Giáo án Ngữ văn 12 tuần 8: Việt Bắc (Phần một: tác giả)

VIỆT BẮC
Tố Hữu
PHẦN MỘT : TÁC GIẢ
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT :
o Nắm được những nét chính trong đường đời, đường cách mạng, đường thơ của Tố
Hữu – nhà hoạt động cách mạng ưu tú, là một trong lá cờ đầu của nền văn nghệ
cách mạng Việt Nam.
o Cảm nhận sâu sắc chất trữ tình chính trị về nội dung và tính dân tộc trong nghệ
thuật biểu hiện của phong các thơ Tố Hữu.
II. CHẨN BỊ :
1. Giáo viên : SGK, SGV, chuẩn KT-KN, tài liệu tham khảo.
2. Học sinh : SGK, bài soạn.
2. Phương pháp : phát vấn, thảo luận nhóm, gợi dẫn, gợi tìm, diễn giảng ...
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1. Ổn định lớp : KTSS
2. Kiểm tra bài cũ :
- Câu hỏi 1 : hãy trình bày vẻ đẹp lẫm liệt, kiêu hùng , hào hoa lãng mạn và vẻ
đẹp bi tráng của người lính Tấy Tiến trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng ?
- Câu hỏi 2 : trình bày những đặc sắc về mặt nghệ thuật được sử dụng trong bài
thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng ?
- Câu hỏi 3 : kể tên một số tập thơ của nhà thơ Tố Hữu ?
3. Bài mới : ( lời vào bài )

HOẠT ĐỘNG CỦA
THẦY

HỌAT ĐỘNG CỦA
TRÒ

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

 HS dựa vào phần I. NHỮNG NÉT CHÍNH VỀ
Nêu những nét lớn tiểu dẫn SGKT94.95 CUỘC ĐỜI TÁC GIẢ :


trong cuộc đời Tố Hữu và sự hiểu biết của
bản thân để trả lời câu
?
hỏi.
- GV gợi mở cho HS trả
lời bằng những câu hỏi
nhỏ.

- Tên thật : Nguyễn Kim Thành (1920
– 2002 )
- Quê hương: Tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Cuộc đời ... 3 giai đọan :

+ Thời thơ ấu : Tố Hữu sinh ra
+ Tiểu sử của Tố  HS lắng nghe nhận trong một gia đình Nho học ở Huế xét và phần chốt lại mảnh đất thơ mộng, trữ tình còn lưu
Hữu ?
của GV, gạch chân ở giữ nhiều nét văn hóa dân gian.
+ Các thời điểm chính SGK về nhà học
+ Thời thanh niên : Tố Hữu sớm
trong cuộc đời của Tố
giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt
Hữu ?
động, kiên cường đấu tranh trong các
- GV gọi HS trả lời và
nhà tù thực dân.
nhận xét bổ sung, ...

+ Thời Tố Hữu lần lượt đảm
- GV giảng : các chặng
nhiệm những cương vị trọng yếu trên
đường thơ luôn gắn bó
mặt trận văn hóa văn nghệ, trong bộ
máy lãnh đạo của Đảng và nhà nước.
song hành với các giai
Năm 1996 được tặng giải thưởng Hồ
đoạn cách mạng thể
Chí Minh về văn học nghệ thuật.
hiện sự vận động trong
tư tưởng và nghệ thuật
của nhà thơ.
- GV nhận xét, diễn
giảng thêm về Tố Hữu
và chốt lạivấn đề cần
nắm.
- Nhóm 1 : giới thiệu
vài nét chính về tập
thơ “Từ ấy” (1937 1946) :

- GV giới thiệu về
đường cách mạng và  HS đại diện nhóm
đường thơ của Tố Hữu. trình bày, nhận xét ...

 HS lắng nghe nhận

II. ĐƯỜNG CÁCH MẠNG,
ĐƯỜNG THƠ :
- ... luôn gắn bó song hành với các

giai đoạn cách mạng.
- Thơ Tố Hữu là lá cờ đầu của thơ ca
cách mạng Việt Nam hiện đại.
- Có 7 tập thơ – 5 chặng đường.
1. “Từ ấy” (1937 - 1946) : gồm 3
phần “Máu lửa”, “Xiềng xích” , “Giải
phóng”
- Niềm hân hoan của tâm hồn trẻ, gặp
ánh sáng lý tưởng, tìm thấy lẽ sống ;
“Xiềng xích” là phần thành công nhất.
- “Từ ấy” – chất men say lý tưởng,
chất lãng mạn trong trẻo, tâm hồn
nhạy cảm, sối nổi, trẻ trung của một
“cái tôi” trữ tình mới.


xét và phần chốt lại
của GV để ghi nhận
kiến thức bằng cách
- GV chia nhóm cho gạch chân ở SGK.
HS thực hiện tìm hiểu
chung về các tập thơ
của Tố Hữu (nêu tên, - Nhóm 2 : giới thiệu
giai đoạn sáng tác, nội vài nét chính về tập
dung chính của mỗi tập thơ “Việt Bắc” (1946
thơ ) < 6’ >
- 1954)
- GV theo dõi, quan sát,
định hướng, giải đáp
những thắc mắc nếu có

cho HS.
- GV gọi đại diện nhóm
trình bày, nhận xét bổ
sung.
- GV : giải thích “cái
tôi” trữ tình ... “Từ
ấy” : cái tôi trữ tình –
người thanh niên cộng
sản.

