GA ngữ văn tuần 5

Bài 5

Kết quả cần đạt
Bớc đầu nắm đợc định nghĩa truyện cổ tích. Hiểu đợc nội dung, ýnghĩa của truyện
Sọ Dừa và một số đặc điẻm tiêu biểu của truyện cổ tích Sọ Dừa. Học sinh kể đợc
truyện này.
Nhận biết đợc hiện tợng nhiều nghĩa của từ và nguyên nhân của hiện tợng đó.
Nắm đợc đặc điểm của lời văn tự sự , biết viết các câu văn tự sự cơ bản.
gày soạn :2/10/2006 Ngày giảng:4/10/2006
Tiết 17+18
Văn bản
sọ dừa
( Truyện cổ tích)
A.Phần chuẩn bị
I. Mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh: +Hiểu sơ
lợc khái niệm truyện cổ tích. Nội dung, ý nghĩa của truyện Sọ Dừa và một số đặc
điểm tiêu biểu của kiểu nhân vât mang lốt xấu xí.
+ Kể lại đợc truyện
+ Rèn kỹ năng kể chuỵên diễn cảm
+ Giáo dục học sinh tình yêu thơng, biết chia sẻ với những con ngời gặp bất hạnh
trong cuộc đời.
II. Chuẩn bị
Thầy: Đọc, nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu các câu hỏi SGK.
Tìm hiểu các phần chú thích
Bảng phụ, tranh ảnh có liên quan đến câu chuyện
Trò: Học bài cũ, đọc, kể truyện
Soạn bài theo câu hỏi SGK, đọc phần chú thích, tìm hiểu một số từ khó.
Bảng phụ, phiếu học tập, vẽ tranh theo các chi tiết trong truyện
1

B. Phần thể hiện trên lớp
I.Kiểm tra bài cũ ( 7 phút)
GV: Em đã đợc học những câu chuyện truyền thuyết nào? Trong các câu chuyện đó
em thích câu chuyện nào nhất? Kể tóm tắt câu chuyện đó.
HS: Em đã đợc học 5 câu chuyện:
1- Con Rồng Cháu Tiên
2- Bánh chng, Bánh Giày
3- Thánh Gióng.
4- Sơn Tinh, Thuỷ Tinh. 5- Sự Tích
Hồ Gơm.
- HS: Tự trả lời nhận xét những u nhợc điểm khi kể chuyện.
II. Bài mới ( 1 phút)
Kho tàng truyện cổ dân gian Viêt Nam vô cùng phong phú và mang vẻ đẹp nhân
văn kì diệu., Tuy ra đời trong những điều kiện khác nhau nhng tất cả đều phản ánh một
cách đậm đà đời sống tinh thần và vật chất của cộng đồng. Có những truyện cổ tích dân
gian đã nói nên những khát vọng những ớc mơ mãnh liệt về một sự đổi đời của ngời lao
động trong xã hội xa đồng thời cũng thể hiện ớc mơ về sự công bằng trong xã hội. Một
trong những câu chuyện cổ tích hay và hấp dẫn đã thể hiện ớc mơ mãnh liệt về sự đổi đời
của ngời dân lao động đó là truyện cổ tích Sọ Dừa .Diễn biến của câu chuyện nh thế nào
cô cùng các em tìm hiểu trong tiết học hôm nay.
GV: Dựa vào chú thích SGK
Em hãy trình bày khái niệm
truyện cổ tích?
GV Nêu yêu cầu đọc: Chậm dãi,
bình tĩnh lu loát, lu ý thay đổi
giọng cho phù hợp với từng nhân
vật.
GV: Đọc mẫu, 4 HS đọc nối
tiếp.

