Giáo án Ngữ văn 12 tuần 10: Đất Nước ( Trích trường ca Mặt đường khát vọng Nguyễn Khoa Điềm )

Giáo án Ngữ văn 12

ĐẤT NƯỚC
( Trích trường ca “ Mặt đường khát vọng”)
- Nguyễn Khoa Điềm I. Mục tiêu bài học:
1.Kiến thức: Giúp học sinh
- Hiểu được yêu cầu, cách thức phát biểu theo chủ đề.
- Có kĩ năng trình bày ý kiến của mình trước tập thể phù hợp với chủ đề được
nói tới.
- Nắm được những yêu cầu và các bước chuẩn bị phát biểu theo chủ đề.
2.Kĩ năng:
- Biết chuẩn bị nội dung, xây dựng đề cương để trình bày vấn đề theo chủ đề
có sức thuyết phục .
- Biết trình bày vấn đề với thái độ, cử chỉ đúng mực, lịch sử, biết điều chỉnh
giọng nói phù hợp với nội dung và cảm xúc.
3.Thái độ:
- Có thái độ cử chỉ đúng mực, lịch sự.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
a. Chuẩn bị của giáo viên: SGK, SGV, TLTK,
b. Chuẩn bị của học sinh: SGK, vở soạn văn.
III.Tiến trình bài dạy:
1. ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ: Kết hợp với bài mới
3. Bài mới
Hoạt động dạy học của thầy và
trò
*HĐ1: Tìm hiểu tiểu dẫn

Kiến thức cơ bản
I. Đọc hiểu phần tiểu dẫn:

- Giáo viên gọi HS đọc phần tiểu 1. Tác giả: SGK
dẫn trong SGK .GV nhấn mạnh vài
ý HS tự ghi.


Giáo án Ngữ văn 12

- GV: Tác phẩm hoàn thành năm 2. Tác phẩm và đoạn trích:
nào?
- Hoàn thành: năm 1971. In lần đầu tiên: năm
- GV: Nêu nội dung của tác phẩm? 1974
- GV: Đoạn trích nằm ở phần nào?

- Nội dung: SGK

* HĐ 2: Đọc hiểu đoạn trích

- Đoạn trích: phần đầu chương V của trương
- GV đọc mẫu, gọi HS đọc, nhận ca.
xét cách đọc.
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc- hiểu bố cục: 2 phần
2. Đọc hiểu chi tiết
2.1, Đất nước qua sự cảm nhận của tác
giả :
- GV: Theo tác giả Đất nước có từ a. Cảm nhận về sự sinh thành lớn lên và
trường tồn.
khi nào?
- Đất nước
Từ ngày xửa ngày xưa

Bắt đầu từ miếng trầu, gắn
- GV: Đất nước lớn lên như thế
liền với phong tục tập quán
nào? Và trường tồn từ đâu?
- GV: Đất nước con gắn liền với gì? - Lớn lên: bằng sự nghiệp đấu tranh bảo vệ
Tổ quốc
- GV: Ta có thể cảm nhận được đất và đ/s
nước là nhờ đâu?

= sự cần cù, chăm chỉ trong LĐ

- GV: NKĐ quan niệm về Đất nước người Việt sâu
như thế nào?

Của nhân dân
Gắn liền với tâm hồn của
nặng nghĩa tình

-> Đọng lại trong câu truyện kể của bà, của
mẹ thấm đượm, in sâu trong tâm trí mỗi con
- GV: Tác giả lí giải đất nước như người từ khi tuổi thơ.
thế nào?
=> Đất nước là những gì thân thuộc gần gũi
nhất, cảm nhận qua những gì đơn sơ, bình dị.
b. Cảm nhận đất nước từ nhiều phương
diện khác nhau:


Giáo án Ngữ văn 12

- Tác giả chia cắt Đất nước thành 2 yếu tố.
Cảm nhận và suy tư
+ Đất nước:

nơi anh đến trường
nơi chim Phượng Hoàng bay

về
nơi chim về
+ Nước

nơi em tắm
nơi con cá Ngư Ông ngóng …

- GV: Đất nước có không gian như
-> Đất nước:
thế nào?