2 “Việt Bắc” (1946 - 1954) :
Thành tựu xuất sắc của văn học
kháng chiến chống Pháp.
- Bản anh hùng ca của cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp, những
chặng đường gian lao, anh dũng và
thắng lợi.
- Hình ảnh và tâm tư quần chúng
nhân dân kháng chiến.
- Kết tinh những tình cảm lớn, bao
trùm và thống nhất là lòng yêu nước.

3. “Gió lộng” (1955 - 1961) : gồm 2
chủ đề lớn
- Niềm vui và niềm tin vào công cuộc
xây dựng cuộc sống mới xã hội chủ
nghiã trên miền Bắc.
- Tình cảm sâu nặng với miền Nam
- Nhóm 3 : giới thiệu ruột thịt và ý chí thống nhất Tổ Quốc.
vài nét về tập thơ “Gío

4.“Ra Trận” (1962 - 1971), “Máu và
lộng” ( 1955 –
Hoa” (1972 - 1977) :
1961 ) ?
Khí thế của cuộc kháng chiến chống
Mĩ và niềm vui toàn thắng.
- “Ra trận” : là bản anh hùng ca về “
Miền Nam trong lửa đạn sáng ngời.
- “Máu và hoa” : ghi lại chặng đường
 HS theo dõi và ghi cách mạng đầy gian khổ, hi sinh,
niềm tin vào sức mạnh và niềm vui
nhận kiến thúc.
khi “ toàn thắng về ta”
- Nhóm 4 : giới thiệu
vài nét về tập thơ “Ra
trận” ( 1962 – 1971 ),
“Máu và hoa” ( 1972
– 1977 ).

5.“Một tiếng đờn” ( 1992 ) và “Ta
với ta” ( 1999 ) : đánh dấu bước
chuyển mới trong thơ Tố Hữu →
những chiêm nghiệm mang tính phổ
quát về cuộc đời và con người, niền
tin vào lí tưởng và con đường cách
mạng, tin vào chữ nhân ở mỗi con


người.
- GV giảng : “Gío

lộng” những bài thơ về
tình cảm đối với miền
Nam và ân tình cách
mạng thành công hơn
cả : Quê mẹ, ...
- Nhóm 5 : giới thiệu
và nét chính về tập thơ
“ Một tiếng đờn” và
“Ta với ta” .
“Ra trận”, “Máu và
hoa” chặng đường thơ
trong những năm kháng
chiến chống Mĩ, cứu
nước cho đến ngày toàn  HS đọc phát hiện
thắng.
trao đổi với bạn và trả
lời.

- GV nhận xét, bổ sung,
diễn giảng và chốt lại
nội dung cần nắm.

Phong cách nghệ
thuật của thơ Tố Hữu
 HS lắng nghe, theo
thể hiện ở những
dõi SGK và ghi nhận
phương diện nào ?

III PHONG CÁCH NGHỆ THUẬT

THƠ TỐ HỮU :
1 Về nội dung : thơ Tố Hữu mang
chất trữ tình chính trị rất sâu sắc.
- Trong việc biểu hiện tâm hồn thơ Tố
Hữu luôn hướng tới cái ta chung với
lẽ sống lớn ( lí tưởng mục đích cao
đẹp.
- Trong việc miêu tả đời sống, thơ Tố
Hữu mang đậm tính sử thi và cảm
hứng lãng mạn. Nội dung chính trị
thường gắn liền với khuyng hướng sử
thi và cảm hứng lãng mạn.
*Biểu hiện của khuynh hướng sử thi :
+ Luôn đề cập đến những vấn đề có ý
nghĩa lịch sử và có tính chất toàn
dân : cảnh phấn chấn, hào hùng xây
dựng CNXH ( Bài ca mùa xuân 61 ),
cảnh cả nước lên đường ra trận (
Chào xuân 67 )
+ Nhân vật trữ tình : đại diện cho
phong cách của giai cấp, dân tộc, có
khi mang tầm vóc lịch sử và thờ đại (
anh giải phóng quân, chị Trần Thị
Lý, mẹ Suốt, ... ).
*Cảm hứng lãng mạn là chủ đạo :
Hướng tới tương lai, khơi dậy niềm
vui, lòng tin tưởng và niềm say mê
con đường cách mạng, ngợi ca nghĩa
tình cách mạng và con người cách
mạng.

