KỶ NIỆM NGÀY SINH CỦA MENDEL

Kỉ Niệm Ngày Sinh Của Nhà Khoa Học,
Di Truyền Học Grego MenDel
(22/07/1822 - 22/07/2007)
Từ Đậu Hà Lan Đến Di Truyền Học:
Grego Mendel (1822 - 1884) tác giả của lý thuyết di truyền học kinh điển,
ông sinh ra và lớn lên tại xứ Moravi (thuộc Tiệp Khắc cũ), sớm đã có lòng yêu
thiên nhiên, yêu khoa học, ông đã không ngừng ngại vượt qua bao khó khăn
của cuộc sống để được học tập và làm việc.
Với mơ ước được trở thành một nhà sư phạm, thời học trung học ông phải
trãi qua cảnh túng thiếu của gia đình, và tốt nghiệp trung học năm 1843 và
sau đó ông phải bước vào tu viện thánh Phoma tại thành phố Brono yên tĩnh,
vùng Bohem (thuộc Tiệp Khắc Cũ) với đẳng cấp là một nhà tu hành, MenDel
tiếp tục làm việc tại tu viện và hơn hết ông tiếp tục học Đại Học Tổng Hợp
Viên năm 1851 đến 1853 và sau đó trở thành thầy giáo tại trường Cao Đẳng
Thực Hành. Ở đây ngoài giờ giảng dạy, tại một vườn cây của tu viện ông đã
nghiên cứu giống đậu Hà Lan(Pisum sativum L), hơn 10 nghìn giống lai và
các loại đậu khác nhau, công trình nghiên cứu luôn bắt ông phải bỏ hàng giờ
quan sát những đối tượng nhỏ khiến mắt ông bị mờ. Vượt qua trở ngại đó
ông đã công bố kết quả nghiên cứu trên hai tời báo năm 1865 và 1869, thuộc
tuyển tập "Công trình nghiên cứu của hội khảo cứu thiên nhiên địa phương",
50 trang tóm tắt kết quả nghiên cứu, đó cũng là 50 trang đánh dấu sự ra đời
của thuyết Di Truyền Học cổ điển (Classical of Genetic)
Nhưng rồi lý thuyết của ông cũng bị người đương thời ruồng bỏ, thời bấy giờ
chỉ xem các khái niệm về di truyền như một trò cười. Theo quan niệm xã hội
phong kiến phương Đông thì họ chỉ nhận thức được rằng khi người vợ sinh
con gái là hoàn toàn do lỗi người vợ, điều này đối với lý thuyết di truyền học
của MenDel thì trái ngược nhau Nhưng sau 16 năm, khi MenDel qua đời vào
năm 1900, ba nhà khoa học Conrenxơ (Đức), Secmac (Áo) và Đơvri (Hà Lan)
độc lập nghiên cứu vơí nhau và đưa ra kết quả thì làm người ta phải nhớ công
trình mà MenDel đã công bố năm 1865 và 1869.
Trong thực tiễn các số liệu thu được hoàn toàn trái ngược với 3 định luật của

