Giáo án Ngữ văn 12 tuần 28 bài: Ông già và biển cả Hê Minh Uê

Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12

( Trích)- Hê-minh-uê

A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: giúp hs
- Cảm nhận được vẻ đẹp không những của lão ngư phủ đơn độc và dũng cảm mà
cả vẻ đẹp của “nhân vật” cá kiếm – kì phùng địch thủ của ông.
- Làm quen với với một nét độc đáo trong nghệ thuật văn xuôi của Hê-minh-uê:
từ những chi tiết giản dị, chân thực của một cuộc săn bắt cá, gợi mở những tầng ý
nghĩa rộng lớn, khiến cho hai “nhân vật” chính mang một ý nghĩa biểu tượng. Từ
đó, có thể rút ra một bài học về lối viết: chống lối viết hoa mĩ mà rỗng tuếch, vốn
thường được một số HS hiện nay ưa thích.
2. Kĩ năng: ptích tp tự sự
3. Thái độ : ý thức vươn lên & trân trọng những kvọng đẹp.
B. Phương pháp, phương tiện:
- Phương pháp: fân tích, vấn đáp, giảng bình, thảo luận
- Phương tiện:sgk, sgv, bài soạn
C. Tiến trình bài dạy:
I. Ổn định lớp(1p)
II. Kiểm tra bài cũ (5p)
Câu hỏi: Fân tích hình ảnh nvật Xô-cô-lốp trong "số fận con người"- Sô-lô-khốp?

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

1

Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

III. Bài mới:
Nền vhọc Mỹ tuy sinh sau đẻ muộn nhưng nhanh chóng ptriển & đạt đc nhiều
thành tựu với nhiều trào lưu với hơn 10 giải Nôbel cùng nhiều tgiả nổi tiếng như:
O.HERRY, MARK TWAIN, JACK LONĐON, MAGARET, HÊMINGWÊ…
Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu 1 vbản của Hê-minh-uê -1 tgiả đã từng đạt được
giải Noben với tp"Ông già và biển cả"
Hoạt động của Gv

H/ động của

Nội dung

Tg

hs
? Nêu những hiểu

A/ Vài nét về tgiả:

biết của em về tgiả

I. Tsử:

Hê-minh-uê?
GV uốn nắn, sửa

chữa, bổ sung: có

- Hêminguê (1899-1961) là nvăn nổi
Trả lời

tiếng của Mỹ & TG.
- Ông sinh ra trong 1 gđình trí thức ở

những đam mê như
cha ông.

14p

Bổ sung

Ông tham gia ctr
TGI khi 18 tuổi,

ngoại ô Chicagô.
- Ông thích thiên nhiên hoang dại, thích
fiêu lưu mạo hiểm.

lúc này ông đã thôi

- Năm 18 tuổi ông bước vào nghề phóng

học mặc dù ông

viên. Trong đại chiến thế giới thứ nhất,

học xuất sắc ở

ông tình nguyện nhập ngũ trên đấtÝ. Bị

trường trung học &

thương trở về Mỹ được đón tiếp như 1 vị

làm fóng viên cho

anh hùng nhưng bị fết thương tinh thần

1 tờ báo. Sau khi bị

khiến ông không thể hòa nhập vào cuộc

thương, ông trở về

sông của nước Mỹ.

Mỹ với vết thương

Ông cùng với 1 số nghệ sĩ trẻ tự nhận

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

2


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

tinh thần khá trầm

là “thế hê vứt đi”( thế hệ mất mát).

trọng- ông nhận

- Từ 1930 trở đi tư tưởng ông chuyển

thấy những vinh

biến, ông đứng hẳn về phía nhân dân,

quang giống như

hăng hái làm phóng viên trên mặt trận.

những thứ fù hoa.
“ Thế hệ vứt đi”
chỉ 1 bộ phận trí
thức châu âu trở về
từ đại chiến I,
mang tâm trạng

- Đại chiến II, ông đứng về phía đồng
minh chống phát xít.
- Cuối đời tự sát vì cảm thấy không còn
đủ sức tiếp tục công việc mà ông theo

