Tổ chức báo cáo kế toán quản trị tại công ty TNHH MTV xuất nhập khẩu 2 9 đăk lăk
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.67 MB, 108 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
NGUYỄN THỊ THÁI NGUYÊN
TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
TẠI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN
XUẤT NHẬP KHẨU 2-9 ĐẮK LẮK
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Đà Nẵng - Năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
NGUYỄN THỊ THÁI NGUYÊN
TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
TẠI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN
XUẤT NHẬP KHẨU 2-9 ĐẮK LẮK
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60.34.03.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. TRƢƠNG BÁ THANH
Đà Nẵng - Năm 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai công bố trong bất cứ công trình nào khác.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Thái Nguyên
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài...................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................3
3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu....................................3
4. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................... 3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài............................................ 4
6. Kết cấu luận văn..................................................................................4
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.............................................................4
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN
QUẢN TRỊ TRONG DOANH NGHIỆP....................................................... 9
1.1. KHÁI QUÁT VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ..................................................9
1.1.1. Khái niệm về Kế toán quản trị.....................................................10
1.1.2. Mục tiêu của Kế toán quản trị.....................................................11
1.1.3. Vai trò của báo cáo Kế toán quản trị........................................... 11
1.1.4. Đặc điểm thông tin Kế toán quản trị........................................... 11
1.2. TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG DOANH
NGHIỆP...........................................................................................................12
1.2.1. Sự cần thiết của tổ chức báo cáo Kế toán quản trị...................... 13
1.2.2. Bản chất, chức năng và yêu cầu của tổ chức báo cáo Kế toán
quản trị.............................................................................................................14
1.2.3. Tổ chức báo cáo dự toán trong Doanh nghiệp............................ 20
1.2.4. Tổ chức báo cáo thực hiện trong doanh nghiệp.......................... 24
1.2.5. Tổ chức báo cáo kiểm soát và đánh giá trong doanh nghiệp.......25
1.2.6. Tổ chức báo cáo phục vụ ra quyết định trong doanh nghiệp.......31
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1............................................................................... 34
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG VỀ TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN
QUẢN TRỊ TẠI SIMEXCO ĐẮK LẮK......................................................35
2.1. GIỚI THIỆU CÔNG TY TNHH MTV XNK 2-9 ĐẮK LẮK (SIMEXCO
ĐẮK LẮK)......................................................................................................35
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển SIMEXCO ĐẮK LẮK.........35
2.1.2. Ngành nghề, đặc điểm kinh doanh chủ yếu của SIMEXCO ĐẮK
LẮK.................................................................................................................36
2.1.3. Cơ cấu tổ chức quản lý SIMEXCO ĐẮK LẮK..........................38
2.1.4. Tổ chức bộ máy kế toán của SIMEXCO ĐẮK LẮK..................41
2.2. THỰC TRẠNG VỀ TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI
SIMEXCO ĐẮK LẮK.................................................................................... 42
2.2.1. Tổ chức báo cáo dự toán tại SIMEXCO ĐẮK LẮK...................43
2.2.2. Tổ chức báo cáo thực hiện tại SIMEXCO ĐẮK LẮK................51
2.2.3. Đánh giá thực trạng về tổ chức công tác báo cáo Kế toán quản trị
tại SIMEXCO ĐẮK LẮK............................................................................... 59
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2............................................................................... 60
CHƢƠNG 3. TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI
SIMEXCO ĐẮK LẮK...................................................................................61
3.1. SỰ CẦN THIẾT HOÀN THIỆN VỀ TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN
QUẢN TRỊ TẠI SIMEXCO ĐẮK LẮK.........................................................61
3.2. HOÀN THIỆN TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI
SIMEXCO ĐẮK LẮK.................................................................................... 64
3.2.1. Tổ chức các báo cáo dự toán....................................................... 64
3.2.2. Tổ chức các báo cáo thực hiện thông qua báo cáo trách nhiệm .. 75
3.2.3. Tổ chức các báo cáo kế toán quản trị phục vụ ra quyết định......87
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3............................................................................... 93
KẾT LUẬN.....................................................................................................94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (bản sao)
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BHYT
: Bảo hiểm y tế
BHXH
: Bảo hiểm xã hội
BHTN
: Bảo hiểm thất nghiệp
CBCNV
: Cán bộ công nhân viên
DN
: Doanh nghiệp
KTQT
: Kế toán quản trị
KTTC
: Kế toán tài chính
KQ
: Kết quả
MTV
: Một thành viên
QLDN
: Quản lý doanh nghiệp
SXKD
: Sản xuất kinh doanh
SIMEXCO ĐẮK LẮK
: Công ty TNHH MTV
xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk
TP HCM
: Thành phố Hồ Chí Minh
TNHH
: Trách nhiệm hữu hạng
DANH MỤC CÁC BẢNG
Số
hiệu
Tên bảng
Trang
2.1.
Dự toán sản lƣợng tiêu thụ từng mặt hàng năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
45
2.2.
Dự toán sản lƣợng tiêu thụ các đơn vị năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
46
2.3.
Bảng đề xuất giá bán sản phẩm dự kiến năm 2014
47
2.4.
Dự toán doanh thu nông sản tại các đơn vị năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
47
2.5.
Dự toán doanh thu nông sản từng mặt hàng năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
48
2.6.
