Hoàn thiện công tác kế toán tại bệnh viện đa khoa tỉnh đăk lăk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

DƢƠNG THỊ YẾN NHI

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐÀ NẴNG - NĂM 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

DƢƠNG THỊ YẾN NHI

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH ĐẮK LẮK

Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60.34.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS TRƢƠNG BÁ THANH

ĐÀ NẴNG - NĂM 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Hoàn thiện công tác kế toán tại Bệnh viện
Đa khoa tỉnh Đắk Lắk” là do tôi tự nghiên cứu và hoàn thành. Các số liệu thu
thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực.

Tác giả luận văn

Dƣơng Thị Yến Nhi


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................................... 3
3. Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................................ 4
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu......................................................................... 4
5. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................................ 4
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài............................................................ 6
7. Kết cấu của luận văn..................................................................................................... 6
8. Tổng quan về đề tài nghiên cứu.............................................................................. 6
CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC ĐƠN

VỊ SỰ NGHIỆP.............................................................................................................................. 12
1.1. TỔNG QUAN VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP................................................................ 12
1.1.1. Khái niệm, phân loại đơn vị sự nghiệp..................................................... 12
1.1.2. Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp.............................................. 15
1.2. NỘI DUNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP .. 16
1.2.1. Các nguyên tắc chủ yếu về quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp . 16

1.2.2. Xây dựng dự toán thu, chi ngân sách......................................................... 17
1.2.3. Tổ chức chấp hành dự toán thu chi ngân sách...................................... 19
1.2.4. Quyết toán thu chi ngân sách......................................................................... 21
1.3. NỘI DUNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP .. 22

1.3.1. Tổ chức chứng từ kế toán................................................................................. 22
1.3.2. Tổ chức tài khoản kế toán................................................................................ 26
1.3.3. Tổ chức sổ kế toán và hình thức kế toán.................................................. 27
1.3.4. Công tác kiểm kê, khóa sổ và quyết toán................................................ 28
1.3.5. Tổ chức báo cáo kế toán................................................................................... 29


1.3.6. Tổ chức công tác kiểm tra kế toán.............................................................. 32
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................................... 33
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI BỆNH VIỆN
ĐA KHOA TỈNH ĐẮK LẮK................................................................................................. 34
2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH ĐẮK
LẮK........................................................................................................................................................ 34
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển................................................................... 34
2.1.2. Cơ cấu tổ chức của bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk........................ 37
2.1.3. Kết quả hoạt động của bệnh viện giai đoạn 2012-2014...................43
2.2. CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
TỈNH ĐẮK LẮK............................................................................................................................. 44
2.2.1. Lập dự toán thu-chi ngân sách...................................................................... 44
2.2.2. Chấp hành dự toán thu-chi ngân sách........................................................ 46
2.2.3. Quyết toán ngân sách......................................................................................... 51
2.3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
TỈNH ĐẮK LẮK............................................................................................................................. 52
2.3.1. Bộ máy kế toán của Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk......................52
2.3.2. Tổ chức chứng từ kế toán................................................................................. 54

2.3.3. Tổ chức tài khoản kế toán................................................................................ 63
2.3.4. Tổ chức sổ kế toán và hình thức kế toán.................................................. 65
2.3.5. Công tác kiểm kê, khóa sổ và quyết toán................................................ 67
2.3.6. Tổ chức báo cáo kế toán................................................................................... 68
2.3.7. Tổ chức công tác kiểm tra kế toán.............................................................. 70
2.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI BỆNH VIỆN
ĐA KHOA TỈNH ĐẮK LẮK................................................................................................... 71
2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc trong công tác kế toán.................................. 71
2.4.2. Những hạn chế trong công tác kế toán...................................................... 74


2.4.3. Nguyên nhân........................................................................................................... 80
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................................... 84
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH ĐẮK LẮK................................................................. 85
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN.............................................. 85
3.1.1. Sự cần thiết hoàn thiện công tác kế toán.................................................. 85
3.1.2. Định hƣớng hoàn thiện..................................................................................... 87
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI BỆNH VIỆN
ĐA KHOA TỈNH ĐẮK LẮK................................................................................................... 88
3.2.1. Hoàn thiện tổ chức chứng từ kế toán......................................................... 88
3.2.2. Hoàn thiện tổ chức tài khoản kế toán........................................................ 91
3.2.3. Hoàn thiện việc vận dụng sổ kế toán......................................................... 93
3.2.4. Hoàn thiện tổ chức báo cáo kế toán............................................................ 94
3.2.5. Hoàn thiện tổ chức công tác kiểm tra kế toán....................................... 96
3.2.6. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán............................................................ 98
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỂ THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP....................... 100
3.3.1. Kiến nghị với Nhà nƣớc................................................................................ 100
3.3.2. Kiến nghị với Bộ y tế...................................................................................... 100
3.3.3. Kiến nghị với đơn vị........................................................................................ 101

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................................ 102
KẾT LUẬN.................................................................................................................................... 103
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao)
PHỤ LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Diễn giải

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

BCTC

Báo cáo tài chính

BV

Bệnh viện

BVĐK

Bệnh viện đa khoa

BN

Bệnh nhân

CNTT

Công nghệ thông tin

DV

Dịch vụ

ĐVSN

Đơn vị sự nghiệp

HCSN

Hành chính sự nghiệp

KBNN

Kho bạc Nhà ƣớc

NSNN

Ngân sách Nhà nƣớc

TSCĐ

Tài sản cố định

TK

Tài khoản

UBND

Ủy ban nhân dân

VP

Viện phí


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
bảng

Tên bảng

Trang

2.1.

