Kinh dich dao cua nguoi quan tu nguyen hien le

KINHDỊCH–ĐẠOCỦANGƯỜIQUÂNTỬ


Tácgiả:NguyễnHiếnLê
Nhàxuấtbản:Vănhọc
Năm:1994
Sốtrang:522
Giábìa:30.000đ
TạoeBooklầnđầu:Santseiya
(Nguồn:vnthuquan.net)
Sửalỗivàbổsung:Goldfish
Tạolạilầnthứhai:QuocSan
Ngàyhoànthành:26/11/11
ThưViệneBook

MỤCLỤC:

Vàilờithưatrước
Lờinhàxuấtbản
TiểusửhọcgiảNguyễnHiếnLê(1912-1984)
Lờinóiđầu
PHẦNI.GIỚITHIỆU
§I.NguồngốcKinhDịchvànộidungphầnKinh
Nguồngốc
Mộtsáchbóimàthànhsáchtriết
TruyềnthuyếtvềKinhDịch
Ýkiếnmộtsốhọcgiảngàynay
TiênthiênvàHậuthiênbátquái
NộiquáivàNgoạiquái
NộidungphầnKinh

§II.NộidungphầnTruyện
AiviếtThậpDực?
NộidungThậpDực
I.Thoántruyện
II.TượngTruyện
III.HệTừtruyện
IV.VănNgônTruyện
V.ThuyếtQuáiTruyện
VI.TựQuáiTruyện
VII.TạpQuáiTruyện
§III.CácpháidịchhọctừHántớinay
Hán
TừTamQuốctớiNgũĐại
TừTốngđếnMinh
Thanh
Hiệnnay
ỞViệtNam


Phụlục
DịchhọcởphươngTây
PhátkiếncủaLeibniz
PhátkiếncủanhàtâmlíhọcC.G.Jung
§IV.ThuậtngữvàQuitắccầnnhớ
Thuậtngữ
Quitắc
Ýnghĩacáchào
Tươngquangiữacáchào
Nhữnghàoứngnhau
Nhữnghàoliềnnhau

Hàolàmchủ
Sosánhcáchào
Độngvàbiến
Phépđoánquẻ
Mônđoánsốbằng64quẻDịch
Cáchgiảithíchtênquẻ
§V.ĐạoTrời
Nguồngốcvũtrụ:Từnhịnguyêntiếntớinhấtnguyên
Đạoâmdương
Dịchlàgiaodịch
Thànhrồihủy–Quẻ12tháng
Âmdươngtươnggiao,tươngthành
Âmdươngtươngcầu,tươngứng
Dịchlàbiếndịch
Dịchlàbấtdịch
Luậtmãnchiêutổn,khiêmthụích
Luậtphảnphục,tuầnhoàn
Địnhmệnh
§VI.Việcngười
Thiênđạovớinhânđạolàmột
Hìnhảnhmộtxãhộitrungchínhtrong64quẻ
Việchàngngày
Việctrịdân
Tuthân,đạolàmngười
Chínđứcđểtuthân
Thêmvàiđứcnữa
Tổnghợplạichỉcóhaichữchính,trung.
Chính,TrunggồmtrongchữThời
MỗiquẻlàmộtThời
Mỗihàolàmộtthờitrongquẻ

Dịchchỉlàthời
Dịchlàđạocủangườiquântử
PHẦNII.KINHVÀTRUYỆN
Lờinóiđầu
Kinh–64quẻ
KinhThượng
1. QuẻThuầnCàn
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6,7
Phụlục
QuẻThuầnKhôn
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6,7
QuẻThủyLôiTruân
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6


QuẻSơnThủyMông
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThủyThiênNhu
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThiênThủyTụng
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻĐịaThủySư
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThủyĐịaTỉ
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻPhongThiênTiểuSúc
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThiênTrạchLí
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻĐịaThiênThái

ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThiênĐịaBĩ
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThiênHỏaĐồngNhân
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻHỏaThiênĐạiHữu
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻĐịaSơnKhiêm
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻLôiĐịaDự
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻTrạchLôiTùy
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻSơnPhongCổ
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻĐịaTrạchLâm
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6


