Giáo án Lịch sử 9 bài 1: Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến giữa những năm 70 của thế kỉ XX

Bài 1.

LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN
GIỮA NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỈ XX

A/ MỤC TIÊU
1) Kiến thức

Giúp học sinh nắm được
− Những nét chính về công cuộc khôi phục kinh tế của Liên Xô sau chiến
tranh thế giới thứ hai từ năm 1945 đến năm 1950, qua đó thấy được những tổn thất
nặng nề của Liên Xô trong chiến tranh và tinh thần lao động sáng tạo, quên mình
của nhân dân Liên Xô nhằm khôi phục đất nước.
− Những thành tự to lớn và những hạn chế, thiếu sót, sai lầm trong công
cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 70 của thế
kỉ XX.
− Trọng tâm: thành tựu công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô
2) Tư tưởng, thái độ, tình cảm
Tự hào về những thành tựu xây dựng CNXH ở Liên Xô, thấy được tính ưu
việt của CNXH và vai trò lãnh đạo to lớn của Đảng cộng sản và nhà nước Xô Viết.
Biết ơn sự giúp đỡ của nhân dân Liên Xô với sự nghiệp cách mạng cũa nhân
dân.
3) Kĩ năng
Biết khai thác tư liệu lịch sử, tranh ảnh để hiểu thêm những vấn đề kinh tế xã
hội của Liên Xô và các nước Đông Âu.
Biết so sánh sức mạnh của Liên Xô với các nước tư bản những năm sau
chiến tranh thế giới thứ hai.
B/ THIẾT BỊ DẠY HỌC

Một số tranh ảnh mô tả công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô từ 1945 đến
những năm 70.

Bản đồ Liên Xô.
* Phương pháp
Trực quan , phân tích dữ liệu, đàm thoại.
C/ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC

1/ Ổn định tổ chức : kiểm tra sỉ số
2/ Kiểm tra bài cũ:
3/ Bài mới :
* Giới thiệu bài mới :
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung bài học

HS: Đọc đoạn chữ nhỏ trang 3 SGK
? Em có nhận xét gì về sự thiệt hại của Liên

I – LIÊN XƠ


Xô trong chiến tranh thế giới thứ hai ?
- GV nêu nhấn mạnh nhiệm vụ to lớn của nhân
dân Liên Xô là khôi phục kinh tế
-GV nhấn mạnh sự quyết tâm của nhân dân
Liên Xô đã hoàn thành kế hoạch 5 năm trước
thời hạn 4 năm 3 tháng
? Câu hỏi thảo luận: Em có nhận xét gì về tốc
độ tăng trưởng kinh tế của Liên Xô trong thời
kì khôi phục kinh tế, nguyên nhân sự phát
triển đó ?
? GV nêu câu hỏi thảo luận : Liên Xô xây

dựng CSVC – KT của CNXH trong hoàn
cảnh nào ?nó ảnh hưởng như thế nào đến
công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô ?
HS dựa vào nội dung SGK và kiến thức
của mình trình bày kết quả thảo luận.
GV nhận xét, hoàn thiện nội dung.
(Aûnh hưởng trực tiếp đến việc xây dựng
CSVC – KT, làm giảm tốc độ của công cuộc
xây dựng CNXH ở Liên Xô.)

1/ Công cuộc khôi phục

kinh tế sau chiến tranh thế
giới thứ hai (1945-1950)
- Liên Xô chịu tổn thất nặng nề
trong chiến tranh thế giới thứ hai.
- Đảng nhà nước Liên Xô đề
ra kế hoạch khôi phục kinh tế.
* Kết quả:
- Công nghiệp: năm 1950, sản
xuất công nghiệp tăng 73% so
với trước chiến tranh, hơn 6200
xí nghiệp được phục hồi.
- Nông nghiệp: bước đầu khôi
phục, một số ngành phát triển.
- Khoa học-kĩ thuật: chế tạo
thành công bom nguyên tử
(1949), phá vỡ thế độc quyền của
Mĩ.