Nguồn thu theo kế hoạch của Bệnh viện giai đoạn
2012 - 2014

48

2.2.

Kết quả thực hiện nguồn thu của Bệnh viện giai đoạn
2012 - 2014

49

2.3.

Các khoản chi của Bệnh viện giai đoạn 2012 - 2014

50


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số hiệu
sơ đồ

Tên sơ đồ

Trang

1.1.

Quy trình luân chuyển chứng từ kế toán

23

2.1.

Bộ máy quản lý Bệnh viện

38

2.2.

Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại BVĐK tỉnh Đắk
Lắk

53

2.3.

Quy trình luân chuyển chứng từ của BVĐK Tỉnh
Đắk Lắk

55

2.4.

Quy trình luân chuyển chứng từ thu viện phí

60

2.5.

Quy trình luân chuyển chứng từ chi từ nguồn ngân
sách cấp

61

2.6.

Quy trình luân chuyển chứng từ chi từ nguồn thu viện
phí và dịch vụ

62

2.7.

Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán Nhật
ký chung

66


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nguồn tài nguyên quý báu nhất quyết định sự phát triển của đất nƣớc
chính là con ngƣời, trong đó sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con ngƣời và
của toàn xã hội. Đầu tƣ cho sức khỏe chính là đầu tƣ cho sự phát triển kinh tế
xã hội của đất nƣớc, nâng cao chất lƣợng cuộc sống của mỗi cá nhân, mỗi gia

đình. Và bộ phận chính quyết định mức độ hiệu quả của công tác này đó là
các cơ sở y tế nói chung trên toàn quốc. Chính vì vậy, hoạt động của các đơn
vị này luôn là vấn đề đƣợc quan tâm chú ý nhằm đem lại những đóng góp to
lớn cho sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Bệnh viện công lập tại Việt Nam là một đơn vị sự nghiệp nói chung và
là đơn vị thực hiện dịch vụ công có tính chất phục vụ các nhu cầu y tế, chăm
sóc sức khỏe cho xã hội. Về mặt tài chính y tế bao gồm: ngân sách nhà nƣớc,
bảo hiểm y tế, viện phí, viện trợ - tài trợ và nguồn khác.
Những năm gần đây hệ thống y tế Việt Nam đƣợc đánh giá là tiếp tục
đạt những thành tựu thần kỳ. Nhiều chỉ số về sức khỏe đã đạt cao hơn so với
các nƣớc có cùng mức thu nhập. Việt Nam cũng đƣợc coi là một quốc gia có
những chính sách tài chính y tế công bằng nhằm hỗ trợ ngƣời nghèo và các
nhóm dễ tổn thƣơng nhƣ trẻ em, ngƣời già, ngƣời dân tộc thiểu số... Những
thành tựu về chăm sóc sức khỏe nhân dân của Việt Nam gắn liền với quá trình
đổi mới và phát triển đất nƣớc trong hơn 20 năm qua, trong đó có đổi mới hệ
thống y tế. Có thể nhận định rằng, đổi mới lĩnh vực y tế ở Việt Nam đƣợc bắt
đầu từ đổi mới các chính sách và cơ chế tài chính trong lĩnh vực cung ứng
dịch vụ khám chữa bệnh, nhƣ các chính sách thu một phần viện phí (1989),
Pháp lệnh Hành nghề y dƣợc tƣ nhân (1993 và sửa đổi năm 2003), chính sách
về bảo hiểm y tế (1992), chính sách miễn, giảm viện phí cho ngƣời có công
với nƣớc, ngƣời nghèo (1994), chính sách “xã hội hóa” và giao quyền tự chủ


2

về tài chính cho các cơ sở y tế công lập.
Chính phủ đã ban hành Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006,
quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ
máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Chủ trƣơng đổi
mới cơ chế quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp có thu nhằm phát huy

mọi khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ chất lƣợng cao cho xã hội, tăng
nguồn thu từng bƣớc giải quyết thu nhập cho ngƣời lao động, giảm dần bao
cấp từ ngân sách nhà nƣớc.
Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk là đơn vị sự nghiệp, sau 8 năm thực
hiện Nghị định 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ, đến nay bệnh viện tích cực
cải cách và đổi mới cơ chế quản lý tài chính nói chung và công tác kế toán nói
riêng, chủ động nâng cao công tác khám chữa bệnh và tăng các dịch vụ y tế
nhằm tăng các nguồn thu, sử dụng hiệu quả các khoản chi phí.
Công tác kế toán là nội dung đặc biệt quan trọng của hoạt động quản lý
điều hành tại các cơ quan Nhà nƣớc, các đơn vị sự nghiệp nói chung và các bệnh
viện nói riêng. Do đó, việc hoàn thiện công tác kế toán rất cần thiết, đảm bảo cho
hoạt động quản lý tài chính có hiệu quả, đáp ứng nguồn lực để thực hiện chức
năng nhiệm vụ của các bệnh viện, duy trì và phát triển hoạt động của hệ thống cơ
sở ý tế nói riêng và các đơn vị sự nghiệp trên cả nƣớc nói chung.