QuẻPhongĐịaQuán
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻHỏaLôiPhệHạp
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻSơnHỏaBí
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻSơnĐịaBác
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻĐịaLôiPhục
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThiênLôiVôVọng

ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻSơnThiênĐạiSúc
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻSơnLôiDi
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻTrạchPhongĐạiQuá
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThuầnKhảm
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThuầnLi
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
KinhHạ
31. QuẻTrạchSơnHàm
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻLôiPhongHằng
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThiênSơnĐộn
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻLôiThiênĐạiTráng
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻHỏaĐịaTấn


ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻĐịaHỏaMinhDi
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻPhongHỏaGiaNhân
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻHỏaTrạchKhuê
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6

QuẻThủySơnKiển
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻLôiThủyGiải
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻSơnTrạchTổn
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻPhongLôiÍch
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻTrạchThiênQuải
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThiênPhongCấu
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻTrạchĐịaTụy
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻĐịaPhongThăng
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻTrạchThủyKhốn
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThủyPhongTỉnh
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻTrạchHỏaCách
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻHỏaPhongĐỉnh
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThuầnChấn


ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThuầnCấn
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6

QuẻPhongSơnTiệm
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻLôiTrạchQuiMuội
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻLôiHỏaPhong
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻHỏaSơnLữ
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThuầnTốn
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThuầnĐoái
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻPhongThủyHoán
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThủyTrạchTiết
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻPhongTrạchTrungPhu
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻLôiSơnTiểuQuá
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻThủyHỏaKíTế
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
QuẻHỏaThủyVịTế
ThoánTừ,HàoTừ:1,2,3,4,5,6
HỆTỪTRUYỆN
ThiênThượng
§I:1,2,3,4,5,6,7,8
§II:1,2,3,4,5,6
§III:1,2,3,4,5
§IV:1,2,3,4

§V:1,2,3,4,5,6,7,8,9
§VI:1,2,3
§VII:1,2


§VIII:1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11
§IX:1,2,3,4,5,6,7,8,9,10
§X:1,2,3,4,5,6,7
§XI:1,2,3,4,5,6,7,8,9
§XII:1,2,3,4,5,6,7
ThiênHạ
§I:1,2,3,4,5,6,7,8,9,10
§II:1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13
§III:1,2,3,4
§IV:1,2,3
§V:1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14
§VI:1,2,3,4
§VII:1,2,3,4
§VIII:1,2,3,4
§IX:1,2,3,4,5,6
§X:1,2
§XI:1
§XII:1,2,3,4,5,6,7
PHỤLỤC
Nhìnlạiquãngđườngđãqua
TríchHồikíNguyễnHiếnLê
TênquẻsắptheothứtựABC
B,C,CH,D,Đ,G,H,I,K,KH,L,M,NH,PH,Q,S,T,TH,TR,V
ĐồBiểu64Quẻ
CáchchồngcácvạchcủaSáiTrầm

Tómtắtýnghĩacácquẻ
8quẻđơn
64quẻtrùng
KinhThượng
KinhHạ


Vàilờithưatrước


Cáchđâyvàinăm,tôithấymộtanhbạnvừađilàmvềthìvội
vàngnhưsắpđiđâuvậy.Tôihỏithìanhđápngắngọn:“Đến
nhàmộtôngthầy.MìnhđangtheohọcKinhDịch.”


Sauđótôicóhỏianhấyvề“KinhDịch”.Anhnóilà“Phức
tạplắm,elàhọccảđờicũngchưahiểuhết.Màhọcnóthìphải
cóthầygiảng.”


KinhDịchkhóhiểunhưvậysao?Vậynónóivềbóitoánhay
nólàhệthốngtriếthọc?


TronglúcdòtìmthôngtinvềKinhDịchquaInternet,tôitìm
thấyquyểnnày,“Kinhdịch–Đạocủangườiquântử”,ởtrang
vnThuQuanvàcũngthấyeBookdoSantseiyathựchiện.Nhưng
xemlướtquathìthấybảnnàycònnhiềuthiếusót,nhấtlàthiếu
Hántự.

