sáng kiến kinh nghiệm (PPDH âm nhac thường thức)

SKKN m«n ¢m nh¹c – Trêng THMinh Khai – Năm học 08 - 09
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


I/ LÝ do chän ®Ị tµi:
¢m nh¹c lµ bé m«n nghƯ tht dïng ©m thanh vµ nhÞp ®iƯu ®Ĩ diƠn t¶ t tưởng t×nh
c¶m cđa con ngêi, nó xt hiƯn tõ rÊt l©u ®êi vµ g¾n bã mËt thiÕt víi con ngời cho ®Õn hÕt
cc ®êi, Âm nhạc cã tÝnh trun c¶m trùc tiÕp, bao gåm c¶ ©m thanh cđa giäng h¸t vµ
©m thanh cđa c¸c lo¹i nh¹c cơ. Loµi ngêi ®· s÷ dơng ©m nh¹c nh mét ph¬ng tiƯn ®Ĩ lµm
cho ®êi sèng tinh thÇn phong phó, gãp phÇn c¶i thiƯn vµ n©ng cao chÊt lỵng cc sèng.
¢m nh¹c ®em ®Õn cho con ngêi nh÷ng kho¸i c¶m thÈm mü, kh¶ n¨ng trun b¸ cđa ¢m
nh¹c hÕt søc réng lín.
M«n ¢m nh¹c ë trêng TH bước đầu hình thành cho HS sù hiĨu biÕt vµ n¨ng lùc c¶m
thơ ¢m nh¹c. Mn ®¹t ®ỵc ®iỊu nµy th× ngêi gi¸o viªn ph¶i híng dÉn, gi¶ng d¹y, tỉ chøc
cho c¸c em ho¹t ®éng häc tËp tèt c¶ ba ph©n m«n trong ch¬ng tr×nh ¢m nh¹c ë trêng TH,
®ã lµ häc h¸t, Nh¹c lÝ - TËp ®äc nh¹c vµ ¢m nh¹c thêng thøc.
* Lý do khách quan: Víi c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc cđa bé m«n ¢m nh¹c ®ỵc
trang bÞ ë ®¹i ®a sè c¸c trêng TH nh hiƯn nay sẽ chØ ®đ ®¶m b¶o ®ỵc yªu cÇu cÇn thiÕt khi
d¹y hai ph©n m«n: H¸t nh¹c, Nh¹c lÝ - T§N theo ph¬ng ph¸p míi. Riªng ph©n m«n ¢m
nh¹c thêng thøc th× thiÕt bÞ phơc vơ cho ph©n m«n nµy cßn qu¸ Ýt, trong lóc ®ã, ®Ĩ d¹y tèt
ph©n m«n nµy ®¹t hiƯu qu¶ th× cÇn ph¶i cã ®Çy ®đ c¸c thiÕt bÞ nh: m¸y nghe nh×n, tranh
¶nh minh hoạ về các câu chuyện, về các nhạc só…MỈt kh¸c gi¸o viªn mn t×m hiĨu
thªm c¸c th«ng tin t liƯu ngoµi s¸ch gi¸o khoa cđa bé m«n ®Ĩ giíi thiƯu cho c¸c em th× tµi
liƯu vỊ ¢m nh¹c l¹i qu¸ nghÌo nµn. V× vËy khi d¹y ph©n m«n nµy gi¸o viªn thêng hay d¹y
chay.
* Lý do chủ quan:
- Tríc nh÷ng thùc tÕ ®ã, b¶n th©n t«i còng nh c¸c b¹n bÌ ®ång nghiƯp cã nhiỊu b¨n
kho¨n, tr¨n trë ph¶i lµm thÕ nµo ®Ĩ dùa trªn c¬ së c¸c thiÕt bÞ d¹y ë trêng rÊt h¹n chÕ mµ
m×nh vÉn cã thĨ thù hiƯn ®ỵc giê häc ¢m nh¹c thêng thøc cho HS ®¹t ®ỵc kÕt qu¶ tèt,
tr¸nh ®ỵc sù nhµm ch¸n cho c¸c em khi häc ph©n m«n nµy.
- Trong thùc tÕ, trong giê häc m«n ©m nh¹c ®¹i ®a sè häc sinh ít ham häc ph©n m«n

