Vai trò của tổ chức đoàn thanh niên cộng sản hồ chí minh trong hệ thống chính trị việt nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN LÊ HOÀNG QUỲNH

VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC
ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH
TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

HÀ NỘI, năm 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN LÊ HOÀNG QUỲNH

VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC
ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH
TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT NAM
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 8 31 02 01

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN THỊ LUYỆN

HÀ NỘI, năm 2019

LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của
nhiều quý Thầy Cô trong Phân viện phía nam Học viện Khoa học Xã hội Việt
Nam, đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi được hoàn thành đề tài. Đặc biệt là sự
hướng dẫn tận tình và chu đáo của Tiến sĩ Nguyễn Thị Luyện - Phó Tổng biên
tập - Tạp chí Khoa học xã hội (TPHCM), Viện Khoa học xã hội vùng Nam
Bộ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đã giúp tôi hoàn thành đề tài
một cách nghiêm túc nhất.
Qua đây, tôi gửi lời cảm ơn vô cùng sâu sắc đến sự giúp đỡ của Tiến sĩ
Nguyễn Thị Luyện và Thầy Cô của Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam đã
tận tình giảng dạy, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm nghiên cứu cho tôi.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các Thủ trưởng cơ quan
Trung ương Đoàn, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, các anh
chị em đồng nghiệp và gia đình của tôi đã tạo điều kiện, giúp đỡ, động viên và
hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu này.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 11 tháng 3 năm 2019.
Tác giả luận văn

Nguyễn Lê Hoàng Quỳnh


LỜI CAM ĐOAN
Đề tài “Vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
trong hệ thống chính trị Việt Nam” của luận văn này là kết quả nghiên cứu,
phỏng vấn, khảo sát, tổng kết và thực hiện của tôi, bên cạnh đó là sự hướng
dẫn tận tình của Tiến sĩ Nguyễn Thị Luyện.
Tôi cam đoan kết quả luận văn này không có bất kỳ sự sao chép nào
từ luận văn khác. Tất cả các tư liệu, trích dẫn trong bài đều ghi chú dẫn
nguồn tài liệu đầy đủ.
Tôi cam đoan tất cả những lời trên đây là đúng sự thật và tôi chịu

trách nhiệm về sự cam đoan của mình.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 11 tháng 3 năm 2019
Học viên

Nguyễn Lê Hoàng Quỳnh


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU

1

CHƯƠNG 1: ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ
MINH – THÀNH TỐ CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT
NAM, LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
1.1 Hệ thống chính trị Việt Nam

7

1.2 Lược sử hình thành và phát triển của tổ chức Đoàn qua các kỳ
đại hội

11

Kết luận chương 1
CHƯƠNG

2:

27
VAI

TRÒ

CỦA

TỔ

CHỨC

ĐOÀN

TRONG HOẠT ĐỘNG THỰC TIỄN GIAI ĐOẠN 2007 – 2017
2.1 Đoàn Thanh niên tích cực, chủ động và thường xuyên tham gia

28

công tác xây dựng Đảng, bảo vệ Đảng, xứng đáng là đội dự bị
tin cậy của Đảng.
2.2 Đoàn Thanh niên tích cực tham gia vào việc xây dựng Nhà nước

30

Việt Nam xã hội chủ nghĩa bằng việc tổ chức thực hiện các chủ
trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tham gia, phối
hợp cùng các Bộ, Ban, Ngành.
2.3 Hàng năm Đoàn Thanh niên tích cực phối hợp làm tốt công tác

43

với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam theo vai trò thành viên của Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam.
2.4 Đoàn Thanh niên phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động

44

2.5 Đoàn Thanh niên phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam

47

2.6 Đoàn Thanh niên phối hợp với Hội Cựu chiến binh Việt Nam

48

2.7 Đoàn Thanh niên phối hợp với Hội Nông dân Việt Nam

50

Kết luận chương 2

51


CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ VỀ VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC
ĐOÀN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO VAI TRÒ
CỦA TỔ CHỨC ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ
MINH TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT NAM
3.1 Hình ảnh tổ chức Đoàn qua sự đánh giá của người dân.

52

3.2 Cán bộ Đoàn nói về tổ chức Đoàn

60

3.3 Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong công tác tổ chức,

64

công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống và các phong trào
xung kích.
3.4 Một số khuyến nghị nhằm nâng cao vai trò tổ chức Đoàn trong

74

hệ thống chính trị
KẾT LUẬN
Tài liệu tham khảo
Phụ lục 1: Bản câu hỏi khảo sát đánh giá của người dân về tổ chức
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
Phụ lục 2: Bản tổng hợp kết quả 1.000 phiếu khảo sát đánh giá của
người dân về tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh.
Phụ lục 3: Bản gỡ băng ghi âm cuộc trao đổi giữa Học viên với các
cán bộ Đoàn về tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh

82

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu bảng
3.1.1

Tên bảng
Trang
Kết quả nhận biết tổ chức Đoàn Thanh niên cộng
52
sản Hồ Chí Minh qua tên gọi của các tổ chức
chính trị - xã hội

3.1.2

Kết quả nhận biết tổ chức Đoàn Thanh niên cộng

54

sản Hồ Chí Minh qua hình ảnh và chương trình
hoạt động Đoàn
3.1.3

Kết quả khảo sát về sự cần thiết của tổ chức Đoàn

56

3.1.4

Kết quả khảo sát về mức độ quan trọng của tổ

57

chức Đoàn
3.1.5

Kết quả nhận xét chung về tổ chức Đoàn (xếp
theo thứ tự kết quả cao nhất từ 1 đến 10)

