Giáo án Lịch sử 5 bài 4: Xã hội VN cuối thể kỉ XIX đầu thế kỉ XX

LỊCH SỬ :

XÃ HỘI VIỆT NAM
CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX.

A . MỤC ĐÍCH YÊU CẦU :
Học xong bài này, học sinh biết :
− Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX , kinh tế - xã hội nước ta có nhiều biến đổi
do chính sách khai thác thuộc địa của Pháp .
− Bước đầu nhận biết vè mối quan hệ giữa quan hệ kinh tế và xã hội ( Kinh tế
thay đổi , đồng thời xã hội cũng thay đổi theo )
B . ĐỒ DÙNG DẠY HỌC :
− Bản đồ hành chính Việt Nam.
− Hình minh họa trong SGK .
− Phiếu học tập cho học sinh .
− Tranh ảnh, tư liệu về kinh tế, xã hội Việt Nam cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
C . HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC :
Hoạt động dạy
Hoạt động học
I. Kiểm tra bài cu :
- Gọi học sinh lên bảng trả lời các câu
- 4 học sinh lên bảng lần lượt trả lời các
hỏi về nội dung bài trước .
câu hỏi :
+ Nguyên nhân nào dần đến cuộc phản
công ở kinh thành Huế ?
- Thuật lại diễn biến cuộc phản công ở
kinh thành Huế .
+ Cuộc phản công ở kinh thành Huế có
tác dụng gì đến lịch sử nước ta ?
+ Chọn ý đúng :

Cuộc phản công ở kinh thành Huế diền
ra vào năm nào :
a. 1883
b. 1885
c. 1884
d. 1886.
- Yêu cầu học sinh nhận xét – Giáo viên
nhận xét đánh giá .
II . Bài mới :
1. Giới thiệu :
- Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát tranh minh họa và hỏi : các em có suy nghĩ
gì về xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX .( Học sinh trả lời theo
suy nghĩ của mình ).
- Giáo viên giới thiệu : Vào cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, sau khi dập tắt
những cuộc khởi nghĩa cuối cung của phong trào Cần Vương, Thực dân Pháp đặt
ách thống trị và tăng cường bóc lột, vơ vét tài nguyên đất nước ta. Chính việc này
đã dẫn đến sự biến đổi kinh tế - xã hội của nước ta . Vậy cụ thể sự biến đổi này
như thế nào ? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài học hôm nay .
2. Những thay đổi của nền kinh tế
Việt Nam cuối thế kỷ XIX – đầu thế

1


kỷ XX .
- Giáo viên ý học sinh thảo luận theo
nhóm với nội dung sau:
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược
nước ta, nền kinh tế Việt Nam có những
ngành nào là chủ yếu ?

- Học sinh học sinh theo cặp để cùng
trao đổi ,thảo luận trả lời các câu hỏi :
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược
nước ta, nền kinh tế Việt Nam dựa vào
nông nghiệp là chủ yếu, bên cạnh đó
tiểu thủ công nghiệp cũng phát triển một
số ngành như dệt, gốm, đúc đồng …
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống
trị ở Việt Nam, chúng đã thi hành những trị ở Việt Nam, chúng khai thác khoáng
biện pháp nào để khai thác, bóc lột, vơ
sản của đất nước ta như than ( Quagr
vét tài nguyên nước ta ? Những việc
Ninh ) thiếc ở Tĩnh Túc ( Cao Bằng ),
làm đó dẫn đến sự ra đời của ngành kinh bạc ở Ngân Sơn ( Bắc Cạn ), Vàng ở
tế nào ?
Bồng Miêu ( Quảng Nam )
Chúng xây dựng các nhà máy điện,
nước, xi măng, dệt để bóc lột người lao
động nước ta người đồng lương rẻ mạt .
Chúng cướp đất của nông dân để xây
dựng đồn điền trồng cà phê, cao su, chè.
Lần đầu tiên ở Việt Nam có đường ô tô,
đường ray xe lửa .
+ Ai là người được hưởng những nguồn + Người Pháp là những người được
lợi do phát triển kinh tế ?
hưởng nguồn lợi của sự phát triển kinh
tế .
- Goi học sinh lần lượt nêu ý kiến trước + 3 học sinh lần lượt phát biểu ý kiến,

