Giáo án Lịch sử 7 bài 15: Sự phát triển kinh tế và văn hóa thời Trần

BÀI 15
SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ
THỜI TRẦN
A. Mục tiêu:
KT: Biết được một số nét chủ yếu về tình hình kinh tế- xã hội của nước ta sao chiến thắng chống
Mông Nguyên lần thứ 3.
- Biết được một số thành tựu phản ánh sự phát triển của VH. GD khao học kĩ thuật thời Trần.
TT: Tự hào về nền văn hoá dân tộc thời Trần.
Bồi dưỡng ý thức, gìn giữ và phát huy nền VH dân tộc.
KN: Nhận xét đánh giá các thành tựu kinh tế, văn hoá.
So sánh sự phát triển giữa thời Lý và thời Trần.
B. Thiết bị dạy học:
Tranh ảnh của các thành tựu văn hoá thời Trần.
Bản đồ Làng nghề dưới thời Trần.
C. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định
2. KTBC: Vì sao cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên của nhà Trần lại gianh
thắng lợi?
Ý nghĩa của 3 lần kháng chiến chống quân Mông Nguyên.
3. Bài mới:
GT: Nền kinh tế- văn hoá thời Lý đạt những thành tựu rực rỡ. Song đến thời Trần mặt dù bị chiến
tranh tàn phá nhưng những thành tựu đó luôn được gìn giữ và phát triển hơn trước.
Hoạt động dạy và học
Kiến thức cơ bản
ánH đọc mục 1 SGK
1. Nền kinh tế sau chiến tranh:
GV(H): Sau chiến tranh nhà Trần đã thực hiện những
chính sách gì để phát triển nông nghiệp?
Nông nghiệp: Được phục hồi và phát
HS: Khuyến khích sản xuất.
triển nhanh chóng.

Mở rộng diện tích trồng trọt( Khai hoang)
Ruộng đất công làng xã chiếm phần
Giảng: Vì vậy nền kinh tế được phục hồi và phát triển
lớn diện tích ruộng đất trong nước.
nhanh chóng.
GV(H): So với thời Lý, ruộng tư dưới thời Trần có gì
khác?
HS: Ruộng tư có nhiều hình thức: Ruộng tư của nông
dân, địa chủ , quý tộc.
GV(H): Tại sao ruộng tư dưới nhà Trần lại nhiều như
vậy?
HS: Do chính sách khuyến khích khai hoang. Nhà nước
quan tâm cấp đất.
Giảng: Mặc dù ruộng đất tư hữu ngày càng nhiều nhưng
ruộng đất công, làng xã vẫn chiếm phần lớn ruộng đất
trong nước và là nguồn thu của cả nước.
GV(H):Em nhận xét gì về tình hình kinh tế nong
nghiệp của Đại Việt sau khi chiến tranh ?
- Thủ công nghiệp rất phát triển do
HS : Ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn trước .
nhà nước trực tiếp quảng lí gồm


(Giảng) Thủ công nghiệp dưới thời Trần do nhà nước
nhiều ngành nghề khác nhau. Các sản
quản lí và đang mở rộng ?
phẩm làm ra ngày càng nhiều, trình
GV( H) Kể tên các nghề thủ công nông nghiệp dưới
độ kĩ thuật càng cao.
thời Trần ?

HS: Nghề dệt , nghề gốm , nghề đúc đồng , nghề đóng
tàu , chế tạo vũ khí .
GV (H) Em có nhận xét gì về tình hình thủ công
nghiệp thời Trần ?
Việc trao đổi buôn bán trong nước và
HS : Ngày càng phát triển mạnh, kĩ thuật càng nâng
với thương nhân nước ngoài được
cao .
đẩy mạnh. Nhiều trung tâm kinh tế
( Giảng ) Nông nghiệp và thủ công nghiệp phát triển
được mở ra, tiêu biểu là Thăng Long ,
mạnh mẽ đã làm cho thương nghiệp phát triển. Buôn bán Vân Đồn,...
tấp nập , chợ mọc lên ở nhiều nơi.
+ Thăng Long là Trung Tâm Kinh tế sầm uất của cả
nước.
+ Vân Đồn là nơi trao đổi buôn bán với thương nhân
nước ngoài.
2. Tình hình xã hội sau chiến tranh:
Kết luận: Mặc dù bị chiến tranh tàn phá nhưng nền kinh
tế dưới thời Trần luôn được chăm lo.
Gọi HS đọc mục 2 SGK
GV(H): Thời Trần có các tầng lớp xã hội nào?
HS:
Vua
Vương hầu- quý tộc
Địa chủ- quan lại
Thủ công nghiệp và thương nghiệp
Nông dân tá điền
XH ngày càng phân hoá sâu sắc hơn:
Nông nô và nô tì

Địa chủ ngày càng đông, nô tì ngày
GV(H): So sánh giữa thời Lý và thời Trần có nét gì
càng nhiều.
khác trong các tầng lớp xã hội?
HS: Các tầng lớp xã hội như nhau nhưng mức độ tài sản
và cách thức bóc lọt có khác.
GV hướng dẫn HS vẽ sơ đồ:
* SƠ ĐỒ PHÂN HOÁ CÁC TẦNG LỚP TRONG XÃ HỘI
VUA- VƯƠNG HẦU
QUÝ TỘC
Tầng lớp thống trị
QUAN LẠI
ĐỊA CHỦ
THỢ THỦ CÔNG
THƯƠNG NHÂN
Tầng lớp bị trị

NÔNG DÂN
TÁ ĐIỀN


NÔNG NÔ
NÔ TÌ
4. Củng cố:
Trình bày một vài nét tình hình kinh tế thời Trần sau chiến tranh?
Phân tích tình hình XH thời Trần sau chiến tranh?
5. Dặn dò: Về nhà Học bài và chuẩn bị bài sau mục II của bài.
---------------------------------------------------------------------------------------------------

