Giáo án Lịch sử 5 bài 12: Vượt qua tình thế hiểm nghèo

LỊCH SỬ

VƯỢT QUA TÌNH THẾ HIỂM NGHÈO

A. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU :
Học xong bài này học sinh biết :
− Tình thế “ Nghìn cân treo sợi tóc ” ở nước ta sau Cách mạng tháng 8 -1945 .
− Nhân dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ đã vượt qua tình thế
“ Nghìn cân treo sợi tóc ” đó như thế nào ?
B . ĐỒ DÙNG DẠY HỌC :
- Tư liệu về phong trào “ diệt giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại xâm ”
C . HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC :
Hoạt động dạy
Hoạt động học
I . Kiểm tra bài cũ : 1’ : Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh .
II . Bài mới 27’.
1. Giới thiệu .
2. Hoàn cảnh Việt Nam sau Cách
mạng tháng 8 – 1945 .
- Học sinh thảo luận nhóm, cùng đọc
- Học sinh hoạt động theo nhóm, cùng
sách giáo khoa đoạn từ “ Từ cuối năm
đọc sách,thảo luận dựa theo các câu hỏi
1945 ở trong tình thế “ Nghìn cân treo
gơi ý của Giáo viên và rút ra kết luận :
sợi tóc ” ”.
Nói nước ta đang ở tình thế “ Nghìn cân
treo sợi tóc ” - tức là tình thế vô cùng
bấp bênh, nguy hiểm vì :
- Vì sao nói : Ngay sau Cách mạng
+ Cách mạng vừa thành công nhưng đất

tháng 8 , nước ta ở trong tình thế :
nước gặp muôn vàn khó khăn tưởng
“ Nghìn cân treo sợi tóc ” .
như không vượt qua nổi .
+ Em hiểu thế nào là “ Nghìn cân treo
+ Nạn đói 1945 làm chết hơn 2 triệu
sợi tóc ” ?
người, nông nghiệp đình đốn, hơn 90 %
người mù chữ, ngoại xâm đe dọa nền
độc lập …
- Học sinh phát biểu – giáo viên theo
- Đại diện 1 nhóm nêu ý kiến, các nhóm
dõi, nhận xét ý kiến của học sinh .
khác bổ sung để có câu trả lời hoàn
chỉnh .
- Cho cả lớp đàm thoại :
- 2 học sinh ngòi gần nhau trao đổi, trả
lời câu hỏi,sau đó 1 học sinh phát biểu ý
kiến trước lớp, cả lớp theo dõi và bổ
sung ý kiến :
+ Nếu không đẩy lùi được nạn đói và
+ Nếu không đẩy lùi được nạn đói và
nạn dốt thi điều gì có thể xẩy ra với đất nạn dốt thi ngày càng có nhiều đồng bào
nước chúng ta ?
ta chết đói , nhân dân ta không đủ hiểu
biết để tham gia cách mạng, xây dựng
đất nước … nguy hiểm hơn,nếu không
đẩy lùi được nạn đói và nạn dốt thì
không đủ sức chống giặc ngoại xâm,
nước ta có thể trở lại cảnh mất nước .

+ Vì sao Bác Hồ gọi nạn đói và nạn dốt + Vì chúng cũng nguy hiểm như giặc
1


là giặc ?

ngoại xâm vạy, chúng có thể làm cho
dân tộc ta suy yếu …
- Giáo viên giảng thêm về giặc ngoại xâm : Sau khi phát xít Nhật đầu hàng , theo
quy định của đồng minh, khoảng hơn 20 vạn quan của Tưởng Giới Thạch ( Trung
Quốc ) sẽ tiến vào nước ta để tiếp nhận sự đầu hàng của quân Nhật. Lợi dụng tình
thế đó, chúng chiếm nước ta; đồng thời quân Pháp cũng lăm le quay lại xâm lược
nước ta .
- Trong hoàn cảnh “ Nghìn cân treo sợi tóc ” đó Đảng và chính phủ ta đã làm gì để
lãnh đạo nhân dân ta đẩy lùi giặc đói, giặc dốt ? Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp bài.
3. Đẩy lùi giặc dốt, giặc đói :
- Yêu cầu học sinh quan sát hình minh
- 2 học sinh lần lượt nêu trước lớp :
hoạ 2,3 trang 25 sách giáo khoa .
- Hình chụp ảnh gì ?
+ Hình 2 : Chụp cảnh nhân dân đang
quyên góp gạo, thùng quyên góp có
dòng chữ “ Một nắm khi đói bằng một
gói khi no ” .
+ Hình 3 : Chụp một lớp bình dân học
vụ ., người đi học có nam, có nữ, có già,
có trẻ .
- Em hiểu thế nào là bình dân học vụ ?
- Lớp bình dân học vụ là lớp dành cho
- Giáo viên : đó là 2 trong các việc mà