nơi Rồng ở
nơi ta hò hẹn
nơi em đánh rơi chiếc khăn…
nơi dân ta đoàn tụ

LLQ và ÂC để ra đồng bào
- GV: Đất nước không chỉ được
cảm nhận theo không gian địa lí mà ta…
còn được cảm nhận qua phương - Đất nước là không gian gần gũi, gắn bố với
diện nào?
con người, gắn liền với kỉ niệm đẹp đẽ về
* Giáo viên cho h/s thảo luận nhóm tình yêu, không gian rộng lớn, thời gian sinh

tồn.
lớn, thời gian 3 phút
Câu hỏi: Là một công dân thế hệ đi -> Cảm nhận đất nước từ không gian địa lí,
sau, em đã làm gì để giữ gìn những lãnh thổ.
truyền thống văn hoá dân tộc ?
- Đất nước còn được cảm nhận ở phương
=> Đại diện các nhóm báo cáo kết diện thời gian lịch sử, bề dầy bốn nghìn năm,
quả thảo luận . giáo viên chuẩn xác từ hiều sâu của văn hóa, phong tục.
kliến thức và cho điểm .

=>Thế hệ trẻ phải có trách nhiệm với non
- GV: Nghệ thuật sử dụng trong sông đất nước, giữ gìn phát triển truyền lại
cho con cháu mai sau .
đoạn thơ ?

- GV: Những yếu tố nào làm nên
đất nước trong thơ Nguyễn Khoa
Điềm ?
- GV: Đất nước chính là sự hóa - Ngôn ngữ thơ bình dị đất nước hiện lên


Giáo án Ngữ văn 12

thân của ai?

phong phú toàn vẹn bằng cách nói gần gũi dễ
hiểu trong ca dao.

- GV: Khi nhắc đến lịch sử bốn
nghìn năm NKĐ đã nhắc đến ai?

Tại sao không nhắc đến các triều
đại, những anh hùng nổi tiếng?

1.2. Tư tưởng đất nước của nhân dân:

- Miêu tả một loạt những cảnh quan kì thú
gắn liền với cuộc sống của con người "Vọng
Phu, hòn chống mái.."-> Đất nước là sự hoá
- GV: NKĐ quan niệm như thế nào thân những cuộc đời, cách nhìn có chiều sâu
tư tưởng dân tộc của tác giả .
về đến nước?
- GV: Tìm những câu thơ có sử - Tác giả điểm lại các triều đại, những con
dụng yếu tố ca dao, thần thoại người bình dị vô danh nhưng đã làm ra đất
nước,truyền lại cho con cháu mai sau những
trong văn học dân gian ?
giá trị văn hoá, vật chất tinh thần của dân tộc.
" Dạy anh biết câu ca dao
- Đất nước là của nhân dân của ca dao thần
Biết quý công……
thoại -> Những câu ca dao dạy con người
biết quý trọng công sức, tình nghĩa, chiến đấu
Biết trồng tre……"
chống giặc ngoại xâm.
- GV: Nghệ thuật trong bài thơ ?
- Nghệ thuật: Vận dụng ca dao sáng tạo
- Gọi HS đọc phần ghi nhớ.
=>Làm bật rõ tư tưởng đất nước của nhân
dân .
- GV: Đoạn trích đạt được những
giá trị nghệ thuật gì?

* Ghi nhớ: SGK
1.3. Nghệ thuật:
- Sử dụng chất liệu văn hóa dân gian: ngôn
ngữ, hình ảnh bình dị, dân dã, giàu sức gợi.
- Giọng điệu thơ biến đổi linh hoạt.
- Sức truyền cảm lớn từ sự hòa quyện của
chất chính luận và chất trữ tình.
4. Củng cố : - Là đoạn thơ trữ tình chính luận, sử dụng chất liệu văn hoá dân gian.
- Quan niệm đất nước của nhân dân trong thơ Nguyễn Khoa Điềm .
5. Hướng dẫn tự học:
- Hình ảnh đất nước được thể hiện như thế nào trong 9 câu thơ đầu đoạn trích?


Giáo án Ngữ văn 12

- Tư tưởng “ Đất nước của nhân dân” được thể hiện tập trung trong những câu thơ
nào? Trình bày cảm nhận của anhc hị về những câu thơ đó?
- Đọc soạn “Đất nước” – Nguyễn Đình Thi