Dự toán sản xuất & mua hàng năm 2014 SIMEXCO ĐẮK
LẮK
49
2.7.
Dự toán chi phí năm 2014 SIMEXCO ĐẮK LẮK
50
2.8.
Báo cáo sản lƣợng tiêu thụ thực hiện cho từng mặt hàng
năm 2014 SIMEXCO ĐẮK LẮK
51
2.9.
Báo cáo sản lƣợng sản xuất và thu mua thực hiện tại văn
phòng và các đơn vị trực thuộc năm 2014 SIMEXCO ĐẮK
52
LẮK
2.10.
Báo cáo doanh thu thực hiện tại văn phòng và các đơn vị
trực thuộc năm 2014 SIMEXCO ĐẮK LẮK
53
2.11.
Báo cáo chi phí bán hàng năm 2014 SIMEXCO ĐẮK
LẮK
54
2.12.
Báo cáo chi phí tài chính thực hiện năm 2014 SIMEXCO
ĐẮK LẮK
55
Số
hiệu
Tên bảng
Trang
2.13.
Báo cáo chi phí quản lý doanh nghiệp thực hiện năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
56
2.14.
Báo cáo chi phí giá vốn thực hiện năm 2014 SIMEXCO
ĐẮK LẮK
56
2.15.
Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh nông sản
2014 SIMEXCO ĐẮK LẮK
58
3.1.
Dự toán sản lƣợng tiêu thụ từng mặt hàng năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
66
3.2.
Dự toán sản lƣợng tiêu thụ tại các đơn vị năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
67
3.3.
Dự toán sản lƣợng sản xuất và thu mua cà phê năm 2014
SIMEXCO ĐẮK LẮK
69
3.4.
Dự toán doanh thu tại các đơn vị năm 2014 SIMEXCO
ĐẮK LẮK
71
3.5.
Dự toán tồn kho cà phê quí 1/2014 SIMEXCO ĐẮK LẮK
72
3.6.
Bảng phân tích chi phí theo định phí và biến phí Biểu mẫu
dƣới đây minh họa báo cáo chi phí theo cấp bậc
76
3.7.
Báo cáo chi phí bán hàng quí 2/2014 Văn phòng Simexco
Đắk Lắk
77
3.8.
Báo cáo chi phí tài chính quí 2/2014 Văn phòng Simexco
Đắk Lắk
78
3.9.
Báo cáo chi phí quản lý doanh nghiệp quí 2/2014 Văn
phòng Simexco Đắk Lắk
78
3.10.
Báo cáo chi phí giá vốn quí 2/2014 Văn phòng Simexco
79
Số
hiệu
Tên bảng
Trang
Đắk Lắk
3.11.
Báo cáo chi phí quý 2/2014 Văn phòng simexco Đắk Lắk
80
3.12.
Báo cáo tổng hợp chi phí quý 2/2014 Simexco Đắk Lắk
82
3.13.
Báo cáo chi phí quý 2/2014 SIMEXCO ĐẮK LẮK
84
3.14.
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh quý 2/2014
Simexco Đắk Lắk
86
3.15.
Báo cáo phân tích doanh thu mặt hàng cà phê xuất khẩu
tháng 4/2014 Simexco Đắk Lắk
88
3.16.
Báo cáo phân tích doanh thu cà phê theo thị trƣờng xuất
khẩu 6 tháng đầu năm 2014 Simexco Đắk Lắk
89
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số
hiệu
Tên sơ đồ
Trang
1.2. Trình tự xây dựng dự toán tổng thể doanh nghiệp
21
2.1.
Cơ cấu tổ chức quản lý của SIMEXCO ĐẮK LẮK
38
2.2. Tổ chức bộ máy kế toán tại SIMEXCO ĐẮK LẮK
42
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, khủng hoảng kinh tế tài chính đã khiến cho
các doanh nghiệp Việt Nam gặp không ít khó khăn. Trong môi trƣờng cạnh
tranh gay gắt, Kế toán quản trị trở thành công cụ đắc lực trong việc cung cấp
thông tin về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, giúp cho doanh nghiệp
sử dụng hiệu quả các nguồn lực có hạn của mình, tranh thủ thời cơ và có sự
đối phó với những khó khăn phía trƣớc. Thuật ngữ Kế toán quản trị (KTQT)
đã dần quen thuộc trong công tác hoạt động kinh doanh từ những năm gần
đây (từ năm 1995 – năm ta tiến hành công tác cải cách kế toán và thuật ngữ
Kế toán quản trị bắt đầu xuất hiện). Về mặt pháp lý thuật Kế toán quản trị
đƣợc ghi nhận chính thức trong Luật kế toán Việt Nam ban hành ngày
17/6/2003 và nội dung tổ chức Kế toán quản trị tại các doanh nghiệp Việt
Nam do Bộ tài chính ban hành ngày 12/6/2006 theo Thông tƣ 53/2006/TTBTC bƣớc đầu đã đề cập, hƣớng dẫn áp dụng Kế toán quản trị trong doanh
nghiệp.
Kế toán quản trị là một bộ phận của kế toán nhằm thu thập, xử lý và
cung cấp thông tin có ích cho ngƣời sử dụng ở các cấp trong doanh nghiệp.
