Chuyên đề : Trẻ chậm phát triển trí tuệ

1
1
Bộ giáo dục và đào tạo
Bộ giáo dục và đào tạo
Dự án giáo dục tiểu học cho trẻ em
Dự án giáo dục tiểu học cho trẻ em
có hoàn cảnh khó khăn
có hoàn cảnh khó khăn
*****
*****
Một số Kĩ năng dạy trẻ chậm phát triển trí
Một số Kĩ năng dạy trẻ chậm phát triển trí
tuệ (cpttt)
tuệ (cpttt)
trong lớp học hoà nhập
trong lớp học hoà nhập


2
NỘI DUNG
NỘI DUNG

Phần 1. Nhận biết và xác định những đặc
Phần 1. Nhận biết và xác định những đặc
điểm, khả năng và nhu cầu của trẻ CPTTT
điểm, khả năng và nhu cầu của trẻ CPTTT


Phần 2. Một số kỹ năng dạy trẻ CPTTT
Phần 2. Một số kỹ năng dạy trẻ CPTTT

Phần 3. Vận dụng kỹ năng dạy trẻ CPTTT
Phần 3. Vận dụng kỹ năng dạy trẻ CPTTT
vào dạy một số môn ở tiểu học
vào dạy một số môn ở tiểu học

Phần 4. Hỗ trợ cá biệt cho trẻ CPTTT
Phần 4. Hỗ trợ cá biệt cho trẻ CPTTT

Phần 5. Đánh giá kết quả giáo dục trẻ
Phần 5. Đánh giá kết quả giáo dục trẻ
CPTTT
CPTTT


3

Phần 1. nhận biết và xác định những
Phần 1. nhận biết và xác định những
đặc điểm, khả năng, nhu cầu của trẻ
đặc điểm, khả năng, nhu cầu của trẻ
CPTTT
CPTTT


4
NHẬN DẠNG TRẺ CPTTT
NHẬN DẠNG TRẺ CPTTT


Một số trẻ có hình thể không cân đối, ánh mắt, nét mặt khờ
Một số trẻ có hình thể không cân đối, ánh mắt, nét mặt khờ
dại
dại

Phản ứng chậm với kích thích bên ngoài
Phản ứng chậm với kích thích bên ngoài

Khả năng phối hợp tay - mắt kém
Khả năng phối hợp tay - mắt kém

Tiếp thu chậm, mau quên
Tiếp thu chậm, mau quên

Sử dụng ngôn ngữ ở mức độ rất hạn chế
Sử dụng ngôn ngữ ở mức độ rất hạn chế

Trẻ hạn chế hoặc gặp khó khăn khi gải quyết 1 vấn đề cụ
Trẻ hạn chế hoặc gặp khó khăn khi gải quyết 1 vấn đề cụ
thể
thể

Biểu hiện xúc cảm, tình cảm thất thường
Biểu hiện xúc cảm, tình cảm thất thường

Nhiều trẻ có hành vi bất thường như: đánh bạn, gào thét,
Nhiều trẻ có hành vi bất thường như: đánh bạn, gào thét,
xé vở…
xé vở…


Tuy nhiên, mỗi trẻ CPTTT đều có những mặt mạnh riêng
Tuy nhiên, mỗi trẻ CPTTT đều có những mặt mạnh riêng
như: thích vẽ, thích hát, thích hoạt động thể thao…
như: thích vẽ, thích hát, thích hoạt động thể thao…


5
ĐẶC ĐIỂM CẢM GIÁC, TRI GIÁC
ĐẶC ĐIỂM CẢM GIÁC, TRI GIÁC



Chậm chạp và hạn hẹp
Chậm chạp và hạn hẹp

Phân biệt màu sắc, chi tiết sự việc kém,
Phân biệt màu sắc, chi tiết sự việc kém,
dễ nhầm lẫn và thiếu chính xác
dễ nhầm lẫn và thiếu chính xác

Thiếu tính tích cực khi tri giác: quan sát sự
Thiếu tính tích cực khi tri giác: quan sát sự
vật đại khái, qua loa, khó quan sát kỹ các
vật đại khái, qua loa, khó quan sát kỹ các
chi tiết, khó hiểu rõ nội dung.
chi tiết, khó hiểu rõ nội dung.