58


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh giữ vị trí là lực lượng nòng cốt,
là cánh tay phải của Đảng, là lực lượng dự bị tin cậy của Đảng, đồng thời là
hạt nhân của lực lượng thanh niên, lao động trẻ. Khi Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh vững mạnh, Việt Nam hoàn toàn có thể đặt niềm tin giới trẻ
- giới trẻ sẽ trở thành “chiến binh khởi nghiệp, chiến binh công nghệ, chiến
binh gìn giữ biên cương” để chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu, bảo vệ vững
chắc Tổ quốc và xây dựng đất nước trở thành nước công nghiệp hiện đại, dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh1.
Thực tế cho thấy, trong công cuộc đổi mới xây dựng đất nước và bảo vệ
Tổ quốc, Đoàn đã phát huy tốt vai trò xung kích của mình, nhất là trong giai
đoạn hiện nay. Trung ương Đoàn đã triển khai hiệu quả phong trào “Tuổi trẻ
chung tay xây dựng nông thôn mới” và “Thanh niên tham gia xây dựng văn
minh đô thị”; “Chiến dịch Thanh niên tình nguyện” mùa hè, mùa đông; các
hoạt động tình nguyện tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ, hạn hán,
xâm nhập mặn. Bên cạnh đó, phong trào Thanh niên tình nguyện tiếp tục có
bước phát triển, các cấp bộ Đoàn đã đăng ký, đảm nhận các công trình, phần
việc thanh niên, nhất là các công trình tham gia xây dựng nông thôn mới và

văn minh đô thị; tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng; tham gia bảo vệ môi
trường, ứng phó biến đổi khí hậu; hướng về biển, đảo Tổ quốc… thu hút đông
đảo đoàn viên thanh niên tham gia, huy động được nguồn lực lớn trong xã
hội. Các hoạt động chăm lo, đồng hành, hỗ trợ thanh niên đã được thực hiện
đa dạng đã được triển khai với nhiều nội dung thiết thực, cụ thể”.

1

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại phiên bế mạc - Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI

1


Tuy nhiên, trước sự tác động của thành tựu khoa học, công nghệ và
thông tin vào đời sống xã hội đã làm biến chuyển kinh tế - xã hội theo các
chiều hướng khác nhau.
Bên cạnh thuận lợi là những thách thức về tổ chức nhà nước, về điều
kiện sống và nhận thức xã hội, về quan điểm và tâm lý giới trẻ,… trong bối
cảnh này, vai trò của Đoàn với thực hiện nhiệm vụ trong tình hình mới vẫn
còn nhiều hạn chế như: chưa tiếp cận sâu rộng đến lực lượng trí thức trẻ du
học nước ngoài; tỷ lệ công nhân và người lao động trong các doanh nghiệp tư
nhân, doanh nghiệp ngoài nhà nước không tham gia sinh hoạt Đoàn ngày
càng nhiều; tư tưởng một số thanh niên bị dao động, thiếu sự tin tưởng vào sự
phát triển của tổ chức Đoàn...
Trước thực tiễn trên, để theo kịp sự phát triển của kinh tế - xã hội, việc
phát huy vai trò xung kích của Đoàn cần thực hiện đồng bộ các giải pháp về
nhân sự, tổ chức và hoạt động, trong đó, nội dung, hình thức, phương pháp tổ
chức và hoạt động của Đoàn là cần thiết. Để góp phần có thêm cơ sở khoa học
về vai trò và tổ chức, hoạt động Đoàn trong giai đoạn hiện nay, học viên chọn
đề tài “Vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong

hệ thống chính trị Việt Nam” nhằm nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp
bổ sung cơ sở lý luận cho tổ chức Đoàn trong xây dựng cương lĩnh và chương
trình phát triển Đoàn trong xu thế phát triển đất nước và hội nhập quốc tế.
2. Tình hình nghiên cứu
Lịch sử của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và vai trò của
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị đã thu hút
sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu.
Luận án Đổi mới đội ngũ cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh cấp huyện trong điều kiện hiện nay (qua thực tế một số tỉnh miền
Trung) của Lê Văn Cầu (1999) với nội dung về xác định quan điểm, mục tiêu,
yêu cầu, phương hướng đổi mới đội ngũ cán bộ Đoàn cấp huyện trong điều

2


kiện hiện nay trên cơ sở phân tích thực trạng và tổng kết thực tiễn đội ngũ cán
bộ huyện Đoàn, trên cơ sở đó đề ra những giải pháp nhằm góp phần đánh giá,
lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ huyện Đoàn của địa phương.
Cuốn Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, người bạn lý tưởng của
thanh niên, 3 bài học dành cho đối tượng Đoàn của Nguyễn Thế Truật do
Nhà xuất bản Trẻ xuất bản năm 2003 gồm 4 phần, 142 trang đề cập đến các
vấn đề: lý tưởng của Đoàn, truyền thống tổ chức Đoàn, phấn đấu trở thành
Đoàn viên và những hướng dẫn về các thủ tục cần thiết khi vào Đoàn.
Cuốn Đổi mới phương thức hoạt động và lề lối làm việc của Đoàn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong tiến trình cải cách hành chính ở Việt
Nam, tác giả Đoàn Văn Thái, Nhà xuất bản Thanh niên phát hành năm 2007
đã mô phỏng bức tranh về hoạt động Đoàn và các phương thức hoạt động
Đoàn trong tiến trình cải cách hành chính.
Cuốn Lược sử Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào
thanh thiếu nhi Việt Nam Nhà xuất bản Trẻ xuất bản tháng 3 năm 2011, gồm