VẫnmongmuốncómộtbảneBooktươngđốirõràng,hoàn
chỉnhđểtìmhiểu.Nhưnglàmsaođểsửacáclỗivànhữngchỗ
thiếu?


Sau đó tôi thấy anh Goldfish đăng mấy bài liên quan đến
cuốn Kinh Dịch – Đạo của người quân tử (như bổ sung: một
đoạn về phép nhị tiến của Leibniz, nguyên văn chữ Hán trong
HệTừtruyện,bảngTómtắtýnghĩacácquẻ,cáchtìmmộtquẻ
khichỉbiếthìnhquẻ…),tôiliềngửifile.DOC–chuyểnđổitừ
file.PRCcủaSantseiya–đểnhờanhGoldfishhiệuchỉnhvàbổ
sung[1].


TrongeBookmớinày,vềmặtkỹthuật,tôicốgắngtrìnhbày
saochoviệcđọctácphẩmnàyđượcdễdànghơnnhưđặtnhan


đề các tiết mục lên đầu mỗi trang, tăng cường khả năng tìm
kiếm các tiết mục (liên kết “Tìm” ở đầu mỗi trang, danh mục
trongmenuContents),chépthêmmộtsốhìnhquẻ…


Dùđãcốgắng,nhưngchúngtôielàvẫncònnhiềusaisót,
rấtmongcácbạngópý.

ChânthànhcảmơnbạnSantseiya.
TrântrọnggiớithiệueBooknàyvớicácbạn.
16/02/2011
QuocSan.



LỜINHÀXUẤTBẢN


Kinh Dịch ra đời đã bao nghìn năm qua, nhiều nhà nghiên
cứuĐôngphươngvàTâyphươngnóichungvàcácnhànghiên
cứuTrungHoanóiriêngđềukhẳngđịnhđâylàmộtcôngtrình
hiếmthấytrênthếgiới.


ỞtatrướcCáchMạngThángTám,KinhDịchđãđượcnhà
nướcđưavàokhoatrường,nóđãtrởthànhsáchgốiđầugiường
củacácnhàNho.


LầnnàynhàxuấtbảnVănHọctrântrọnggiớithiệuvớiđộc
giảbảnKinhDịchdoNguyễnHiếnLênghiêncứuvàchúdịch.


TrongtấtcảnhữngbảnKinhDịchchúngtôicótrongtay,từ
bảnKinhDịchkháphổbiếncủaNgôTấtTốđếnbảncủaPhan
Bội Châu, của Nguyễn Mạnh Bảo, Nguyễn Duy Trinh… chúng

tôichọnbảnKinhDịchcủaNguyễnHiếnLê.


Nguyễn Hiến Lê không chỉ tìm hiểu, đối chiếu, so sánh với
cácbảndịch,cáccôngtrìnhnghiêncứucủacácnhàtriếthọc
phương Đông về Kinh Dịch mà ông còn tham bác khá sâu về
những công trình của các nhà nghiên cứu phương Tây về bộ
sáchkìlạnày.Từđótácgiảtìmranhữngđiểmtươngđồnggiữa
cáchọcgiảĐôngvàTâyvềKinhDịchvàquađógiúpđộcgiả
thấy được giá trị đích thực của Kinh Dịch ở nhiều chiều khác
nhaukhiápdụngvàothựctếđờisống.


Bản dịch nhẹ, thoáng mà chính xác, phong phú, sáng sủa,
thuần khiết; phần biên khảo, chú thích rõ ràng, khoa học. Về
mặtnàođó,NguyễnHiếnLêlígiảikháthànhcôngKinhDịch
khôngthuầntuýlàsáchbóitoán.


Nólàmộtcôngtrìnhkhoahọcđầynhữngẩnsố.Nhiềunhà


báchọcđanglầntìmranhữngẩnsốấy.


Là một học giả đứng đắn, nghiêm túc và tài năng, Nguyễn
HiếnLêđãchorađờihàngloạttácphẩmdịchthuậtvànghiên
cứu.Mỗitácphẩmcủaônglàmộtcôngtrìnhkhoahọcthểhiện
sựlaođộngcầnmẫn,mộttráitimsaymênồngnàncuộcsống,
mộttâmhồnnhạycảm,mộttrítuệuyênthâmtuyệtvời.Tấtcả

nhữngđiềuđóchoôngmộtchỗđứngđầytrântrọngtrongngười
đọctrongvàngoàinước.