đuổi, bệnh cũ tái phát.

chán chường, mệt

=>Một cuộc đời bão táp, tham gia hầu

mỏi không thể chia

hết các cuộc chiến tranh lớn của thế kỉ.

xẻ với tâm lí chiến

Từ thái độ phủ nhận thực tại đã can đảm

thắng của nước

nhập cuộc sống trở thành nhà văn viết

Mỹ. Bởi vết

và sống mãnh liệt.

thương chiến tranh
hằn in trên da thịt
lẫn tinh thần họ->
cuộc sống vô
nghĩa.
Những năm cuối
đời vết thương cũ
tái phát, bệnh tật

giày vò khiến nhà
văn suy sụp sức
khỏe, tinh thần.
Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

3


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

Ngày 2.7.1961
người ta thấy ông
chết với 1 viên đạn
từ khẩu súng quen
thuộc của ông chĩa
vào đầu.
2. Quan niệm sáng tác:

? Khi bàn đến sự
nghiệp stác của

- Hêminguê đề sướng văn chương thì

Hê-minh-uê ta

phải theo nguyên lý “tảng băng trôi” (1

không thể không

fần nổi, 7 fần chìm). Nvăn chủ trương

nhắc đến 1 điểm

không công khai trực tiếp fát ngôn cho ý

nổi bậc là gì?

tưởng của mình mà xdựng những hình

sửa chữa

tượng giàu sức gợi để người đọc tự rút
Trả lời

ra ẩn ý.

Ý kiến

- Để thực hiện nguyên lý trên nhà văn
dùng biện pháp kĩ thuật chủ yếu cho

? Cho biết đóng

nvật hành động bằng ngôn ngữ đối thoại

góp của ông đvới

và độc thọai nội tâm kết hợp với nghệ

vhọc Mỹ, vhọc

thuật ẩn dụ, biểu tượng.

TG?

- Bút pháp nhiều giọng điệu: trữ tình và
mỉa mai, tả thực và biểu tượng.
3. Sự nghiệp văn học: Mặt trời vẫn
mọc, Giã từ vũ khí, Chuông nguyện hồn
ai, Ông già & biển cả (đạt giải Nôbel
Trả lời

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

1954), trên 50 truyện ngắn...
4


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

Ý kiến

* Nội dung:

? Như vậy trong tp

- Thể hiện đời sống và tâm trạng chán

của ông thể hiện

chường của lớp thanh niên và trí thức

những ndung gì?

thời kì sau chiến tranh thế giới lần I.

sửa chữa

- Phản ánh sinh động thiên nhiên hoang
dã ở những vùng ông đã đi qua.
- Viết về cuộc chiến đấu bảo vệ nền
cộng hòa Tây Ban Nha.
Trả lời

- Ca ngợi con người.
* Nghệ thuật:

? Đặc sắc thuật
của tgiả ?

- Bút pháp nhiều giọng điệu : trữ tình và

Nhận xét, sửa chữa

mỉa mai, tả thực và biểu tượng.
- Biện pháp biểu tượng và ẩn dụ.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật :
dùng độc thoại nội tâm
B. Đọc-hiểu vbản;
I. Đọc-hiểu khái quát:

? Tóm tắt toàn bộ

1. Tóm tắt: sgk

tp"Ông già và
biển cả"?

Trả lời

2. Hoàn cảnh stác:Tác giả viết những

Nhận xét, sửa chữa

năm cuối đời .

? Qua fần tóm tắt

3. Đánh giá:

em có nxét gì về

- Là tp hay nhất trong toàn bộ sự nghiệp

tp?

stác của Hê-minh-uê.

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

5


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

Nhận xét, sửa chữa

- Tp thể hiện rõ nét nhất nguyên lí tảng

? Em chỉ ra fần

Trả lời

băng trôi:

nổi và fần chìm

Ý kiến

+ Fần nổi: nói về cuộc hành trình săn

thể hiện n/lí "tảng

đuổi con cá kiếm khổng lồ của ông lão

băng trôi" của

trên biển cả mênh mông.

tgiả?