TËp ®äc nh¹c vµ ph©n m«n ¢m nh¹c thêng thøc, mµ chØ thÝch häc ph©n m«n häc h¸t. Do ít
ham häc, cho nªn khi häc néi dung nµy c¸c em Ýt chó ý.
- §Ĩ cã ®ỵc giê d¹y ¢m nh¹c thêng thøc theo mong mn cđa m×nh, viƯc ®Çu tiªn lµ
chúng ta lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p phï hỵp víi ph©n m«n, vµ ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng cđa
b¶n th©n, ®iỊu kiƯn cđa trêng, sau ®ã lµ viƯc lµm nh thÕ nµo ®Ĩ phèi hỵp mét c¸ch hỵp lý,
c¸c ph¬ng ph¸p vµ c¸c trang thiÕt bÞ ®ã cho phï hỵp víi tõng tiÕt d¹y
- Víi nh÷ng lÝ do kh¸ch quan vµ chđ quan nh ®· ph©n tÝch ë trªn t«i m¹nh d¹n chän
®Ị tµi “ ¸p dơng ph¬ng ph¸p míi ®Ĩ d¹y tèt ph©n m«n ©m nh¹c thêng thøc trong ch¬ng
tr×nh ©m nh¹c ë trêng th”
II : ĐỐI TƯNG, CƠ SỞ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
GV thùc hiƯn - Nguyễn Thò Thuỳ Tâm Trang 1
SKKN m«n ¢m nh¹c – Trêng THMinh Khai – Năm học 08 - 09
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


1. §èi t ỵng nghiªn cøu :
- §èi tỵng nghiên cứu lµ häc sinh Trường TH Nguyễn Thò Minh Khai.
2: C¬ së nghiên cứu :
a) Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cđa ph©n m«n ¢m nh¹c thêng thøc ë trêng TH.
* Ph©n m«n ¢m nh¹c thêng thøc ë TH bao gåm nh÷ng néi dung:
- Kể chuyện âm nhạc, giíi thiƯu t¸c gi¶, t¸c phÈm, nghe nh¹c.
- Giíi thiƯu mét sè nh¹c cơ d©n téc vµ một số nhạc cụ nước ngoài.
- Ngoµi ra cßn cã mét sè bµi ®äc thªm, mét sè c©u chun, mét sè bµi viÕt nãi vỊ t¸c dơng
vµ ¶nh hëng cđa ©m nh¹c ®èi víi ®êi sèng, X· héi…
b) Mơc tiªu d¹y ph©n m«n ¢m nh¹c thêng thøc ë TH
- Qua viƯc giíi thiƯu t¸c gi¶, t¸c phÈm trong ch¬ng tr×nh, häc sinh biÕt ®ỵc c¬ b¶n vỊ th©n
thÕ, sù nghiƯp cuộc đời cđa mét sè nh¹c sÜ cã nhiỊu ®ãng gãp cho thiÕu nhi; mét số nhạc
só có nhiều đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam…
- PhÇn giíi thiƯu vỊ mét sè thĨ lo¹i bµi h¸t , mét sè thĨ lo¹i nh¹c cơ d©n téc vµ một số
nhạc cụ nước ngoài, gióp cho häc sinh bíc ®Çu cã hiĨu biết, còng nh nh÷ng kiÕn thøc

mang tÝnh thêng thøc ©m nh¹c.
- C¸c bµi ®äc thªm và kể chuyện âm nhạc trong ch¬ng tr×nh cung cÊp cho häc sinh
nh÷ng hiĨu biÕt thªm vỊ ©m nh¹c vµ t¸c dơng cđa ©m nh¹c ®èi víi ®êi sèng con ngêi.
3: Phương pháp nghiên cứu
- Sù phèi hỵp c¸c ph¬ng ph¸p trong tiÕt häc lµ rÊt quan träng. chóng ta ph¶i lùa chän
ph¬ng ph¸p cho tõng tiÕt häc cơ thĨ ,s÷ dơng, phèi hỵp c¸c ph¬ng ph¸p ®Ĩ ®¹t kÕt qu¶ cao
nhÊt. Cã thĨ chia ph©n m«n ¢m nh¹c thêng thøc thµnh d¹ng bài sau:
+ Kể chuyện âm nhạc, giíi thiƯu t¸c gi¶, t¸c phÈm, nghe nh¹c.
+ Giíi thiƯu vỊ nh¹c cơ
a. §èi víi d¹ng bµi: Kể chuyện âm nhạc, giíi thiƯu t¸c gi¶, t¸c phÈm,nghe nhạc.
- Tôi sử dụng phương pháp thuyết trình, phương pháp kể chuyện, phương pháp hỏi
đáp…
- Ngoµi viƯc giíi thiƯu t¸c gi¶, t¸c phÈm trong s¸ch gi¸o khoa, gi¸o viªn kĨ cho häc
sinh nghe nh÷ng c©u chun vỊ t¸c gi¶ hc hoµn c¶nh ra ®êi cđa t¸c phÈm. HS tìm hiểu
nội dung bài qua hệ thống câu hỏi của GV, tiÕp ®Õn cho häc sinh tr×nh bµy nh÷ng ca
khóc cđa t¸c gi¶ mµ c¸c em thc, gi¸o viªn h¸t trÝch ®o¹n mét vµi ca khóc cho häc sinh
nghe vµ ci cïng lµ cho c¸c em nghe b¨ng ®Üa.
*VÝ dơ:
Khi giíi thiƯu “Nghệ sÜ Cao Văn Lầu" ( Tiết 15, lớp 5). GV giời thiệu cho HS
biết đ©y 1 danh nhân âm nhạc Việt Nam, lµ nghệ sÜ cã nhiỊu t¸c phÈm nổi tiếng…, Kể
GV thùc hiƯn - Nguyễn Thò Thuỳ Tâm Trang 2
SKKN m«n ¢m nh¹c – Trêng THMinh Khai – Năm học 08 - 09
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