Kế toán quản trị hình thành đáp ứng nhu cầu quản lý trong bối cảnh cạnh
tranh, yêu cầu về nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị không ngừng đƣợc
đòi hỏi. Ở góc độ đầu ra của quá trình xử lý thông tin, có thể xem báo cáo Kế
toán quản trị chính là biểu hiện của sản phẩm kế toán, là công cụ để nhà quản
trị có thể sử dụng nó trong quá trình ra quyết định của mình. Do mỗi đơn vị có
những yêu cầu quản lý riêng biệt, năng lực cán bộ kế toán không đồng đều
nên việc tổ chức báo cáo Kế toán quản trị trong doanh nghiệp thực sự có tính
đa dạng. Vì vậy, nghiên cứu và phát triển báo cáo Kế toán quản trị trong từng
2
doanh nghiệp là yêu cầu có ý nghĩa thực tiễn đối với các doanh nghiệp.
Tuy nhiên để báo cáo KTQT thật sự là một công cụ giúp cho các nhà
quản lý tiếp cận và xử lý thông tin một cách nhanh chóng và chính xác thì
hiện nay công tác tổ chức báo cáo KTQT tại các doanh nghiệp nói chung và
Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk (Simexco Đắk Lắk) nói
riêng vẫn chƣa có nhiều cơ sở cũng nhƣ là kinh nghiệm để phục vụ cho việc
điều hành hoạt động kinh doanh. Cho nên, tùy theo đặc điểm và tình hình của
từng doanh nghiệp mà cần phải tổ chức báo cáo KTQT sao cho phù hợp.
Simexco Đắk Lắk hiện nay là doanh nghiệp của Đảng, Tỉnh ủ
ủ sở hữu. Công ty đƣợc thành lập ngày 08 tháng 6 năm 1993 theo
Quyết định số 404/QĐ-UB của Ủy ban nhân dân tỉ
V/v thành lập
doanh nghiệp: Công ty 2-9, thuộc tổ chức Đảng. Công ty hoạt động chủ yếu mua
bán, chế biến nông lâm sản, kinh doanh dịch vụ khách sạn, nhà hàng ăn uống,
dịch vụ du lịch sinh thái, du lịch lữ hành nội địa…đứng trƣớc những biến động
lớn của nền kinh tế thị trƣờng trong những năm vừa qua, thị trƣờng nông lâm
sản thế giới biến động thất thƣờng, Công ty đã gặp phải không ít khó khăn,
nhiều chi nhánh bị thua lỗ phải ngừng hoạt động ảnh hƣởng lớn đến kết quả sản
xuất kinh doanh của Công ty. Kết quả này do công tác Kế toán quản trị tại
Simexco Đắk Lắk hiện nay chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu thông tin về chất cũng
nhƣ về lƣợng phục vụ cho việc quản lý điều hành hoạt động sản xuất kinh
doanh. Một vài nội dung công việc của Kế toán quản trị đã đƣợc thực hiện theo
yêu cầu của các nhà quản trị nhƣng chƣa trở thành một tổ chức Kế toán quản trị
hoàn chỉnh. Cụ thể Công ty chƣa tổ chức phân tích lập dự toán một cách đầy đủ
để lƣờng trƣớc những khó khăn sẽ xảy ra trong tƣơng lai, công tác quản lý các
chi nhánh chƣa đƣợc quan tâm đúng mức, mối liên hệ thông tin giữa các bộ
phận phòng ban còn rời rạc. Các báo cáo Kế toán quản trị chƣa có sự đối chiếu
giữa thực hiện và kế hoạch, chƣa cung cấp đƣợc
3
thông tin để đánh giá hiệu quả đầu tƣ vào mỗi đơn vị … Toàn bộ thông tin
giúp cho nhà quản trị điều hành hiện nay đều chủ yếu dựa vào báo cáo của bộ
phận Kế Toán tài chính nên thông tin có độ trễ làm cho các quyết định của nhà
quản trị không đƣợc kịp thời, chính xác. Chính vì những lý do trên, tôi đã
quyết định chọn đề tài: “ Tổ chức báo cáo Kế toán quản trị tại Công ty
TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk” làm luận văn tốt nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống hóa đặc trƣng và bản chất của báo cáo Kế toán quản trị
trong doanh nghiệp.
- Tìm hiểu thực trạng tổ chức báo cáo Kế toán quản trị tại Simexco Đắk
Lắk, nhu cầu thông tin cho quản lý, qua đó hoàn thiện tổ chức báo cáo Kế
toán quản trị tại Simexco Đắk Lắk.
3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu là những nội dung cơ bản về tổ chức các báo cáo
KTQT và vận dụng báo cáo Kế toán quản trị trong doanh nghiệp.
Phạm vi nghiên cứu: Luận văn chỉ đi sâu nghiên cứu và đề cập vấn đề
về tổ chức báo cáo kế toán quản trị đối với khối kinh doanh xuất nhập khẩu
nông sản của Simexco Đắk Lắk.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để xây dựng đƣợc những căn cứ khoa học cho các phƣơng pháp giải
quyết đƣợc đƣa ra, trƣớc hết cần tập trung vào nghiên cứu bản chất báo cáo
Kế toán quản trị , từ đó có cơ sở để khảo sát thực tế, đối chiếu với lý thuyết.