+ Fần chìm (thể hiện qua fép ẩn dụ, biểu

Nhận xét, sửa chữa

tượng) nói về hình tượng con người đeo

10p

đuổi 1 khát vọng lớn.
- Tp là 1 bản hùng ca ca ngợi con người
Trả lời
Bổ sung

và sức lao động của con người. Tp cũng
toát lên sự cảm thông và yêu thương vô
bờ của nvăn đvới những con người
nghèo khổ.
3. Đoạn trích:
a. Vị trí: nằm ở cuối truyện, kể lại việc

? Đoạn trích nằm

ông lão Xan-chi-a-gô đuổi theo và bắt

ở vị trí nào của tp?

được con cá kiếm.

Nhận xét, sửa chữa

b. Bố cục: 2 fần:
- Fần 1: Từ đầu đến "bồng bềnh theo
sóng": cuộc chinh fục cá kiếm của ông

? Nêu bố cục của

lão Xan-ti-a-gô.

đoạn trích?

- Fần 2: Còn lại: Miêu tả hành trình trở

Nhận xét, sửa chữa

Trả lời

về của ông lão.

? Nhân vật chính

Ý kiến

II. Đọc- hiểu chi tiết (đoạn trích)

trong truyện là ai?
Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

6


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

sửa chữa

1. Cuộc chinh fục cá kiếm của ông lão
Xan-ti-a-gô.
a. Hình ảnh con cá kiếm:

? Con cá kiếm là 1

Trả lời

- Đó là 1 con cá lớn:

Ý kiến

+ Đuôi lớn hơn chiếc lưỡi hái lớn, màu

con cá như thế

hồng dựng lên trên mặt đại dương xanh

nào?

thẫm( T129)
+ Dài hơn thân hình lão 4 tấc, thân hình
đồ sộ, bộ vay to sụ, nặng hơn nửa tấn (

sửa chữa

)

15p

- Nó có 1 sức mạnh ghê gớm: Thể hiện
qua hình ảnh những vòng lượn của nó :
? Sức mạnh của

“vòng tròn rất lớn”,”Bây giờ nó đang

con cá được thể

lượn đến chỗ xa nhất của vòng tròn rồi

hiện qua những

Trả lời

đấy”, “bắt đầu lại lượn vòng chầm

chi tiết nào?

Ý kiến

chậm” “đến vòng thứ ba,lão lần đầu
tiên thấy con cá”.

sửa chữa

b. Ông lão Xan-ti-a-gô:
* Thái độ của ông lão đối với con cá
kiếm: Đã hơn 84 ngày đêm lão thất
bại.Với lão vừa yêu quý nó vừa muốn
? Lão Xan-ti-a-gô
có thái độ như thế
nào với con cá?Vì
sao lão lại có thái

giết nó. Vì:
Trả lời

- Nó là hiện thân của thành quả lao

Ý kiến

động; xóa bỏ đi những vận rủi, thất bại

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

7

Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

độ như vậy?

liên tiếp, nó chứng minh lão không bao

sửa chữa

giừo đánh bại.
- Bộc lộ fẩm chất cao quý; không lồng
lên làm đắm thuyền, không lặn sâu làm
đứt dây câu mà chấp nhận cuộc đấu
sức) tao chưa bao giờ thấy ai hùng dũng,
duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng hơn
mày người anh em ạ)
* Diễn biến của cuộc chiến:
- Cuộc chiến này vô cùng gay cấn. Để
giành được chiến thắng, Xan-ti-a-gô tiến
hành lần lượt các bước sau:
+ Thu dây khiến con cá quay vòng.
+ Cầu cho con cá đừng nhảy bởi sợ mất
nó:" Đừng nhảy, cá".Lão nói "Đừng
nhảy"

? Cuộc chiến giữa

+ Cầu chúa giúp bằng cách hứa đọc

lão Xan-ti-a-gô và

kinh"Chúa giúp ta chịu đựng....Đức

con cá kiếm diễn

Mẹ"

ra như thế nào?