6

ĐẶC ĐIỂM TƯ DUY
ĐẶC ĐIỂM TƯ DUY

Chủ yếu là tư duy cụ thể vì vậy khó khăn
Chủ yếu là tư duy cụ thể vì vậy khó khăn
trong thực hiện nhiệm vụ và nắm bắt khái
trong thực hiện nhiệm vụ và nắm bắt khái
niệm
niệm

Tư duy thiếu liên tục. Cần có chế độ nghỉ
Tư duy thiếu liên tục. Cần có chế độ nghỉ
ngơi xen kẽ các hoạt động, giao việc vừa
ngơi xen kẽ các hoạt động, giao việc vừa
sức…
sức…

Tư duy lôgíc kém. Trẻ thường không vận
Tư duy lôgíc kém. Trẻ thường không vận
dụng được các thao tác tư duy đối với các
dụng được các thao tác tư duy đối với các
hành động trí tuệ
hành động trí tuệ

Thiếu tính phê phán, nhận xét về vấn đề
Thiếu tính phê phán, nhận xét về vấn đề
nào đó
nào đó

7


ĐẶC ĐIỂM TRÍ NHỚ
ĐẶC ĐIỂM TRÍ NHỚ

Hiểu thông tin mới chậm, dễ quên
Hiểu thông tin mới chậm, dễ quên
thông tin vừa tiếp thu được
thông tin vừa tiếp thu được

Ghi nhớ dấu hiệu bên ngoài của sự
Ghi nhớ dấu hiệu bên ngoài của sự
vật tốt hơn ghi nhớ các thông tin bản
vật tốt hơn ghi nhớ các thông tin bản
chất. Khó nhớ những gì có tính khái
chất. Khó nhớ những gì có tính khái
quát, trừu tượng, quan hệ lôgic
quát, trừu tượng, quan hệ lôgic

Có khả năng ghi nhớ máy móc, khó
Có khả năng ghi nhớ máy móc, khó
ghi nhớ ý nghĩa
ghi nhớ ý nghĩa


8

ĐẶC ĐIỂM CHÚ Ý
ĐẶC ĐIỂM CHÚ Ý

Hiểu thông tin mới chậm, dễ quên
Hiểu thông tin mới chậm, dễ quên
thông tin vừa tiếp thu được.
thông tin vừa tiếp thu được.

Ghi nhớ dấu hiệu bên ngoaì cuả sự
Ghi nhớ dấu hiệu bên ngoaì cuả sự
vật tốt hơn ghi nhớ các thông tin bản
vật tốt hơn ghi nhớ các thông tin bản
chất. Không nhớ những gỡ cỳ tớnh
chất. Không nhớ những gỡ cỳ tớnh
khái quát, trừu tượng, quan hệ logic
khái quát, trừu tượng, quan hệ logic

Có khả năng ghi nhớ máy móc,
Có khả năng ghi nhớ máy móc,
không ghi nhớ ý nghĩa
không ghi nhớ ý nghĩa


9


ĐẶC ĐIỂM NGÔN NGỮ
ĐẶC ĐIỂM NGÔN NGỮ


Vốn từ nghèo nàn, từ tích cực ít, từ thụ động
Vốn từ nghèo nàn, từ tích cực ít, từ thụ động
nhiều
nhiều

Phát âm thường sai, phân biệt âm kém, nói
Phát âm thường sai, phân biệt âm kém, nói
ngọng...
ngọng...

Không nắm được quy tắc ngữ pháp, nói sai ngữ
Không nắm được quy tắc ngữ pháp, nói sai ngữ
pháp
pháp

Trẻ nói được nhưng không hiểu nói cái gì
Trẻ nói được nhưng không hiểu nói cái gì

Khó hiểu lời nói của người khác
Khó hiểu lời nói của người khác

Nghe được mà không hiểu
Nghe được mà không hiểu

Nhớ từ mới chậm
Nhớ từ mới chậm

Đa số trẻ CPTTT chậm biết nói
Đa số trẻ CPTTT chậm biết nói

10


ĐẶC ĐIỂM HÀNH VI
ĐẶC ĐIỂM HÀNH VI

Hành vi hướng ngoại: Là hành vi được biểu hiện
Hành vi hướng ngoại: Là hành vi được biểu hiện
theo xu hướng ra bên ngoài. Những hành vi này
theo xu hướng ra bên ngoài. Những hành vi này
thường gây ra phiền nhiễu cho người khác, làm
thường gây ra phiền nhiễu cho người khác, làm
tổn thương hay tấn công người khác, hành vi
tổn thương hay tấn công người khác, hành vi
chống đối, hành vi sai trái...
chống đối, hành vi sai trái...