Theo đánh giá chung, việc giao quyền tự chủ tài chính cho các đơn vị
sự nghiệp y tế đã tạo điều kiện cho các các bệnh viện nâng cao tính năng động
trong việc huy động các nguồn lực để xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang
thiết bị hiện đại phục vụ công tác khám chữa bệnh; chủ động trong bố trí
nguồn lực, cải thiện nâng cao chất lƣợng tay nghề đội ngũ y bác sỹ, cán bộ y
tế; tăng thêm thu nhập cho đội ngũ cán bộ nhân viên bệnh viện. Tuy nhiên,
công cụ quản lý tài chính là công tác kế toán trong bệnh viện cũng còn bộc lộ
nhiều hạn chế, cụ thể nhƣ sau:


3

- Công tác đối chiếu, kiểm tra chữ ký trong quá trình luân chuyển
chứng từ chƣa đƣợc quan tâm. Công tác tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản
chƣa thật sự phản ánh chi tiết, đầy đủ.

- Công tác lập dự toán còn sơ sài, chất lƣợng BCTC chƣa cao. Các báo
cáo kế toán còn mang nặng tính thủ tục, chậm trễ trong việc cung cấp thông

tin.
- Thông tin của báo cáo do kế toán mang lại chủ yếu mang tính chất
BCTC, ít có tác dụng trong phân tích tình hình tài chính, phân tích tình hình
tiếp nhận và sử dụng kinh phí, chƣa đánh giá đƣợc hiệu quả sử dụng các
nguồn kinh phí trong quá trình tổ chức thực hiện.
- Phần mềm kế toán chƣa đƣợc xem trọng công tác phân quyền, khai
thác thông tin.
- Trong điều kiện chuyển sang cơ chế tài chính mới, việc xây dựng các
quy chế chi tiêu nội bộ còn lúng túng, đội ngũ cán bộ kế toán chƣa đáp ứng
đƣợc yêu cầu mới, chƣa ứng dụng tốt công tác tin học vào công việc.
Với những bất cập nhƣ vậy, công tác kế toán ở Bệnh viện đa khoa tỉnh
Đắk Lắk chƣa thực sự là công cụ quản lý hiệu quả hoạt động tài chính tại đơn
vị. Mặt khác, quản lý tài chính lại là chìa khoá quyết định sự thành công hay
thất bại trong việc quản lý bệnh viện; quyết định sự tụt hậu hay phát triển của
bệnh viện. Do đó, tôi mạnh dạn chọn đề tài để nghiên cứu “Hoàn thiện công
tác kế toán tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk” để viết luận văn thạc sỹ
nhằm hoàn thiện công tác kế toán bệnh viện, tìm ra hƣớng thực hiện hiệu quả
hoạt động kế toán tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Về lý luận
Luận văn chọn lọc và hệ thống hóa những vấn đề cơ bản của công tác
kế toán trong các đơn vị sự nghiệp.


4

2.2. Về thực tiễn

Luận văn tập trung nghiên cứu, mô tả và đánh giá thực trạng công tác
kế toán tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk. Trên cơ sở đó đƣa ra những định
hƣớng và đề xuất những giải pháp hoàn thiện công tác kế toán tại đơn vị .
3. Câu hỏi nghiên cứu
Từ mục tiêu trên, đề tài đặt ra các câu hỏi nghiên cứu sau:



Trong quá trình hoạt động, Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk có chấp
hành quy định của Luật NSNN, các tiêu chuẩn, định mức, các quy định về chế
độ kế toán HCSN do Nhà nƣớc ban hành hay không?



Công tác kế toán tại đơn vị có phản ánh kịp thời, đầy đủ, chính xác

và toàn diện mọi khoản vốn, quỹ, kinh phí, tài sản và mọi hoạt động kinh tế
tài chính phát sinh ở đơn vị hay không?