Đượcsựgiúpđỡcủanhànghiêncứu,giảngdạyNguyễnQ.
ThắngvàcụNguyễnXuânTảonguyênbiêntậpviênHánNôm
củanhàxuấtbảnVănHọc,chúngtôitrântrọnggiớithiệubản
KinhDịchcủaNguyễnHiếnLêvớiđộcgiả.


Vì dịch giả đã mất, việc sửa chữa theo ý của nhà xuất bản
thật khó khăn. Vì vậy, chúng tôi nghĩ rằng, với một người như
NguyễnHiếnLê,dùluônluôntáchmìnhrakhỏithờicuộc,đứng
ở một tầm cao khác mà nhận định, bình phẩm khách quan,
nhưngchúngtôitinrằngbấtcứcôngtrìnhkhoahọc,dịchthuật,
nghiêncứunàocũngkhôngthểtránhkhỏichủquan,vàkhiếm
khuyết.Chúngtôirấtmongnhậnđượcsựđónggópcủabạnđọc
đểlầninsauđượctốthơn.



NhàxuấtbảnVănHọc.



TiểusửhọcgiảNguyễnHiếnLê(1912-1984)


NguyễnHiếnLêtựlàLộcĐình,sinhngày8-1-1912,quêlàng
PhươngKhê,phủQuảngOai,tỉnhSơnTây(naythuộctỉnhHà

SơnBình).


Xuất thân trong một gia đình nhà Nho yêu nước, thuở nhỏ
họctạitrườngYênPhụ,TrườngBưởi,TrườngCaođẳngCông
chánhHàNội.Năm1934tốtnghiệp,làmviệctạicáctỉnhmiền
TâyNamBộnêncóđiềukiệnhiểubiếtvềđấtnướcvàconngười
ở các địa phương thuộc khu vực này. Sau cách mạng Tháng
Tám, ông bỏ đời sống công chức, đi dạy học ở Long Xuyên.
Năm1952thôidạy,lênSàiGònmởnhàxuấtbảnvàsốngbằng
ngòibút.


Nhữngnămtrước1975tạiSàiGòn,NguyễnHiếnLêlàmột
trongvàingườicầmbútđượcgiớitríthứcquímếnvềtàihọc,
nhân cách đối với xã hội cũng như trong học thuật. Trong đời
cầm bút của mình trước khi mất, ông đã xuất bản được đúng
100 bộ sách, về nhiều lĩnh vực: Văn học, Ngôn ngữ học, Triết
học, Tiểu luận phê bình, Giáo dục, Gương danh nhân, Du kí,
dịchtiểuthuyết…Dothànhquảlaođộngnghiêmcẩncủamình,
ông được nhiều người trân trọng. Những năm 60, 70 chính
quyền Sài Gòn đã tặng ông “Giải thưởng văn chương toàn
quốc”, “Giải tuyên dương sự nghiệp văn học”, với một ngân
phiếu lớn (tương đương mấy chục lượng vàng). Ông đã công
khai từ chối với lí do “dùng tiền ấy để giúp nạn nhân chiến
tranh”vàbảnthântácgiảkhônghềdựgiải.


TácphẩmcủaônglànhữngđónggóplớnchovănhóaViệt
Nam.Năm1980ôngvềẩncưởLongXuyên,rồibệnhmấtngày

22-12-1984 tại Sài Gòn, hỏa thiêu ở Thủ Đức, hưởng thọ 72
tuổi.