Hành vi hướng nội: Là hành vi được biểu hiện theo
Hành vi hướng nội: Là hành vi được biểu hiện theo
xu hướng vào bên trong. Những hành vi này
xu hướng vào bên trong. Những hành vi này
không gây phiền nhiễu cho người xung quanh,
không gây phiền nhiễu cho người xung quanh,
trầm cảm thu mình lại, sợ hãi, bối rối, tự làm tổn
trầm cảm thu mình lại, sợ hãi, bối rối, tự làm tổn
thương mình, lầm lì, rầu rĩ...Trẻ ngồi học rất trật
thương mình, lầm lì, rầu rĩ...Trẻ ngồi học rất trật
tự song không hiểu gì.
tự song không hiểu gì.

11
NHỮNG KHẢ NĂNG VÀ NHU CẦU
NHỮNG KHẢ NĂNG VÀ NHU CẦU
CỦA TRẺ CPTTT
CỦA TRẺ CPTTT

Những khả năng của trẻ bao gồm: Khả
Những khả năng của trẻ bao gồm: Khả
năng phát triển thể chất và vận động;
năng phát triển thể chất và vận động;
khả năng ngôn ngữ và giao tiếp; khả
khả năng ngôn ngữ và giao tiếp; khả
năng về nhận thức (nhận thức cảm tính,
năng về nhận thức (nhận thức cảm tính,
nhận thức lý tính; khả năng ghi nhớ, tri
nhận thức lý tính; khả năng ghi nhớ, tri
giác, tư duy, chú ý, khả năng đọc, viết,
giác, tư duy, chú ý, khả năng đọc, viết,
tính toán, khả năng quan sát, nhận biết),
tính toán, khả năng quan sát, nhận biết),
khả năng biểu hiện tình cảm, khả năng
khả năng biểu hiện tình cảm, khả năng
tự phục vụ, khả năng hoà nhập cộng
tự phục vụ, khả năng hoà nhập cộng
đồng...
đồng...

Những nhu cầu của trẻ bao gồm: Nhu

Những nhu cầu của trẻ bao gồm: Nhu
cầu phát triển thể chất (sinh học và an
cầu phát triển thể chất (sinh học và an
toàn), về tình cảm (yêu thương và tôn
toàn), về tình cảm (yêu thương và tôn
trọng), về học tập, về sở thích của trẻ...
trọng), về học tập, về sở thích của trẻ...


12
PHẦN 2. MỘT SỐ KỸ NĂNG DẠY
PHẦN 2. MỘT SỐ KỸ NĂNG DẠY
TRẺ CPTTT
TRẺ CPTTT

Phát triển chức năng các giác quan
Phát triển chức năng các giác quan

Phát triển các thao tác tư duy
Phát triển các thao tác tư duy

Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ
Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ

Hình thành khái niệm
Hình thành khái niệm

Hình thành và phát triển kỹ năng xã
Hình thành và phát triển kỹ năng xã
hội

hội

Quản lý hành vi bất thường
Quản lý hành vi bất thường
.
.


13

2.1. PHÁT TRIỂN CHỨC NĂNG
2.1. PHÁT TRIỂN CHỨC NĂNG

CÁC GIÁC QUAN
CÁC GIÁC QUAN


14
5 giác quan cơ bản của con
5 giác quan cơ bản của con
người
người


15
Tỷ lệ các thông tin được tiếp nhận qua các giác
Tỷ lệ các thông tin được tiếp nhận qua các giác
quan
quan
Nguồn: Geoffrey Petty. Teaching today (trang 315

Nguồn: Geoffrey Petty. Teaching today (trang 315
)
)
87%
9%
4%


16
“
“
Tôi nghe và tôi quên.
Tôi nghe và tôi quên.
Tôi nhìn và tôi nhớ.
Tôi nhìn và tôi nhớ.


Tôi làm và tôi hiểu.”
Tôi làm và tôi hiểu.”
(
(
Confucius
Confucius
)
)


17
Mục đích
Mục đích


Tăng cường khả năng nhận thức cảm tính
Tăng cường khả năng nhận thức cảm tính
của trẻ CPTTT về thế giới xung quanh.
của trẻ CPTTT về thế giới xung quanh.

Tăng cường cơ hội nhận biết đặc điểm đối
Tăng cường cơ hội nhận biết đặc điểm đối
tượng.
tượng.

Hỗ trợ khả năng ghi nhớ
Hỗ trợ khả năng ghi nhớ

Phát triển vốn từ
Phát triển vốn từ


18
2.1. PHÁT TRIỂN CHỨC NĂNG CÁC GIÁC QUAN
2.1. PHÁT TRIỂN CHỨC NĂNG CÁC GIÁC QUAN

Hoạt động: Thảo luận nhóm. Nhiệm vụ các nhóm: Đọc
Hoạt động: Thảo luận nhóm. Nhiệm vụ các nhóm: Đọc
phiếu thông tin 2.1 và trả lời các câu hỏi sau.
phiếu thông tin 2.1 và trả lời các câu hỏi sau.