Việc lập các báo cáo kế toán có đáp ứng cho các nhà quản lý những
thông tin cần thiết về tình hình tài chính của đơn vị hay không?
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Các nội dung thuộc công tác kế toán tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk
Lắk.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng công tác kế toán tại Bệnh viện đa khoa tỉnh
Đắk Lắk trong năm 2014.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp thu thập số liệu
5.1.1. Số liệu thứ cấp
- Các chế độ tài chính, những quy định về công tác kế toán liên quan
đến các đơn vị hành chính sự nghiệp.
-

Thu thập các thông tin sẵn có về tình hình nhân lực, thu-chi tài chính


5

của bệnh viện bằng các bảng, biểu về:
+ Thông tin chung về tổ chức, tình hình nhân lực của bệnh viện
+ Thông tin về các nguồn thu, chi
+ Thông tin về khả năng tự chủ tài chính và hiệu quả sử dụng nguồn
lực tài chính
- Các chứng từ, sổ sách của từng phần hành kế toán và BCTC năm
2014 của Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk.
- Công cụ thu thập thông tin: là các bảng, biểu đƣợc thiết kế sẵn.
- Cách thức tiến hành: thu thập số liệu dựa trên các bảng, biểu thiết kế sẵn.
5.1.2. Số liệu sơ cấp
Phỏng vấn cán bộ làm công tác kế toán và quản lý tài chính trong Bệnh
viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk.
- Công cụ thu thập thông tin: là phiếu phỏng vấn đƣợc thiết kế sẵn phù
hợp với đối tƣợng phỏng vấn.
- Cách thức tiến hành: phỏng vấn riêng từng ngƣời.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phƣơng pháp luận: sử dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng.
- Phƣơng pháp cụ thể:

+ Phƣơng pháp phân tích – tổng hợp: phân tích tình hình tài chính của
Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk trong năm 2014 từ đó cho thấy thực trạng
công tác kế toán tại đơn vị.
+ Phƣơng pháp phân tích – so sánh: từ việc phân tích số liệu tài chính
năm 2014 so với năm trƣớc để đánh giá hiệu quả công tác kế toán đối với
quản lý tài chính tại đơn vị.
+ Phƣơng pháp thống kê định tính, định lƣợng và các phƣơng pháp
khoa học khác.


6

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Về lý luận, đề tài góp phần hệ thống hóa và hoàn chỉnh thêm lý luận
cơ bản về công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp.
- Về mặt nghiên cứu thực tiễn, thông qua việc nghiên cứu và tìm hiểu
thực tế tại đơn vị, đề tài đã trình bảy và đánh giá thực trạng công tác kế toán
tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Đăk Lăk.
- Về tính ứng dụng, luận văn đƣa ra những giải pháp góp phần hoàn
thiện công tác kế toán tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Đăk Lăk.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục và danh mục tài liệu
tham khảo, nội dung luận văn đƣợc chia làm 3 chƣơng nhƣ sau:
Chƣơng 1: Lý luận về công tác kế toán trong các đơn vị sự nghiệp
Chƣơng 2: Thực trạng công tác kế toán tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk
Lắk
Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện công tác kế toán tại Bệnh viện đa khoa
tỉnh Đắk Lắk
8. Tổng quan về đề tài nghiên cứu
Trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa ngày

càng phát triển, cùng với quá trình hội nhập của nền kinh tế, các hoạt động sự
nghiệp ngày càng phong phú và đa dạng, góp phần quan trọng vào sự phát
triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, để các hoạt động sự nghiệp thực sự vận dụng
theo cơ chế thị trƣờng thì phải có phƣơng hƣớng và giải pháp phát triển phù
hợp. Một trong những biện pháp đƣợc quan tâm đó là hoàn thiện công tác kế
toán tại các đơn vị.
Với vai trò đó, công tác kế toán trong các đơn vị HCSN phải có kế
hoạch tổ chức hệ thống thông tin bằng số liệu để quản lý và để kiểm soát
nguồn kinh phí, tình hình sử dụng quyết toán kinh phí, tình hình quản lý và sử


7

dụng các loại vật tƣ tài sản công, tình hình chấp hành sự toán thu, chi và thực
hiện các tiêu chuẩn định mức của Nhà nƣớc ở đơn vị. Đồng thời, kế toán
HCSN với chức năng thông tin mọi hoạt động kinh tế phát sinh trong quá
trình chấp hành NSNN đƣợc Nhà nƣớc sử dụng nhƣ một công cụ sắc bén
trong việc quản lý NSNN, góp phần đắc lực vào việc sử dụng vốn tiết kiệm và
hiệu quả cao.
Đối với công tác kế toán trong các đơn vị HCSN, Bộ Tài chính đã ban
hành chế độ hƣớng dẫn thực hành kế toán ở các đơn vị HCSN nói chung.
Nhƣ, “Quyết định số 19/2006/QĐ-BTC ngày 30/03/2006 của Bộ trƣởng Bộ
Tài chính ban hành chế độ kế toán HCSN” gồm: hệ thống chứng từ kế toán;
hệ thống tài khoản kế toán; hệ thống sổ kế toán và hình thức kế toán; hệ thống
báo cáo tài chính. Tiếp đến, Chính phủ ban hành Nghị định số 43/2006/NĐCP ngày 25/04/2006 quy định về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực
hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp
công lập. Nghị định đã tạo ra hành lang pháp lý rộng rãi cho các đơn vị sự
nghiệp có thu phát huy tối đa quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm để phát triển
đơn vị, tăng thu nhập cho cán bộ. Tuy nhiên cho đến nay, các quy định này
đƣợc dùng chung cho mọi đơn vị HCSN không phân biệt lĩnh vực, không tính