- Những điều trên được thể hiện qua
giọng thơ tâm tình, ngọt ngào tha
thiết – tiếng nói của tình thương mến.
+ Ảnh hưởng “chất Huế”( đó là giọng
điệu của những câu ca, điệu hò xứ
Huế ).
+ Từ chính quan niệm về thơ của nhà
thơ.
2. Về nghệ thuật : thơ Tố Hữu
mang tính dân tộc rất dậm đà.


- GV giảng : về việc kiến thức.
biểu hiện tâm hồn ...
đến cái ta chung ...
“ Vì thiêng liêng giá trị
con người – Vì muôn
đời hoa lá xanh tươi” ),
tình cảm lớn ( Tình yêu
lí tưởng, kính yêu lãnh
tụ, tình cảm đồng bào,
đồng chí, quân dân, tình
cảm quốc tế vô sản ... ),
niềm vui lớn của con
người cách mạng, của
dân tộc, của chiến
thắng.
- GV giảng : cảm hứng
chủ đạo là cảm hứng
lịch sử - dân tộc, vấn dề

nổi bật là vấn đề vận
mệnh cộng đồng – dân
tộc ; con người trong
thơ là con người của sự
nghiệp chung với những
cố gắng phi thường,
mang phẩm chất tiêu
biểu cho dân tộc, mang
tầm vóc lịch sử và thời
đại.

* Về thể thơ :
- Tiếp thu tinh hoa của phong trào
Thơ mới, của thơ ca thế giới cổ điển
và hiện đại.
- Đặc biệt thành công khi vận dụng
thành
công thể thơ truyền thống của dân
tộc.
+ Thể thơ lục bát : mang cả sắc thái
lục bát ca dao và lục bát cổ điển, dạt
dào những âm hưởng nghĩa tình của
hồn thơ dân tộc.
+ Thể thơ thất ngôn : trang trọng
nhưng không khuôn sáo, hơi thơ liền
mạch tự nhiên, diễn tả được hiện thực
đa dạng và nhiều trạng thái cảm xúc
khác nhau.
* Về ngôn ngữ thơ :
- Không chú ý sáng tạo những từ mới,

cách diễn đạt mới mà sử dụng từ ngữ
và cách nói quen thuộc của dân tộc.
- Phát huy tính nhạc phong phú của
tiếng Việt → sử dụng rất tài tình từ
láy, các thanh điệu các vần thơ.
“Em ơi Ba Lan mùa tuyết tan
Đường bạch dương sương trắng
nắng tràn”

IV KẾT LUẬN :
- Thơ Tố Hữu tâm hồn người chiến sĩ
cách mạng, tâm hồn, đời sống dân tộc
trên đường cách mạng.
- Thơ Tố Hữu sự kết hợp tài hoa hai
yếu tố cách mạng và dân tộc.
 HS đọc phát hiện
- Thơ Tố Hữu thấy một thành tựu
trao đổi với bạn và trả xuất sắc của thơ ca cách mạng.
- GV giảng : do khuynh
lời.
* Ghi nhớ ( SGK ).
hướng cảm hứng lãng
mạn, thơ Tố Hữu
V. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC :
thường cất lên thành
Bài tập 1 : về nhà làm
tiếng hát, khúc tâm tình,
...
Bài tập 2 : lời nhận xét của Xuân

Diệu là sự đánh giá rất cao tâm hồn
và tài năng của Tố Hữu. Thơ chính trị
thường khô khan, rất dễ biến thành
lời kêu gọi, hô hào. Nhưng những
vấn đề ấy được Tố Hữu viết như lời
tâm sự chan chứa niềm tin yêu với
- GV nhận xét, bổ sung,
đồng bào, đồng chí tác động mạnh
diễn giảng và chốt lại
 HS lắng nghe và mẽ tới cảm nghĩ của người đọc,
nội dung cần nắm.
người nghe.
ghi nhận kiến thức.

Hãy nêu những kết
luận về thơ Tố Hữu ?
 HS hiểu kết hợp
- GV gọi HS trình bày
với SGK để khái quát
và nhận xét ...
quát vấn đề.
- GV nhận xét, diễn
giảng và chốt lại nội


dung cần nắm.

- GV hướng dẫn HS
phần tự học ...

 HS lắng nghe và
làm theo yêu cầu của
GV.

 HS theo dõi, lắng
nghe phần gợi ý của
GV để về nhà thực
hiện cho đúng.
3. Củng cố :
+ Gia đình và quê hương có ảnh hưởng gì tới tài năng thơ của Tố Hữu ?
+ Nêu những tập thơ chính của Tố Hữu ?
+ Phong cách thơ của Tố Hữu có những đặc điểm gì nổi bật ?
4. Dặn dò :
Học thuộc bài và đọc thuộc lòng văn bản trong SGK và chuẩn bị trước bài “Luật thơ”.