Cáctácphẩmtiêubiểucủaông:



Lịchsửthếgiới,ĐôngKinhnghĩathục,BánđảoẢRập,Văn
minh Ả rập, Sử Trung Quốc, Lịch sử văn minh Trung Quốc,
Nguồngốcvănminh…ĐạicươngvănhọcsửTrungQuốc,Văn
họchiệnđạiTrungQuốc,CổvănTrungQuốc,Hươngsắctrong
vườnvăn,Luyệnvăn,SửkýTưMãThiên,ChiếnQuốcsách,Tô
ĐôngPha,ĐạicươngTriếthọcTrungQuốc,MạnhTử,LiệtTử
và Dương Tử, Nhà giáo họ Khổng, Để hiểu văn phạm, Khảo
luậnvềngữphápViệtNam,Gươngdanhnhân,Gươnghysinh,
Gươngkiênnhẫn,Ýchísắtđá,Gươngphụnữ,Nhữngcuộcđời
ngoạihạng,Tìmhiểuconchúngta,Thếhệngàymai…


Kểtừnăm1975đếnnămmất(1984)ôngviếtthêmđượctrên
20tácphẩmdàihơi(phầnlớnvềTrungQuốchọc)như:


Mặchọc,HànPhiTử,TrangTử,KinhDịch–Đạocủangười
quântử,HồiKý…TuânTử,Gogol,Chekhov,vàmộttácphẩm
lớnvềSửTrungQuốc.

(TheoTừđiểnnhânvậtlịchsửViệtNam–NXBKHXH)



Lờinóiđầu


Tôiviếttậpnàychủýđểhướngdẫncácbạnmuốntìmhiểu
triếtlítrongKinhDịch,tứcvũtrụquan,nhấtlànhânsinhquan,
cách xử thế trong Kinh Dịch mà tôi gọi là Đạo Dịch, đạo của
bậcchínhnhânquântửthờixưa.


Vìvậytôibỏbớtphầnbóitoán,huyềnbívàrántrìnhbàymột
cáchcóhệthống,sángsủatưtưởngcủacổnhân.


Mặc dầu vậy, sách vẫn khó đọc, và để cho các bạn đỡ tốn
công,tôixincóítlờihướngdẫndướiđây.


ViệcđầutiênlàđọcBảngMụcLụcđểbiếtquabanộidung
củasách.


Sáchgồm2phần:

- PhầnI:Giớithiệu,có6chương,từIđếnVI.




- PhầnII:Kinhvàtruyện:Kinhthìtôidịchtròn64quẻ,Truyện
thìchỉdịchHệTừtruyện.




PhầnI–ChươngIvàIIquantrọng,bạnnênđọckĩ.



- ChươngIIIđọcđểnhớvàhiểuđượcýnghĩaKinhDịch.




- ChươngIVrấtquantrọng,nênđọcrấtkĩ,chỗnàokhônghiểu
thìđánhdấuởngoàilềđểsaucoilại.




ĐọcxongChươngIVrồi,nênhãytạmnhảychươngVvàVI
màđọctiếpngaybảndịch64quẻtrongphầnII.

Mỗingàychỉđọc2,3quẻthôi,đọckĩchohiểu.Đọcđượcđộ
mươiquẻthìnhữngquẻsausẽthấydễhiểu.




ChươngIVgiúpbạnhiểu64quẻ,mà64quẻcũnggiúpbạn
hiểu thêm chương IV, vì vậy trong khi đọc 64 quẻ bạn nên
thườngtralạichươngIV,lúcđóbạnsẽhiểunhữngchỗđãđánh
dấuởngoàilềmàlầnđầutiênbạnchưahiểu.


Côngviệcđóxongrồi,bạnđọckĩChươngVvàVIPhầnIvà
lúcnàybạnhiểuđượcýnghĩatronghaichươngquantrọngđó,
nhấtlàChươngVI.Đọclầnđầudùkĩtớiđâucũngchưagọilà
hiểuhết,nhấtlàchưanhớđượcgìnhiều.


Nghĩmộtthờigian,bạnnênđọclạilầnthứnhì,lầnnàymau
hơnlầntrước.


Rồilâulâubạnnêncoilạinhữngchỗbạncholàquantrọng
cầnnhớ.


MuốnhiểuthêmKinhDịch,bạnnêntìmđọcnhữngsáchtôi
đãgiớithiệutrongcuốnsáchnày.

Cáchtìmmộtquẻ.


MỗiquẻcósốthứtựcủanótrongKinh,thànhphầnvàtên.