đến đặc thù của từng ngành khác nhau.
Trong những năm qua, việc hoàn thiện công tác kế toán tại các đơn vị
sự nghiệp đã đƣợc nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu dƣới các giác độ, khía
cạnh, lĩnh vực tiếp cận khác nhau. Đã có tác giả nhận thức đƣợc sự khác biệt
trong tổ chức hoạt động của mỗi ngành nên đã có các công trình đi sâu nghiên
cứu công tác kế toán của từng loại hình đơn vị cụ thể. Nhƣ một số nghiên cứu
công tác kế toán tại đơn vị HCSN sau:
-

Luận văn của tác giả Đoàn Nguyên Hồng (2010) về “Hoàn thiện

công tác kế toán tài chính tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam – Cu ba Đồng
Hới”.


8

Công trình nghiên cứu về cơ bản đã phân tích đánh giá một cách tổng hợp về
công tác kế toán cũng nhƣ công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp
công lập, cụ thể là Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam – Cu ba Đồng Hới. Trên cơ
sở thực tế tại Bệnh viện, tác giả đã chỉ ra kết quả đạt đƣợc trong công tác kế
toán tài chính tại đơn vị, việc tổ chức công tác kế toán hợp lý và khoa học đã
phát huy đƣợc năng lực đội ngũ kế toán, sự phối hợp với các phần hành kế
toán trong đơn vị khá tốt và thông suốt. Bên cạnh đó, luận văn còn đƣa ra
những hạn chế của công tác kế toán tại đơn vị về việc chƣa sử dụng đầy đủ
các chứng từ để phản ánh nghiệp vụ kinh tế phát sinh đúng đặc điểm, nội
dung và bản chất của nghiệp vụ, chƣa mở thêm các tài khoản chi tiết của
nguồn thu nên khi cần thông tin chi tiết từng nguồn thì khó cung cấp kịp
thời…Từ đó, tác giả đƣa ra các định hƣớng và giải pháp hoàn thiện hệ thống
chứng từ, hệ thống tài khoản, hình thức kế toán, sổ kế toán và hệ thống báo

cáo tài chính của đơn vị.
- Luận văn của tác giả Trần Đình Hải (2012) với đề tài: “Hoàn thiện
công tác kế toán tài chính tại Bảo hiểm xã hội thành phố Đà Nẵng”. Luận văn
đã nêu đƣợc đặc điểm hoạt động tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, hệ
thống hóa đƣợc những lý luận cơ bản về công tác kế toán tài chính trong các đơn
vị sự nghiệp công lập. Bên cạnh đó, luận văn cũng đã khái quát và đánh giá
đƣợc thực trạng về cơ cấu tổ chức hoạt động và công tác kế toán tài chính

tại Bảo hiểm xã hội thành phố Đà Nẵng trong hệ thống BHXH Việt Nam từ
đó rút ra những mặt mạnh, những mặt hạn chế của công tác kế toán tài chính
tại đơn vị. Trên cơ sở ƣu và nhƣợc điểm, tác giả đề xuất những giải pháp
hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, hoàn thiện ứng dụng CNTT, hoàn thiện
công tác đối chiếu số dƣ của các tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng, Kho bạc
với các nguồn kinh phí và cuối cùng là đề xuất với BHXH Việt Nam về nội
dung công tác kế toán, thiết kế phần mềm kế toán cho ngành Bảo hiểm xã hội.


9

- Luận văn của tác giả Nguyễn Thị Thu Hương (2013) “Hoàn thiện
công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Khoa học và Công nghệ
thành phố Đà Nẵng”. Về mặt lý luận, luận văn hệ thống hóa những đặc điểm
cơ bản về công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp nhƣ công tác lập dự toán
thu chi, quá trình xử lý thông tin thực hiện, công tác kiểm kê, khóa sổ và
quyết toán. Về mặt thực tiễn, luận văn đi vào đánh giá thực trạng công tác kế
toán tại các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở khoa học và công nghệ Đà Nẵng, từ đó
đƣa ra các kết quả đạt đƣợc và những tồn tại trong công tác kế toán tại đơn
vị. Cuối cùng, tác giả xây dựng những giải pháp hoàn thiện công tác kế toán
trên cơ sở thực tiễn tại đơn vị, đồng thời đề xuất kiến nghị đối với Sở khoa
học và công nghệ thành phố Đà Nẵng nhƣ: xây dựng cụ thể các khoản thu,