cho HS nghe câu chuyện Nghệ só Cao Văn Lầu, tiếp đó GV đặt hệ thống câu hỏi
như: Bản Dạ cổ hoài lang ra đời đến nay đã được bao nhiêu năm?...để tìm hiểu nội
dung câu chuyện, sau đó GV cho c¸c em nghe t¸c phÈm “ Dạ cổ hoài lang” ®Ĩ c¸c em
cã nh÷ng t×nh c¶m, Ên tỵng víi t¸c gi¶…
b. §èi víi d¹ng bµi giíi thiƯu nh¹c cơ.

- §èi víi d¹ng bµi nµy, chóng ta nªn phóng to nhiỊu lo¹i nh¹c cơ kh¸c nhau, sưu tầm
h×nh ¶nh c¸c nghƯ sÜ biĨu diƠn c¸c lo¹i nh¹c cơ kh¸c nhau, ngoµi nh÷ng th«ng tin cã trong
s¸ch gi¸o khoa ta t×m thªm nh÷ng t liƯu nh ngn gèc cđa c¸c lo¹i ®µn, hay kĨ c¸c c©u
chun phï hỵp víi bµi häc cho häc sinh nghe, nh÷ng tiÕt häc ë d¹ng nµy gi¸o viªn nªn sử
dơng ®µn Organ ®Ĩ c¸c em nghe vµ nhËn biÕt ©m s¾c cđa tõng lo¹i nh¹c cơ . C¸c em sẽ
rÊt thÝch khi ®ỵc nghe gi¸o viªn ®éc tÊu mét t¸c phÈm ©m nh¹c nµo ®ã cã c¸c ©m s¾c c¸c
nh¹c cơ võa ®ỵc giíi thiƯu hoặc giáo viên cho HS nghe độc tấu các loại nhạc cụ qua
băng đóa... Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn cho häc sinh nghe trÝch ®o¹n c¸c b¶n nh¹c kh«ng lêi ®Ĩ
c¸c em c¶m nhËn ®ỵc c¸i hay, c¸i ®Đp riªng cđa ©m s¾c trªn tõng lo¹i nh¹c cơ.
- Với dạng bài này nên dùng phương pháp quan sát, phương pháp nỏi đáp, ,
phương pháp giảng giải, phương pháp kể chuyện…
*VÝ dơ:
Khi giíi thiƯu mét sè nh¹c cơ nước ngoài ( Tiết 10, lớp 5).GV quan sát tranh
nhạc cụhoặc nhạc cụ thật, Sau đó GV đặt câu hỏi để HS tìm hiểu về từng loại nhạc
cụ , giải thích cho HS hiểu về xuất xứ và tính năng của từng loại nhạc cụ…Tiếp theo
GV cho HS nghe âm sắc của từng loại nhạc cụ trên phím đàn Organ và yªu cÇu HS
t×m ra ©m s¾c cđa tõng lo¹i nh¹c cơ võa ®ỵc giíi thiƯu…
* C«ng viƯc d¹y vµ häc ph©n m«n ¢m nh¹c thêng thøc ®ỵc ®Çu t vµo th× kÕt qu¶ häc tËp
cđa c¸c em cã nh÷ng chun biÕn rá rƯt, kh¶ n¨ng tiÕp thu bµi ngµy cµng t¨ng. Tõ ®ã h×nh
thµnh cho häc sinh thãi quen tù häc bµi vµ tù c¶m nhËn ®ỵc néi dung, tÝnh chÊt cđa mét
t¸c phÈm ©m nh¹c
=> Tõ c¸c ph¬ng ph¸p trªn ®ỵc kÕt hỵp nhn nhun và thĨ hiƯn tèt h¬n, nhê vËy trong
tiÕt häc, häc sinh chđ ®éng vµ høng thó h¬n, chÊt lỵng tiÕp thu bµi cđa häc sinh dÇn dÇn ®-
ỵc n©ng cao, ®Ỉc biƯt lµ mét sè em cßn u.
III : NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
1. Phần nội dung nghiên cứu:
a. Kể chun:
Trong c¸c giê häc ¢m nh¹c thêng thøc ngoµi nh÷ng th«ng tin ®· cã trong s¸ch gi¸o
khoa, nÕu gi¸o viªn cã nh÷ng c©u chun kĨ vỊ t¸c gi¶, t¸c phÈm hay, hay c¸c t liƯu vỊ c¸c
sinh ho¹t ¢m nh¹c, c¸c lo¹i nh¹c cơ... th× sÏ thu hót ®ỵc sù tËp trung cđa c¸c em häc sinh