Luận văn kết hợp giữa phƣơng pháp quan sát và phƣơng pháp điều tra
phân tích, thống kê và so sánh trong quá trình khảo sát tại Simexco Đắk Lắk
về tổ chức báo cáo Kế toán quản trị, từ đó tổng hợp rút ra các vấn đề tồn tại
căn bản cần giải quyết và đề ra các yêu cầu cải tiến.
Luận văn sử dụng các dữ liệu chủ yếu là dữ liệu sơ cấp tại đơn vị kết
4
hợp với các chế độ tài chính, qui định của ngành, hệ thống các văn bản hƣớng
dẫn về công tác Tài chính Kế toán.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Về mặt lý luận: Hệ thống hóa nội dung lý luận cơ bản về tổ chức công
tác báo cáo Kế toán quản trị.
- Về mặt thực tiễn:
+ Phân tích, đánh giá thực trạng về tổ chức công tác báo cáo Kế toán
quản trị tại Simexco Đắk Lắk.
+ Chỉ ra đƣợc những ƣu nhƣợc điểm về tổ chức công tác báo cáo Kế
toán quản trị tại Simexco Đắk Lắk.
+ Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện tổ chức báo cáo KTQT tại
Simexco Đắk Lắk.
6. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết thúc, luận văn đƣợc thiết kế thành 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về tổ chức báo cáo Kế toán quản trị trong
doanh nghiệp.
Chƣơng 2: Thực trạng về tổ chức báo cáo Kế toán quản trị tại Simexco
Đắk Lắk.
Chƣơng 3: Hoàn thiện về tổ chức báo cáo Kế toán quản trị tại Simexco
Đắk Lắk.
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Hoàn thiện về tổ chức báo cáo Kế toán quản trị là nội dung cơ bản của
Kế toán quản trị và ngày càng có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong công
tác quản lý ở các doanh nghiệp. Vì vậy, hiện nay đã có nhiều công trình
nghiên cứu về vấn đề này và đƣợc thể hiện qua các khía cạnh, góc độ khác
nhau.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã tham khảo một số đề tài,
5
tài liệu liên quan nhƣ sau:
- Đề tài “Tổ chức báo cáo Kế toán quản trị tại Công ty Cổ phần Kim
Khí Miền Trung” của trƣờng Đại học Kinh tế Đà Nẵng. Trong đề tài này, tác
giả đã hệ thống hóa toàn bộ cơ sở lý luận về tổ chức báo cáo Kế toán quản trị
tại công ty thƣơng mại và mô tả thực tế báo cáo Kế toán quản trị phục vụ cho
nhu cầu quản trị nội bộ tại Công ty Cổ phần Kim Khí Miền Trung. Từ đó đƣa
ra các giải pháp tổ chức bộ máy Kế toán quản trị và tổ chức báo cáo Kế toán
quản trị phục vụ cho chức năng hoạch định, chức năng kiểm soát, ra quyết
định tại Công ty Cổ phần Kim Khí Miền Trung. Đề tài không nghiên cứu về
công tác hoàn thiện mà là tổ chức lại báo cáo Kế toán quản trị trên cơ sở báo
cáo Kế toán quản trị của công ty đã có nhƣng chƣa có hiệu quả.
- Đề tài “ Hoàn thiện hệ thống báo cáo Kế toán quản trị tại Công ty
May 10”- Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dân (Tác
giả: Nguyễn Thị Kim Dung - năm 2009). Tác giả đã khái quát những vấn đề
lý luận liên quan đến hệ thống báo cáo kế toán của doanh nghiệp, phân tích và
đánh giá thực trạng hệ thống báo cáo quản trị đã có tại Công ty cổ phần
May10 từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống báo cáo Kế toán
quản trị tại công ty.
- Đề tài “Xây dựng hệ thống báo cáo Kế toán quản trị cho hệ thống siêu
thị MEDICARE” – Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Trƣờng Đại học Kinh tế Thành
Phố Hồ Chí Minh (Tác giả: Hoàng Kim Sơn- năm 2007). Tác giả đã dựa trên
nền tảng kiến thức về Kế toán quản trị để đi sâu tìm hiểu thực trạng của hệ
thống báo cáo Kế toán quản trị của siêu thị Medicare nhằm đánh giá đƣợc
thực trạng của hệ thống Kế toán quản trị nói chung và hệ thống báo cáo Kế
toán quản trị nói riêng nhằm đƣa ra một số giải pháp để xây dựng báo cáo Kế
toán quản trị của hệ thống siêu thị Medicare. Đề tài này vẫn còn chƣa phân
định rõ đƣợc hoàn thiện và xây dựng báo cáo Kế toán quản trị . Bởi xây dựng
6
áp dụng cho các doanh nghiệp chƣa có thì bây giờ xây dựng, còn hoàn thiện
là trên nền tảng đã có nhƣng chƣa thật sự hoàn thiện.
- Đề tài “Xây dựng hệ thống báo cáo Kế toán quản trị ở Tổng công ty
Xây dựng công trình giao thông 5”- Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Trƣờng Đại
học Kinh tế Đà Nẵng (Tác giả: Nguyễn Tấn Thành - năm 2004). Tác giả đã hệ
thống hóa nội dung cơ bản của Kế toán quản trị và báo cáo Kế toán quản trị
trong ngành xây dựng. Phân tích thực trạng báo cáo Kế toán quản trị tại Tổng
công ty Xây dựng công trình giao thông 5, thông qua đánh giá những ƣu điểm
và tồn tại, tác giả đã xây dựng hệ thống báo cáo Kế toán quản trị nhằm nâng
cao hiệu quả của công tác Kế toán quản trị tại Tổng công ty Xây dựng công
trình giao thông.
