bao cao tot nghiep ve vận dụng kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong chu trình hàng tồn kho
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (16.34 MB, 72 trang )
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
MỤC LỤC
Từ viết tắt
1
Giải thích
KTV
Kiểm toán viên
KH
Khách hàng
HTK
Hàng tồn kho
BCTC
Báo cáo tài chính
DN
Doanh nghiệp
VACPA
Hội kiểm toán viên hàng nghề Việt Nam
KSNB
Kiểm soát nội bộ
BCKT
Báo cáo kiểm toán
DNSX
Doanh nghiệp sản xuất
DNTM
Doanh nghiệp thương mại
CPNVL
Chi phí nguyên vật liệu
CPNC
Chi phí nhân công
CPSXC
Chi phí sản xuất chung
SPDD
Sản phẩm dở dang
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
LỜI MỞ ĐẦU
Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế cũng như sự gia tăng không
ngừng về số lượng các DN với đa dạng hóa các loại hình thì sự tồn tại dài lâu của DN
trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều công chúng. Theo đó, việc xác minh tính
trung thực và hợp lý của BCTC ở các DN nhận được nhiều sự quan tâm nhất. Về bản
chất, đây là quá trình thu thập và đánh giá độ tin cậy của các bằng chứng cho các
BCTC dựa trên các mục tiêu kiểm toán đã được xác định trước thông qua cuộc kiểm
toán. Do đó, các loại bằng chứng kiểm toán khác nhau sẽ ảnh hưởng khác nhau đến kết
luận trên BCKT.
Chính vì vậy, qua thời gian thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn thuế
ATAX, bên cạnh việc tìm hiểu hoạt động kiểm toán chung của Công ty, em cũng đồng
thời đi sâu tìm hiểu sự khác nhau giữa lí thuyết và thực tế việc vận dụng các kỹ thuật
thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán BCTC do Công ty ATAX thực hiện.
Và theo sự nhìn nhận của bản thân, em cho rằng kiểm toán khoản mục HTK vận dụng
nhiều kỹ thuật thu thập bằng chứng nhất so với tất cả các khoản mục và cũng là khoản
mục hay gặp trở ngại trong việc thu thập bằng chứng nhất do đặc thù kinh doanh của
mỗi DN rất khác nhau. Từ đó, em chọn nghiên cứu đề tài “Vận dụng các kỹ thuật thu
thập bằng chứng kiểm toán đối với khoản mục HTK do công ty TNHH Kiểm toán
và tư vấn thuế ATAX thực hiện” làm đề tài báo cáo tốt nghiệp của mình.
Bài viết của em gồm 3 chương:
Chương I: Giới thiệu khái quát về Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn thuế ATAX
Chương II. Thực trạng áp dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán đối với
khoản mục hàng tồn kho do công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn thuế ATAX thực hiện
Chương III: Nhận xét – đánh giá và kiến nghị nhằm hoàn thiện việc áp dụng kỹ
thuật thu thập bằng chứng kiểm toán đối với khoản mục hàng tồn kho do Công ty
TNHH Kiểm toán và tư vấn thuế ATAX thực hiện.
Để hoàn thành báo cáo này, em đã nhận được sự hướng tận tình của cô giáo TS.
Đoàn Thị Ngọc Trai, cùng sự giúp đỡ nhiệt tình của Giám đốc Công ty TNHH Kiểm
toán và tư vấn thuế ATAX và toàn thể các anh chị kiểm toán viên, các nhân viên văn
phòng hành chính trong Công ty.
Do giới hạn về thời gian và trình độ nên bài viết của em chắc còn nhiều thiếu sót.
Em mong nhận được sự nhận xét, góp ý của thầy cô trong khoa kế toán đặc biệt là cô
TS. Đoàn Thị Ngọc Trai – người trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành Báo cáo này.
Em xin chân thành cảm ơn!
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
2
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Chương I:
GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM
TOÁN VÀ TƯ VẤN THUẾ ATAX
1.1 ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
1.1.1
Lịch sử hình thành và phát triển Công ty
Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn thuế ATAX được thành lập vào ngày
30/06/2006 có trụ sở chính tại lô A92 đường 30 tháng 4, Tp.Đà Nẵng với tên giao dịch
quốc tế của công ty là A.T.A.X Auditing Anh Consulting Company Limited và được
viết tắt là A.T.A.X CO., LTD.
Sứ mệnh đặt ra ngay từ những ngày đầu thành lập của công ty đó là luôn cung cấp
các dịch vụ làm gia tăng giá trị cho KH và cho các thị trường vốn dù tại Việt Nam hay
ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Vì thế mà trong suốt những năm qua, công ty đã không
ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, luôn đảm bảo uy tín với KH, làm thỏa mãn tốt
nhất nhu cầu của KH cũng như luôn luôn kiểm soát chất lượng dịch vụ xuyên suốt quá
trình hoạt động kiểm toán. Đồng thời, công ty cũng đã đang và sẽ tiếp tục phát triển
nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, đáp ứng mọi yêu cầu dịch vụ chuyên
ngành kiểm toán – kế toán – tài chính – thuế; đầu tư thiết bị, phương tiện làm việc góp
phần nâng cao năng suất làm việc của nhân viên; xây dựng nền tảng văn hóa DN tiến
bộ. Bên cạnh đó, việc thiết lập môi trường làm việc công bằng và thân thiện, tạo điều
kiện cho mọi người cống hiến và thể hiện hết tài năng của mình cũng là phương châm
hoạt động của công ty.
Ngoài ra, công ty đang trong quá trình nỗ lực phấn đấu vào Top 10 DN kiểm toán
uy tín hàng đầu Việt Nam.
1.1.2
Đặc điểm khách hàng
Với việc luôn giữ vững sứ mệnh cũng như phương châm hoạt động đặt ra mà số
lượng KH của công ty thuộc nhiều loại hình DN, mọi thành phần kinh tế trên khắp
Việt Nam: DN có vốn đầu tư nước ngoài, DN nhà nước, công ty cổ phần, công ty
TNHH, DN tư nhân, các tổ chức phi chính phủ, các cơ quan quản lý Nhà nước, các
ban quản lý dự án, … đã tăng lên đáng kể và đã nhận được sự tín nhiệm lớn từ phía
KH so với những năm đầu thành lập, không chỉ ở khu vực miền Trung mà đã mở rộng
ra các tỉnh ở phía phía Nam.
Ngoài ra, công ty ATAX còn là một trong số ít các công ty kiểm toán hoạt động tại
Việt Nam được Ủy ban chứng khoán Nhà nước chấp thuận kiểm toán các tổ chức phát
hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán; được Bộ Tài chính cho
phép cung cấp dịch vụ xác định giá trị DN để cổ phần hoá.
1.1.3
Đặc điểm sản phẩm dịch vụ
Bắt đầu hoạt động từ năm 2006 nhờ có đội ngũ chuyên gia am tường các lĩnh vực
kế toán, kiểm toán, thuế, tài chính; đội ngũ nhân viên được đào tạo chính quy, có hệ
thống ở trong nước và nước ngoài, được các chuyên gia cao cấp về kiểm toán của
Cộng đồng Châu Âu bồi dưỡng nghiệp vụ thông qua Chương trình trợ giúp kỹ thuật
của Liên minh Châu Âu mà công ty ATAX đã cung cấp nhiều dịch vụ chất lượng cao.