MenDel. Đến cả Saclo Đarwin (1809 - 1882) tác giả của thuyết tiến hoá nổi
tiểng và các nhà sinh vật học khác cũng phải ngậm ngùi trước kết quả mà họ
thu được khi tìm hiểu về ý nghĩa của quy luật di truyền, nguyên nhân là do
sự quan niệm không đúng đắn từ các nhà sinh vật học trước thời MenDel, họ
đã cho rằng vật chất di truyền là một linh hồn vĩnh cửu, luôn luôn đồng nhất
và không bao giờ phân li, nghĩ rằng sự di truyền có ở con cái đó là nhờ sự
hoà lẫn giữa bố và mẹ, con cái được tao ra nhờ sự hoàn lẫn ấy, và nhất thiết
là phải lưu truyền qua các thế hệ.
Quả thật lúc ấy trên thế giới ngành kĩ thuật - công nghệ chưa phát triển được
kính hiển vi hiện đại, mặt khác lý thuyết về chất NST (Nhiễm Sắc Thể) cũng
chưa ra đời, như thế "lý thuyết cùng với 3 định luật của MenDel" vẫn bị phủ
nhận.
Moocgan và Di truyền học MenDel
Nhưng vẫn may thay, lý thuyết của MenDel vẫn được cứu ra khỏi vực thẳm
của sự phủ nhận, đó là nhờ T.Moocgan (sinh ngày 25/09/1866 tại bang
Kentuca - Hoa Kỳ, Nobel 1933). Ông đã chọn đối tượng nghiên cứu là ruồi
giấm (Drosophila Melanogaster). "Căn phòng ruồi" trở nên nổi tiếng vì loài
ruồi này có khả năng sinh sản nhanh. Ông đã tiến hành nghiên cứu và thấy ở
các thế hệ con cái của bố mẹ có đặc điểm:" các tính trạng này liên kết với
một tính trạng khác", trên đối tượng ruồi giấm ta có thể thu được 10
3
– 10
5

cá thể từ vài cặp cá thể ban đầu trong khoảng thời gian là tương đối ngắn.
Điều đáng chú ý là MenDel chỉ có thể nghiên cứu quy luật di truyền riêng lẽ
của từng cặp tính trạng mà không chú ý đến những trường hợp tổ hợp xảy ra
với tần số thấp. Còn Moocgan thì khác, ông dựa vào số lượng ruồi giám thu
được, ông có thể đi sâu và phân tích tỉ mỉ các tính trạng khác nhau qua nhiều
thế hệ và cũng cho phép ông có thể theo dõi được các tính trạng mới xuất

hiện với tần số thấp. Sau nhiều năm nghiên cứu đến năm 1910, ông đã công
bố bài : " Sự Di Truyền Liên Kết Với Giới Tính Ở Ruồi Giấm"và song song đó
là lý thuyết về chất Nhiễm Sắc Thể của tính di truyền. Từ đây, lý thuyết Di
Truyền Học của MenDel từ từ mới được toả sáng.
Và đến năm 1915, sau 5 năm công bố " Sự di truyền liên kết với giới tính ở
ruồi giấm; lý thuyết về chất NST" ông tiếp tục cùng với các đồng sự của mình
nói lên quan điểm trong quyển sách " Cơ Chế Của Di Truyền Học MenDel"
nhằm chứng minh rằng những nhân tố di truyền không nhìn thấy được thực
chất có thể nhìn thấy được, di truyền được và phân bố thẳng hàng trên các
NST.
Sự đi lên về mặt khoa học, năm 1926 " Học Thuyết về Gen" của Moocgan đã
giúp chúng ta có thể giải thích và nhận thức đúng hơn nữa về các đặc điểm
vật chất di truyền của MenDel. Moocgan nhấn mạnh và bổ sung ở định luật 3
của MenDel: " Các nhân tố di truyền không phải bao giờ cũng di truyền một
cách độc lập, đôi khi chúng cũng di truyền theo cả nhóm, di truyền liên kết
với nhau trong những nhóm như vậy chúng có thể hoán đổi chổ cho nhau
(Hoán Vị Gen) khi các nhiễm sắc thể tiếp hợp lại với nhau trong quá trình
phân bào giảm phân".
Từ đây ta mới có thể khẳng định rằng lý thuyết của MenDel là đúng với thực
nghiệm, những vấn đề khuất mắt sau mấy chục năm đã không còn nữa,
đánh dấu tên tuổi của Moocgan trong ngành di truyền học, lý thuyết của
Moocgan ra đời không chỉ nhằm cho người đời thấy công lao vĩ đại của
MenDel mà thêm vào đó, nó đã gíúp cho di truyền học có một bước nhảy vọt,
di truyền học mãi là ngành khoa học thực nghiệm, có chức năng và nhiệm vụ
rất cao trong tiến hoá và chọn giống.