2/ Liên Xô tiếp tục xây dựng
HS: đọc các số liệu trong SGK về thành cơ sở vật chất kĩ thuật của
tựu của Liên Xô trong việc thực hiện các kế CNXH (từ năm 1950 đến
nửa đầu những năm 70 của
hoạch 5 năm và 7 năm.
GV làm rõ các nội dung về thành tựu đó.
thế kỉ XX).
- Giới thiệu một số tranh ảnh về thành tựu của
Liên Xô, giới thiệu hình 1 SGK ( vệ tinh nhân
tạo đầu tiên nặng 83,6kg của loài người do
Liên Xô phóng lên vũ trụ năm 1957 )
- Yêu cầu học sinh lấy một số ví dụ về sự giúp
đỡ của Liên Xô đối với các nước trên thế giới
trong đó có Việt Nam.
? Hãy cho biết ý nghĩa những thành tựu mà
Liên Xô đạt được ?(uy tín chính trị và địa vị
quốc tế của Liê Xô được đề cao, Liên Xô trở
thành chỗ dựa cho hòa bình thế giới)

- Các nước tư bản phương
tây luôn có âm mưu và hành động
bao vây, chống phá Liên Xô cả
kinh tế, chính trị và quân sự.
- Liên Xô phải chi phí lớn
cho quốc phòng, an ninh để bảo
vệ thành quả của công cuộc xây
dựng CNXH.
+ Về kinh tế: Liên Xô là cường
quốc công nghiệp đứng thứ hai
thế giới (sau MĨ), một số ngành

vượt Mĩ.
+ Về khoa học kĩ thuật: các ngành
khoa học kĩ thuật đều phát triển,


đặc biệt là khoa học vũ trụ.
+ Về quốc phòng: đạt được thế
cân bằng chiến lược về quân sự
nói chung và sức mạnh hạt nhân
nói riêng so với Mĩ và phương
Tây.
+ Về đối ngoại: thực hiện chính
sách đối ngoại hòa bình và tích
cực ủng hộ phong trào cách mạng
thế giới.
D/ CỦNG CỐ:

Thành tựu của nhân dân Liên Xô trong công cuộc khôi phục kinh tế và xây
dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của CNXH là không thể phủ nhận. Nhờ đó mà Liên
Xô trở thành trụ cột của các nước XHCN, là thành trì của hòa bình, chỗ dựa của
phong trào cách mạng thế giới.
E/ DẶN DỊ
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.
- Sưu tầm tranh ảnh nói về mối quan hệ thân thiết của Liên Xô và Việt Nam.
-----------------------------------------------

Tiết 2
Bài 1.

LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN

GIỮA NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỈ XX

I/ MỤC TIÊU

1) Kiến thức
Nắm được những nét chính về việc thành lập nhà nước dân chủ nhân dân ở Đông
Aâu và công cuợc xây dựng CNXH ở các nước Đông Âu (từ 1950 đến nửa đầu
những năm 70 của thế kỉ XX)
Nắm được những nét cơ bản về hệ thống các nước XHCN, thông qua đó hiểu
được những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với
phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng.
Trọng tâm: những thành tựu của công cuộc xây dựng CNXH ở các nước
Đông Âu.
2/ Tư tưởng
Khẳng định những đóng góp to lớn của các nước Đông Âu trong việc xây
dựng hệ thống XHCN thế giới, biết ơn sự giúp đỡ của nhân dân các nước Đông
Aâu đối với sự nghiệp cách mạng nước ta.