- “Tổ chức báo cáo Kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất” của
Đặng Thị Thu Hiền – Nguyễn Thị Tố Vy - Tuyển tập báo cáo “ Hội nghị sinh
viên nghiên cứu khoa học lần thứ 7” - Đại Học Đà Nẵng (2010)
Bài báo giới thiệu tổng quan về nội dung, những báo cáo Kế toán quản
trị theo mô hình Kế toán quản trị với hệ thống quản lý theo “ quá trình hoạt
động”. Quá trình hoạt động ở đây có thể hiểu một cách đơn giản là bao gồm
tất cả các công đoạn, bộ phận nhƣ: nghiên cứu và phát triển sản phẩm, sản
xuất, dịch vụ, thiết kế tiến trình sản xuất,….Phân tích, dự báo các chỉ số theo
từng quá trình hoạt động của doanh nghiệp sản xuất. Bài báo cáo này tập hợp
các báo cáo Kế toán quản trị trong mô hình doanh nghiệp sản xuất đơn giản
nhƣ: Báo cáo sản xuất, báo cáo bán hàng, báo cáo giá thành, báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh,…..Bài báo đã đƣa ra đƣợc các bộ phận, mối quan hệ
giữa các bộ phận, phòng ban. Các báo cáo Kế toán quản trị cho từng bộ phận
doanh nghiệp sản xuất, góp phần giúp các nhà quản trị cấp cao có thể dễ dàng
hơn trong việc hoạch định chiến lƣợc cho doanh nghiệp.
- “Các đặc điểm của một hệ thống Kế toán quản trị tốt ” của các tác giả
7
Shahid Ansari (California State University Northridge), Jan Bell (California
State University Northridge), Thomas Klammer (University of North Texas),
Carol Lawrence (University of Richmond) trình bày trong “ Strategy and
Management Accounting”: đƣợc đăng trên trang Web kế toán ngày 18 tháng
10 năm 2009. Bài viết đã bàn về hệ thống Kế toán quản trị tốt. Một hệ thống
Kế toán quản trị tốt giúp cho việc ra các quyết định, giúp hiểu biết quá trình
sản xuất kinh doanh, khuyến khích các hành vi thích hợp, phản ánh giá trị đạo
đức và lòng tin. Và tất cả những cái đó nhằm đạt mục tiêu chiến lƣợc: Chất
lƣợng, thời gian và giá cả. Điều này cũng có nghĩa là Kế toán quản trị tự nó
không phải là điểm kết thúc, nó là công cụ quan trọng để đạt mục tiêu chiến
lƣợc.
- “ Kế toán quản trị : Từ lý luận đến thực tiễn” đƣợc đăng trên Web kế
toán ngày 18 tháng 8 năm 2011. Bài viết đã trình bày thực tiễn công tác Kế
toán quản trị trong doanh nghiệp, qua đó tác giả đã xác định hệ thống kế toán
Việt Nam đang đƣợc chuyển đổi phù hợp với cơ chế kinh tế thị trƣờng, thông
lệ và chuẩn mực kế toán quốc tế. Việc xác định rõ phạm vi Kế toán quản trị là
vấn đề cần thiết để làm cơ sở cho việc tổ chức công tác Kế toán quản trị và
hoàn thiện nội dung Kế toán quản trị trong doanh nghiệp.
- Giáo trình Kế toán quản trị của GS.TS Trƣơng Bá Thanh (chủ biên),
Nhà xuất bản Giáo dục, năm 2008.
- “Báo cáo tài chính và báo cáo Kế toán quản trị áp dụng trong doanh
nghiệp”của PGS. TS Võ Văn Nhị, Nhà xuất bản Giao thông vận tải, năm
2007.
- Thông tƣ 53/2006/TT-BTC của Bộ Tài chính ngày 12/06/2006 hƣớng
dẫn áp dụng Kế toán quản trị trong các doanh nghiệp.
Từ những nội dung nghiên cứu các đề tài trƣớc đây, tác giả nhận thấy
trong những tài liệu là luận văn cao học đã có sự sáng tạo rõ rệt từ chỗ mang
8
nặng tính lý thuyết thì dần đã đƣa ra đƣợc các giải pháp sát thực hơn. kế thừa
những lý luận cơ bản về Kế toán quản trị , qua khảo sát thực tế tại công ty
TNHH Một thành viên xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk, chƣa có tác giả nào
nghiên cứu về tổ chức báo cáo Kế toán quản trị tại công ty TNHH Một thành
viên xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk. Chính vì vậy, tác giả đã tập trung nghiên
cứu vấn đề này trên cơ sở dựa vào lý luận tác giả đã đi vào khảo sát thực trạng
và đề xuất các giải pháp để tổ chức lại hệ thống báo cáo Kế toán quản trị trên
cơ sở báo cáo Kế toán quản trị của công ty Simexco Đắk Lắk đã có nhƣng
chƣa mang lại hiệu quả cao nhằm thỏa mãn nhu cầu thông tin phuc vụ cho
công tác điều hành quản lý hoạt động của công ty, đề ra đƣợc các quyết định
quản lý phục vụ cho việc điều hành, quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh
của ban lãnh đạo.