I. Tìm hiểu chung và đọc. ( 13 phút)
1.. Khái niệm truyện cổ tích
Truyện cổ tích: Loại truyện dân gian kể về cuộc
đời một số kiểu nhân vật quen thuộc:
- Nhân vật bất hạnh.
- Nhân vật dũng sỹ và nhân vật có tài năng kỳ
lạ.
- Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc
nghếch.
- Nhân vật là động vật.
Truyện cổ tích thờng có yếu tố hoang đờng
thể hiện ớc mơ, niềm tin của nhân dân về chiến
thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái
tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với sự bất
công.
2. Đọc và kể
2

GV: Kể diễn cảm câu chuyện
bằng lời văn của em
GV: Truyện chia làm mấy phần?
GV: Truyện bao gồm những
nhân vật nào?
(Phú ông, bà mẹ, Sọ Dừa , cô út.
hai cô chị)
GV: Trong các nhân vật kể trên
nhân vật nào là nhân vật chính?
(NV Sọ Dừa )
*Những chi tiết, sự việc có liên
quan đến Sọ Dừa nhân vật chính

của câu chuyện nh thế nào? Ta đi
tìm hiểu phần II.
GV: ở đoạn đầu câu chuỵên
giới thiệu cho ta biết điều gì về
Sọ Dừa ?
GV: Tìm và liệt kê những chi
tiết có liên quan đến sự ra đời
của Sọ Dừa ?
GV: Em có nhận xét gì về sự ra
đời của Sọ Dừa ?
GV: Tại sao sự ra đời của Sọ
Dừa lại có sự khác thờng nh vậy?
GV: Từ những chi tiết trên em
xếp Sọ Dừa vào kiểu nhân vật
nào?
HS: Kể diễn cảm- nhận xét.
3. Bố cục
Chia làm 3 phần
phần 1: Từ đầu nó là Sọ Dừa
Phần 2: Tiếp Phòng khi dùng đến
Phần 3: Còn lại
II. Phân tích văn bản
1) Nhân vật Sọ Dừa
+ Sự ra đời của Sọ Dừa
HS: Thảo luận và ghi ra phiếu học tập theo yêu
cầu của câu hỏi.
Bà mẹ vào rừng hái củi, khát nớc bà uống n-
ớc ở cái Sọ Dừa bên gốc cây, Bà có mang
một thời gian sau bà sinh ra một đứa bé không
chân, không tay tròn nh một quả dừa bà đặt tên

cho nó là Sọ Dừa.
- Sọ Dừa cứ lăn lông lốc trong nhà, chẳng làm đ-
ợc việc gì.
HS: Sự ra đời của Sọ Dừa có nhiều nét rất khác
thờng không giống với sự ra đời của một đứa trẻ
bình thờng.
HS: Vì: Nhân dân ta muốn quan tâm đến một
loại ngời đau khổ nhất, số phận thấp hèn nhất và
những con ngời ấy đau khổ thấp hèn từ dáng vẻ
bề ngoài : Dị dạng, xấu xí không ra ngời chỉ là
cục thịt, còn bị coi là vô tích sự Những chi
tiết giới thiệu đó nh gợi ở ngời đọc, ngời nghe sự
thơng cảm, đồng cảm đối với nhân vật.
HS: - Sọ Dừa là kiểu nhân vật mang lốt xấu xí.

3

GV: Thử so sánh sự ra đời của
Sọ Dừa với sự ra đời của Thánh
Gióng? Em rút ra nhận xét gì?
GV: Sự ra đời của Sọ Dừa có
nhiều chi tiết khác thờng, những
chi tiết ấy có ý nghĩa gì?
* Sọ Dừa sinh ra chỉ là một cục
thịt lăn lông lốc, xấu xí, dị dạng
nhng con ngời ấy lại có khả năng
rất đặc biệt và khác thờng, những
biệt tài của Sọ Dừa đợc thể hiện
nh thế nào?
HS:* Cậu bé làng Gióng đợc hình thành từ vết

