể hiện trong tất cả các yếu
tố nội dung và hình thức của từng tác phẩm cụ thể.

Từ đó cho biết thế nào là phong
cách học?

( Phong cách là dấu ấn độc đáo của cá nhân nhà văn
trong sáng tác văn học)
- Phong cách văn học in đậm dấu ấn dân tộc và dấu ấn

-HS trình bày, GV chuẩn kiến thời đại.
thức.
GV:Cho biết phong cách của một
số nhà văn nhà thơ mà em biết?

2. Những biểu hiện của phong cách văn học.

- Giọng điệu riêng biệt, cách nhìn, cách cảm thụ có tính
chất khám phá của t/g.
- Sự sáng tạo những yếu tố thuộc nội dung tác phẩm in
đậm dấu ấn riêng của t/g.
- Hệ thống phương thức biểu hiện, các thủ pháp kĩ
thuật mang dấu ấn riêng.
- Thống nhất từ cốt lõi, nhưng sự triển khai phải đa
dạng, đổi mới.
- Có phẩm chất thẩm mĩ cao, giàu tính nghệ thuật.
Hoạt động 2: Hướng dẫn h/s kl
Quá trình văn học là gì? Hoạt

III. Kết luận
Ghi nhớ SGK T 183

động nổi bật của quá trình văn
học? Thành tựu của quá trình văn
học?
Hoạt động 3: Hướng dẫn h/s IV. luyện tập.
luyện tập
Bài 2 ( 183)

* Nét chính phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân.


- Thể hiện rõ nét chất tài hoa và uyên bác ( Đây chính
là nét bao trùm nhất trong phong cách Nguyễn
Ruân).Tài hoa trong việc dựng người , dựng cảnh,trong
những so sánh liên tưởng táo bạo, bất ngờ,... Uyên bác
trong việc vận dụng sự hiểu biét thuộc nhiều ngành
khoa học khác nhau để quan sát hiện thực, sáng tạo
hình tượng, mang đến cho người đọc một khối lượng tri
thức đa dạng, phong phú.
- Có cảm hứng đặc biệt trước những tính cách phi thường, xuất chúng, những phong cảnh tuyệt mĩ, gió bão,
thác ghềnh dữ dội.
- Thường tiếp cận phát hiện, miêu tả, khen, chê sự vật
ở phương diện văn hóa thẩm mĩ; Nhiều nhân vật ( nhất
là những nhân vạt chính diện)đều được thể hiệnnhư
những người tài hoa nghệ sĩ.
* Nét phong cách nghệ thuật Tố Hữu.
- Nội dung tác phẩm mang chất trữ tình chính trị.
- Nghệ thuật biểu hiện đậm đà tính dân tộc.


* Hoạt động 2: GV cho HS tìm
hiểu về phong cach văn học.

- GV cho HS đọc phần II.1
- GV có thể đa ra một số nhà văn
tiêu biêu, có phong cách nổi bật
để HS thảo luận, nhận xét phong
cách của từng nhà văn, nhà thơ.

- GV tổng hợp, khái quát đi đến
khái niệm phong cách văn học.

- HS đọc phần II.2. GV cho HS
cảm nhận , lấy VD minh hoạ qua
các tác phẩm đã học làm nổi bật
những biểu hiện của phong cách.


- GV nhận xét, chốt ý.

* Hoạt động 3: GV gọi 2 HS
đọc ghi nhớ SGK T183.

* Hoạt động 4: GV hớng dẫn
HS làm bài tập.
GV chia lớp thành 4 nhóm: nhóm
1,3 BT1; nhóm 2,4 BT2.
Các nhóm thảo luận, cử đại diện
trình bày. Các nhòm nhận xét bổ
xung. GV chốt ý.

Bài tập 1: Nhận xét sự văn tắt
khác biệt về đặc trng của văn
học lãng mạn và văn học hiện


thực phê phán qua truyện " Chữ
ngời tử tù" ( Nguyễn Tuân) và

đoạn trích " Hạnh phúc của một
tang gia" ( trích Số đỏ của Vũ
Trọng Phụng).

Bài tập 2: Nêu những nét chính
của

phong

cách

nghệ

Nguyễn Tuân và Tố Hữu.

thật