Giáo án Lịch sử 9 bài 3: Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa

Chương II
CÁC NƯỚC Á PHI MĨ LA TINH TỪ 1945 NAY

Bài 3 –
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHONG TRÀO
GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ SỰ TAN RÃ CỦA HỆ THỐNG
THUỘC ĐỊA
I/ Mục tiêu bài học: Qua bài này học sinh hiểu được:
1. Kiến thức:
- Giúp học sinh nắm được các vấn đề chủ yếu của tình hình chung các nước
Á, Phi, Mỹ La tinh: quá trình đấu tranh giành độc lập và sự hợp tác phát triển sau
khi giành độc lập.
- Những diễn biến chủ yếu những thắng lợi to lớn và khó khăn trong công
cuộc xây dựng đất nước ở các khu vực này.
2. Tư tưởng:
Thấy rõ cuộc đấu tranh anh dũng và gian khó của nhân dân các nước Á, Phi,
Mĩ La Tinh. Tăng cường tình đoàn kết quốc tế để chống kẻ thù chung nâng cao
lòng tự hào dân tộc
3. Kỹ năng:
Rèn phương pháp tư duy, khái quát tổng hợp, phân tích sự kiện, rèn luyện kỹ
năng sử dụng bản đồ.
II/ Chuẩn bị
1- Giáo viên: Bản đồ thế giới (Bản đồ Châu Á, Châu Phi, Mỹ La Tinh)
2- Học sinh: Học trước bài mới.
III/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. Ổn định tổ chức: (1’)
9A1:
9A2:
2. Kiểm tra bài cũ: (5’)
? Công cuộc cải tổ ở Liên xô đã diễn ra như thế nào? kết quả?
3. Bài mới: (37’)

* Giới thiệu bài mới:
Sau chiến tranh thế giới thứ 2, một cao trào đấu tranh giải phóng dân tộc đã
diễn ra sôi nổi ở Châu á, Châu phi và Mỹ La Tinh, làm cho hệ thống thuộc địa của
CNĐQ tan rã từng mảng lớn và đi tới sụp đổ hoàn toàn...


Hoạt động của thầy và trò

Kiến thức cần đạt
I- Giai đoạn từ 1945 đến giữa
GV: sử dụng bản đồ thế giới nêu các ý cơ những năm 60 của thế kỷ XX.
bản.
GV: Cuộc chiến tranh thế giới thứ 2 từ
1939 – 1945 đã tác động đến phong trào
giải phóng dân tộc ở các nước Châu á,
Châu Phi, Châu Mỹ La Tinh. Cuộc đấu
tranh giải phóng dân tộc nhằm đập tan hệ
thống thuộc địa của CNĐQ mà khởi đầu là
Đông Nam á
? Phong trào đấu tranh dành độc lập của * Ch©u Á:
nhân dân Đông Nam Á diễn ra thế nào?
Ngay sau khi Nhật đầu hàng nhân dân - Nhân dân ĐNA khởi nghĩa vũ
ĐNA khởi nghĩa vũ trang.
trang và dành độc lập:
+ In đô nê xi a ngày 17-8-1945 đại diện + Inđônêxia (17/8/1945)
các đảng phái các đoàn thể yêu nước đã + Việt Nam (2/9/1945)
soạn thảo và kí vào bản tuyên ngôn độc lập + Lào (12/10/1945).
sau đó đọc trước cuộc mít tinh của đồng
bào quần chúng tại thủ đô Gia các ta ,tuyên
bố thành lập nước cộng hoà In đô nê xi a.

+Việt Nam ngày 2-9-1945 Chủ Tịch Hồ
Chí Minh trịnh trọng đọc bản tuyên ngôn
độc lập và công bố với thế giới nước Việt
Nam chính thức ra đời.
+ Ngày 12-10-1945 nhân dân thủ đô Viêng
Chăn khởi nghĩa giành chính quyền chính
phủ Lào trịnh trọng tuyên bố trước thế giới
nền độc lập của nước Lào.
*GV sử dụng bản đồ thế giới.
? Cuộc đấu tranh giành độc lập của các
nước trên có ảnh hưởng gì đến các nước
trong khu vực và các châu lục khác?
- Phong trào đấu tranh lan nhanh
GV: Ấn Độ, Ai Cập, An-giê -ri, Cu Ba…
sang các nước Nam á , Bắc phi
* Mü La – Tinh:
? Phong trào đấu tranh của Mĩ La Tinh có -1-1-1959 C¸ch m¹ng Cu Ba
gì nổi bật?
giµnh th¾ng lîi.
- Dưới sự lãnh đạo của phi-đen Cát-xtơ-rô


cách mạng Cu-Ba giành thắng lợi(1-11959) lật đổ chế độ độc tài thân Mĩ.
? ở châu Phi phong trào đấu tranh diễn ra
như thế nào.
+1960 :17 nước ở Tây Phi, Đông Phi, và
Trung Phi giành độc lập=> lịch sử ghi nhận
là “Năm châu Phi”
?Em có nhận xét gì về phong trào giải
phóng dân tộc Châu Phi?

? Ý nghĩa của phong trào đấu tranh?
- Hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế
quốc thực dân bị sụp đổ. Năm 1967 hệ
thống thuộc địa chỉ còn 5,2 triệu km2, với
35 triệu dân (chủ yếu ở Miền nam Châu
phi - đó là chế độ phân biệt chủng tộc và
các nước thuộc địa của Bồ Đào Nha).
? Căn cứ vào bản đồ thế giới em hãy xác
định vị trí các nước đã giành độc lập trong
giai đoạn này ở Châu á, Phi, Mỹ La – Tinh.
? Trong giai đoạn này, nổi bật lên là phong
trào đấu tranh của những nước nào.
GV: sử dụng bản đồ thế giới chỉ rõ 3 nước
trên
? Nhận xét của em về phong trào đấu tranh
của nhân dân Ăng-gô-la, Mô-dăm-bic và
Ghi - nê Bít -sao?