chân kỳ lạ to tớng in trên ruộng mà bà mẹ ớm
vào
Thánh Gióng: Mặt mũi khôi ngô khoẻ mạnh.
*Sọ Dừa :Bà mẹ uống nớc từ cái sọ dừa ở
trong rừng về nhà có thai và sinh ra Sọ Dừa.
Hình dạng xấu xí, dị dạng.
HS: Những chi tiết ấy có ý nghĩa mở ra một
tình huống để cốt truỵên tiếp tục phát triển, mở
ra cho ngời nghe một sự hứng thú tìm hiểu diễn
biến của câu chuyện ở phần tiếp theo.
Hết tiết 1
GV: Sự tài giỏi của Sọ Dừa đợc
thể hiện nh thế nào?
( HS: Thảo luận)
GV: Gọi một HS: lên bảng liệt
kê những chi tiết thể hiện sự tài
giỏi của Sọ Dừa.
GV: Em hãy bổ xung ý kiến cho
bạn?
GV khái quát
GV Sọ Dừa thổi sáo cho đàn bò
ăn no cỏ
Tiếng sáo của Sọ Dừa đã làm
say lòng cô con gái út của phú
ông
GV: Em hãy giải thích từ vàng
cốm và rợu tăm?
(Vàng cốm: cái hũ bằng gốm
đựng đầy vàng vụn, mỏng.
Rợu tăm: Rợu có nồng độ cao,

ngon khi rót ra thờng sủi tăm)
GV: Em giải thích từ trên bằng
cách nào?
(Trình bày khái niệm mà từ biểu
thị mà ta đã nghiên cứu ở tiết 11
bài nghĩa của từ...)
+ Sự tài giỏi của Sọ Dừa
- Sọ Dừa chăn bò rất giỏi
Ngày nắng cũng nh ngày ma bò con nào con
lấy bụng no căng Phú ông mừng lắm.
- Sọ Dừa có tài thổi sáo
Tự biết khả năng của mình.
Gì chứ chăn bò thì con cũng chăn đợc
- Giục mẹ đến hỏi con gái Phú Ông làm vợ.
- Kiếm đủ sính lễ theo yêu cầu của Phú Ông
(Một chĩnh vàng cốm, mời tấm lụa đào, mời con
lợn béo, mời vò rợu tăm)
- Thông minh khác thờng đỗ Trạng Nguyên.
- Tài dự đoán lo xa.
Khi chia tay quan trạng đa cho vợ một hòn đá
lửa, một con dao và hai quả chứng gà dặn phải
dắt luôn trong ngời phòng khi dùng đến
4

GV: Qua tìm hiểu các chi tiết về
sự ra đời và tài năng của Sọ Dừa.
Em có nhận xét gì về hình dạng
bên ngoài và phẩm chất bên
trong cuả Sọ Dừa.
GV: Sự đối lập giữa phẩm chất

và hình dạng ấy khẳng định điều
gì?
* Truyện cổ tích thờng là nh
vậy: những câu chuyện kể về
những chuyện thờng tình mà kể
về những truyện khác thờng. Sự
trái ngợc rất đặc biệt giữa cái lốt
ngoài và thực chất ở nhân vật Sọ
Dừa là yếu tố chi phối toàn bộ
kết cấu câu chuyện. Từ đó mở ra
tình huống khác thờng để câu
chuyện tiếp tục phát triển dẫn
đến ý nghĩa nhân sinh của
truyện.
GV: Trong truyện này, bên
cạnh nhân vật chính là Sọ Dừa ,
nhân vật cô út cũng có liên quan
rất nhiều đến Sọ Dừa và rất đáng
chú ý.
GV: Tại sao cô út lại bằng lòng
lấy Sọ Dừa ?
* Và điều lão không ngờ xảy ra
là cô út đồng ý lấy Sọ Dừa . Thế
là Phú Ông đành phải nhận lễ
và gả con gái út cho Sọ Dừa.
GV: Em có nhân xét gì về nhân
vật cô út?
GV: Qua điều này ta nhận thấy
phép lạ đổi đời của Sọ Dừa dờng
HS: Hình dạng bên ngoài và phẩm chất bên