lớp , yêu cầu học sinh khác nhận xét bổ học sinh khác nhận xét, bổ sung ý kiến .
sung ý kiến .
- Giáo viên kết luận : Từ cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX Thực dân Pháp tăng
cường khai mỏ, lập nhà máy, đồn điền để vơ vét tài nguyên và bóc lột nhân dân ta .
Sự xuất hiện của các ngành kinh tế mới đã làm cho xã hội nước ta thay đổi như
thế nào ? Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp bài .
3 . Những thay đổi trong xã hội Việt
Nam cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ
XX. Và đời sống của nhân dân ta .
- Học sinh thảo luận theo cặp với nội
- Học sinh làm việc theo cặp cùng trao
dung sau:
đổi và trả lời câu hỏi :
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược
nước ta, xã hội Việt Nam có những
nước ta, xã hội Việt Nam có hai giai cấp
tầng lớp nào ?
là địa chủ phong kiến và nông dân .
+ Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống + Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống
trị ở Việt Nam, xã hội có gì thay đổi ?
trị ở Việt Nam, sự xuất hiện của các
có thêm tầng lớp nào
ngành kinh tế mới kéo theo sự thay đổi
của xã hội . Bộ máy cai trị thuộc địa
hình thành; thành thị phát triển, buôn
bán mở mang làm xuất hiện các tầng lớp
mới như : viên chức, trí thức, chủ xưởng

2

+ Nêu những nét chính về đời sống của
công nhân và nông dân Việt Nam cuối
thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX.

nhỏ, đặc biệt là giai cấp công nhân .
+ Nông dân Việt Nam bị mất ruộng đất,
đói nghèo phải vào làm việc trong các
nhà máy, xí nghiệp, đồn điền và phải
nhận những đồng lương rẻ mạt nên đời
sống vô cùng cực khổ .
+ 3 học sinh lần lượt phát biểu ý kiến,
học sinh khác nhận xét, bổ sung ý kiến .

- Gọi học sinh lần lượt trình bầy ý kiến
Học sinh khác nhận xét bổ sung .
- Giáo viên nhận xét kết quả làm việc
của học sinh .
Giáo viên kết luận : Trước đây xã hội Việt Nam chủ yếu chỉ có địa chủ phong
kiến và nông dân . Nay xuất hiện thêm những giai cấp mới, tầng lớp mới như công
nhân, chủ xưởng, nhà buôn, viên chức, tri thức,…Thành thị phát triển, lần đầu ở
Việt Nam có đường ôtô, xe lửa, nhưng đời sống của nông dân và công nhân ngày
càng khổ sở, kiệt quệ .
III.Củng cố dặn do :
- Giáo viên yêu cầu học sinh lập bảng so
- Học sinh làm việc cá nhân , tự hoàn
sánh tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam
thành bảng so sánh .
trước khi thực dân Pháp xâm lược nước ta

và sau khi thực dân Pháp xâm lược nước
ta theo gợi ý sau
Tiêu chi
Trước khi thực dân
Sau khi thực dân Pháp xâm lược
so sánh
Pháp xâm lược
Các ngành nghề
Nông nghiệp.
Nông nghiệp, Thủ công nghiệp, Khai
chủ yếu
Thủ công nghiệp
mỏ, Sản xuất điện, nước, xi măng, dệt
Lập và khai thác đồn điền cao su, chè,
cà phê,…
Các tầng lớp giai Địa chủ phong kiến
Địa chủ phong kiến. Nông dân .Công
cấp trong xã hội
Nông dân
nhân. Chủ xưởng. Viên chức .Nhà
buôn. Trí thức .
Đời sống nông
Rất cực khổ, đói
Càng kiệt quệ và đói nghèo hơn
dân và công nhân nghèo
- Giáo viên nhận xét phần lập bảng của học sinh . Sau đó tổng kết tiết học .
- Giáo viên cho học sinh trả lời câu hỏi trắc nghiệm sau : Chọn ý đúng nhất .
Những thay đổi trong xã hội Việt nam cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX :
a. Bộ máy cai trị được hình thành .
b. Thành thi phát triển, buôn bán được mở rộng

c. Các giai cấp, tầng lớp được hình thành bên cạnh sự tồn tại của các giai cấp cũ
d. Tất cả các ý trên.
- Dặn học sinh về nhà học thuộc bài và chuẩn bị bài sau : sưu tầm tranh ảnh, tư liệu
về nhân vật lịch sử Phan Bội Châu và phong trào Đông Du .

3