Giáo dục tinh thần đoàn kết quốc tế cho HS.
3/ Kĩ năng
Biết sử dụng bản đồ thế giới để xác định vị trí của tứng nước Đông Âu.
Biết khai thác tranh ảnh, tư liệu lịch sử để đưa ra nhận xét của mình.
II/ THIẾT BỊ DẠY HỌC
Tranh ảnh về các nước Đông Âu ( từ 1944 đến những năm 70), tư liệu về các
nước đông âu.
Bản đồ các nước Đông Âu, bản đồ thế giới.
III/ PHƯƠNG PHÁP
Trực quan , phân tích dữ liệu, đàm thoại, kể chuyện lịch sử.
III/ TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC

1/ Tổ chức
2/ Bài cũ:
? Nêu những thành tựu cơ bản về sự phát triển kinh tế – kho học kĩ thuật của Liên
Xô từ năm 1950 đến những năm 70 của thế kỉ XX?
Đáp án:
- Về kinh tế: Liên Xô là cường quốc công nghiệp đứng thứ hai
thế giới (sau MĨ), một số ngành vượt Mĩ.
- Về khoa học kĩ thuật: các ngành khoa học kĩ thuật đều phát triển, đặc biệt
là khoa học vũ trụ.
- Về quốc phòng: đạt được thế cân bằng chiến lược về quân sự nói chung và
sức mạnh hạt nhân nói riêng so với Mĩ và phương Tây.
- Về đối ngoại: thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình và tích cực ủng hộ
phong trào cách mạng thế giới
3/ Bài mới :
* Giới thiệu bài mới
Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung bài học

II - ĐƠNG ÂU
1/ Sự thành lập nhà nước dân
? Các nước dân chủ nhân dân Đông Aâu ra chủ nhân dân ở Đông Âu.
đời trong hoàn cảnh nào?”
- Hồng quân Liên Xô truy kích
Gv cho Hs đọc SGK đoạn về sự ra đời của các tiêu diệt quân đội phát xít. Nhân
Nhà nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu. - Hs dân và các lực lượng vũ trang nổi
điền vào bảng thống kê theo yêu cầu sau:
dậy giành chính quyền và thành
Tên nước
Ngày tháng thành lập

lập chính quyền dân chủ nhân
Ba lan
dân.
Ru-ma-ni
- Hàng loạt các nước dân chủ
Tiệp Khắc
nhân dân ở Đông Âu ra đời:
Nam Tư
Cộng hoà Ba Lan (7/1944), Cộng


An-ba-ni
Bun-ga-ri
CHDC Đức
Đồng thời cần phân tích hoàn cảnh ra đời nhà
nước Cộng hoà dân chủ Đức.
Hs thảo luận nhóm: ?“Để hoàn thành những
nhiệm vụ cách mạng dân chủ nhân dân các
nước Đông Âu cần tiến hành những công việc
gì?
åGv gợi ý: những việc cần làm trên các mặt
sau: Về mặt chính quyền? Cải cách ruộng đất?
Công nghiệp …
Giáo viên nhận xét bổ sung
? Lập bảng thống kê những thành tựu của các
nước Đông Âu theo yêu cầu sau: Tên nước,
những thành tựu chủ yếu.
Hs trình bày kết quả.
Hs khác nhận xét.
Gv bổ sung hoàn thiện nội dung

? Hs thảo luận : ?“Các nước Đông Âu xây dựng
CNXH trong điều kiện nào?”
Gv gợi ý:”Những thuận lợi, khó khăn về
kinh tế, chính trị …?”(Cơ sở vật chất-kỹ thuật
rất lạc hậu, các nước đế quốc bao vây kinh tế,
chống phá về chính trị)
? Xác định nhiệm vụ chính của giai đoạn này là
gì?

hoà Ru-ma-ni (8/1944)

Hs thảo luận nhĩm
Đại diện nhĩm trình bày

- Những công việc mà các nước
Đông Âu tiến hành:
- Xây dựng chính quyền dân chủ
nhân dân.
- Cải cách ruộng đất, quốc hữu
hoá xí nghiệp lớn của tư bản.
- Ban hành các quyền tự do dân
chủ.