Các dịch vụ do Công ty ATAX cung cấp bao gồm:
Kiểm toán
Dịch vụ kiểm toán của Công ty ATAX bao gồm:
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
3
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
• Kiểm toán BCTC hàng năm.
• Kiểm toán hoạt động các dự án
• Kiểm toán tuân thủ.
• Soát xét thông tin trên BCTC.
• Kiểm tra thông tin tài chính trên cơ sở thủ tục thỏa thuận trước.
• Kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án/công trình xây dựng hoàn thành
Tư vấn thuế
Dịch vụ tư vấn thuế bao gồm:
• Hoạch định chiến lược thuế.
• Tái cấu trúc hoạt động kinh doanh có hiệu quả do ảnh hưởng của thuế.
• Kê khai thuế: thuế nhà thầu, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu
nhập cá nhân; quyết toán thuế các loại.
• Tư vấn cho DN khi có vướng mắc về thuế.
• Hội thảo, đào tạo cập nhật các quy định mới về thuế.
Kế toán
Dịch vụ kế toán của Công ty ATAX bao gồm:
• Tổ chức hệ thống kế toán.
• Làm kế toán.
• Tư vấn kế toán.
Tư vấn tài chính DN
Dịch vụ tư vấn tài chính của Công ty ATAX gồm:
• Xác định giá trị DN.
• Tư vấn cổ phần hóa, chuyển đổi loại hình DN.
• Tư vấn sát nhập, mua lại DN.
• Tư vấn lập dự án đầu tư, thành lập DN.
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
4
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
1.2 TỔ CHỨC BỘ MÁY QUẢN LÝ CỦA CÔNG TY ATAX
1.2.1
Sơ đồ tổ chức
Giám đốc
PGĐ kiểm toán XDCB
PGĐ Giám đốc kiểm toán BCTC
Phòng KTXDCB
Phòng HCKT
Phòng KTTC 1
Phòng KTTC 2
Chi nhánh TP HCMChi nhánh TP HCM
Phòng HCKT
Phòng HCKT
PGĐ Giám đốc kiểm toán BCTC
CN.TP HCM
Phòng HCKT
Phòng KTTC 1
Phòng KTTC 2
Chi nhánh TP HCMChi nhánh TP HCM
Phòng HCKT
Phòng HCKT
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý tại Công ty ATAX
Ghi chú:
Quan hệ chỉ đạo
Quan hệ phối hợp
1.2.2
Chức năng của từng bộ phận
Giám đốc: Là người quyền lực cao nhất trong công ty, có đầy đủ tư cách và năng lực
quản lý trong công ty, tổ chức điều hành hoạt động kinh doanh thường nhật của công
ty . Đại diện cho công ty ký hợp đồng kinh doanh ( Hợp đồng cung cấp dịch vụ kiểm
toán, kế toán và các dịch vụ khác), giao dịch với KH và chịu mọi trách nhiệm về kết
quả công ty trước pháp luật, chế độ chính sách của nhà nước.
Phó giám đốc: Là người dưới quyền giám sát của giám đốc chuyên thực hiện, theo dõi
các cuộc kiểm toán và thường là chủ nhiệm của cuộc kiểm toán.
Tất cả các thành viên của ban giám đốc đều là những người đại diện ATAX chịu
trách nhiệm trực tiếp về chất lượng của cuộc kiểm toán do ATAX tiến hành. Các thành
viên này là người trực tiếp đánh giá rủi ro của cuộc kiểm toán và quyết định ký hợp
đông kiểm toán, là người thực hiện soát xét cuối cùng đối với mọi hồ sơ kiểm toán và
cũng là người đại diện công ty ký phát hành BCKT và thư quản lý.
Phòng Hành chính: Thực hiện công tác quản lý nhân sự của công ty, liên hệ giao dịch
với KH và quản lý trang thiết bị văn phòng trong công ty.
Phòng Kế toán: Có nhiệm vụ ghi chép sổ sách về tình hình thu chi trong quá trình
hoạt động của công ty, quản lý tài chính.
Phòng kiểm toán BCTC: Thực hiện các hợp đồng kinh tế cụ thể có liên quan công tác
tư vấn, kiểm toán BCTC … thực hiện các nghiệp vụ kiểm toán liên quan đến từng
cuộc kiểm toán.
Phòng kiểm toán Xây dựng cơ bản (XDCB): Thực hiện các hợp đồng liên quan đến
Báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành.
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
5
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
KTV chính: Là những người được cấp giấy phép hành nghề hoặc giấy chứng nhận có
giá trị tương đương. KTV chính có trách nhiệm giám sát công việc của các trợ lý, nhân
viên; thực hiện các hợp đồng kiểm toán lớn hoặc các vụ việc đặc biệt khác; sau đó báo
cáo trực tiếp cho người quản lý phụ trách một vụ việc kiểm toán. Ngoài ra, KTV chính
còn có nhiệm vụ hỗ trợ cho ban quản lý trong việc xem xét các giấy tờ làm việc sơ bộ,
hỗ trợ đào tạo nhân viên, bố trí nhân sự cho hoạt động kiểm toán, được quyền ký vào
các BCKT theo sự phân công của trưởng phòng.
Trợ lý KTV: Là những người tham gia thực hiện công tác kiểm toán, chưa có chứng
chỉ KTV độc lập. Tuỳ vào năng lực, thâm niên công tác, trợ lý KTV được chia làm ba
cấp:
• Cấp 1 (Junior 1): KTV có kinh nghiệm trên 1 năm
• Cấp 2 (Junior 2): KTV có kinh nghiệm trên 2 năm
• Cấp 3 (Senior) : KTV có kinh nghiệm trên 3 năm
1.3 ĐẶC ĐIỂM QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TẠI CÔNG TY ATAX
Quy trình kiểm toán tại Công ty ATAX
Hiện nay, Công ty ATAX đang thực hiện kiểm toán dựa trên chương trình kiểm
toán mẫu do VACPA soạn thảo và ban hành vào năm 2013. Chương trình này áp dụng
chính thức từ kỳ kiểm toán năm 2014, ban hành theo Quyết định số 368/QĐ – VACPA
ngày 23/12/2013 của chủ tịch VACPA. Chương trình kiểm toán mẫu mới này được sử
đổi, bổ sung và cập nhật theo Hệ thống 37 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam được bộ tài
chính ban hành tháng 12/2012. Đây là tài liệu hướng dẫn, được thiết kế nhằm trợ giúp
các công ty kiểm toán, KTV Việt Nam trong việc tuân thủ chuẩn mực kiểm toán quốc
tế và Chuẩn mực kiểm toán Việt nam, áp dụng đối với các cuộc kiểm toán cho DN độc
lập thuộc nghành sản xuất, thương mại và dịch vụ.
• Chu trình kiểm toán tại ATAX
-
Các cột dọc màu xanh nhạt chỉ các hoạt động kiểm toán xuyên suốt toàn bộ giai đoạn
của cuộc kiểm toán. Ô màu xanh da trời đậm là các bước kiểm toán và giấy tờ làm việc
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
6
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
của bước này bắt buộc phải được Giám đốc hoặc thành viên BGĐ phụ trách cuộc kiểm
toán ký soát xét.
-
Các ô màu hồng bao quanh là các yếu tố chi phối toàn bộ cuộc kiểm toán. Các ô màu
càng đậm càng thể hiện vai trò quan trọng hơn trong suốt chu trình của cuộc kiểm
toán.