những người lớn tuổi học ngoài giờ lao
Đảng và chính phủ ta đã lãnh đạo nhân
động .
dân làm để đẩy lúi giặc đói và giặc dốt . - Học sinh làm việc cá nhân , đọc SGK
Em hãy đọc sách giáo khoa và tìm hiểu và ghi lại các việc mà Đảng và Chính
thêm các việc khác .
phủ đã lãnh đạo nhân dân làm để đẩy lùi
giặc đói, giặc dốt .
- Giáo viên yêu cầu học sinh nêu ý
- Học sinh nối tiếp nhau nêu trước lớp ,
kiến , sau đó bổ sung thêm các ý kiến
mỗi học sinh chỉ cần nêu 1 ý kiến . Cả
học sinh chưa nêu được .
lớp thống nhất ý kiến như sau :
* Đẩy lùi giặc đói :
+ “Lập hũ gạo cứu đói ”. “ ngày đồng tâm ” để dành gạo cho người nghèo .
+ Chia ruộng đất cho nông dân , đẩy mạnh phong trào tăng gia sản xuất nông
nghiệp .
+ Lập “ Quỹ độc lập ”, “ Quỹ đảm phụ quốc phòng ”, “ Tuần lễ vàng ”để quyên
góp tiền cho nhà nước .
* Đẩy lùi giặc dốt :
+ Mở lớp bình dân học vụ ở khắp mọi nơi để xóa nạn mù chữ .
+ Xây thêm trường học, trẻ em nghèo được cắp sách đến trường .
* Chống giặc ngoại xâm :
+ Ngoại giao khôn khéo để đẩy quân Tưởng về nước .
+ Hòa hoãn, nhượng bộ với Pháp để có thời gian chuẩn bị kháng chiến lâu dài .
4. Ý nghĩa của việc đẩy lùi “ giặc dốt ,
giặc đói , giặc ngoại xâm ”:
- Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm để
- Học sinh thảo luận theo nhóm 4 ,lần

tìm ý nghĩa của việc nhân dân ta, dưới
lượt từng em nêu ý kiến của mình trước
sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ đã
nhóm cho các bạn bổ sung và đi đến
2


chống lại giặc đói và giặc dốt như thế
thống nhất .
nào ?
- Câu trả lời tốt là :
- Giáo viên gợi ý :
+ Trong thời gian ngắn, nhân dân ta đã
+ Trong 1 thời gian ngắn, nhân dân ta
làm được những việc phi thường là nhờ
đã làm được những công việc để đẩy lùi tinh thần đoàn kết trên dưới một lòng và
những khó khăn, việc đó cho thấy sức
cho thấy sức mạnh to lớn của nhân dân
mạnh của nhân dân ta như thế nào ?
ta .
+ Khi lãnh đạo Cách mạng vượt qua
+ Nhân dân ta một lòng tin tưởng vào
được cơn hiểm nguy, uy tín của Chính
Chính phủ, vào Bác Hồ làm Cách mạng
phủ và Bác Hồ như thế nào ?
- Học sinh các nhóm báo cáo – Học sinh
nhóm khác nhận xét, bổ sung .
- Giáo viên tóm tắt các ý kiến, kết luận
về ý nghc của việc đẩy lùi giặc đói , giặc
dốt, giặc ngoại xâm .

5. Bác Hồ trong những ngày “ diệt
giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại xâm ”.
- 1 học sinh đọc câu chuyện về Bác Hồ - 1 học sinh đọc trước lớp, học sinh cả
trong đoạn “ Bác Hoàng Văn Tí … các
lớp đọc thầm trong SGK .
chú nói Bác cứ ăn thì làm gương cho ai
được ”.
- Giáo viên hỏi : Em có cảm nghĩ gì về
- Một số học sinh nêu ý kiến của mình
việc làm của Bác Hồ qua câu chuyện
trước lớp .
trên ?
- Sau khi học sinh nêu ý kiến giáo viên
nhận xét, đánh giá ( bổ sung ).
- Yêu cầu học sinh kể thêm 1 số câu
- Một số học sinh kể trước lớp .
chuyện về Bác Hồ trong những ngày
cùng toàn dân tiêu diệt “ giặc dốt, giặc
đói, giặc ngoại xâm ”.
- Giáo viên kết luận : Bác Hồ có một
tình yêu sâu sắc, thiêng liêng dàng cho
nhân dân ta, đất nước ta . Hình ảnh Bác
Hồ nhịn ăn để góp gạo cứu đói cho dân
khiến toàn dân cảm động, một lòng theo
Đảng, theo Bác làm cách mạng .
III . Củng cố dặn dò :
- Đảng và Bác Hồ đã phát huy được điều gì trong nhân dân để vượt qua tình thế
hiểm nghèo? ( Dựa và dân và phát huy sức mạnh; truyền thống yêu nước bất
khuất của dân )
- Nhận xét tiết học .

- Về học bài .
- Chuẩn bị bài sau.

3