362 trang của nhiều tác giả. Cuốn sách được phát hành trong đợt kỷ niệm 80
năm thành lập tổ chức Đoàn. Cách trình bày ngắn gọn, súc tích, với lối dẫn
dắt khoa học, lịch sử Đoàn được kể lại một cách trang trọng, bởi rất nhiều
hình ảnh, câu chuyện, mà nhân vật chính là các thế hệ thanh niên hơn một thế
kỷ chiến đấu kiên cường, anh dũng và lao động sáng tạo, cô đọng phần lời và
dùng sức mạnh bổ trợ của hình ảnh, tranh vẽ và những câu chuyện thực tế đưa
lại ấn tượng bao trùm, tổng quát nhất về Đoàn là những phong trào, các cuộc
vận động, và những nhân tố Đoàn viên thanh niên xuất sắc trong 80 năm của
tổ chức Đoàn. Chính vì thế, cuốn sách là một tài liệu rất có ích, đặc biệt thích
hợp cho các bạn thanh niên khi cần tìm hiểu nhanh về Đoàn, cho các cán bộ
lãnh đạo Đoàn, các chi đoàn, liên chi đoàn khi cần tư liệu để tham gia hoặc tổ
chức các cuộc thi, các game show trong các hoạt động thường niên.

3


Cuốn Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh – Những chặng đường
phát triển của Phó giáo sư, Tiến sĩ Vũ Quang Hiển chủ biên, Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia phát hành năm 2014 đã khái lược về lịch sử thành lập và
phát triển của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Với 691 trang, gồm 3
phần, về các vấn đề: Bác Hồ với thanh niên và các kỳ đại hội của Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong
tiến trình cách mạng; Đẩy mạnh công tác Đoàn và phong trào thanh niên
trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Cuốn sách
tái hiện những trang sử vàng của các thế hệ thanh niên Việt Nam, đồng thời
khẳng định vai trò quan trọng của lực lượng thanh niên trong quá trình hội
nhập và phát triển đất nước hiện nay, Qua tác phẩm này giúp mỗi thanh niên
ươm mầm lý tưởng và hoài bão để cống hiến cho công cuộc xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc hiện nay.
Các công trình công bố chủ yếu khái lược về lịch sử Đoàn Thanh niên

và phong trào thanh niên qua các thời kỳ và đề cập tới vai trò của Đoàn Thanh
niên theo góc độ lý luận. Về vị trí vai trò của tổ chức Đoàn thông qua hoạt
động Đoàn phối hợp với các tổ chức trong hệ thống chính trị giai đoạn 20072017 trên cơ sở này đề xuất các giải pháp để góp phần xây dựng tổ chức Đoàn
ngày càng vững mạnh là khoảng trống nghiên cứu được học viên tiếp tục
nghiên cứu và làm rõ.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
trong hệ thống chính trị Việt Nam, đặc biệt trong tình hình hiện nay. Từ đó đề
xuất các giải pháp để áp dụng vào công tác thực hiện xây dựng tổ chức Đoàn
vững mạnh, nhằm tiếp tục nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng
sản Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị Việt Nam.

4


4. Đối tượng nghiên cứu
Tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh: các cơ sở lý luận về
sự hình thành và hoạt động của tổ chức Đoàn trong thời gian qua, các đánh
giá hiện nay của các giới, các ngành về tổ chức Đoàn và các đề nghị để tăng
cường hiệu quả hoạt động và góp phần giúp tổ chức Đoàn phát triển bền
vững.
5. Phạm vi nghiên cứu
- Nghiên cứu về tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong
các hoạt động chính trị của hệ thống chính trị Việt Nam qua số liệu từ khảo
sát và các báo cáo chính thức và các bài báo, bài phát biểu chính thức liên
quan đến tình hình tổ chức và hoạt động thực tiễn của tổ chức Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức trong hệ thống chính trị từ năm
2007 đến năm 2017.
- Lý luận: Dựa trên cơ sở lý luận từ các nghiên cứu trước và các văn bản
tài liệu về Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

- Thực tiễn: Căn cứ tình hình tổ chức và hoạt động của Trung ương Đoàn
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong tình hình chính trị xã hội Việt Nam
giai đoạn 2007 – 2017, từ đó thấy được vai trò của Đoàn trong giai đoạn hiện
nay.
6. Phương pháp nghiên cứu
-

Dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí

Minh và các quan điểm, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước và Điều
lệ Đoàn Thanh niên để giải quyết nhiệm vụ của luận văn.
-

Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, học viên áp dụng phương pháp

phân tích và tổng hợp lý thuyết, tổng kết kinh nghiệm, phương pháp điều tra,
phỏng vấn để khái quát, đánh giá về vai trò và tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh từ đó khuyến nghị một số giải pháp nâng cao tổ chức và
hoạt động Đoàn trong tình hình hiện nay.