* Ch©u Phi
- Năm 1960 là “Năm châu Phi”, 17
nước châu Phi giành độc lập.

-> Giữa năm 60 hệ thống thuộc địa
của CNĐQ thực dân cơ bản sụp đổ.

II- Giai đoạn từ giữa những năm
60 đến giữa năm 70.

- Đầu năm 1960, nhân dân 3 nước
tiến hành đấu tranh vũ trang và

giành độc lập:
+ Ghi nê - Bít – xao (9/1974).
? Phong trào đấu tranh đó thu kết quả gì?
+ Mô - Dăm – Bích (6/1975).
- Nhân dân Ănggôla, Chi Lê, Môdămbic + Ăng – Gô - La (11/1975).
đấu tranh lật đổ Bồ Đào Nha.
? Thắng lợi của 3 nước đó có ý nghĩa như
thế nào?
- Sự tan rã thuộc địa của Bồ Đào Nha là -> Đây là thắng lợi quan trọng của
thắng lợi quan trọng của phong trào giải phong trào giải phóng dân tộc ở
phóng dân tộc ở Châu Phi.
Châu Phi.
? Trong giai đoạn này CNTD chỉ còn tồn
tại duới hình thức nào?
- Thời kỳ này CNTD chỉ còn tồn tại dưới


hình thức cuối cùng là chế độ phân biệt
chủng tộc (A - Pác – Thai).
- GV: Giải thích khái niệm A - Pác – Thai.
+ Tiếng Anh: A - Pác – Thai có nghĩa là sự
tách biệt dân tộc.
+ Là 1 chính sách phân biệt chủng tộc cực
đoan và tàn bạo của Đảng quốc dân, chính
Đảng thiểu số da trắng cầm quyền ở Nam
Phi thực hiện từ năm 1948, chủ trương
tước đoạt mọi quyền lợi cơ bản về chính trị
– xã hội – kinh tế của người da đen ở đây
và các dân tộc Châu á đến định cư, đặc biệt
là người ấn độ. Nhà cầm quyền Nam phi

tuyên bố trên 70 đạo luật phân biệt đối xử
và tước bỏ quyền làm người của người dan
đen và da màu, quyền bóc lột của nguời da
trắng đối với người da đen đã được ghi vào
Hiến pháp. Các nước tiến bộ trên thế giới
đã lên án gay gắt chế độ A - Pác – Thai,
nhiều văn kiện của LHQ coi A - Pác – Thai
là 1 tội ác chống nhân loại.
-GV: sử dụng bản đồ.
? Chế độ phân biệt Chủng tộc diễn ra ở
đâu?
+Cộng hoà Nam Phi
+ Dim –ba - buê.
+ Na- mi –bi- a.
? Phong trào đấu tranh chống chế độ phân
biệt Chủng tộc diễn ra thế nào?
- GV: bổ sung
+ Tháng 11/1993 với sự nhất trí của 21
chính Đảng, bản dự thảo Hiến pháp Cộng
hoà Nam phi được thông qua, chấm dứt
341 năm tồn tại của chế độ A - Pác – Thai.
+ Tháng 4/1994, Nen – Xơn – Ma - Đê La trở thành tổng thống da đen đầu tiên ở
CH Nam phi.
? Thắng lợi này có ý nghĩa lịch sử quan
trọng như thế nào.
- Xoá bỏ chế độ phân biệt chủng tộc ở

III- Giai đoạn từ giữa những năm
70 đến giữa năm 90.

- Phong trào đấu tranh chống chế độ
phân biệt Chủng tộc diễn ra và thắng
lợi Chính quyền người da đen thành
lập
+ Dim – ba – bu – ê (1980)
+ Na- mi – bi – a (1990).
+ Céng hoµ Nam Phi (1993).


Nam Phi.
? Sau khi hệ thống thuộc địa sụp đổ, nhiệm => Hiện nay các nước Á, Phi, Mĩ La
vụ của nhân dân các nước Á, Phi, Mỹ – La Tinh đang xây dựng và phát triển
tinh là gì.
kinh tế.
GV liên hệ đến những thành tựu kinh tế
của Nam Phi – quốc gia được vinh dự đăng
cai Wolrd cup 2010 và các quốc gia Châu
Phi khác.
4. Củng cố - Dặn dò:
* Bài tập 1:
? Hãy xác định trên bản đồ thế giới vị trí các nước dành được độc lập từ 1945
đến giữa năm 60?
* Bài tập 2: Theo em, ý nào trong các nhận xét dưới đây là đúng về quá trình
phát triển của phong trào giải phóng dân tộc từ sau chiến tranh thế giới thứ hai đến
những năm 90 của thế kỷ XX:
a- Phong trào phát triển đồng đều ở cả 3 châu lục.
b- Phong trào khởi đầu ở Đông Nam á rồi lan sang Nam á, Bắc Phi và Mỹ Latinh.
c- Phong trào đã làm lung lay hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc.
d- Phong trào đã làm tan rã từng mảng và đi tới sụp đổ hoàn toàn hệ thống
thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc.

Dặn dò:
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi sgk
- Tìm hiểu thêm về các nước Nam Phi.
- Chuẩn bị bài 4 trang 15 “ Các nước Châu Á”: Tìm hiểu về phong trào đấu
tranh giành chính quyền của các nước Châu Á đặc biệt là Trung Quốc.