Nhóm 1: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
Nhóm 1: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
triển khả năng

triển khả năng
thị giác
thị giác
(nhìn) cho trẻ CPTTT?; - Giáo viên
(nhìn) cho trẻ CPTTT?; - Giáo viên
có thể tiến hành các biện pháp này trong hoạt động học tập
có thể tiến hành các biện pháp này trong hoạt động học tập
trên lớp như thế nào?
trên lớp như thế nào?

Nhóm 2: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
Nhóm 2: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
triển khả năng
triển khả năng
thính giác
thính giác
(nghe) cho trẻ CPTTT?; - Giáo
(nghe) cho trẻ CPTTT?; - Giáo
viên có thể tiến hành các biện pháp này trong hoạt động
viên có thể tiến hành các biện pháp này trong hoạt động
học tập trên lớp như thế nào?
học tập trên lớp như thế nào?

Nhóm 3: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
Nhóm 3: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
triển khả năng
triển khả năng
xúc giác
xúc giác
(sờ) cho trẻ CPTTT?; - Giáo viên

(sờ) cho trẻ CPTTT?; - Giáo viên
có thể tiến hành các biện pháp này trong hoạt động học tập
có thể tiến hành các biện pháp này trong hoạt động học tập
trên lớp như thế nào?
trên lớp như thế nào?

Nhóm 4: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
Nhóm 4: - Các biện pháp giáo viên có thể sử dụng để phát
triển khả năng
triển khả năng
vị giác, khứu giác
vị giác, khứu giác
(nếm, ngửi) cho trẻ
(nếm, ngửi) cho trẻ
CPTTT?; - Giáo viên có thể tiến hành các biện pháp này
CPTTT?; - Giáo viên có thể tiến hành các biện pháp này
trong hoạt động học tập trên lớp như thế nào?
trong hoạt động học tập trên lớp như thế nào?


19
PHÁT TRIỂN CHỨC NĂNG CÁC GIÁC QUAN
PHÁT TRIỂN CHỨC NĂNG CÁC GIÁC QUAN

Thị giác: Luyện nhìn các vật ở xa, gần, nhìn theo
Thị giác: Luyện nhìn các vật ở xa, gần, nhìn theo
hướng chuyển động; luyện phân biệt màu sắc,
hướng chuyển động; luyện phân biệt màu sắc,
hình dáng, kích cỡ; luyện quan sát cảnh, vật,
hình dáng, kích cỡ; luyện quan sát cảnh, vật,

người và nhận xét...
người và nhận xét...

Thính giác: Dạy trẻ kỹ năng nghe và phân biệt âm
Thính giác: Dạy trẻ kỹ năng nghe và phân biệt âm
thanh của các con vật, âm nhạc, tiếng đông cơ,
thanh của các con vật, âm nhạc, tiếng đông cơ,
luyện nghe hiểu, chơi các trò chơi nhận biết âm
luyện nghe hiểu, chơi các trò chơi nhận biết âm
thanh...
thanh...

Xúc giác: Cho trẻ sờ để nhận biết hình dạng, kích
Xúc giác: Cho trẻ sờ để nhận biết hình dạng, kích
cỡ, cứng mềm, nhận biết cảm giác nóng lạnh...
cỡ, cứng mềm, nhận biết cảm giác nóng lạnh...

Vị giác: Luyện phân biệt vị giác bằng nếm, uống,
Vị giác: Luyện phân biệt vị giác bằng nếm, uống,
ăn...
ăn...

Khứu giác: Luyện cho trẻ nhận biết các mùi (ngửi)
Khứu giác: Luyện cho trẻ nhận biết các mùi (ngửi)


20

2.2. PHÁT TRIỂN
2.2. PHÁT TRIỂN


CÁC THAO TÁC TƯ DUY
CÁC THAO TÁC TƯ DUY


21


2.2. PHÁT TRIỂN CÁC THAO TÁC TƯ DUY
2.2. PHÁT TRIỂN CÁC THAO TÁC TƯ DUY

Các thao tác tư duy cơ bản trong hoạt
Các thao tác tư duy cơ bản trong hoạt
động học tập:
động học tập:

So sánh: Là sự đối chiếu giữa các đồ vật
So sánh: Là sự đối chiếu giữa các đồ vật
hay hiện tượng để tìm ra những điểm
hay hiện tượng để tìm ra những điểm
giống nhau và khác nhau.
giống nhau và khác nhau.