5


7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Khái quát được bức tranh về Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
từ sự ra đời đến vai trò và vị trí được xác định trong Điều lệ, Nghị quyết và
các tổ chức, hoạt động đi vào thực tiễn đời sống xã hội trong một giai đoạn
nhất định, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp làm cơ sở lý luận cho việc
xây dựng các các phương án cho tổ chức và hoạt động Đoàn.
8. Bố cục của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo thì luận văn gồm có 3
chương 13 tiết, cụ thể:
Chương 1: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh - thành tố của hệ
thống chính trị Việt Nam, lịch sử hình thành và phát triển.
Chương 2: Vai trò của tổ chức Đoàn trong hoạt động thực tiễn giai
đoạn 2007 – 2017.
Chương 3: Đánh giá về vai trò của tổ chức Đoàn và đề xuất giải pháp
để nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong
hệ thống chính trị Việt Nam.

6


CHƯƠNG 1
ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH – THÀNH TỐ
CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT NAM,
LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
1.1. Hệ thống chính trị Việt Nam
1.1.1 Chính trị và hệ thống chính trị
Chính trị là lĩnh vực của đời sống xã hội, bao gồm các hoạt động và các
mối quan hệ có liên quan đến các công việc và giải quyết các vấn đề chung
của toàn xã hội. Đây là biểu hiện bề ngoài của chính trị. Thực chất, chính trị
là mối quan hệ, là sự tương tác giữa chủ thể xã hội với toàn bộ các tổ chức và
thành viên trong xã hội đó, với quyền lực chi phối chứa đựng bên trong
đó, quyền lực chung gọi là quyền lực chính trị [4, tr.52].
Trong các công việc chung của xã hội thì công việc của nhà nước
chiếm vị trí quan trọng hàng đầu. Trong xã hội có giai cấp, giai cấp chiếm ưu
thế luôn luôn muốn giành lấy vai trò thực hiện các công việc chung để xác lập
và duy trì địa vị thống trị của giai cấp mình. Chính vì vậy, chủ nghĩa Mác Lênin cho rằng, thực chất chính trị là quan hệ giữa các giai cấp, là những
hoạt động xoay quanh vấn đề giành, giữ chính quyền và sử dụng quyền lực

nhà nước.
Tất nhiên, chính trị không chỉ bao gồm các công việc của nhà nước. Xã
hội muốn tồn tại và phát triển thì còn hàng loạt vấn đề chung khác cần giải
quyết như các vấn đề liên quan đến hệ tư tưởng, ý thức, đạo đức xã hội, các
phương án giải quyết các vấn đề chung của xã hội khác với giai cấp, tầng lớp
nắm quyền... Vì vậy, bên cạnh nhà nước trong xã hội còn tồn tại các tổ chức
chính trị khác.
Hệ thống chính trị bao gồm toàn bộ các tổ chức chính trị, được lập ra
để thực hiện quyền lực chung của xã hội - quyền lực chính trị.

7


Trong chế độ dân chủ, các thành viên của xã hội cũng như các tổ chức
xã hội đều được tham gia ở mức độ nhất định hoạt động chính trị. Nhưng
không phải vì thế mà các tổ chức xã hội đó đều được gọi là các tổ chức chính
trị. Chỉ những tổ chức được lập ra chủ yếu để thực hiện quyền lực chính trị thì
mới gọi là tổ chức chính trị. Tổ chức chính trị có thể thực hiện các hoạt động
khác nhưng đó không phải nhiệm vụ cơ bản của nó [4, tr.52].
Trong xã hội có giai cấp, quyền lực của giai cấp cầm quyền được thực
hiện bằng một hệ thống thiết chế và tổ chức chính trị nhất định.
Hệ thống chính trị là một chỉnh thể các tổ chức chính trị hợp pháp trong
xã hội, bao gồm các đảng chính trị, nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội
được liên kết với nhau trong một hệ thống tổ chức nhằm tác động vào các quá
trình của đời sống xã hội; củng cố, duy trì và phát triển chế độ chính trị phù
hợp với lợi ích của giai cấp cầm quyền.
Hệ thống chính trị xuất hiện cùng với sự thống trị của giai cấp, nhà
nước nhằm thực hiện đường lối chính trị của giai cấp cầm quyền. Do đó, hệ
thống chính trị mang bản chất giai cấp. Trong các nước phát triển theo con
đường xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân và nhân dân lao động là chủ thể

của quyền lực chính trị, tổ chức và quản lý xã hội, quyết định nội dung hoạt
động của hệ thống chính trị.
1.1.2 Hệ thống chính trị của Việt Nam và nhiệm vụ chính trị của hệ thống
chính trị cơ sở
Phần lớn các nước tư bản chủ nghĩa trên thế giới hiện nay, hệ thống
chính trị gồm hai thành phần cơ bản là nhà nước và các chính đảng (đảng
chính trị). Khác với hệ thống chính trị ở các nước tư bản chủ nghĩa, hệ thống
chính trị ở các nước xã hội chủ nghĩa trước đây và hệ thống chính trị ở Việt
Nam hiện nay, ngoài nhà nước và các chính đảng còn có một số tổ chức chính
trị - xã hội đặc biệt khác, được thành lập để thực hiện các hoạt động chính trị
đặc biệt. Các tổ chức chính trị đặc biệt này ngoài các hoạt động chính trị là