+ Tự fân tích tình hình: " Mình fải giữ

sửa chữa

cho nó đừng đau quá....cuồng lên".
TIẾT 2

+ Di chuyển được con cá:"Ta đã di
chuyển được nó".

20p

+ Động viên bản thân:"Kéo đi, tay ơi,

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

8

Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

? Trong quá trình
chiến đấu với con
cá lão đã nghĩ gì
và nói gì? Điều đó

lão thầm giục. Hãy đứng vững , đôi
Trả lời

chân kia. Tỉnh táo vì tao, đầu à".

Ý kiến

+ Tập trung sức lực:"Dồn hết mọi đau
đớn và những gì còn lại của sưc slực

cho đặc sắc gì về

và lòng kiêu hãnh đã rời bỏ từ lâu, lão

nghệ thuật của tác

mang ra đương đầu với cơn hấp hối của

giả?

con cá."

Nhận xét, sửa

+ Phóng lao giết chết con cá.

chữa, giảng bsung:
cuộc chiến tập
trung vào 2 đối thủ

- Song song với diễn biến trên là quá

đã rã rời thân xác.

trình suy kiệt sức lực của ông lão:

Cả 2 đã đấu sức

+ Khi cá bắt đầu lượn vòng, lão còn đủ

với nhau ròng rã 2

sức để kéo:"Lão chỉ cảm nhận áp lực

ngày đêm. Kẻ nào

của sợi dây thừng....kéo nhẹ nhàng".

không trụ được, kẻ

(T127)

đó không tồn tại.

Trả lời

+ Nhưng khi ra sức níu sợi dây để buộc

Do vậy ta thấy thái

Ý kiến

con cá fải quay vòng lão kiệt sức"2 giờ

độ căng thẳng của

sau mồ hôi ướt đẫm, hoa mắt...( cuối

cuộc chiến được

T127)

tăng dần theo sự
kiệt sức của 2 đối
thủ.Lúc cá ngoi
dần lên, ông lão
suýt ngã nhưng ông

+ Đỉnh điểm của kiệt sức là sự "lú lẫn
đầu óc".Nhưng lão cũng đã kịp an ủi kịp
thời "Đầu ơi, hãy tỉnh táo"( Đầu Tr

131)

vẫn gượng dậy,

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

9


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

cuối cùng con cá là
kẻ bại trận.
 Từng fút giây, lão trở nên mạnh hơn
? Qua chiến thắng

con cá.

của ông lão cho ta

 Qua sự chiến thắng của ông lão cho

thấy điều gì?

thấy: Ông lão là người đầy vẻ đẹp:

Nhận xét, sửa chữa

- Người ngư phủ lành nghề : cảm nhận

Bsung:Cụm từ "lão

rõ áp lực của sợi dây để kéo vào, nói ra,

nghĩ" xuất hiện khá

thư thả...làm con cá kiệt sức, cảm nhận

nhiều lần trong

được những vòng lựợn của cá, dù kiệt

đoạn trích: Trước

sức nhưng chỉ cần 1 cái fóng lao đã giết

khi giết cá(5lần);

được nó.

sau khi giết được

- Trên hết là niềm tin, ý chí, nghị lực

( 9lần)  Biêt

kiên cường:

sftích tình hình, ý

+ Luôn vững tin sẽ giết được con cá."ta

thức rõ công việc

sẽ có nó", "ta đã tóm được mày ở đường

nhọc nhằn của

lượn", "ta đã di chuyển được nó"...

mình, tâm trạng
khopong chỉ vui
mừng mà còn tiếp

Trả lời
Bổ sung

+ Quyết tâm bắt được con cá.

tục lo lắng bất trắc
có thể sẽ đến

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

10


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

=> Tiêu biểu cho ý chí và niềm tin của
lão"Hãy giữ đầu óc tỉnh táo tỉnh táo và
biết cách chịu đựng như 1 con người"

? Cuộc hành trình
trở về của ông lão
có gì khác so với

2. Hành trình trở về của lão Xan-ti-a-

lúc đọ sức với con

gô:

cá khổng lồ?