• Quy trình cụ thể
Quy trình kiểm toán tại ATAX gồm 3 giai đoạn với các bước tương ứng như sau:
Trước kiểm toán
TH Kế hoạch
Kết thúc kiểm
toán
Bước 1
Công việc thực hiện trước kiểm toán
Bước 2
Lập kế hoạch tổng quát
Bước 3
Lập kế hoạch cụ thể
Bước 4
Thực hiện kế hoạch kiểm toán
Bước 5
Kết thúc kiểm toán và lập BCKT
Bước 6
Công việc thực hiện sau kiểm toán
GĐ tiền kế
hoạch
Chương II:
THỰC TẾ VẬN DỤNG CÁC KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG
CHỨNG KIỂM TOÁN ĐỐI VỚI KHOẢN MỤC HÀNG TỒN KHO DO
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN THUẾ ATAX THỰC HIỆN
Như đã đề cập, kiểm toán khoản mục HTK vận dụng nhiều kỹ thuật thu thập bằng
chứng nhất so với tất cả các khoản mục khác và cũng là khoản mục hay gặp trở ngại
trong việc thu thập bằng chứng nhất do đặc thù kinh doanh của mỗi DN rất khác nhau.
Tuy nhiên, dù vận dụng như thế nào thì các KTV cũng cần đảm bảo được các mục tiêu
kiểm toán sau:
Mục tiêu kiểm toán HTK
Cơ sở dẫn
Mục tiêu kiểm toán
liệu
Sự tồn tại và
HTK là có thật tại ngày lập BCTC. Các nghiệp vụ kinh tế liên
phát sinh
quan đến HTK trong kỳ là thật sự phát sinh.
Toàn bộ HTK và các nghiệp vụ kinh tế liên quan đến HTK được
phản ánh đầy đủ trên sổ kế toán.
Sự đầy đủ
Quyền
hữu
sở
Sự đánh giá
Giá trị HTK trong BCTC là thuộc quyền sở hữu của công ty.
HTK được đánh giá đúng theo chuẩn mực kế toán hiện hành.
Sự ghi chép
Các nghiệp vụ kinh tế liên quan đến HTK phải được ghi chép
chính xác
một cách chính xác cũng như thống nhất với sổ cái.
Trình bày và
HTK được trình bày và phân loại theo đúng quy định hiện hành
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
7
Báo cáo tốt nghiệp
khai báo
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
và đã được khai báo đầy đủ.
Do đó, ta đi xem xét việc vận dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán
khoản mục HTK theo từng giai đoạn kiểm toán như sau:
2.1 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Trong phạm vi bài báo cáo này, ở giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, bằng chứng thu
thập được đối với khoản mục HTK do Công ty ATAX thực hiện chủ yếu từ khâu thu
thập thông tin chung về KH, tìm hiểu hệ thống KSNB chu trình HTK và phân tích sơ
bộ BCTC các chỉ số liên quan đến HTK.
a) Thu thập thông tin chung về KH:
Đây là bước giúp các KTV có sự hiểu biết nhất định về đặc điểm khách hàng, hoạt
động kinh doanh, cơ cấu bộ máy tổ chức và quản lý, nghĩa vụ pháp lý của KH thông
qua việc vận dụng kỹ thuật phỏng vấn, quan sát và kiểm tra tài liệu.
Tuy nhiên, đối với từng nhóm KH khác nhau thì các KTV lại có cách vận dụng
riêng biệt.
Đối với KH cũ
Kỹ thuật mà KTV thực hiện chủ yếu đó là kỹ thuật kiểm tra tài liệu. Bởi đây là KH
thường xuyên của công ty nên mọi thông tin chung về công ty KH đều được Công ty
ATAX lưu ở hồ sơ kiểm toán thường trực.
Ngoài ra, trưởng đoàn kiểm toán có thể thực hiện thêm kỹ thuật phỏng vấn đối với
kế toán trưởng của công ty KH nhằm thu thập thêm một số thông tin mới trong năm
kiểm toán hiện tại liên quan đến HTK như: sự thay đổi về phương pháp hạch toán
HTK, phương pháp tính giá xuất kho hay phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang,…
Đối với KH mới
Nhằm đảm bảo mọi thông tin thu thập về KH là chính xác và đầy đủ, các KTV
Công ty ATAX sử dụng đồng thời kỹ thuật phỏng vấn, quan sát cũng như kiểm tra tài
liệu. Từ đó, các KTV có được những hiểu biết nhất định về công ty KH và điều này rất
quan trọng đối với những KH kinh doanh trong lĩnh vực mà Công ty ATAX trước đây
chưa từng tham gia kiểm toán.
Nhưng dù là KH cũ hay mới thì bằng chứng thu được của KTV trong giai đoạn này
nhất định bao gồm những thông tin sau (phụ lục 1 – Tìm hiểu khách hàng và môi
trường hoạt động A310):
-
• Thông tin chung:
Loại hình DN
Lĩnh vực kinh doanh.
Niên độ kế toán
Đơn vị tiền tệ
Cơ cấu tổ chức nhân sự
Môi trường kinh doanh và xu hướng ngành nghề
Chuẩn mực, chế độ kế toán áp dụng
• Thông tin liên quan đến HTK:
Nguyên vật liệu
Thành phẩm
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
8
Báo cáo tốt nghiệp
-
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Phương pháp hạch toán HTK
Phương pháp tính giá xuất kho
Nguồn nhập nguyên liệu, hàng hóa đầu vào
Phương thức sản xuất
Hình thức xuất bán
Nhận xét:
Về cơ bản thì quá trình thu thập thông tin đơn vị KH do các KTV Công ty ATAX
thực hiện đúng quy trình với chất lượng thông tin thu thập khá tốt và số lượng thu thập
là đầy đủ.
b) Tìm hiểu và đánh giá sơ bộ hệ thống KSNB đối với chu trình HTK:
Mục đích của các KTV khi tiến hành tìm hiểu và đánh giá hệ thống KSNB đối với
HTK tại công ty KH đó là:
(1) Xác định và hiểu được các giao dịch và sự kiện liên quan tới chu trình HTK;
(2) Đánh giá về mặt thiết kế (D – Design) và thực hiện (I – Implementation) đối với
các thủ tục kiểm soát chính của chu trình HTK – Test D&I;
(3) Quyết định xem liệu có thực hiện kiểm tra tính hoạt động hiệu quả của hệ thống
KSNB - Test OE (Operating Effectiveness of control);
(4) Thiết kế các thủ tục kiểm tra cơ bản phù hợp và có hiệu quả.