BÀI :15

SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - VĂN HOÁ THỜI
TRẦN
II. Sự phát triển về văn hoá
A. Mục tiêu:
KT: Đời sống văn hoá của dân tộc ta cưới thời Trần rất phong phú đa dạng. Một nền văn học
mang đậm bản sắc dân tộc làm rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt.
Giáo dục, khoa học kĩ thuật thời Trần đạt tới trình độ cao, nhiều công trình nghệ thuật tiêu biểu.
TT: Bồi dưỡng ý thức dân tộc và niềm tự hào về một thời lịch sử có nền VH riêng mang đậm bản
sắc dân tộc.
KN: Phân tích đánh giá những thành tựu văn hoá đặc sắc
B. Thiết bị dạy học:
Tranh ảnh các thành tựu văn hoá thời Trần
Sử dụng các hình 35 ; 36 ; 37 SGK
C. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định:
2. KTBC: Nếu những đặc điểm kinh tế thời Trần sau chiến tranh ?
Trình bày một vài nét về tình hình XH thời Trần ?
3. Bài mới:
Hoạt động dạy và học
Kiến thức cơ bản
HS đọc mục 1 SGK
1. Đời sống văn hoá:
Giảng: Thời Trần các tín ngưỡng cổ truyền vẫn phổ biến
trong nhân dân.
Các tín ngưỡng cổ truyền phổ biến
GV(H): Kể tên một vài tín ngưỡng trong dân tộc?
trong nhân dân.
HS: Thờ tổ tiên, thờ các anh hùng dân tộc có công với
nước.
GV(H): Đạo phật thời Trần so với thời Lý như thế

nào?
Cả đạo phật và đạo nho cũng được
HS: Có phát triển nhưng không mạnh như thời Lý.
phát triển mạnh do nhu cầu xây dựng
GV gọi HS đọc phần chữ in nghiên
bộ máy nhà nước.
Giảng: Đạo phật không trở thành quốc giáo và không
ảnh hưởng đến chính trị. Chùa chiền không là nơi dạy
học mà trở thành Trung Tâm sinh hoạt văn hoá. Thời kì
này Nho Giáo cũng được phổ biến.
GV(H): So với đạo phật, Nho Giáo được phát triển
như thế nào?


HS: Nho giáo ngày càng được nâng cao và được chú ý
Các hình thức sinh hoạt văn hoá, ca
hơn do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước của giai cấp hát, nhảy múa được phổ biến
thống trị.
GV(H): Nêu những tập quán sống giảng dị của nhân
dân?
HS: Đi chân đất, quần áo đơn giản, áo đen hoặc áo tứ
thân cạo trọc đầu.
2. Văn học:
GV(H): Nhận xét về các hoạt động văn hoá dưới thời
Bao gồm cả văn học chữ Hán và văn
Trần?
học chữ Nôm chứa đựng nhiều nội
HS: Các hoạt động văn hoá phong phú, đa dạng nhiều vẻ dung phong phú, làm rạng rỡ văn hoá
mang đậm tính dân tộc.
Đại Việt.

GV(H): Văn học thời Trần có đặc điểm gì?
HS: Phong phú, mang bản sắc dântộc, chứa đựng lòng
yêu nước, tự hào của nhân dân.
3. Giáo dục và KHKT:
Tổng kết: Văn học thời kỳ này rất phát triển bao gồm cả
văn học chữ Hán và chữ Nôm. Các tác phẩm phản ánh
niềm tự hào dân tộc về một thời hào hùng của lịch sử.
Giáo dục: Trường học mở ra ngày
Giảng: Do yêu cầu ngày càng cao của nhân dân và nhu
càng nhiều, các kỳ thi chọn người
cầu tăng cường đội ngũ trí thức cho đất nước, giáo dục
giỏi được tổ chức thường xuyên.
thời Trần rất được quan tâm.
GV(H): Quốc sử viện có nhiệm vụ gì?
Quốc sử viện do ai đứng dầu và điều hành?
Y học, thiên văn học, khoa học cũng
HS: Là cơ quan viết sử của nước ta.
phát triển.
Do Lê Văn Hưu đứng đầu.
GV(giảng): Năm 1272 ông biên soạn bộ " Đại Việt sử
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu
kí" gồm 30 quyển và được coi là bộ sử đầu tiên của
khắc:
nước ta.
GV: Các lĩnh vực y học, thiên văn học, khoa học cũng
Nhiều công trình kiến trúc có giá trị
phát triển, đóng được tàu thuyền lớn chế được súng thần ra đời.
cơ.
GV gới thiệu cho HS các tranh ảnh về Tháp Phổ Minh,
Nghệ thuật chạm, khắc tinh tế

Thành Tây Đô.
Giảng: Ở lăng mộ vua và quý tộc Trần có nhiều tượng
các con vật làm bằng đá
Giới thiệu: Hình 38 SGK
Yêu cầu HS nhận xét các hình đầu rồng so với các thời
trước? ( Hình 26 bài 12)
HS: Nghệ thuậtngày càng đạt đến trình độ cao, tinh xảo,
rõ nét.
4. Củng cố: - Sinh hoạt văn hoá thời Trần được thể hiện như thế nào?
- Nét độc đáo của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc của thời Trần?
- Nêu những dẫn chứng về sự phát triển của văn học giáo dục, khoa học, kĩ thuật
thời Trần?
5. Dặn dò: Về nhà học thuộc bài và chuẩn bị bài sau : Sự suy sụp của nhà Trần cuối TK XIV.