chi dịch vụ tại các trung tâm sự nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoa học và
công nghệ; thiết lập phần mềm kế toán hoàn thiện để công tác nhập liệu, xử lý
chứng từ và kết xuất hệ thống mẫu biểu thống nhất tại các đơn vị sự nghiệp
trực thuộc theo đúng quy định.
- Luận văn của tác giả Võ Thị Tuyết Nga (2014) “Hoàn thiện công tác
kế toán ở các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Tư pháp tỉnh Quảng Nam”. Luận văn
đã giải quyết đƣợc một số vấn đề sau: Thứ nhất, đã phân tích đặt trƣng cơ
bản của hoạt động sự nghiệp, khát quát và phát triển những vấn đề về lý luận
thuộc nội dung quản lý tài chính và công tác kế toán trong các đơn vị sự
nghiệp. Thứ hai, phản ánh thực tế công tác kế toán ở các đơn vị sự nghiệp
thuộc Sở Tƣ pháp tỉnh Quảng Nam, nhận xét những ƣu điểm và nêu ra những
hạn chế còn tồn tại cần khắc phục. Thứ ba, thông qua công tác đánh giá thực
trạng, luận văn đã đƣa ra phƣơng hƣớng, giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện
công tác kế toán tại các đơn vị đang nghiên cứu trên cơ sở lƣu ý đến những
điều kiện có thể thực hiện đƣợc các giải pháp đó.
- Luận án Tiến sĩ của tác giả Lê Kim Ngọc (2009) “Tổ chức hạch toán


10

kế toán trong các cơ sở y tế với việc tăng cường quản lý tài chính ngành y tế
Việt Nam”. Luận án này tác giả đã đƣa ra đƣợc giải pháp hoàn thiện tổ chức
công tác kế toán nói chung và một số giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý tài
chính, tuy nhiên các giải pháp mà tác giả đƣa ra chƣa dựa trên chuẩn mực kế
toán công quốc tế. Bên cạnh đó, tác giả cũng không phân tích các nhân tố chi
phối đến tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị sự nghiệp công lập.
- Luận án Tiến sĩ của tác giả Bùi Thị Yến Linh (2014) “Tổ chức công
tác kế toán tại các cơ sở y tế công lập tỉnh Quảng Ngãi”. Luận án đã làm rõ
một số vấn đề về cơ sở khoa học của tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị
sự nghiệp công lập cũng nhƣ phân tích các nhân tố chi phối đến tổ chức công

tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Trên cơ sở đó phân tích, đánh
giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các cơ sở y tế công lập tỉnh Quãng
Ngãi và đƣa ra một số giải pháp hoàn thiện.
Nhìn chung, dù có nhiều nghiên cứu về công tác kế toán tại các đơn vị
sự nghiệp với những đóng góp ý nghĩa quan trọng, tuy nhiên những công
trình nghiên cứu này còn hạn chế ở một số khía cạnh sau:
Thứ nhất, về phần cơ sở lý luận chung, các đề tài chỉ tập trung nghiên
cứu một số nội dung của công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp nói chung.
Trong khi đó, việc phân tích các nhân tố chi phối đến công tác kế toán ở các
đơn vị sự nghiệp công lập vẫn chƣa có một nghiên cứu nào trình bày một
cách hệ thống và toàn diện.
Thứ hai, mỗi luận văn nêu trên chỉ tập trung phân tích, đánh giá thực
trạng, từ đó đƣa ra các giải pháp để hoàn thiện công tác kế toán tại các đơn vị
cụ thể đang nghiên cứu. Do đó, tình hình công tác kế toán chỉ đƣợc phản ánh
ở một số ngành nghề, lĩnh vực hạn chế. Đến nay, dƣờng nhƣ chƣa có một
nghiên cứu tổng hợp, phân tích đầy đủ về thực trạng và đƣa ra giải pháp cụ
thể về tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Đắk Lắk.


11

Thứ ba, các nghiên cứu trên chƣa đƣa ra các giải pháp cụ thể hoàn
thiện công tác kế toán nhƣ xây dựng hệ thống tài khoản kế toán theo bộ mã
tài khoản để phục vụ cho việc cung cấp thông tin quản trị nội bộ đơn vị, nâng
cao chất lƣợng công tác kiểm tra kế toán cũng nhƣ việc phân tích thông tin
kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán ở bệnh viện
công lập.
Xuất phát từ quá trình tìm hiểu đề tài, luận văn sẽ có những đóng góp
mới về lý luận và thực tiễn công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp nói
chung và Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk nói riêng. Từ đó đƣa ra các giải

pháp để hoàn thiện công tác kế toán phục vụ cho công việc quản lý tài chính
và điều hành chung tại đơn vị.