GV thùc hiƯn - Nguyễn Thò Thuỳ Tâm Trang 3
SKKN m«n ¢m nh¹c – Trêng THMinh Khai – Năm học 08 - 09
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


vµo bµi häc, gióp c¸c em dƠ nhí h¬n néi dung bµi häc vµ gãp phÇn tÝch cùc trong viƯc gi¸o
dơc ®¹o ®øc, t×nh c¶m cho c¸c em th«ng qua bé m«n.
*VÝ dơ:
- Khi d¹y bµi “Mô- da thần đồng âm nhạc” (Tiết 16, Lớp2 ) t«i kĨ cho häc sinh
nghe c©u chun M«-da ®ỵc cha sai ®a b¶n nh¹c cđa «ng võa s¸ng t¸c đến tặng con gái
ông chủ rạp hát nhân ngày sinh con gái ông ta, nhng do bất cẩn Mô- da ®· đánh rơi
bản nhạc xuống sông, v× sỵ cha ®¸nh nªn M«-da ®· giÊu cha vµ s¸ng t¸c mét b¶n nh¹c
khác thay thÕ mµ kh«ng ai nhËn ra, chØ ®Õn khi ngêi cha nghe b¶n nh¹c ®ã vµ khen hay
míi vë lỴ . Điều đó để nãi lªn tÝnh thÇn ®ång cđa nh¹c sÜ M«-da,
- Khi d¹y bµi “ Giới thiệu một vài nhạc cụ dân tộc”(Tiết 15, lờp3) giíi thiƯu đàn
tranh, chúng ta cho c¸c em biÕt ®µn tranh, còn có tên gọi khác là đàn thập lục, giải
thích từ thập lục, âm thanh nghe trong trẻo, tươi vui, được dùng để hoà tấu trong các
dàn nhạc dân tộc hoặc đệm cho ngâm thơ, hát… Qua nh÷ng lời giảng nh vËy, ®· ®ãng
gãp phÇn kh«ng nhá trong viƯc gi¸o dơc ý thøc g×n gi÷, b¶o vƯ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc vµ
yªu quª h¬ng ®Êt níc cho häc sinh.
b. Sư dơng tranh ¶nh.
Mçi bµi ¢m nh¹c thêng thøc trong s¸ch gi¸o khoa ®Ịu cã rất ít tranh ¶nh minh ho¹
nhng chÊt lỵng cđa nã cũng cha cao, chđ u lµ h×nh ®en tr¾ng. ViƯc phãng to c¸c bøc
tranh vµ t« mµu c¸c bøc tranh ®ã gióp c¸c em quan s¸t râ h¬n, hÊp dÉn h¬n. Ngoµi ra cßn
su tÇm thªm c¸c tranh ¶nh kh¸c tõ t liƯu, s¸ch b¸o ®Ĩ giíi thiƯu cho häc sinh trong tiÕt
d¹y.
c. Nghe nh¹c.
Trong ph©n m«n häc ¢m nh¹c thêng thøc th× nghe nh¹c lµ mét phÇn kh«ng thĨ
thiÕu ®ỵc. T tõng tiÕt häc, dùa vào ®iỊu kiƯn trang thiÕt bÞ cđa trêng vµ thiÕt bÞ cđa m«n
häc mµ t«i cho häc sinh nghe nh¹c qua băng đóa hoặc giáo viên trình bày...

