Ôn luyện bài bến quê

Nguyễn Lương Hùng Trường THCS Tô Hoàng
BẾN QUÊ
- Nguyễn Minh Châu -
I/ GIỚI THIỆU VỀ TÁC GIẢ - TÁC PHẨM.
1. Tác giả :
- Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) quê Nghệ An. Ông là cây bút xuất sắc của văn
học hiện đại Việt Nam.
- Sau 1975 ông có nhiều tìm tòi, đổi mới về tư tưởng nghệ thuật.
- Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
2. Tác phẩm :
+ Truyện ngắn “Bến quê” được in trong tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu
xuất bản 1985.
+ Chủ đề : Truyện thức tỉnh ta đừng sa vào những điều vòng vèo, chùng chình để
hướng tới những giá trị đích thực vốn giản dị, gần gũi và bền vững của cuộc sống.
II/ GIÁ TRỊ NỘI DUNG :
1. Cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ về vẻ đẹp của thiên nhiên nơi bến quê.
- Giới thiệu về hoàn cảnh của Nhĩ.
+ Vào buổi sáng đầu thu, qua khung cửa sổ Nhĩ đã nhận ra vẻ đẹp của bức tranh thiên
nhiên nơi quê hương.
+ Những bông hoa bằng lăng cuối mùa đậm sắc hơn.
+ Con sông Hồng màu đỏ nhạt.
+ Vòm trời thu như cao xanh hơn.
+ Đặc biệt là vẻ đẹp trù phú, tràn đầy sức sống của bãi bồi “màu vàng thau pha lẫn
màu xanh non”.
- Mỗi cảnh vật thiên nhiên đều mang một nét đẹp riêng rất đỗi quen thuộc, bình dị. Vẻ
đẹp ấy còn thấm đẫm cảm xúc của con người đã từng đi khắp đó đây mà tận cuối đời mới
ngỡ ngàng nhận ra.
- Nhĩ xúc động trước vẻ đẹp bình dị, thân thương của quê hương, xứ sở.
2. Cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ về người vợ
- Những ngày cuối đời nằm trên giường bệnh Nhĩ mới cảm nhận được vẻ đẹp của
Liên – vợ anh.

Nguyễn Lương Hùng Trường THCS Tô Hoàng
- Liên đã phải chịu bao nỗi vất vả, lo toan. Anh xót xa khi lần đầu tiên nhìn thấy
“Liên mặc tấm áo vá”  Vẻ đẹp bình dị, mộc mạc.
- Liên tần tảo, hy sinh thầm lặng “suốt đời”. thinh”.
- Cho dù đã trở thành người đàn bà thị thành nhưng ở Liên vẫn vẹn nguyên vẻ đẹp
tâm hồn trong sáng “Cũng như …nguyên vẹn”.
- Và cũng tận cuối đời anh mới thấm thía tình cảm gia đình bởi anh đã nhận ra gia
đình là mái ấm hạnh phúc, là nơi nương tựa vững chắc.
3. Cảm xúc và suy nghĩ về khát vọng bình dị cuối đời.
- Khi nhận ra vẻ đẹp của bãi bồi bên sông cũng là lúc ở Nhĩ bừng lên một niềm khao
khát cháy bỏng : được đặt chân lên bãi bồi đó.
- Khát vọng ấy thật bình dị nhưng đặt trong hoàn cảnh của Nhĩ lúc bấy giờ nó lại trở
thành vô vọng. Điều đó thể hiện sự thức tỉnh, xót xa của Nhĩ.
- Từ việc nhờ đứa con trai không thành, cùng với quãng đời tuổi trẻ của mình, Nhĩ đã
nghiệm ra một quy luật có tính chất phổ biến của đời người “Con người ta …vòng vèo”.
- Bởi thế hành động Nhĩ cố thu người “giơ tay khoát khoát” như muốn thức tỉnh mọi
người : hãy mau chóng dứt ra khỏi những cái chùng chình, vòng vèo trên đường đời để
hướng tới những giá trị đích thực, bền vững của cuộc sống.
 Nhĩ là kiểu nhân vật tư tưởng. Nhà văn đã gửi gắm vào nhân vật những điều quan sát, suy
ngẫm, triết lý về cuộc đời con người. Qua nhân vật Nhĩ tác giả muốn nói với chúng ta : mỗi
người hãy sớm nhận ra và biết trân trọng, nâng niu những vẻ đẹp của quê hương xứ sở và
tình cảm gia đình. Chỉ có thoát ra khỏi những điều chùng chình mỗi người mới có thể hướng
tới những vẻ đẹp đích thực của cuộc sống.
III/ NGHỆ THUẬT :
- Tình huống truyện được xây dựng trên cơ sở một chuỗi nghịch lý.
- Xây dựng kiểu nhân vật tư tưởng : những chiêm nghiệm, triết lý của tác giả được
chuyển hoá vào trong cuộc sống nội tâm của nhân vật, với diễn biến tâm trạng dưới sự tác
động của hoàn cảnh, được miêu tả tinh tế, hợp lý.
- Sáng tạo nhiều hình ảnh có ý nghĩa biểu tượng.
IV/ BÀI TẬP :

Bài tập 1: Cảm nhận về vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên.
Nguyễn Lương Hùng Trường THCS Tô Hoàng
Bài tập 2: Truyện ngắn “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu đã gợi cho em suy nghĩ gì
về con người và cuộc đời.
Bài tập 3: Đề văn : Phân tích cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ trong tác phẩm
“Bến quê”.
* Gợi ý bài tập 2 :
Truyện ngắn “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu đã gợi cho em suy nghĩ gì về con
người, về cuộc đời.
- Qua những tình huống đầy nghịch lý xảy ra đối với nhân vật Nhĩ, ta hiểu cuộc sống
và số phận con người có những điều ngẫu nhiên vượt ra khỏi những dự tính và ước muốn
tính toán của con người. Có những điều giản dị song không dễ nhận ra.
- Cuộc sống thật đẹp, cái đẹp bình dị gần gũi và tình yêu của con người với quê
hương, cuộc sống thật bền chặt.
- Từ đó câu chuyện thức tỉnh ta đừng ra vào những điều vòng vèo, chùng chình để
hướng đến những giá trị đích thực vốn giản dị, gần gũi và bền vững của cuộc sống.