Theo đó, KTV Công ty ATAX sử dụng kết hợp kỹ thuật quan sát với kỹ thuật phỏng
vấn nhằm thu thập bằng chứng kiểm toán về sự tồn tại và vận hành của hệ thống
KSNB, các khía cạnh liên quan đến HTK, hệ thống và chính sách kế toán áp dụng đối
với HTK; và nhất là đối với các đơn vị KH mới kiểm toán lần đầu tiên bởi đây là lần
đầu tiên tiếp xúc với hệ thống kế toán của đơn vị, việc thu thập những thông tin cần
thiết ban đầu đóng vai trò rất quan trọng, phục vụ rất nhiều cho công tác kiểm toán sau
này. Dưới đây là một phần trích từ hồ sơ kiểm toán của một KH (phụ lục 2 – Tìm hiểu
chu trình HTK, giá thành và giá vốn A430):
ATAX
A430
Trang: 9/72
Khách hàng
Người thực hiện
NTBL
05/01/2013
Ngày khóa sổ
31/12/2012
Người soát xét 1
VTT
06/01/2013
Nội dung
TÌM HIỂU CHU TRÌNH HÀNG TỒN KHO, GIÁ THÀNH VÀ GIÁ VỐN
Người soát xét
TTTT
0
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
9
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
/01/2013
A. MỤC TIÊU:
(1) Xác định và hiểu được các giao dịch và sự kiện liên quan tới chu trình KD quan trọng;
(2) Đánh giá về mặt thiết kế (D – Design) và thực hiện (I – Implementation) đối với các thủ tục kiểm
soát chính của chu trình KD này – Test D&I;
(3) Quyết định xem liệu có thực hiện kiểm tra tính hoạt động hiệu quả của hệ thống KSNB - Test OE
(Operating Effectiveness of control);
(4) Thiết kế các thủ tục kiểm tra cơ bản phù hợp và có hiệu quả.
B. CÁC BƯỚC CÔNG VIỆC THỰC HIỆN:
1. Hiểu biết về các khía cạnh kinh doanh chủ yếu liên quan tới HTK, giá thành và giá vốn
Các thông tin khía cạnh kinh doanh liên quan chủ yếu tới HTK, giá thành và giá vốn bao gồm, nhưng
không giới hạn, các thông tin sau: thông tin về HTK, các loại HTK quan trọng phân theo nguyên vật liệu,
dở dang, thành phẩm, công cụ dụng cụ; phương pháp kiểm soát lượng HTK (ABC, EOQ); kho chứa hàng;
tính chất mùa vụ của HTK; tình trạng hiện tại của HTK; thị trường cho HTK bị mất cắp; các biện pháp an
ninh đối với HTK giá trị cao dễ mất cắp; các thông tin về sản xuất: năng lực sản xuất của DN, các nhân tố
ảnh hưởng tới khả năng mở rộng và duy trì sản xuất; quy mô và tần suất đơn hàng, thời gian từ khi đặt
hàng đến xuất hàng, số sản phẩm và bán thành phẩm; ảnh hưởng của lao động tới sản xuất (lao động kỹ
thuật cao, đào tạo...), phương pháp sản xuất, các thủ tục kiểm soát chất lượng…
Nguyên vật liệu chính: Vải nhận từ công ty mẹ để gia công
Nguyên vật liệu nhận về được để trong kho phân theo từng loại nguyên vật liệ
Quy trình sản xuất: Đơn vị xác định số lượng sản xuất từng tháng đủ đáp ứng nhu cầu của KH theo từng
mặt hàng. Các công đoạn sản xuất:
- Cắt vải theo mẫu
- Chuyển sang chuyền may để may
- Đính nút, ép
- Sấy, ủi
Nhận xét:
Nhìn chung, việc tìm hiểu chu trình HTK tại đơn vị KH do các KTV Công ty
ATAX thực hiện đáp ứng được các mục tiêu đặt ra ở trên. Tuy nhiên, sẽ tốt hơn nếu
trong quá trình tìm hiểu chu trình HTK tại đơn vị KH có mô tả bằng sơ đồ các quy
trình sản xuất tại đơn vị KH cũng như mô tả chi tiết từng khâu trong quy trình HTK tại
đơn vị KH.
c) Phân tích sơ bộ BCTC:
Trên cơ sở những hiểu biết của KTV về công ty KH, KTV tiến hành thực hiện thủ
tục phân tích sơ bộ đối với khoản mục HTK bao gồm: so sánh số liệu HTK kỳ này với
số liệu kỳ trước để nhận diện các biến động bất thường hay phân tích các tỷ suất liên
quan đến HTK như số vòng quay HTK như sau:
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
10
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
{c} Số dư HTK tăng 24.656.412.275 VND tương đương 249% do chi phí SXKDD
cuối kỳ tăng do các công trình thi công đến cuối năm chưa hoàn thành.
Nhận xét:
Mặc dù chỉ là thực hiện phân tích sơ bộ BCTC nói chung và phân tích sơ bộ các chỉ
tiêu liên quan đến HTK của đơn vị KH nói riêng nhưng thủ tục phân tích ở khâu này
vẫn còn chung chung, chưa có sự so sánh các chỉ tiêu này với trung bình ngành qua
các năm.
2.2 Giai đoạn thực hiện kiểm toán
2.2.1 Thực hiện thử nghiệm kiểm soát
Nếu hệ thống KSNB được khẳng định là hoạt động có hiệu lực, có thể ngăn ngừa,
phát hiện và sửa chữa các sai phạm thì KTV sẽ tăng cường thực hiện các thử nghiệm
kiểm soát và giảm bớt các thử nghiệm cơ bản. Ngược lại, nếu hệ thống KSNB không
tồn tại hoặc có tồn tại nhưng hoạt động không hiệu quả thì KTV sẽ không thực hiện
thử nghiệm kiểm soát mà tăng cường các thử nghiệm cơ bản để thu được kết luận kiểm
toán có độ tin cậy cao.
Thực tế, Công ty ATAX không chú trọng đến việc tiến hành các thử nghiệm kiểm
soát để giảm thiểu các thử nghiệm cơ bản bởi vì Công ty ATAX cho rằng việc đánh giá
hệ thống KSNB chỉ ở mức tương đối, và thời gian kiểm toán khá ngắn để có thể nắm
bắt được toàn bộ và đánh giá chính xác hệ thống KSNB tại đơn vị KH. Cho nên, Công
ty thực hiện ngay các thử nghiệm cơ bản và bỏ qua các các thử nghiệm kiểm soát
nhằm giảm thiểu rủi ro có thể gặp phải của Công ty ATAX.
Thế nhưng, không vì vậy mà các thử nghiệm kiểm soát bị bỏ qua hoàn toàn. Các
KTV vẫn kết hợp sử dụng các kỹ thuật phỏng vấn, quan sát và kiểm tra tài liệu để có
những đánh giá nhất định về hệ thống KSNB đối với HTK như là một kết quả tham
khảo cho việc tiến hành các thử nghiệm cơ bản trở nên tốt hơn. Cụ thể như sau:
Kỹ thuật phỏng vấn
Thông qua kỹ thuật phỏng vấn với những người có liên quan như kế toán trưởng, kế
toán chi tiết, các nhân viên trong công ty, các thông tin liên quan đến HTK mà KTV
thu thập được đó là:
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
11
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Bảng tổng hợp các câu hỏi thường sử dụng phỏng vấn
1. Có thực hiện kiểm kê HTK theo đúng quy định không?
2. Có thực hiện mang HTK đi thế chấp để vay vốn không?
3. Bảo vệ cơ quan có ký xác nhận trên những phiếu nhập hàng và hóa
đơn giao hàng không?
4. Địa điểm bố trí kho có an toàn không?
5. Hệ thống thẻ kho có được duy trì không?
6. Thủ kho có được đào tạo chính quy không?
7. Có thực hiện phân loại những khoản mục HTK chậm luân chuyển,
hư hỏng và lỗi thời không và có để chúng riêng ra không?