d .Gi¸o viªn h¸t.
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y häc sinh ë trêng TH t«i nhËn thÊy c¸c em rÊt thÝch ®ỵc
nghe thÇy c« h¸t, mỈc dï cã thĨ thÇy c« h¸t kh«ng hay b»ng c¸c ca sÜ chuyªn nghiƯp h¸t
qua b¨ng, ®Üa, hiƯn nay cã rÊt nhiỊu ca khóc cđa c¸c nh¹c sÜ ®ỵc in trong c¸c tËp ca khóc,
chóng ta cã thĨ su tÇm vµ tËp h¸t ®Ĩ h¸t cho c¸c em nghe trong c¸c giê d¹y ¢m nh¹c th-
êng thøc.
f. Sư dơng ®µn Ogran.
Víi nh÷ng bµi giíi thiƯu c¸c lo¹i nh¹c cơ, ®Ĩ häc sinh nghe vµ ph©n biƯt ©m s¾c
cđa c¸c nh¹c cơ, gi¸o viªn cã thĨ sư dơng tiÕng ®µn ®ỵc cµi ®Ỉt s¼n trong ®µn Organ cho
c¸c em nghe
2. KÕt qu¶ nghiên cứu :
GV thùc hiƯn - Nguyễn Thò Thuỳ Tâm Trang 4
SKKN m«n ¢m nh¹c – Trêng THMinh Khai – Năm học 08 - 09
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


- Häc sinh tiÕp thu bµi tèt, cã høng thó häc bµi, trong giê häc chđ ®éng tham gia x©y
dùng bµi.
- Gi¸o viªn ®· chun t¶i ®ỵc kinh nghiƯm cđa b¶n th©n cho häc sinh.
IV : NHỮNG ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ.
- §Ĩ d¹y vµ häc tèt bé m«n ©m nh¹c, nhµ trêng nªn ®Çu t mét phßng häc bé m«n cè
®Þnh, trang thiÕt bÞ ®Ĩ n©ng cao chÊt lỵng d¹y vµ häc cđa thÇy vµ trß ®ång thêi qua ®ã tỉ
chøc c¸c líp n¨ng khiÕu ®Ĩ t¹o ®iỊu kiƯn ph¸t huy tèt n¨ng khiÕu ©m nh¹c .
- CÇn bỉ sung s¸ch tham kh¶o vµ tµi liƯu vỊ bé m«n ¢m nh¹c ®Ĩ gi¸o viªn cã tµi liƯu
tham kh¶o, t×m hiĨu n©ng cao kiÕn thøc chuyªn m«n phơc vơ cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y
V: PhÇn kÕt ln
- Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y bé m«n ¢m nh¹c thêng thøc ë trêng TH, tõ nh÷ng kinh
nghiƯm thùc tÕ cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®ỵc häc vµ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cđa ®ång
nghiƯp, b¹n bÌ, b¶n th©n t«i ®· t×m ra cho m×nh c¸c biƯn ph¸p ®Ĩ d¹y tèt ph©n m«n ¢m
nh¹c thêng thøc trong ®iỊu kiƯn c¬ së vËt chÊt cßn nhiỊu h¹n chÕ. T«i ®· tr¸nh ®ỵc t×nh

tr¹ng d¹y chay ë c¸c tiÕt häc ¢m nh¹c thêng thøc, thu hót c¸c em häc sinh tham gia ho¹t
®éng häc tËp tÝch cùc, gióp c¸c em m¹nh d¹n h¬n, tù tin h¬n, cã kü n¨ng c¶m thơ ¢m
nh¹c tèt h¬n. Tuy nhiªn ®©y míi chØ lµ c¸ch nh×n nhËn chđ quan cđa riªng b¶n th©n t«i
dùa trªn mét sè ®èi tỵng häc sinh nhÊt ®Þnh, ch¾c ch¾n vÈn cßn nhiỊu thiÕu sãt, h¹n chÕ
cÇn ®ỵc gãp ý, bỉ sung, kh¾c phơc. RÊt mong ®ỵc sù gãp ý cđa c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c b¹n
®ång nghiƯp ®Ĩ tôi cã nh÷ng giê dạy ¢m nh¹c thêng thøc ngµy mét tèt h¬n.
Xin ch©n thµnh c¸m ¬n/
Thực hiện tháng 02 năm 2009.

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM CẤP TRƯỜNG
GV thùc hiƯn - Nguyễn Thò Thuỳ Tâm Trang 5