Vídụ:Quẻ sốthứtựlà62,thànhphầnlàLôi ởtrên,Sơn
ởdưới,tênlàTiểuQuá.



- Nếubạnchỉbiếtsốthứtự62thìtraởbảngMụclụcsẽthấyở
trang519cóquẻ62,thànhphầnlàLôiSơn,tênlàTiểuQuá,
sốtrang427.Cócảđạiýcủaquẻnữa[2].




- Nếu bạn chỉ biết tên là Tiểu Quá thì tra bảng “Tên quẻ sắp
theoABC”tr.508,sẽthấyTiểuQuá,sốthứtự62,sốtranglà
427.




- Nếubạnchỉbiếtthànhphầnthìtraở“Đồbiểu64quẻ”trang
509 và 510, tìm Lôi ở hàng ngang (thượng), Sơn ở hàng dọc

(hạ),rồitừLôikéoxuống,từSơnkéoqua,sẽgặpTiểuQuá,số
thứtựlà62,sốtranglà427[3].





PHẦNI.GIỚITHIỆU



ChươngI.NGUỒNGỐCKINHDỊCHVÀNỘIDUNG
PHẦNKINH


Nguồngốc


Mộtsáchbóimàthànhsáchtriết


KhắpthếgiớicólẽkhôngcóbộsáchnàokìdịnhưbộKinh
Dịch.


NólàmộttrongbabộkinhcổnhấtcủaTrungHoa,sauKinh
ThivàKinhThư,nhưngnguồngốccủanó–tứcbátquái–thìcó
thểsớmhơnvàocuốiđờiÂn,1.200nămtrướcTâyLịch.

Nó không do một người viết mà do nhiều người góp sức
trong một ngàn năm, từ Văn Vương nhà Chu mãi đến đầu đời
TâyHánnómớicóhìnhthứcgầnnhưhìnhthứcngàynaychúng
tađượcbiết.TừTâyHánđếnnay,trên2.000nămnữa,thờinào
cũng có người tìm hiểu nó thêm, đem ý riêng của mình và tư
tưởngcủathờiđạigiọivàonó,khiếnchoýnghĩavàcôngdụng
củanómỗingàymộtnhiềuvàmộtxanguồngốc.


Do đó, không thể gọi nó là tác phẩm của một nhà nào cả,
khôngphảicủaKhổnggiacũngkhôngphảicủaLãogia,vàVũ
Đồng,tácgiảbộTrungQuốctriếthọcđạicương(Thươngvụấn
thưquán)gọinólàtácphẩmchungcủamộtphái,pháiDịchhọc,
mà những người trong phái nầy gồm nhiều triết gia xu hướng
khácnhau.


Mớiđầunóchỉlàsáchbói,tớicuốiđờiChuthànhmộtsách
triếtlítổnghợpnhữngtưtưởngvềvũtrụquan,nhânsinhquan
củadântộcTrungHoathờiTiênTần;quađờiHánnóbắtđầucó
màusắctượngsốhọc,muốngiảithíchvũtrụbằngbiểutượng


vàsốmục,tớiđờiNgũĐạinóđượcdùngtrongmônlísố,đời
Tốngnóthànhlíhọc;ngàynaymộtsốnhàbáchọcphươngTây
như C.G Jung tâm lí gia nổi danh của Đức và Raymond de
Becker(Pháp)muốndùngnóđểphântíchtiềmthứcconngười,
coinólàmộtphươngphápphântâmhọc.

Điềukìdịnhấtlàmôn“dịchhọc”nóchỉdựngtrênthuyếtâm
dương,trênmộtvạchliền tượngtrưngchodương,mộtvạch
đứt tượngtrưngchoâm,haivạchđóchồnglênnhau,đổilẫn
chonhaunhiềulầnthànhratámhìnhbátquái,rồitámhìnhbát
quáinàylạichồnglẫnlênnhauthànhsáumươibốnhìnhmới:
Lụcthậptứquái.