8. Khách hàng đã xác định dự phòng giảm giá HTK chưa?
9. Các phiếu nhập, xuất kho có được ghi sổ kế toán kịp thời không?
10. Việc xác định giá trị HTK có nhất quán với các năm trước không?
11. Có tính giá thành chi tiết cho các thành phẩm tồn kho không?
12. …
Kỹ thuật quan sát
Đây là kỹ thuật chỉ chứng minh được tính đúng của đối tượng ngay tại thời điểm
quan sát. Cho nên, khi sử dụng kỹ thuật này trong quá trình đánh giá hệ thống KSNB
sẽ mang lại cho KTV những bằng chứng đáng tin cậy, cái nhìn thực tế về KNSB tại
đơn vị KH. Điều này thật sự quan trọng trong trường hợp các thủ tục kiểm soát tại đơn
vị KH không để lại “dấu vết”.
Ví dụ:
Khi kiểm toán khoản mục HTK, kiểm toán viên quan sát việc thủ kho nhập, xuất và
lưu kho hàng hóa nguyên vật liệu xem có đúng với quy định của công ty không. Qua
quan sát, KTV nhận thấy: thủ kho của công ty đã sắp xếp lưu trữ các loại hàng hóa tồn
kho một cách riêng biệt theo chủng loại và có kiểm tra số lượng vào cuối ngày. Có sự
kiểm tra kỹ lưỡng tương đối với hàng nhập và xuất về yếu tố như số lượng, chủng loại.
Thủ kho chỉ xuất kho khi có Phiếu yêu cầu sử dụng vật tư, hàng hóa hợp lệ.
Kiểm tra tài liệu
Kiểm tra tài liệu là thủ tục được kiểm toán viên ATAX áp dụng đối với các thủ tục
để lại “dấu vết” như việc đánh số trên hóa đơn chứng từ, chữ ký xác nhận sự kiểm
duyệt của lãnh đạo hay chữa ký xác nhận của đã thực hiện đầy đủ những nội dung
trong hóa đơn chứng từ, hay dấu giáp lai giữa các trang sổ,....
Thông thường, trong giai đoạn này, các KTV sẽ chọn mẫu ngẫu nhiên các hóa đơn
chứng từ để kiểm tra xem chúng có được đánh số liên tục hay không, có sự phê duyệt
của cấp có lãnh đạo, các chứng từ sau khi được ghi sổ có dấu hiệu để nhận biết đã
được ghi sổ hay không,....
Nhận xét:
Tóm lại, kết quả từ việc sử dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng đề cập ở trên hầu
như không được các KTV thể hiện trên giấy tờ làm việc riêng mà chỉ khi nào kết hợp
với các kỹ thuật khác khi thực hiện thử nghiệm cơ bản thì KTV mới lồng ghép thể hiện
trên cùng một giấy tờ làm việc.
2.2.2 Thực hiện thử nghiệm cơ bản
Như đã đề cập ở trên, Công ty ATAX chủ yếu tập trung tiến hành các thử nghiệm cơ
bản để đảm bảo mục tiêu kiểm toán HTK thông qua các kỹ thuật thu thập bằng chứng
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
12
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
kiểm toán. Hơn nữa, mỗi một mục tiêu kiểm toán đạt được là sự kết quả từ việc sử
dụng kết hợp nhiều kỹ thuật kiểm toán với nhau. Cho nên, trong phần này, việc vận
dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán bởi các KTV Công ty ATAX sẽ được
tìm hiểu theo từng mục tiêu kiểm toán HTK.
2.2.2.1 Thực hiện thủ tục phân tích
Thủ tục phân tích chỉ được thực hiện như một thử nghiệm cơ bản khi KTV đánh giá
rủi ro kiểm soát là thấp. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, Công ty ATAX không chú
trọng việc đánh giá hệ thống KSNB tại đơn vị KH. Thế nhưng các KTV vẫn áp dụng
kỹ thuật phân tích trong giai đoạn thực hiện kiểm toán này nhưng chỉ với mục đích là
xem xét sự biến động bất thường của khoản mục HTK thông qua phân tích dọc và
phân tích ngang các chỉ số liên quan đến HTK.
Nhận xét:
Ngoài việc thiếu sự so sánh các chỉ tiêu liên quan đến HTK với trung bình ngành thì
việc chưa thực hiện phân tích cơ cấu chi phí cấu thành nên thành phẩm khi kiểm toán
khoản mục HTK đối với các DNSX cũng nên được các KTV Công ty ATAX xem xét
lại.
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
13
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
2.2.2.2 Thực hiện thử nghiệm chi tiết nghiệp vụ và số dư
2.2.2.2.1 Thực hiện thử nghiệm chi tiết nghiệp vụ
Các KTV tiến hành các thử nghiệm chi tiết nghiệp vụ liên quan đến HTK chủ yếu là
nghiệp vụ nhập – xuất kho trong kỳ:
a) Thử nghiệm chi tiết nghiệp vụ xuất kho:
- Đối với mục tiêu kiểm toán về sự phát sinh: KTV tiến hành chọn mẫu các nghiệp
vụ xuất kho trên sổ chi tiết HTK và đối chiếu với các chứng từ như phiếu yêu cầu xuất
vật tư, đơn đặt hàng của khách hàng, phiếu xuất kho, phiếu vận chuyển và hóa đơn.
- Đối với mục tiêu kiểm toán về sự đầy đủ: KTV kiểm tra số thứ tự của phiếu xuất
kho vật tư, thành phẩm, hàng hóa thực tế phát sinh trong kỳ trên sổ kế toán xem các
chứng từ đã được ghi sổ đầy đủ chưa. Theo đó, các KTV sẽ chọn mẫu các phiếu xuất
kho và đối chiếu với sổ chi tiết HTK.
- Đối với mục tiêu kiểm toán về sự ghi chép chính xác:
• KTV tiến hành chọn một số mặt hàng và tính toán lại giá trị hàng xuất kho theo
phương pháp tính giá xuất của DN.
• Thủ tục cut – off: xem các nghiệp vụ xuất kho phát sinh ngay trước và sau ngày lập
BCTC có được ghi sổ đúng kỳ hay không.
Ví dụ: Kiểm tra cách xác định đơn giá xuất kho nguyên vật liệu, hàng hóa, thành
phẩm có phù hợp nguyên tắc kế toán áp dụng hay không:
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
14
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
b) Thử nghiệm chi tiết nghiệp vụ nhập mua:
- Đối với mục tiêu kiểm toán về sự phát sinh: KTV tiến hành chọn mẫu các nghiệp
vụ nhập kho trên sổ chi tiết HTK và đối chiếu với các chứng từ như biên bản giao
nhận hàng, hoá đơn mua hàng, phiếu nhập kho.
- Đối với mục tiêu kiểm toán về sự đầy đủ: KTV kiểm tra số thứ tự của phiếu nhập
kho vật tư, thành phẩm, hàng hóa thực tế phát sinh trong kỳ. Theo đó, các KTV sẽ
chọn mẫu các phiếu nhập kho và đối chiếu với sổ chi tiết HTK.
- Đối với mục tiêu kiểm toán về sự ghi chép chính xác:
• KTV tiến hành chọn một số mặt hàng và tính toán lại giá trị thực tế nhập kho cúa số
hàng mua.
• Thủ tục cut – off: xem các nghiệp vụ mua hàng phát sinh ngay trước và sau ngày lập
BCTC có được ghi sổ đúng kỳ không.