Phân tích: Phân chia từ một chỉnh thể
Phân tích: Phân chia từ một chỉnh thể
thành nhiều bộ phận nhỏ hơn. (Làm toán
thành nhiều bộ phận nhỏ hơn. (Làm toán
các bước)
các bước)


Khái quát, tổng hợp: Tìm ra chỉnh thể từ
Khái quát, tổng hợp: Tìm ra chỉnh thể từ
các chi tiết. (Đọc, đọc hiểu)
các chi tiết. (Đọc, đọc hiểu)


22
THẢO LUẬN NHÓM
THẢO LUẬN NHÓM

Nhúm 1, 2: Tỡm 3 vớ dụ yờu cầu học sinh
Nhúm 1, 2: Tỡm 3 vớ dụ yờu cầu học sinh
so sỏnh và cỏch thức giỏo viờn đó sử dụng
so sỏnh và cỏch thức giỏo viờn đó sử dụng
để giỳp học sinh hỡnh thành khả năng so
để giỳp học sinh hỡnh thành khả năng so
sỏnh.
sỏnh.

Nhúm 3, 4: Tỡm 3 vớ dụ yờu cầu học sinh
Nhúm 3, 4: Tỡm 3 vớ dụ yờu cầu học sinh
phõn tớch và cỏch thức giỏo viờn đó sử
phõn tớch và cỏch thức giỏo viờn đó sử
dụng để giỳp học sinh hỡnh thành khả
dụng để giỳp học sinh hỡnh thành khả
năng phõn tớch.
năng phõn tớch.

Nhúm 5, 6: Tỡm 3 vớ dụ yờu cầu học sinh
Nhúm 5, 6: Tỡm 3 vớ dụ yờu cầu học sinh

tổng hợp và cỏch thức giỏo viờn đó sử
tổng hợp và cỏch thức giỏo viờn đó sử
dụng để giỳp học sinh hỡnh thành khả
dụng để giỳp học sinh hỡnh thành khả
năng tổng hợp.
năng tổng hợp.


23
Phát triển khả năng so sánh
Phát triển khả năng so sánh

Gợi ý học sinh phân loại các đối tượng so
Gợi ý học sinh phân loại các đối tượng so
sánh trước khi bắt đầu so sánh.
sánh trước khi bắt đầu so sánh.

Sử dụng các kênh hỗ trợ để giúp học sinh
Sử dụng các kênh hỗ trợ để giúp học sinh
tái hiện các đối tượng so sánh.
tái hiện các đối tượng so sánh.

Giản lược các yêu cầu so sánh.
Giản lược các yêu cầu so sánh.

Tìm các điểm giống nhau. Đặc điểm bên
Tìm các điểm giống nhau. Đặc điểm bên
ngoài: hình dạng, màu sắc, kích thước...
ngoài: hình dạng, màu sắc, kích thước...
Đặc điểm bên trong: chức năng, cấu tạo...

Đặc điểm bên trong: chức năng, cấu tạo...

Tìm các điểm khác nhau: Đặc điểm bên
Tìm các điểm khác nhau: Đặc điểm bên
ngoài: hình dạng, màu sắc, kích thước...
ngoài: hình dạng, màu sắc, kích thước...
Đặc điểm bên trong: chức năng, cấu tạo...
Đặc điểm bên trong: chức năng, cấu tạo...


24
Phát triển khả năng phân tích
Phát triển khả năng phân tích

Sử dụng trò chơi xếp hình để hỗ trợ
Sử dụng trò chơi xếp hình để hỗ trợ
trẻ hình thành kỹ năng phân tích,
trẻ hình thành kỹ năng phân tích,
tổng hợp:
tổng hợp:


25
Phát triển khả năng phân tích (tiếp
Phát triển khả năng phân tích (tiếp
theo)
theo)

Sử dụng tranh ảnh, đồ dùng trực
Sử dụng tranh ảnh, đồ dùng trực

quan hỗ trợ trẻ trong quá trình phân
quan hỗ trợ trẻ trong quá trình phân
tích.
tích.

Luyện cho trẻ phân tích một chỉnh
Luyện cho trẻ phân tích một chỉnh
thể thành các bộ phận (mặc định)
thể thành các bộ phận (mặc định)

Phân tích theo cấu tạo: cơ thể người,
Phân tích theo cấu tạo: cơ thể người,
bộ phận cây, đồ dùng
bộ phận cây, đồ dùng

Phân tích cấu trúc: gia đình
Phân tích cấu trúc: gia đình

Phân tích ngữ pháp
Phân tích ngữ pháp

...
...