12

CHƢƠNG 1

LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC
ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP
1.1. TỔNG QUAN VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP
1.1.1. Khái niệm, phân loại đơn vị sự nghiệp
a. Khái niệm đơn vị sự nghiệp
Hiện nay, đơn vị sự nghiệp đƣợc định nghĩa khá giống nhau, nhƣ:
Theo chế độ kế toán Việt Nam, đơn vị sự nghiệp là đơn vị do Nhà nƣớc
quyết định thành lập nhằm thực hiện một nhiệm vụ chuyên môn nhất định hay
quản lý Nhà nƣớc về một lĩnh vực nào đó, hoạt động bằng nguồn kinh phí
NSNN cấp, cấp trên cấp toàn bộ hoặc cấp một phần kinh phí và các nguồn
khác đảm bảo theo nguyên tắc không bồi hoàn trực tiếp nhằm thực hiện nhiệm
vụ của Đảng và Nhà nƣớc giao cho từng giai đoạn [1, tr.11].
Theo Bộ Tài chính, đơn vị sự nghiệp công lập là các tổ chức đƣợc cơ
quan có thẩm quyền của Đảng, cơ quan Nhà nƣớc và Tổ chức chính trị - xã
hội thành lập và quản lý theo quy định của pháp luật, có tƣ cách pháp nhân,
con dấu, tài khoản, hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên
cứu khoa học, văn hóa, thể dục thể thao, du lịch, lao động – thƣơng binh và
xã hội, thông tin truyền thông và các lĩnh vực sự nghiệp khác đƣợc pháp luật
quy định [3, tr.1].
Nhƣ vậy, đơn vị sự nghiệp đƣợc hiểu là các đơn vị do Nhà nƣớc thành
lập hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau thực hiện cung cấp các dịch vụ xã
hội công cộng và các dịch vụ nhằm duy trì sự hoạt động bình thƣờng của các

ngành kinh tế quốc dân, đáp ứng nhu cầu về phát triển nguồn nhân lực, chăm
sóc sức khỏe cho nhân nhân, đáp ứng yêu cầu về đổi mới, phát triển kinh tế xã
hội của đất nƣớc.


13

b. Phân loại đơn vị sự nghiệp
Tùy thuộc vào quan điểm, cách tiếp cận hoặc do các yêu cầu của quản
lý nhà nƣớc…mà các đơn vị sự nghiệp đƣợc phân chia theo các tiêu thức
khác nhau.
- Theo tính chất xã hội nhân văn hay kinh tế kỹ thuật của dịch vụ thì
đơn vị sự nghiệp bao gồm:
+ Đơn vị sự nghiệp thực hiện cung cấp dịch vụ xã hội liên quan đến
nhu cầu và quyền lợi cơ bản đối với sự phát triển của con ngƣời về thể lực, trí
lực nhƣ các ĐVSN y tế, giáo dục, văn hóa thông tin…
+ Đơn vị sự nghiệp thực hiện cung cấp dịch vụ kinh tế kỹ thuật liên
quan đến các nhu cầu vật chất, phục vụ lợi ích chung của xã hội nhƣ đơn vị
cung ứng điện, nƣớc, giao thông vận tải, bƣu chính viễn thông, vệ sinh môi
trƣờng...
- Theo phƣơng thức thu tiền của ngƣời sử dụng dịch vụ thì đơn vị sự
nghiệp đƣợc chia thành:
+ Đơn vị sự nghiệp thực hiện các dịch vụ công không thu tiền trực tiếp
từ ngƣời sử dụng.
+ Đơn vị sự nghiệp thực hiện các dịch vụ công mà ngƣời sử dụng phải
trả một phần tiền.
+ Đơn vị sự nghiệp thực hiện các dịch vụ công mà ngƣời sử dụng phải
trả toàn bộ tiền.
- Theo quan điểm tài chính của Nhà nƣớc ta hiện nay, quy định tại
Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006 của Chính phủ thì đơn vị sự

nghiệp đƣợc phân thành:
+ Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động
thƣờng xuyên là các đơn vị có nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp luôn ổn định


14

nên bảo đảm đƣợc toàn bộ chi phí hoạt động thƣờng xuyên. NSNN không
phải cấp kinh phí cho hoạt động thƣờng xuyên của đơn vị.
+ Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt
động thƣờng xuyên là những đơn vị có nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp
nhƣng chƣa tự trang trải toàn bộ chi phí hoạt động thƣờng xuyên, ngân sách
nhà nƣớc phải cấp một phần chi phí cho hoạt động thƣờng xuyên của đơn vị.
+ Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị sự nghiệp không có
nguồn thu, kinh phí hoạt động thƣờng xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do
NSNN bảo đảm toàn bộ kinh phí hoạt động.
- Phân loại theo phân cấp quản lý tài chính trong cùng một ngành theo
hệ thống ngành dọc từ trên xuống, đơn vị sự nghiệp bao gồm:
+ Đơn vị dự toán cấp I là đơn vị trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng
năm do Thủ tƣớng Chính phủ hoặc UBND giao. Đơn vị dự toán cấp I thực
hiện phân bổ, giao dự toán ngân sách cho đơn vị cấp dƣới trực thuộc [6, tr.3],
chịu trách nhiệm trƣớc Nhà nƣớc về việc tổ chức, thực hiện công tác kế toán
và quyết toán ngân sách của đơn vị mình và công tác kế toán, quyết toán ngân
sách của các đơn vị dự toán cấp dƣới trực thuộc theo quy định.
+ Đơn vị dự toán cấp II là đơn vị cấp dƣới đơn vị dự toán cấp I, đƣợc
đơn vị dự toán cấp I giao dự toán và phân bổ dự toán đƣợc giao cho đơn vị dự
toán cấp III [6, tr.3], chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác kế toán và
quyết toán ngân sách của đơn vị mình và công tác kế toán, quyết toán của các
đơn vị dự toán cấp dƣới theo quy định.
+ Đơn vị dự toán cấp III là đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách, đƣợc