Dưới đây là ví dụ về kiểm tra các nghiệp vụ mua hàng nhập kho tại công ty hoạt
động trong lĩnh vực khoáng sản:
Cùng với ví dụ về thủ tục cut – off nghiệp vụ nhập kho vật tư tại công ty xây dựng:
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
15
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Như vậy, với những mục tiêu kiểm toán như nêu trên, thì kỹ thuật kiểm tra tài liệu là kỹ
thuật duy nhất có thể đảm bảo được tất cả mục tiêu kiểm toán đó.
Theo đó, với cách kiểm tra hai chiều: từ chứng từ gốc lên sổ sách và từ sổ sách
xuống chứng từ gốc, kỹ thuật này có thể giúp KTV xác minh sự phát sinh cũng như sự
đầy đủ các nghiệp vụ liên quan đến HTK; từ đó gián tiếp xác minh sự ghi chép chính
xác của các nghiệp vụ.
Thực tế, KTV không thể kiểm tra hết tất cả các chứng từ phát sinh trong kỳ được vì
khối lượng chứng từ phát sinh của KH là rất lớn cũng như việc KTV kiểm tra 100%
nghiệp vụ cũng không thể phát hiện ra tất cả các gian lận và sai sót liên quan đến
khoản mục kiểm toán nên KTV thường sử dụng các phương pháp chọn mẫu khác nhau
để chọn kiểm tra các nghiệp vụ điển hình nhằm phát hiện ra các nghiệp vụ gian lận, sai
sót trọng yếu. Chẳng hạn như: chọn các nghiệp có số dư lớn (thường theo xét đoán của
KTV), các bút toán và các nghiệp vụ điều chỉnh phát sinh vào cuối năm cũng như các
nghiệp vụ phát sinh với nội dung tương tự thì kiểm tra một vài nghiệp vụ điển hình.
Ngoài ra, trong trường hợp công ty KH có thể cung cấp sổ tổng hợp đối ứng của
từng tài khoản thì việc khoanh vùng kiểm tra trở nên dễ dàng hơn. Khi xem qua sổ
tổng hợp đối ứng, KTV có thể phát hiện ra những nghiệp vụ lạ, bất thường và đặt trọng
tâm chú ý.
Nhận xét:
Nhìn chung, việc đối chiếu và kiểm tra chứng từ tốn nhiều thời gian, tuy nhiên nó
lại mang lại nhiều hiệu quả khác như khi kiểm tra chứng từ nhập kho thì KTV có thể
kết hợp kiểm tra sự hợp pháp của hóa đơn chứng từ đính kèm đó như có chữ ký của
Giám đốc, Kế toán trưởng trên phiếu chi hay không, có mã số thuế của người bán trên
hóa đơn mua hàng không, tên – chữ ký người bán hàng và mua hàng có đúng và đầy
đủ hay không hoặc có dấu hiệu tẩy xóa chứng từ không...
2.2.2.2.2 Thực hiện thử nghiệm chi tiết số dư
Kiểm tra số dư đầu kỳ:
Nếu đây là KH cũ và đã được ATAX kiểm toán cho kỳ kế toán liền trước đó, thì
KTV sẽ đối chiếu số dư đầu kỳ của tất cả các tài khoản trên BCTC mà KH vừa cung
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
16
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
cấp với BCKT của ATAX cho kỳ kế toán trước. Còn nếu đây là năm đầu tiên ATAX
kiểm toán cho đơn vị thì thì KTV có thể thu thập bằng chứng về số dư đầu năm bằng
cách xem xét hồ sơ kiểm toán của KTV năm trước. Nếu không thể xem xét được hồ sơ
kiểm toán năm trước hay công ty KH chưa từng được kiểm toán lần nào thì KTV sẽ
thực hiện thủ tục thay thế. Như vậy, kỹ thuật kiểm tra tài liệu là được sử dụng chủ yếu
trong trường hợp này.
Theo đó, các thủ tục kiểm toán mà các KTV cần thực hiện như sau:
-
Đối chiếu số lượng HTK nhập xuất từ đầu năm đến thời điểm kiểm kê thực tế và tính
ra HTK đầu năm.
Kiểm tra số lượng HTK nhập, xuất trước và sau thời điểm đầu năm tài chính được ghi
chép đúng niên độ.
Thủ tục kiểm toán nhằm đánh giá và kiểm tra tính chính xác về số học của HTK đầu
năm thường giống như những thủ tục kiểm toán HTK cuối năm. Chẳng hạn, KTV sẽ
kiểm tra xem xét các hoạt động nhập xuất dự phòng giảm giá HTK có được ghi chép
đúng niên độ như sau: HTK được bán ra tiếp theo thời điểm đầu năm tài chính với giá
thấp hơn giá vốn, nguyên nhân giá bán thấp hơn giá vốn đã được biết chính xác vào
thời điểm đầu năm nhưng HTK vẫn chưa được đánh giá thấp hơn giá trị thị trường tại
thời điểm đầu năm.
Với cách thực hiện như trên, KTV sẽ xác định được việc kết chuyển số dư cuối kỳ
trước sang đầu kỳ này có chính xác hay không, xem xét các số dư đầu kỳ đã được
phản ánh theo chế độ kế toán được áp dụng trong kỳ trước và được áp dụng nhất quán
trong kỳ này không.
Thực tế, các KTV của Công ty ATAX đưa ra ý kiến loại trừ về số dư đầu năm của
HTK do việc thực hiện các thủ tục thay thế vừa mất nhiều thời gian, tốn chi phí lại
không thể đảm bảo được rủi ro kiểm toán.
Nhận xét:
Về bản chất thì việc kiểm toán số dư đầu kỳ các khoản mục nói chung và khoản
mục HTK nói riêng là giống như kiểm tra số dư khoản mục HTK của đơn vị KH cuối
kỳ trước.
Kiểm tra số dư cuối kỳ:
a) Mục tiêu kiểm toán về sự hiện hữu – sự đầy đủ – quyền sở hữu – đánh giá:
Khi kiểm tra số dư cuối kỳ HTK, các KTV thường kiểm tra kết hợp để xác minh
đồng thời sự hiện hữu, đầy đủ, quyền sở hữu cũng như một phần đánh giá được giá trị
HTK của đơn vị thông qua các kỹ thuật thu thập bằng chứng sau:
a1 – Kỹ thuật kiểm kê:
Kiểm kê là một kỹ thuật thu thập bằng chứng một cách khách quan và có độ tin cao
khi cần xác minh sự hiện hữu của tài sản: có tồn tại hay không tồn tại. Và đối tượng
được kiểm kê là những loại tài sản có dạng vật chất. Do đó, kỹ thuật kiểm kê được sử
dụng nhiều trong các cuộc kiểm toán khoản mục HTK nhằm đạt được mục tiêu kiểm
toán là sự hiện hữu. Tuy nhiên, tùy vào từng trường hợp cụ thể mà KTV quyết định có
thực hiện kiểm kê hay không thực hiện kiểm kê.
Và thực tế tại Công ty ATAX, để tiết kiệm thời gian, kỹ thuật kiểm kê thường được
thực hiện trước khi bắt đầu cuộc kiểm toán và các KTV của công ty thường được cử đi
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
17
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
tham gia chứng kiến kiểm kê tại Công ty KH. Khi đó, KTV chỉ cần sử dụng lại Biên
bản kiểm kê đã được lập trước đó như một bằng chứng có đầy đủ hiệu lực cho mục
tiêu kiểm toán về sự hiện hữu của những loại tài sản đó.