8


chủ yếu còn thực hiện các chức năng xã hội khác nhưng đó không phải chức
năng chủ yếu.
Hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay bao gồm: Đảng Cộng sản Việt
Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và các tổ chức chính
trị - xã hội, đặc biệt là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và 5 đoàn thể chính trị - xã
hội: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Mình, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt
Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam và Hội
Cựu chiến binh Việt Nam [4, tr.99].
Các tổ chức chính trị - xã hội, trong đó có Đoàn Thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh giữ vị trí, vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị. Nhiệm vụ
chính trị của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là rất to lớn, quan
trọng, trực tiếp góp công, góp sức xây dựng hệ thống chính trị ngày càng
vững mạnh [4, tr.140].
Theo Điều 9 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban
hành năm 2013 quy định: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh

chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã
hội….Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt
Nam là các tổ chức chính trị - xã hội được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại
diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của thành viên, hội viên tổ
chức mình; cùng các tổ chức thành viên khác của Mặt trận phối hợp và thống
nhất hành động trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận và các tổ chức xã hội khác hoạt
động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Nhà nước tạo điều kiện để Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận và các tổ chức xã
hội khác hoạt động.
Căn cứ yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và phát triển hệ thống chính trị ở
cơ sở, có thể nêu những nhiệm vụ cụ thể của hệ thống chính trị ở cơ sở là:

9


(i) Tham gia tích cực vào cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng,
xây dựng Nhà nước thật sự trong sạch, vững mạnh.
(ii) Thực hiện có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước.
(iii) Tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh chống quan liêu tham nhũng,
lãng phí, mạnh dạn đấu tranh với những hành động sai trái, bảo vệ lợi ích thiết
thực, hợp pháp và chính đáng của nhân dân.
(iv) Tích cực tham gia và thực hiện tốt Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở
xã, phường, thị trấn, hăng hái đi đầu trong mọi lĩnh vực học tập và công tác.
(v) Luôn luôn học tập, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh.
(vi) Tích cực hưởng ứng và tham gia hoạt động trong phong trào do các
tổ chức chính trị - xã hội phát động; trực tiếp tham gia xây dựng tổ chức của

mình ngày càng phát triển mạnh và bền vững.
1.1.3 Vai trò của tổ chức Đoàn trong hệ thống chính trị
Vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh được thể hiện
trong Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, được phê duyệt năm
2013 và có bổ sung sửa đổi sau Đại hội Đoàn toàn quốc lần XI năm 2017 với
các nội dung cơ bản sau [2, tr.2]:
(i) Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã
hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện.
(ii) Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý
tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh;
(iii) Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của
Đảng Cộng sản Việt Nam, là lực lượng xung kích cách mạng, là trường học
xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đại diện chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp

10


pháp, chính đáng của tuổi trẻ; phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí
Minh; là lực lượng nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên và trong các
tổ chức thanh niên Việt Nam;
(iv) Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là thành viên của hệ
thống chính trị, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và Pháp luật của nước
Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Đoàn phối hợp với các cơ quan Nhà
nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể, tổ chức kinh tế, xã hội, các
tập thể lao động và gia đình chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu
nhi; tổ chức cho đoàn viên, thanh niên tích cực tham gia vào việc quản lý nhà
nước và xã hội;
(v) Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đoàn kết, phát triển quan

hệ hữu nghị, hợp tác bình đẳng với các tổ chức thanh niên tiến bộ, thanh niên
và nhân dân các nước trong cộng đồng quốc tế phấn đấu vì hòa bình, độc lập
dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội, vì tương lai và hạnh phúc của tuổi trẻ.
1.2 Lược sử hình thành và phát triển của tổ chức Đoàn qua các kỳ đại hội
1.2.1. Sự ra đời của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
Mùa xuân năm 1931, từ ngày 20 đến ngày 26/3, tại Hội nghị Ban chấp
hành Trung ương Đảng lần thứ 2 khóa I, Trung ương Đảng đã dành một phần
quan trọng để bàn về công tác Thanh niên, đặt ra vấn đề "... tổ chức ra Thanh
niên cộng sản Đoàn là nhiệm vụ để thâu phục một bộ phận quan trọng của vô
sản giai cấp, là một vấn đề cần thiết mà Đảng phải giải quyết", chủ trương
thống nhất các tổ chức thanh niên thành Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông
Dương, nhằm thu hút thanh niên phấn đấu cho lý tưởng cộng sản chủ nghĩa.
Trên cơ sở Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương lần thứ 2,
một số Ủy viên Trung ương Đảng được cử phụ trách các vấn đề liên quan tới
Thanh niên trong các cấp ủy Đảng từ Trung ương đến địa phương. Cuối tháng

11


4 năm 1931, từ nước ngoài, Xứ ủy Đoàn khu vực miền Trung được thành lập
trên cơ sở các Đoàn Ủy ban Cán sự Đoàn các cấp.
Từ năm 1931 đến năm 1935, Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương
tiếp tục phát triển ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Nam Bộ. Tháng 3 năm 1935, tại
Đại hội Đại biểu Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ nhất ở Ma Cao (Trung
Quốc), Trung ương Đảng đã công nhận chính thức Chương trình hành động
của Đoàn, thực chất Chương trình hành dộng này được công bố từ năm 1933
và đề xuất việc triệu tập Đại hội Đoàn toàn quốc. Nhưng do tình hình thay
đổi, đại hội đã không họp được. Trong giai đoạn này, trên cả 3 miền Bắc,
Trung, Nam ở nước ta xuất hiện nhiều tổ chức Đoàn cơ sở với khoảng 1.500
đoàn viên và một số địa phương đã hình thành tổ chức Đoàn từ xã, huyện đến