9
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN
TRỊ TRONG DOANH NGHIỆP
1.1. KHÁI QUÁT VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
Cùng với sự phát triển của xã hội, hoạt động SXKD ngày càng đƣợc
mở rộng, ngày càng đa dạng phức tạp; thông tin lúc này càng trở nên bức thiết
và quan trọng. Kế toán là một nhu cầu tất yếu khách quan, đặc biệt trong nền
kinh tế thị trƣờng kế toán vừa là “ngôn ngữ của kinh doanh” vừa là một công
cụ không thể thiếu đƣợc để quản lý kinh tế. Chức năng của KTQT là cung cấp
và truyền đạt các thông tin về hoạt động kinh tế tài chính của một đơn vị, một
tổ chức. Trong các doanh nghiệp, thông tin kế toán không những cần thiết cho
ngƣời ra quyết định ở bên trong doanh nghiệp mà còn cần thiết cho các đối
tƣợng bên ngoài doanh nghiệp nhƣ: các chủ đầu tƣ, các chủ nợ, các cơ quan
quản lý chức năng…
Các nhà quản trị các cấp bên trong doanh nghiệp sử dụng thông tin kế
toán để điều hành quản lý hoạt động của doanh nghiệp, đề ra đƣợc các quyết
định quản lý phục vụ cho việc điều hành, quản lý hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp phù hợp với các yêu cầu của nhà quản lý doanh
nghiệp.
Các chủ đầu tƣ, chủ nợ sử dụng thông tin kế toán để ra đƣợc các quyết
định đầu tƣ, quyết định cho vay một cách đúng đắn với mục đích đầu tƣ, mục
đích cho vay của họ.
Các cơ quan quản lý chức năng của nhà nƣớc sử dụng thông tin kế toán
của doanh nghiệp để kiểm tra, kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp về tình
hình thực hiện, chấp hành các chính sách chế độ quản lý kinh tế tài chính nói
chung, chế độ thể lệ, quy định về kế toán nói riêng, để phục vụ cho viêc
10
điều hành và quản lý nền kinh tế quốc dân.
Do mục đích sử dụng thông tin kế toán của các đối tƣợng khác nhau
nên thông tin mà kế toán cung cấp rất đa dạng và khác nhau về nội dung,
phạm vi, mức độ, tính chất và thời gian cung cấp kể cả giá trị pháp lý của
thông tin. Sự khác nhau đó là tiêu thức để chia hệ thống thông tin kế toán
thành hai bộ phận. Một bộ phận chuyên cung cấp các thông tin cho các đối
tƣợng bên ngoài gọi là KTTC và bộ phận cung cấp thông tin theo yêu cầu
của các nhà quản trị trong nội bộ gọi là KTQT.
1.1.1. Khái niệm về Kế toán quản trị
Trong cuốn tự điển kế toán của tác giả R.H. Parker có định nghĩa “Kế
toán quản trị là một bộ phận của kế toán liên quan chủ yếu đến báo cáo nội bộ
cho nhà quản trị của một doanh nghiệp. Nó nhấn mạnh đến sự kiểm soát và ra
quyết định hơn là khía cạnh vị trí quản lý của kế toán. Nó không bị ràng buộc
nhiều bởi những quy định pháp lý và các chuẩn mực kế toán. Nó có thể khác
với kế toán tài chính.”[3,182]
Theo Giáo sƣ Tiến sĩ Ronald W.Hilton trƣờng đại học Cornell Hoa Kỳ
thì “Kế toán quản trị là một bộ phận của hệ thống thông tin quản trị trong một
tổ chức mà các nhà quản trị dựa vào đó để hoạch định và kiểm soát các hoạt
động của tổ chức.”[6,6]
Theo luật kế toán Việt Nam, Kế toán quản trị đƣợc định nghĩa là “Việc
thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu
quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán.”[8,11]
Theo Edmond và cộng sự ”Kế toán quản trị là một lĩnh vực kế toán
đƣợc thiết kế để thoả mãn nhu cầu thông tin của các nhà quản lý và các cá
nhân khác làm việc trong một tổ chức.”[8,13]
Nói tóm lại, Kế toán quản trị là một khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp
những thông tin định lƣợng về hoạt động của đơn vị một cách cụ thể, giúp
11
các nhà quản trị trong quá trình ra các quyết định liên quan đến việc lập kế
hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, kiểm soát và đánh giá tình hình thực hiện
các hoạt động của đơn vị.
Với chức năng cung cấp thông tin, có thể thấy báo cáo Kế toán quản trị
là đầu ra của quá trình Kế toán quản trị trong doanh nghiệp.
1.1.2. Mục tiêu của Kế toán quản trị
Cung cấp thông tin cho nhà quản lý để lập kế hoạch và ra quyết định.
Trợ giúp nhà quản lý trong việc điều hành và kiểm soát hoạt động của
tổ chức.
Thúc đẩy các nhà quản lý đạt đƣợc các mục tiêu của tổ chức.
Đo lƣờng hiệu quả hoạt động của các nhà quản lý và các bộ phận, đơn
vị trực thuộc trong tổ chức.