Sau khi thực hiện kiểm kê tại đơn vị KH, Công ty ATAX tiến hành tổng hợp kết quả
kiểm kê từ biên bản kiểm kê có kèm theo bảng kê chi tiết kiểm kê HTK từng loại được
chọn mẫu để kiểm kê như sau:
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
18
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Còn đối với các công ty mà HTK không trọng yếu thì Công ty ATAX sẽ tiến hành
trực tiếp kiểm kê vào ngày đến đơn vị KH kiểm toán.
Tuy nhiên, đối với một số hợp đồng kiểm toán của ATAX được ký sau ngày kết
thúc niên độ, hoặc KH tiến hành kiểm kê trước ngày khóa sổ, KTV không thể có mặt
cùng với đơn vị KH tham gia trực tiếp kiểm kê hay chứng kiến kiểm kê thì sẽ sử dụng
Biên bản kiểm kê của đơn vị KH cung cấp kết hợp với việc đánh giá hệ thống KSNB.
Từ đó, nếu KTV thấy nghi ngờ hoặc không tin tưởng vào hệ thống KSNB của đơn vị
thì KTV sẽ tiến hành kiểm kê lại. Với kết quả kiểm kê có được kết hợp với việc tính
toán KTV tìm ra số dư tại ngày kết thúc niên độ. Theo đó, KTV sẽ xác định được Biên
bản kiểm kê của đơn vị KH cung cấp có chính xác và đáng tin cậy hay không.
Và mặc dù kết quả mang lại độ tin cậy không cao đối với mục tiêu kiểm toán về sự
đầy đủ HTK nhưng thông qua kỹ thuật kiểm kê được thực hiện như trên thì các KTV
cũng thu thập được những bằng chứng sơ bộ về sự đầy đủ đối với HTK của đơn vị.
Riêng đối với trường hợp nhóm kiểm toán của ATAX không thể tham gia cũng như
chứng kiến việc kiểm kê của KH cũng như không thể thực hiện các thủ tục kiểm toán
thay thế vì lý do khách quan hay do đặc thù kinh doanh của đơn vị KH ví dụ như các
xí nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, thi công công trình, công ty lâm
nghiệp,...thì các khoản mục này sẽ được loại trừ trên BCKT.
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
19
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
a2 – Kỹ thuật quan sát – Phỏng vấn – Kiểm tra tài liệu:
-
-
Bên cạnh đó, các KTV Công ty ATAX còn kết hợp sử dụng kỹ thuật quan sát,
phỏng vấn với kỹ thuật kiểm kê nhằm tăng thêm tính hữu hiệu, sự đầy đủ, quyền sở
hữu cũng như đánh giá giá trị HTK của đơn vị.
Các KTV cũng sử dụng kỹ thuật phỏng vấn để trao đổi với nhân viên có trách nhiệm
để phát hiện số hàng không thuộc quyền sở hữu của đơn vị không được đưa vào bảng
liệt kê. Đồng thời, trao đổi xem trong kì có HTK nào bị kém phẩm chất không.
Kết hợp giữa kỹ thuật quan sát và kiểm tra tài liệu để đối chiếu những thẻ kho được
nhận diện là không thuộc sở hữu của DN trong quá trình quan sát vật chất với bảng liệt
kê HTK để đảm bảo chúng đã được loại ra ngoài bảng kê HTK của DN. Cũng như,
quan sát xem có HTK nào bị kém phẩm chất không được tách riêng kiểm đếm với các
HTK chất lượng tốt hay không.
Bằng kỹ thuật kiểm tra tài liệu, các KTV kiểm tra tất cả các hợp đồng kinh tế và các
khế ước vay nợ để xác định rõ quyền sở hữu đối với các HTK tránh sự nhầm lẫn khi
kiểm kê.
Ngoài ra, thông qua các kỹ thuật này, KTV có thể phần nào đó đánh giá được giá trị
HTK của đơn vị: có bị hử hỏng, lỗi thời hay không?
a3 – Kỹ thuật gửi thư xác nhận:
Riêng đối với trường hợp HTK của DN được bảo quản ở bên thứ 3 thì KTV cần gửi
thư xác nhận cho bên thứ 3 để xác minh sự hiện hữu, đầy đủ và quyền sở hữu HTK.
Thực tế, tại Công ty ATAX, KTV không thực hiện kỹ thuật này khi kiểm toán
khoản mục HTK mà chấp nhận thư xác nhận do đơn vị KH cung cấp, thực hiện thủ tục
thay thế hoặc là loại trừ nếu trọng yếu:
-
Đối với hàng mua đang đi đường thì các KTV tiến hành các thủ tục kiểm toán thay thế
như: hợp đồng mua bán, hợp đồng vận chuyển, hóa đơn, phiếu nhận hàng...
- Đối với hàng gởi đi bán thì KTV chấp nhận thư xác nhận do đơn vị KH gởi cho đơn vị
đang nắm giữ hộ hàng. KTV đã đối chiếu giá trị trên thư xác nhận với giá trị ghi sổ,
không có sự chênh lệch nên KTV đã đồng ý số liệu đơn vị.
Còn đối với HTK nhận giữ hộ cho đơn vị khác thì KTV thông qua kiểm tra doanh thu
đại lý, hoa hồng để xác minh sự hiện hữu và quyền sở hữu HTK này.
Nhận xét:
Mặc dù các KTV Công ty ATAX đã vận dụng tất cả các kỹ thuật thu thập bằng
chứng kiểm toán có thể vận dụng để xác minh sự hiện hữu – đầy đủ – quyền sở hữu –
sự đánh giá đối với khoản mục HTK tại đơn vị KH nhưng vẫn không tránh khỏi những
trường hợp khách quan phải đưa ra ý kiến loại trừ đối với khoản mục này.
b) Mục tiêu kiểm toán về sự đánh giá – ghi chép chính xác – trình bày và
khai báo:
b1 – Kỹ thuật kiểm tra tài liệu – Tính toán lại:
Bằng kỹ thuật kiểm tra tài liệu kết hợp với kỹ thuật tính toán lại các KTV có thể
thu thập bằng chứng về sự đánh giá – ghi chép chính xác giá trị HTK cuối kỳ.
Mặc dù những kỹ thuật này tốn nhiều thời gian cũng như chi phí trong quá trình
kiểm toán của các KTV. Tuy nhiên, bằng chứng thu được từ các kỹ thuật này rất đáng
tin cậy. Do đó, các KTV của Công ty ATAX sử dụng xuyên suốt kỹ thuật này trong
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
20
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
quá trình kiểm toán khoản mục HTK ví dụ như đánh giá sản phẩm dở dang, thành
phẩm; trích lập dự phòng HTK hay xem xét sự hợp lý và tính nhất quán đối với
phương pháp tính giá HTK; xem xét những bộ phận cấu thành nên giá hàng nhập kho;
xem xét có sự giảm giá HTK trong kỳ hay không...