- Lão chuẩn bị dây thòng lọng để buộc
con cá vào mạn thuyền nhưng con cá
"nằm ườn" mình trên biển, nó lại quá
nặng.
- Lão đã bắt đầu khỏe ra, nhưng vẫn đói
khát (ăn tôm sống). Lão vui sướng
nhưng không tin đó là sự thật. Đến khi
lão tin chắc chắn nó là thực thì 1 tiếng

? Con cá kiếm

đồng hồ sau con cá mập đầu tiên tấn

biểu tương cho

công

điều gì?(gọi nhiều

3. Ý nghĩa biểu tượng của cuộc chiến

HS)

giữa ông già và con cá kiếm giữa biển

5p

* Ý nghĩa Hình tượng con cá kiếm
? Chiến thắng của
ông già là biểu
tương chiến thắng

Trả lời
Ý kiến

gì của con người?
?Theo em,cái gì

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

- Khát vọng, lí tưởng của con người

- Hành trình thực hiện ước mơ của con
người
+ Hình ảnh cá kiếm khi chết,và bộ
xương của nó:kết thúc chinh phục một
11


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

đã làm nên chiến

khát vọng của con ngườimột khát

thắng của ông

vọng mới của con người,một hành trình

lão?

mới lại bắt đầu

?Bộ xương của

* Ý nghĩa Hình tượng lão già đánh cá

con cá kiếm ở kết

Xan ti a gô: Chiến thắng con cá kiếm đã

thúc tác phẩm

thực hiện được khát vọng lớn

hàm ý điều gì?

7p

 sức mạnh của con người có được
Trả lời

từ những khát vọng, trí tuệ, và lòng

GV sửa chữa, liên

cao thượngkhát vọng của con

hệ đến các tác

người là vô cùng,không có giới hạn

phẩm của

"con người có thể bị huy diệt chứ

Sếcxpia,Số phận

không bị đánh bại."

con người(Sô lô
khốp)

? Nêu gtrị ndung

Trả lời

và nthuật của

Ý kiến

III.Tổng kết:

đtrích?

a. Nội dung: Hình ảnh ông lão đánh cá

Nhận xét, sửa

đơn độc dũng cảm săn đuổi con cá kiếm

chữa, nmạnh

lớn nhất đời là một biểu tượng về vẻ đẹp
của ước mơ và hành trình gian khổ của
con người để biến ước mơ thành hiện
thực
b.Nghệ thuật
- Cách viết chân thực,đơn giản nhưng

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

12


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

mang nghĩa hàm ẩn rộng lớn và sâu sắcTác phẩm như một “Tảng băng trôi”.
- Dùng độc thoại nội tâm, sáng tạo hình
ảnh có ý nghĩa biểu tượng.

Yêu cầu hs đọc và

IV.Luyện tập

thực hiện btập 1

4p

1. Ngoài ngôn ngữ của người kể chuyện
còn có loại ngôn ngữ của nvật. Đó là,

Nhận xét, sửa

ngôn ngữ độc thoại nội tâm của ông lão

chữa, nmạnh

đánh cá:
Trả lời

- Ông lão tự nói với chính mình để tìm
nguồn động viên vượt qua mọi gian nan
thử thách.
- Ông lão nói với con cá kiếm để cảm
thông chia sẻ.

5p

Thực hiện

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

13


Trường THPT Ba Tơ

Gv: Phạm Thị Nga

Trả lời
Bổ sung

IV. Củng cố: ( 1p) Nắm được
- Những nét tiêu biểu về tác giả Hêminhuê
- Đặc sắc về nghệ thuật :nguyên lí tảng băng trôi.
- Cách thể hiện nguyên lí tảng băng trôi trong "Ông già và biển cả" (trích)
V. Dặn dò: ( 1p)

- Học bài, đọc kĩ văn bản
- Chuẩn bị :Diễn đạt trong văn nghị luận.
VI. Rút kinh nghiệm, bổ sung

Giáo án Ngữ Văn 12- Cơ bản

14