2/ Tiến hành xây dựng CNXH
(từ năm 1950 đến nữa đầu
những năm 70 của thế kỉ XX)
- Đến đầu những năm 70 của
thế kỉ XX các nước Đông Âu đều
trở thành nước công – nông

nghiệp phát triển, có nền văn hoá
gd phát triển.
+ Nhiệm vụ:
- Xố bỏ sự bốc lột của gi/c tư
sản.
- Đưa nơng dân=> làm ăn tập
thể.
- Tiến hành CNH – XHCN.
- Xây dựng CSVC cho CNXH.


? Những thành tựu chính mà các nước Đơng + Thành tựu
Âu đã đạt được trong cơng cuộc xây dựng - Là những nước cơng - nơng
CNXH?
nghiệp.
? Em hãy nêu dẫn chứng minh hoạ?
- Bộ mặt kinh tế XH -> thay đổi.
III - SỰ HÌNH THÀNH
HỆ THỐNG XHCN
? Hồn cảnh, cơ sở hình thành của hệ thĩng *Hồn cảnh
XHCN?
- Các nước Đơng Âu và Liên Xơ
cần cĩ mối quan hệ cao hơn.
- Cần cĩ sự phân cơng sản xuất
theo chuyên ngành.
* Cơ sở hình thành :
- Đều có Đảng cộng sản
lãnh đạo.
- Lấy CN Mác –Lênin làm
nền tảng.

- Cùng chung mục tiêu xây
dựng CNXH
- Sau chiến tranh thế giới
thứ hai hệ thống XHCN ra đời.
Gv nhấn mạnh: Sau chiến tranh thế giới thứ
hai, CNXH trở thành hệ thống thế giới.
? “Tại sao hệ thống XHCN lại ra đời?”
? “Về quan hệ kinh tế văn hoá khoa học – kĩ
thuật các nước XHCN có hoạt động gì?
?à Sự ra đời của khối SEV, vai trò của khối
SEV và vai trò của Liên Xô trong khối SEV? ?
Sự ra đời của khối Vác-xa-va và vai trò của
khối Vác-xa-va?.
Gv nhấn mạnh thêm về những hoạt động và
giải thế của khối SEV và Hiệp ước Vác xa va.
Đồng thời giáo viên lấy ví dụ về mối quan hệ
hợp tác giữa các nước trong đó có sự giúp đỡ
Việt Nam.

- Ngày 8/1/1949 Hội đồng
tương trợ kinh tế (gọi tắt SEV) ra
đời gồm các nước Liên Xô,
Anbani, Ba Lan, Bun-gia-ri …
- Ngày 14/5/1955 tổ chức Hiệp
ước Vác-xa-va thành lập.

=> Đẩy mạnh sự hợp tác, giúp đỡ


? Hội đồng tương trợ kinh tế ra đời cĩ ý nghĩa lẫn nhau. Đánh dấu sự hình hệ

ntn?
thống XHCN.
+ Thành tích
- Tốc độ tăng trưởng hàng năm
? Thành tích của Hội đồng tương trợ kinh tế?
của các nước thành viên về cơng
nghiệp: 10%; thu nhập quốc dân
tăng 5,7 lần
- 5/1955 thành lập: Tổ chức Hiệp
ước Vác-sa-va.
=> phịng thủ quân sự, bảo vệ
cơng cuộc xây dựng CNXH
? Mục đích của Hiệp ước Vac-sa-va?
D/ CỦNG CỐ
- Sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu và tiếp đó là công
cuộc xây dựng CNXH ở các nước nay đã làm CNXH ngày càng mở rộng, đóng
góp to lớn vào phong trào cách mạng thế giới.
- Các tổ chức của hệ thống XHCN ra đời: Khối SEV và khối Vác-xa-va đã
có vai trò to lớn trong việc củng cố và phát triển hệ thống XHCN.
E/ DẶN DỊ
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.
- Làm bài tập về nhà SBT.
- Vẽ và điền vào lược đồ Châu Âu các nước XHCN Đông Âu.