Sau đây là ví dụ minh họa đối với tính toán chi phí dở dang cuối kỳ của công ty
chuyên gia công may mặc xuất khẩu:
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
21
Báo cáo tốt nghiệp
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
22
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Bên cạnh đó, KTV còn tính toán lại số liệu trên chứng từ như: tính toán lại khoản
thành tiền trên hóa đơn, mức thuế suất, tổng cộng trên phiếu nhập – xuất kho... trong
điều kiện các chứng từ này nhiều khoản mục và tương đối cồng kềnh. Tuy nhiên, điều
này lại không được thể hiện trên giấy tờ làm việc của KTV.
b2 – Kỹ thuật phỏng vấn:
Ngoài ra, các KTV còn kết hợp với kỹ thuật phỏng vấn nhằm kiểm tra kết hợp mục tiêu
trình bày và khai báo về các chính sách kế toán áp dụng đối với HTK; sự phân loại
HTK thành các khoản mục như nguyên vật liệu, thành phẩm, hàng hóa; một số chỉ tiêu
chi tiết về HTK như giá trị HTK hoàn nhập dự phòng, giá trị ghi sổ của HTK đã bị
cầm cố, thế chấp…cũng như kiểm tra tính chính xác và đầy đủ của các thông tin liên
quan đến HTK được trình bày và khai báo trên Báo tài chính theo yêu cầu của VAS 02.
Nhận xét:
Đối với mục tiêu kiểm toán về sự đánh giá – ghi chép chính xác này thì kết quả
mang lại phụ thuộc rất nhiều vào trình độ của các KTV. Đồng thời, qua ví dụ minh họa
trên có thể thấy cách trình bày kỹ thuật tính toán trên giấy tờ làm việc của các KTV rất
rõ ràng và kỹ lưỡng.
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
23
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Thực tế, các KTV Công ty ATAX không thể hiện kết quả đảm bảo mục tiêu kiểm
toán về sự trình bày và khai báo trên giấy tờ làm việc riêng mà kết hợp với các mục
tiêu kiểm toán khác. Đồng thời, các KTV thường yêu cầu đơn vị KH trình bày và khai
báo đúng theo quy định trên BCTC nếu có sự sai sót.
2.3 Giai đoạn kết thúc kiểm toán
Sau khi hoàn thành các thử nghiệm cơ bản, KTV tiến hành phân tích soát xét để
đánh giá lại những số liệu trên BCTC đã được kiểm toán, thông qua đó có cái nhìn
tổng quát lần cuối về các thông tin được trình bày trên BCTC và phát hiện những sai
phạm có thể chưa được phát hiện trong các giai đoạn trước. Các thủ tục phân tích
trong giai đoạn này cơ bản giống như trong phân tích sơ bộ BCTC.
Đồng thời, tùy tình hình thực tế tại đơn vị KH mà KTV sẽ tiến hành trao đổi, phỏng
vấn BGĐ giải trình về các vấn đề cần soát xét để đưa ra ý kiến chính xác liên quan đến
khoản mục HTK.
Ngoài ra, KTV xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc niên độ kế toán liên
quan đến HTK và những ảnh hưởng của nó tới BCTC đã được kiểm toán và thiết kế
những thủ tục kiểm toán bổ sung nhằm hạn chế tối đa rủi ro kiểm toán.
Nhận xét:
Các thao tác thực hiện liên quan đến HTK ở giai đoạn kết thúc kiểm toán sẽ không
được tiến hành riêng lẽ. Theo đó, việc soát xét lại kết quả kiểm toán sẽ được các KTV
thực hiện sau khi đã kiểm toán xong tất cả các khoản mục nhằm có những điều chỉnh
thích hợp cho toàn bộ BCTC (nếu cần thiết).
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
24
Báo cáo tốt nghiệp
GVHD: TS.Đoàn Thị Ngọc Trai
Chương III:
MỘT SỐ NHẬN XÉT – ĐÁNH GIÁ VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM
HOÀN THIỆN KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN
ĐỐI VỚI KHOẢN MỤC HÀNG TỒN KHO DO CÔNG TY TNHH KIỂM
TOÁN VÀ TƯ VẤN THUẾ ATAX THỰC HIỆN
3.1 Một số nhận xét – đánh giá về việc vận dụng các kỹ thuật thu thập bằng
chứng kiểm toán khoản mục hàng tồn kho do Công ty ATAX thực hiện
Qua quá trình tìm hiểu các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán khoản mục HTK
do Công ty ATAX thực hiện, nhận thấy các mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục
HTK về cơ bản được đảm bảo. Và điều này được đảm bảo chủ yếu là thông qua việc
tiến hành các thử nghiệm cơ bản. Tuy nhiên, việc vận dụng các kỹ thuật này do công
ty thực hiện vẫn còn tồn tại một số mặt hạn chế nhất định trong quá trình thực hiện các
thử nghiệm cơ bản như sau:
3.1.1 Thực hiện thủ tục phân tích sơ bộ trước khi thực hiện các thử nghiệm
chi tiết
Các KTV của Công ty ATAX thực hiện thủ tục phân tích không có sự khác biệt nào
trong việc phân tích các chỉ tiêu liên quan đến HTK ở cả 3 giai đoạn kiểm toán. Theo
đó, thủ tục phân tích ở giai đoạn thực hiện kiểm toán được các KTV thực hiện ở mức
độ tổng quát, không đi sâu cụ thể cũng như đánh giá – nhận xét kỹ càng để có thể nhận
ra sự bất thường của khoản mục.
Hơn nữa, theo như những gì đã đề cập ở phần thực trạng thì khi tiến hành thủ tục
phân tích, các KTV thiếu sự so sánh các chỉ tiêu liên quan đến HTK với trung bình
ngành cũng như chưa thực hiện phân tích cơ cấu chi phí cấu thành nên thành phẩm khi
kiểm toán khoản mục HTK đối với các DNSX.
3.1.2 Thực hiện thử nghiệm chi tiết
Đối với khoản mục HTK thì việc đảm bảo các mục tiêu kiểm toán chủ yếu thông
qua thử nghiệm chi tiết số dư.
3.1.2.1Mục tiêu kiểm toán sự hiện hữu – sự đầy đủ - quyền sở hữu – đánh giá
a) Kỹ thuật kiểm kê
Mặc dù việc kiểm kê HTK tại công ty được thực hiện chặt chẽ: Bảng tổng hợp kết quả
kiểm kê đính kèm với bảng kiểm kê chi tiết theo từng loại đã được chọn mẫu sẵn cũng
như khi kiểm kê các KTV cũng chú trọng đến tình trạng chất lượng của HTK. Điều
này không chỉ làm tăng độ tin cậy về số liệu HTK được kiểm kê mà còn có thể là cơ sở
để KTV đánh giá chất lượng HTK, và củng cố bằng chứng cho mục tiêu kiểm toán về
sự đánh giá của HTK.
Tuy nhiên, chương trình kiểm kê HTK chủ yếu được các KTV tự đúc kết thông qua
các cuộc phỏng vấn, quan sát cùng các tài liệu liên quan khác từ các cuộc kiểm toán
trước sau đó áp dụng vào kỳ kiểm toán hiện tại và không có bất kì một khuôn khổ
chung cho quá trình kiểm kê HTK tại đơn vị như:
-
Mô tả cách kiểm kê mà đơn vị khách hàng thực hiện.
Mô tả kho hàng đơn vị KH dự trữ, bảo quản kiểm soát như thế nào.
Đánh giá cách thực hiện kiểm kê đó, cách kiểm toán viên thực hiện kiểm kê như thế
nào có khác so với đơn vị KH thực hiện hay không trên giấy tờ làm việc.
SVTH: Nguyễn Thị Giáng Tiên_Lớp 36K18
25