cơ sở [5, tr.24].
Năm 1936, Mặt trận Dân chủ Đông Dương được thành lập, một tổ chức
thanh niên hoạt động công khai trên cơ sở Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông
Dương, lấy tên là Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương [5, tr.26]. Ngày 5
tháng 5 năm 1938, Đại hội đại biểu toàn quốc của Đoàn Thanh niên Dân chủ
Đông Dương đã họp công khai ở Hà Nội và bầu ra Ban chấp hành Trung
ương Đoàn.
Năm 1939, khi chính quyền thực dân đàn áp phong trào dân chủ Đông
Dương, Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương rút vào hoạt động bí mật.
Năm 1940, Trung ương Đảng đã thành lập Đoàn Thanh niên phản đế Đông
Dương để tổ chức quần chúng thanh niên đấu tranh chống đế quốc [5, tr.32].
Đoàn Thanh niên phản đế đã tham gia khởi nghĩa Bắc Sơn, khởi nghĩa Nam
Kỳ.
Trong suốt 20 năm, do điều kiện lịch sử, nhiều tổ chức thanh niên
do Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập cùng hoạt động song song. Ngày
28 tháng 9 năm 1948, Ban Thường vụ Trung ương Đảng có Chỉ thị gửi các
cấp bộ Đảng "Về việc củng cố Thanh niên Cứu quốc, phát triển Đoàn thanh

12


niên Việt Nam để thống nhất Mặt trận thanh niên". Tháng 6 năm 1949, Hội
nghị Thanh vận của Đảng được tổ chức tại Việt Bắc, do đồng chí Hoàng Quốc
Việt chủ trì. Tại Hội nghị này, một quyết định thành lập Ban Chấp hành Đoàn
Thanh niên Cứu quốc Trung ương được đưa ra [5, tr.66], Nguyễn Lam – khi
đó đang công tác tại Ban dân vận trung ương, nguyên là Bí thư Khu ủy 14
(gồm các tỉnh Lai Châu, Sơn La và một phần các tỉnh Hòa Bình, Phú Thọ) được chỉ định làm Trưởng tiểu ban Thanh vận Trung ương đồng thời là Bí thư
Ban Chấp hành Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam. (Trước
đó, Đoàn Thanh niên cứu quốc không có Ban chấp hành cấp trung ương riêng,
mà do một Ủy viên thường vụ Trung ương Đảng được phân công phụ trách

trực tiếp) [5, tr.66].
Sự phát triển lớn mạnh của Đoàn đã đáp ứng kịp thời những đòi hỏi cấp
bách của phong trào thanh niên nước ta. Đó là sự vận động khách quan phù
hợp với cách mạng nước ta.
Được Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng và Bác Hồ cho
phép, theo đề nghị của Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam,
Đại hội toàn quốc lần thứ 3 họp từ ngày 22 đến ngày 25 tháng 3 năm 1961 đã
quyết định lấy ngày 26 tháng 3 năm 1931 (một ngày trong thời gian cuối của
Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 2, dành để bàn bạc và quyết định những
vấn đề rất quan trọng đối với công tác thanh niên) làm ngày thành lập Đoàn.
Ngày 26 tháng 3 hàng năm trở thành ngày kỷ niệm vẻ vang của tuổi trẻ Việt
Nam, của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh quang vinh [5, tr.24].
1.2.2 Tên gọi của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh qua các thời kỳ
Mỗi chặng đường lịch sử của dân tộc, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh có những hình thức đấu tranh và những nhiệm vụ đặt lên hàng đầu
khác nhau. Với mỗi giai đoạn, tên gọi của Đoàn đã được thay đổi.
Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương

13


Đầu mùa hè năm 1926, Nguyễn Ái Quốc cử Hồ Tùng Mậu sang Thái
Lan chọn một số thiếu niên con em các gia đình yêu nước đưa sang Quảng
Châu nhằm chuẩn bị cho việc xây dựng Thanh niên cộng sản Đoàn. Có 8
thiếu niên người Việt được chọn, do Nguyễn Ái Quốc trực tiếp chăm sóc và
giảng dạy lớp chính trị riêng và tiếp tục theo học văn hóa, trở thành lớp Đoàn
viên đầu tiên của Thanh niên cộng sản Đoàn Việt Nam.
Án nghị quyết về cộng sản thanh niên vận động ra đời tháng 10 năm
1930 là văn kiện nền tảng về lý luận vận động thanh niên đầu tiên của Đảng,
đáp ứng kịp thời những đòi hỏi của phong trào yêu nước trong thanh niên và

tạo nền tảng cho sự nghiệp xây dựng Đoàn.
Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ II họp từ ngày 20
đến ngày 26 tháng 3 năm 1931 đã dành nhiều thời gian để bàn về công tác xây
dựng Đảng và xây dựng Đoàn. Hội nghị đã kết luận các cấp Đảng từ trung
ương đến địa phương phải cử ngay các cấp ủy viên của Đảng phụ trách công
tác Đoàn. Sau đó, ngày 20 tháng 4 năm 1931, Nguyễn Ái Quốc gửi thư cho
Trung ương Đảng “đề nghị thống nhất thanh niên cộng sản Đoàn và công hội,
làm cho họ có sinh hoạt độc lập”. Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương ra
đời với trên 2.300 Đoàn viên [5, tr.22, tr.24].
Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương
Căn cứ diễn biến tình hình thế giới và trong nước, tháng 7 năm 1936,
Trung ương Đảng đã định ra đường lối, phương pháp tổ chức và đấu tranh
cách mạng trong thời kỳ mới. Nhiệm vụ của Đảng và nhân dân ta lúc này là
tập trung mũi nhọn đấu tranh chống bọn phản động thuộc địa và tay sai, đòi
các quyền tự do, dân chủ, cải thiện đời sống. Vì vậy, Đảng chủ trương lập
Mặt trận Nhân dân Phản đế sau đổi thành Mặt trận Thống nhất Dân chủ. Hội
nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng họp tháng 7 năm 1936 đã ra những
quyết định quan trọng nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công
tác vận động Thanh niên. Theo đó, trong thời kỳ cách mạng từ giữa năm 1936