1.1.3. Vai trò của báo cáo Kế toán quản trị
Đối với chức năng hoạch định: đó là hệ thống các bảng dự toán của
doanh nghiệp đã đƣợc phê chuẩn, thể hiện mục tiêu kinh doanh trong ngắn
hạn hoặc dài hạn của công ty.
Đối với chức năng tổ chức thực hiện: đó là hệ thống các báo cáo về tình
hình thực hiện các mục tiêu đã đặt ra.
Đối với chức năng kiểm tra, đánh giá: đó là hệ thống báo cáo đánh giá
thành quả, thể hiện mức độ thực hiện so với dự toán, ngân sách đã xây dựng
của toàn doanh nghiệp và từng bộ phận. Qua đó, có cơ sở khen thƣởng, xử
phạt các cá nhân, nội bộ trong đơn vị.
Đối với chức năng ra quyết định: đó là hệ thống các báo cáo theo các
kịch bản, các tình huống tốt, xấu để ngƣời quản lý có thể hình dung và lựa
chọn quyết định tốt nhất.
1.1.4. Đặc điểm thông tin Kế toán quản trị
Xuất phát từ khái niệm của Kế toán quản trị , chức năng cung cấp thông
12
tin và vai trò của Kế toán quản trị đã đề cập ở trên, đặc điểm của thông tin
trên báo cáo Kế toán quản trị có thể tổng hợp thành những điểm chính nhƣ
sau:
- Thông tin hƣớng về tƣơng lai;
- Thông tin có tính chi tiết: từng sản phẩm, dịch vụ, từng bộ phận, hoạt
động
- Thông tin có tính linh hoạt: không đòi hỏi sự chính xác nhƣng cần có
tính kịp thời, linh hoạt cho ngƣời ra quyết định.
- Thông tin có tính bảo mật: do báo cáo Kế toán quản trị không thể
công khai nhƣ báo cáo tài chính mà lập cho từng đối tƣợng cụ thể với nội
dung cụ thể phục vụ cho mục tiêu chiến lƣợc kinh doanh đề ra trong nội bộ
doanh nghiệp.
- Thông tin đa dạng về kiểu đo lƣờng: có thể sử dụng thƣớc đo giá trị,
hiện vật hay những thƣớc đo khác để đánh giá hoạt động.
1.2. TỔ CHỨC BÁO CÁO KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG DOANH
NGHIỆP
Báo cáo Kế toán quản trị gồm các báo cáo do bộ phận Kế toán quản trị
trong doanh nghiệp lập ra. Báo cáo phải thích hợp với mục tiêu hoạt động cụ
thể của từng doanh nghiệp và phù hợp với phạm vi cung cấp thông tin của Kế
toán quản trị đảm bảo phục vụ cho các chức năng quản lý của nhà quản trị.
Doanh nghiệp cần căn cứ vào đặc điểm sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản
lý của đơn vị mình để tổ chức và lựa chọn các báo cáo quản trị cần lập.
Trong đơn vị, ngoài bộ phận kế toán còn có các bộ phận khác. Các
phòng ban này có tác dụng hỗ trợ cho nhau tạo nên một hệ thống thông tin
đầy đủ, toàn diện về hoạt động của doanh nghiệp. Do đó các bộ phận này
phải gắn kết chặt chẽ với nhau tạo thành hệ thống quản lý của doanh nghiệp
nhằm đảm bảo sự thống nhất trong chỉ đạo, điều hành, xỷ lý và kiểm tra
13
thông tin trong toàn đơn vị. Để thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình,
đáp ứng hiệu quả công tác tổ chức báo cáo Kế toán quản trị thì tại doanh
nghiệp cần phải xây dựng đƣợc mối liên hệ thông tin giữa Kế toán quản trị
với các bộ phận trong doanh nghiệp. Đặc biệt phải xây dựng đƣợc mối liên
hệ thông tin giữa kế toán tài chính và Kế toán quản trị , bởi vì trong công tác
Kế toán quản trị sử dụng nguồn thông tin chủ yếu do kế toán tài chính cung
cấp. Do đó cần phải xây dựng một luồng thông tin từ kế toán tài chính phục
vụ cho công tác Kế toán quản trị một cách ngắn nhất, nhanh chóng và thuận
lợi nhất. Để làm đƣợc điều đó kế toán viên cần mở sổ chi tiết và tài khoản chi
tiết để phục vụ các số liệu chi tiết cho Kế toán quản trị phân tích, đánh giá.
1.2.1. Sự cần thiết của tổ chức báo cáo Kế toán quản trị
Nhà quản trị Doanh nghiệp chỉ có thể tác động hiệu quả lên đối tƣợng
quản lý khi có đầy đủ những thông tin cần thiết. Đặc biệt là các thông tin thực
hiện phản ánh trạng thái của đối tƣợng quản lý, nếu thiếu thông tin thì không
thể tác động một cách có hiệu quả lên đối tƣợng quản lý.
Tổ chức báo cáo kế toán quản trị cung cấp thông tin thực hiện phục vụ
trực tiếp cho nhà quản trị, do vậy nhận thức đƣợc vai trò của thông tin thực
hiện đối với công tác quản trị sẽ thấy tổ chức báo cáo kế toán quản trị là cần
thiết. Cụ thể là khi lựa chọn hoặc điều chỉnh phƣơng án kinh doanh, xây
dựng các chỉ tiêu dài hạn, ngắn hạn nhà quản trị phải nghiên cứu thông tin do
báo cáo kế toán quản trị cung cấp để đƣa ra quyết định đƣợc đúng đắn.