đơn vị dự toán cấp I hoặc cấp II giao dự toán [6, tr.3], chịu trách nhiệm tổ
chức thực hiện công tác kế toán và quyết toán ngân sách của đơn vị mình và
đơn vị sử dụng ngân sách trực thuộc (nếu có) theo quy định. Đơn vị cấp dƣới


15

của đơn vị dự toán cấp III đƣợc nhận kinh phí để thực hiện phần công việc cụ
thể, khj chi tiêu phải thực hiện công tác kế toán và quyết toán theo quy định.
1.1.2. Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp
- Các đơn vị sự nghiệp hoạt động theo nguyên tắc phục vụ xã hội,
không vì mục tiêu lợi nhuận.
- Sản phẩm của các đơn vị sự nghiệp là sản phẩm mang lại lợi ích
chung, có tính bền vững và gắn bó hữu cơ với quá trình tạo ra của cải vật chất,
giá trị tinh thần xã hội và có thể sử dụng chung cho nhiều ngƣời, nhiều đối
tƣợng trên phạm vị rộng.
- Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp luôn gắn liền và bị chi phối bởi
các chƣơng trình phát triển kinh tế xã hội của Nhà nƣớc.
- Các đơn vị sự nghiệp dù hoạt động trong lĩnh vực nào, có nguồn thu
hay không đều giữ vai trò rất quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế quốc
dân và thực thi các chính sách xã hội của Nhà nƣớc.
- Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp luôn thể hiện vị trí của đơn vị
trong hệ thống quản lý tài chính của một ngành cụ thể nào đó. Trong hệ thống
này, đơn vị sự nghiệp có thể thuộc các cấp đơn vị dự toán khác nhau và sẽ có
các yêu cầu thông tin ở các mức độ khác nhau về các đối tƣợng kế toán, thậm
chí yêu cầu thông tin về cùng một đối tƣợng kế toán ở các đơn vị dự toán
khác nhau cũng không giống nhau. Mặt khác các đơn vị dự toán ở các cấp
khác nhau thì cũng chịu sự phân cấp quản lý tài chính ở các mức độ cụ thể
riêng biệt. Tất cả các vấn đề này quyết định đến hệ thống các yếu tố của công
tác kế toán nhƣ chứng từ, tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo kế toán, kiểm

tra kế toán phải đƣợc thực hiện sao cho phù hợp nhằm cung cấp thông tin có
ích nhất cho nhà quản lý.
Nhƣ vậy, hoạt động của các đơn vị sự nghiệp có vai trò hết sức quan
trọng trong việc thực hiện những công việc có lợi ích chung và lâu dài cho


16

cộng đồng xã hội. Hoạt động của các đơn vị này mặc dù không trực tiếp sản
xuất ra của cải vật chất nhƣng tác động đến lực lƣợng sản xuất và quan hệ
sản xuất do đó có liên quan đến toàn bộ xã hội.
1.2. NỘI DUNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP
1.2.1. Các nguyên tắc chủ yếu về quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp
Quản lý tài chính là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong các
đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm lên kế hoạch sử dụng các nguồn vốn, đảm
bảo thực hiện các dự án sản xuất kinh doanh và theo dõi tình hình thu - chi,
tình hình quyết toán ngân sách để từ đó thực hiện báo cáo cho các cấp lãnh
đạo,… Do đó, việc quản lý tài chính có hiệu quả hay không là nguyên nhân
dẫn đến sự thành công hay thất bại của các đơn vị, tổ chức, không kể đó là
đơn vị lớn hay nhỏ. Chính vì vậy, công tác quản lý tài chính sẽ chi phối và tác
động rất lớn đến tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị sự nghiệp công lập.
Trong quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp cần tuân thủ các nguyên tắc sau
đây:
- Chi tiêu sự nghiệp phải thực hiện theo tiêu chuẩn định mức quy định,
chi đúng mục đích, đúng dự toán đƣợc duyệt, không đƣợc lấy khoản chi này
để chi cho các khoản chi khác nếu không đƣợc cơ quan tài chính đồng ý.
- Triệt để tiết kiệm chống lãng phí, các khoản chi có tính chất không
cần thiết, phô trƣơng hình thức thì không đƣợc phép chi, các khoản tiết kiệm
sẽ đƣợc sử dụng để nâng cao chất lƣợng hoạt động của đơn vị.
- Thực hiện lập dự toán, quyết toán của Nhà nƣớc, việc chi tiêu phải có

đầy đủ chứng từ hợp lệ, hợp pháp để làm căn cứ cho cơ quan tài chính giám
sát, kiểm tra.
- Thực hiện đúng chế độ quản lý tài chính đối với các khoản thu sự
nghiệp, thu đúng, thu đủ, kịp thời và hạch toán đầy đủ vào sổ sách kế toán,
đảm bảo chi tiêu từ các khoản trên phải đúng qui định đƣợc duyệt.