14


đến mùa thu năm 1939, Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương mang tên
Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương để phù hợp với nhiệm vụ chính trị
qua các nghị quyết của Đảng như trên đã nêu [5, tr.24].
Đoàn Thanh niên Dân chủ hoạt động công khai, có cơ quan báo chí
riêng, đó là các tờ “Bạn dân”, “Thế giới”, “Mới” phát hành ở cả ba miền đất
nước. Ngoài việc phát hành báo, tổ chức Đoàn còn lập các Hội đọc sách, Hội
văn nghệ, Hội thể thao, đặc biệt là hình thành các nhóm nghiên cứu chủ nghĩa

cộng sản. Được sự quan tâm của các Xứ ủy Đảng, phong trào Thanh niên và
tổ chức Đoàn được củng cố, phát triển sâu rộng, có hệ thống từ cơ sở lên đến
tỉnh, thành và xứ. Tuy nhiên, đến tháng 9 năm 1939, đại chiến thế giới lần thứ
2 bùng nổ. Thực dân Pháp thẳng tay thi hành chính sách đàn áp, khủng bố
phong trào đấu tranh của các tầng lớp nhân dân và thanh niên ta. Tổ chức
Đoàn phải quay lại hình thức hoạt động bí mật.
Đoàn Thanh niên phản đế Đông Dương
Tháng 11 năm 1939, Trung ương Đảng họp Hội nghị lần thứ 6 tại Bà
Điểm (nay là Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh). Nghị quyết hội nghị nhấn
mạnh giải phóng dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng, là nhiệm vụ
hàng đầu của cách mạng Đông Dương. Hội nghị chủ trương lập Mặt trận
thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương nhằm đoàn kết rộng rãi các tầng lớp
nhân dân, các giai cấp và dân tộc ở Đông Dương để đánh đổ đế quốc Pháp và
tay sai của chúng. Theo chủ trương của Đảng, Đoàn Thanh niên Dân chủ
Đông Dương mang tên mới là Đoàn Thanh niên phản đế Đông Dương [5,
tr.32] để tiếp nối sự nghiệp vẻ vang của các tổ chức Thanh niên Cộng sản và
Thanh niên Dân chủ trước đây và mang tầm vóc của nhiệm vụ thời đại mới.
Trong tình hình mới, tổ chức Đoàn hoạt động bí mật và được tổ chức
chặt chẽ. Những Đoàn viên Thanh niên Dân chủ được thử thách, lựa chọn để
chuyển thành Đoàn viên Thanh niên phản đế. Tháng 9 năm 1940, khởi nghĩa
Bắc Sơn nổ ra. Tháng 11 năm 1940, khởi nghĩa Nam Kỳ bùng nổ. Tháng 1

15


năm 1941, cuộc binh biến ở đồn Chợ Rạng và đồn Đô Lương nổ ra liên tiếp.
Các tổ chức Đoàn Thanh niên phản đế đã vận động hàng nghìn thanh niên
tham gia trong các cuộc đấu tranh và khởi nghĩa vũ trang từng phần đó, báo
hiệu một thời kỳ mới: chuẩn bị tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền về
tay nhân dân.

Đoàn Thanh niên cứu quốc Việt Nam
Tháng 11 năm 1940, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 7 họp tại Đình
Bảng (tỉnh Bắc Ninh). Nghị quyết hội nghị nêu rõ: “Vì chính sách của Đảng
ta hiện tại là chính sách cứu quốc cho nên mục đích các hội quần chúng cũng
xoay về việc cứu quốc là cốt yếu… tổ chức Việt Nam thanh niên Cứu quốc từ
nay là đoàn thể của tất thảy thanh niên từ 18 đến 22 tuổi muốn tranh đấu
đánh Pháp, đuổi Nhật”. Năm 1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bí mật về nước
để cùng Ban chấp hành Trung ương Đảng trực tiếp lãnh đạo phong trào cách
mạng Việt Nam. Đây là sự kiện hết sức quan trọng trong tiến trình phát triển
của cách mạng nước ta. Tháng 5 năm 1941, Hội nghị lần thứ 8 của Trung
ương Đảng họp tại Pắc Bó (tỉnh Cao Bằng). Hội nghị với quyết tâm sắt đá:
“Trong lúc này, nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không
đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc
gia dân tộc còn chịu mãi kiếp trâu ngựa, mà quyền lợi của bộ phận giai cấp
đến vạn năm cũng không đòi lại được”. Để tập hợp động viên các tầng lớp
nhân dân đứng lên đánh đuổi phát xít Pháp - Nhật, Hội nghị quyết định thành
lập Việt Nam Độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh) và các Hội cứu quốc,
trong đó có Đoàn Thanh niên cứu quốc Việt Nam - một tổ chức của những
thanh niên yêu nước tiếp nối sự nghiệp của các tổ chức thanh niên do Đảng
ta và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập và lãnh đạo trước đó. Hội nghị Trung
ương Đảng lần này có ý nghĩa lịch sử to lớn. Hội nghị đã hoàn thành việc
chuyển hướng chỉ đạo chiến lược trong thời kỳ mới. Hội nghị đã nêu rõ vai