trong có sự đối lập, trái ngợc bề ngoài dị dạng,
kì quái , vô dụng dới cái lốt ngoài đó Sọ Dừa có
vẻ đẹp thân hình và tài năng phẩm chất tuyệt
vời.
HS: Khẳng định tuyệt đối về con ngời bên
trong và sự đề cao giá trị chân chính của con ng-
ời.
- Sự biến đổi kì diệu của Sọ Dừa cũng là thể
hiện ớc mơ mạnh liệt về sự đổi đời của ngời lao
động trong xã hội.
2. Nhân vật cô ú t
HS: Khi yêu cầu của phú ông đa ra Sọ Dừa đã
mang đầy đủ đến phú ông hoa mắt trớc sính lễ
nhng còn ngần ngại cha quyết Lão lúng túng
nói với bà cụ. Để ta hỏi con gái ta xem có đứa
nào ng lấy thằng Sọ Dừa không đã
HS: Cô út nhận biết thực chất phẩm chất bên
trong của Sọ Dừa nên đã bằng lòng lấy
chàng.Trái hẳn với hai cô chị ác nghiệt kiêu kỳ
hắt hủi Sọ Dừa Cô út hiền lành hay thơng ng-
ời kể cả lúc Sọ Dừa chỉ là một cục thịt xấu xí, dị
dạng cô đã đối sử rất tử tế với Sọ Dừa
Hàng ngày cô nhận trách nhiệm đem cơm cho
Sọ Dừa ăn.
5

nh có đợc là nhờ sự gặp gỡ của
hai yếu tố: Theo em 2 yếu tố ấy
là gì?
- Dới vẻ bề ngoài xấu xí và ngốc

nghếc thực chất Sọ Dừa là chàng
trai khôi ngô và tài giỏi.
- Thơng ngời của cô út
GV: Phần thởng giành cho lòng
thơng ngời của cô út là gì?
ơGV: Truyện Sọ Dừa có những
kết cục khác nhau giành cho các
nhân vật Kết cục đó nh thế
nào?
GV: Qua kết cục cày em thấy
ngời lao động ớc mơ điều gì?
GV: Các truyện cổ tích mang
những ý nghĩa đích thực. Theo
em ý nghĩa của truỵên Sọ Dừa là
gì?
GV: Truyện Sọ Dừa đợc xếp vào
loại truyện cổ tích nào ? Nhân
vật chính thuộc kiểu nhân vật
nào? Nội dung ý nghĩa của câu
chuyện.
HS đọc ghi nhớ SGK

HS: Chính lòng thơng ngời giúp cô có dịp thấy
đợc bên trong cái Sọ Dừa lăn lóc là một chàng
trai khôi ngô tuấn tú, tài giỏi.
HS: Cô út trở thành bà Trạng là phần thởng
quen thuộc mà truyện cổ vẫn dành cho những
ngời nhân hậu nhng dù thế nào đây cũng là
phần thởng cô út xứng đáng đợc hởng vì cô thấy
đợc giá trị thực chất lên trong của một con ngời.

HS: Sọ Dừa dị hình, dị dạng nhng cũng đợc đổi
đời xứng đáng.
- Cô út đợc hởng hạnh phúc.
- Hai cô chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
HS: + Ước mơ đổi đời
Sọ Dừa từ thân phận thấp kém từ một con ngời
dị hình xấu xí, tởng nh vô dụng đã trở thành đẹp
đẽ, thông minh và tài giỏi, đợc hởng hạnh phúc.
+ Ước mơ công bằng: Ngời LĐ ớc mơ và tin
rằng con ngừơi tài giỏi ,đức độ phải đợc hởng
hạnh phúc, kẻ độc ác gian tham sẽ bị trừng phạt
thích đáng.
3. ý nghĩa của truyện
- Đề cao giá trị đích thực vẻ đẹp bên trong của
con ngời.
- Đề cao lòng nhân ái đối với ngời bất hạnh.
- Sức sống mãnh liệt và tinh thần lạc quan không
gì ngăn nổi của nhân dân lao động.
- Thấp thoáng sau sự phát triển của các tình
huống trong truyện là những cảnh đời rất xa mà
rất quen thuộc ở nông thôn Việt Nam..
IV. Tổng kết. ( 3 phút)
Sọ Dừa là truyện cổ tích về ngời mang lốt
vật, kiểu nhân vật khá phổ biến trong truyện cổ
tích Việt Nam và thế giới. Nhân vật chính của
truyện cổ tích này có hình hài dị dạng, thờng
mang lốt vật bị mọi ngời xem thờng, coi là vô
tích sự nhng đây là nhân vật có phẩm chất và tài
năng đặc biệt cuối cùng nhân vật trút bỏ lốt vật
kết hôn cùng ngời đẹp, sống cuộc đời hạnh

6