Hơn nửa khi đƣa ra các chỉ tiêu kế hoạch, định mức, dự toán cho từng
đơn vị nội bộ, nhà quản trị cũng không thể kiểm soát đƣợc hoạt động của đơn
vị đó nếu không có thông tin về sự khác biệt giữa thực tế so với kế hoạch
hoặc định mức, dự toán và không thể xác định đƣợc trách nhiệm của từng
đơn vị nội bộ gây ra sự khác biệt đó. Nhƣ vậy, khi xây dựng các chỉ tiêu kế
hoạch, định mức, dự đoán cho từng đơn vị nội bộ thì phải có báo cáo kế toán
14
quản trị để phân tích đánh giá tình hình thực hiện chúng, xác định rõ trách
nhiệm của từng đơn vị nội bộ và cá nhân trong doanh nghiệp.
Trong nền kinh tế thị trƣờng, Doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có
hiệu quả mới có thể tồn tại và phát triển đƣợc. Trong đó, công tác lập báo cáo
kế toán quản trị có vai trò quan trọng đòi hỏi các nhà quản trị doanh nghiệp
phải quan tâm.
Riêng ở các tổng công ty gồm nhiều đơn vị thành viên với mục tiêu
hoạt động khác nhau. Để kiểm soát tất cả các hoạt động một cách có hiệu quả
nhà quản trị cần có một lƣợng thông tin lớn hữu ích, chứ không phải chỉ có
một số thông tin đƣợc cung cấp từ báo cáo ở giác độ tổng công ty. Vì những
báo cáo này chỉ cung cấp thông tin tổng quát về toàn bộ hoạt động, không
đầy đủ thông tin chi tiết để giúp nhà quản trị tìm ra những vấn đề còn tồn tại
trong một tổ chức. Do đó nhà quản trị không chỉ cần có một mà phải nhiều
báo cáo kế toán quản trị ở các đơn vị trong toàn tổng công ty, việc tổ chức lập
báo cáo loại này gọi là báo cáo bộ phận. Điều này có nghĩa là đối với từng
cấp quản lý cần lập những báo cáo vừa phục vụ cho nội bộ vừa phục vụ cho
cấp trên.
Nhƣ vậy, Tổ chức báo cáo kế toán quản trị không thể thiếu trong việc
điều hành ở tổng công ty. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị có tác dụng cung
cấp thông tin về tình hình và kết quả kinh doanh của toàn tổng công ty một
cách chi tiết, kịp thời để đánh giá từng hoạt động và ở từng đơn vị. Từ đó đƣa
ra các quyết định nhanh chóng và điều chỉnh kế hoạch kinh doanh của từng
đơn vị trong tổng công ty.
1.2.2. Bản chất, chức năng và yêu cầu của tổ chức báo cáo Kế toán
quản trị
a. Bản chất của tổ chức báo cáo Kế toán quản trị
Để khái quát đƣợc bản chất của tổ chức báo cáo kế toán quản trị ta cần
15
xem xét mối quan hệ giữa báo cáo kế toán quản trị với những nhân tố hình
thành nên báo cáo kế toán quản trị.
Nhƣ chúng ta đã biết quản trị doanh nghiệp phải thực hiện các chức
năng sau:
- Chức năng hoạch định: là quá trình đƣa ra những nhiệm vụ, mục tiêu
và phƣơng pháp tốt nhất để thực hiện những mục tiêu đó. Đòi hỏi nhà quản trị
phải xây dựng kế hoạch, chiến lƣợc, dự toán cho từng thời kỳ.
- Chức năng tổ chức: Là nhân tố hình thành nên cơ cấu tổ chức doanh
nghiệp, xác định chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận và mối quan hệ giữa
chúng.
- Chức năng điều khiển: là quá trình nhà quản trị sử dụng quyển lực của
mình để tác động các thành viên trong doanh nghiệp một cách có mục đích để
họ tự nguyện và nhiệt tình phấn đấu đạt đƣợc mục tiêu đề ra.
- Chức năng kiểm soát: là dựa vào các định mức đã đƣợc xây dựng, các
chuẩn mực, kế hoạch đã xác định để đánh giá hiệu quả của công tác quản trị
của cấp dƣới và đề ra các biện pháp quản trị rhích hợp nhằm đạt đƣợc các
mục tiêu của doanh nghiệp.
- Chức năng ra quyết định: là các mệnh lệnh, chỉ thị của nhà quản trị
yêu cầu các thành viên trong doanh nghiệp phải thực hiện. Ra quyết định là
chức năng đặc biệt của nhà quản trị, nghĩa là khi thực hiện các chức năng
hoạch định, tổ chức, điều khiển, kiểm soát, các nhà quản trị doanh nghiệp đều
phải ra các quyết định tƣơng ứng.
Với các chức năng trên, báo cáo kế toán quản trị có quan hệ trực tiếp
với hai chức năng của nhà quản trị là chức năng hoạch định và chức năng
kiểm soát. Tuy nhiên các chức năng của nhà quản trị có mối quan hệ mật thiết
với nhau, nên thông qua hai chức năng trên, tổ chức báo cáo kế toán quản trị
cũng có ảnh hƣởng gián tiếp đến các chức năng khác của nhà quản trị. Chức