16


trò, trách nhiệm của Đoàn Thanh niên cứu quốc trong cao trào đấu tranh của
giải phóng dân tộc [5, tr.34].
Đoàn Thanh niên lao động Việt Nam
Tháng 7 năm 1954, hòa bình độc lập lại trên miền Bắc, căn cứ vào tình

hình và nhiệm vụ mới, Bộ Chính trị Trung ương Đảng trong phiên họp tháng
9 năm 1954 đã chủ trương đổi tên Đoàn Thanh niên cứu quốc Việt Nam thành
Đoàn Thanh niên lao động Việt Nam và xây dựng Đoàn Thanh niên lao động
Việt Nam thành một tổ chức thực sự có tác dụng là lực lượng dự trữ và là
cánh tay của Đảng. Quyết nghị có đoạn viết: “Đảng ta là Đảng lao động Việt
Nam. Việc Đoàn Thanh niên cứu quốc Việt Nam đổi tên thành Đoàn thanh
niên lao động Việt Nam sẽ làm cho thanh niên thêm phấn khởi, thêm gắn bó
với Đảng và do đó càng quyết tâm phấn đấu đến cùng với ngọn cờ của Đảng”.
Sau đó, ngày 19 tháng 10 năm 1955, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban
hành Nghị quyết đổi tên tổ chức Đoàn Thanh niên cứu quốc Việt Nam thành
Đoàn thanh niên lao động Việt Nam [5, tr.86]. Quyết nghị này đã nêu rõ:
“Đoàn Thanh niên lao động Việt Nam là một tổ chức quần chúng tiên tiến của
thanh niên Việt Nam, chịu sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng. Đoàn Thanh niên
lao động Việt Nam là trường học của chủ nghĩa Mác-Lênin của thanh niên, là
nơi bồi dưỡng lực lượng dự trữ của Đảng, là cánh tay thực hiện mọi chính
sách của Đảng”.
Quyết nghị này của Đảng đã vạch rõ nhiệm vụ của Đoàn trong thời kỳ
mới và đề ra kế hoạch xây dựng Đoàn là: Đảm bảo tính chất tiên tiến của
Đoàn… Không kết nạp ồ ạt và tập thể. Nơi nào chưa có đủ điều kiện đổi tên
Đoàn thì chưa đổi. Làm cho Đoàn viên thanh niên có một nhận thức đúng đắn
về Đoàn Thanh niên lao động Việt Nam. Việc kết nạp Đoàn viên hoặc đổi tên
Đoàn phải trên cơ sở tự nguyện, tự giác của Thanh niên. Kết hợp chặt chẽ với
việc thực hiện những nhiệm vụ công tác chính trước mắt do Đảng đề ra…

17


Việc xây dựng Đoàn Thanh niên lao động Việt Nam cần làm một cách có
lãnh đạo và có kế hoạch cụ thể cho từng vùng…”.
Quyết nghị nêu kết luận: “Việc đổi tên Đoàn Thanh niên cứu quốc Việt

Nam thành Đoàn Thanh niên lao động Việt Nam là một việc rất quan trọng,
có ảnh hưởng đến việc xây dựng một phong trào thanh niên lớn mạnh trong
toàn quốc, đến việc phát triển cơ sở Đảng trong quần chúng lao động và việc
hoàn thành những nhiệm vụ cách mạng hiện nay. Các cấp ủy Đảng cần nắm
vững đường lối vận động thanh niên của Đảng, trực tiếp lãnh đạo thực hiện
nghị quyết này”.
Đoàn Thanh niên cách mạng miền Nam Việt Nam và Đoàn Thanh
niên nhân dân cách mạng Việt Nam
Tại miền Nam, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra
đời vào 20 tháng 12 năm 1960 đã kịp thời xây dựng, định hướng phong trào
đấu tranh của toàn thể nhân dân miền Nam, xây dựng và phát triển các đoàn
thể của Mặt trận Dân tộc Giải phóng, trong đó có Hội Thanh niên Giải phóng
hoạt động trong các vùng căn cứ kháng chiến, trong vùng địch với những tổ
chức thanh niên bí mật. Hội Thanh niên giải phóng được thành lập bao gồm
Hội Liên hiệp Sinh viên giải phóng, Hội Học sinh giải phóng và các tổ chức
thanh niên yêu nước khác do Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng làm nòng
cốt. Trong khoảng những năm từ 1956 đến 1960, một tổ chức bộ phận của
Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam đã tổ chức hoạt động tại miền Nam với
tên gọi khác Đoàn Thanh niên cách mạng miền Nam, đến năm 1962 được xác
định là một tổ chức thành viên của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam
Việt Nam với tên gọi Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng miền Nam Việt
Nam [5, tr.122] (tương ứng với giai đoạn Trung ương cục miền Nam chỉ đạo
thành lập Đảng nhân dân cách mạng Việt Nam năm 1962 và chỉ đạo thành lập
tổ chức Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng Việt Nam để hợp nhất các tổ

18