Dùngsáumươibốnhìnhnày,ngườiTrungHoadiễnđượctất
cảcácquanniệmvềvũtrụ,vềnhânsinh,từnhữnghiệntượng
trên trời dưới đất, những luật thiên nhiên tới những đồ dùng,
những công việc thường ngày như trị nước, ra quân, trị nhà,
cướihỏi,ănuống,xửthế…


Các ông “Thánh” Trung Hoa đó quả thực có một sáng kiến
mới mẻ, một sức tưởng tượng, suy luận lạ lùng, khiến người
phươngTâyngạcnhiênvàcóngườiÂu(J.Lavier)đãdùngmột
vàiquẻđểgiảithíchmộtvàihiệntượngkhoahọc,sựtiếntriển
củakhoahọc.


Sự kiện dùng hai vạch để giảng vũ trụ, xã hội đó thật ít ai
quanniệmnổi,chonênngayngườiTrungHoađãtạoranhiều
truyềnthuyếtđểgiảithíchnguồngốcKinhDịch.



TruyềnthuyếtvềKinhDịch

Những truyền thuyết đó nhiều khi mâu thuẫn, vô lí, như
huyềnthoại,nhưngvìcónhiềungườitinchắchoặc“đànhphải
chấp nhận” vì không có thuyết nào hơn cho nên chúng ta cần
biếtqua,chứđisâuthìtheotôi,chỉmấtthìgiờvôích.


1.TruyềnthuyếtvuaPhụcHitạorabátquái:



Theo Từ Hải thì Phục Hi còn có tên là Bào Hi, Thái Hạo
v.v…làmộttrongbaôngvuathờiTháicổ,haiôngkialàToại
Nhân,ThầnNông.PhụcHidạydânsănbắn,đánhcá,nuôisúc
vật,tạorabátquáivàthưkhế(văntự,khếước).


KhônghiểuPhụcHiởthếkỉnào,cósáchnóilàthếkỉ43,có
sách nói là thế kỉ 34 trước Tây Lịch, ông làm vua 115 năm,
truyềnđược15đời,rồitớiToạiNhândạydândùicâyhaycọhai
miếnggỗvớinhaumàlấylửa.ThầnNôngdạylàmruộng[4].


NhưvậythìPhụcHikhôngphảilàtênmộtngười(cũngnhư
SàoThị,ToạiNhânThị,ThầnNôngThị),chỉlàmộttênngười
đời sau đặt ra để tượng trưng một thời đại, thời đại dân tộc
TrungHoacònănlôngởlỗ,sốngbằngsănbắn,háilượm,chưa
thểcóvăntựđược,muốnghichépviệcgìthìdùngcáchbuộc
nút(kếtthằng)hoặclấyđánhọngạchnhữngvạchlênmộtkhúc
cây như một số dân tộc lạc hậu hiện nay còn sống thưa thớt ở

giữaPhiChâu,ÚcChâu,NamMĩChâu.


Nói bát quái thì có từ thời đó, cách thời chúng ta năm, sáu
ngàn năm thì nó chỉ có thể là những vạch để đánh dấu cho dễ
nhớ,nhưnhữngconsốthôi,chứkhôngcógìkhác(chúngtôisẽ
trởlạiđiểmnàyởđoạnsau).



2.HàĐồ,LạcThư.


NhưngPhụcHiphỏngtheocáigìmàvẽrabátquáivàvẽđể
làmgì?BộsáchđầutiênnóiđếnđiểmnàychínhlàKinhDịch.
Cóhaichỗnóitới:


a) ThiênHệTừThượngtruyện–Chương11:




“…ỞsôngHàhiệnrabứcđồ,ởsôngLạchiệnratrangchữ,
thánh nhân phỏng theo” (Hà xuất Đồ, Lạc xuất Thư, thánh
nhântắcchi).



Tuyđoạnđókhôngnóirõ,nhưngđặtnóvàotoànthiênthì

phảihiểurằngPhụcHiphỏngtheobứcđồhiệnraởsôngHà,
trangchữhiệnraởsôngLạcđểvạchrabátquái.



b) ThiênHệTừHạtruyện,Chương2chéprõhơn:






Ngày xưa họ Bào Hi (tức Phục Hi) cai trị thiên hạ, ngửng
lênthìxemcáchìnhtượngtrêntrời,cúixuốngthìxemcác
phéptắcởdướiđất,xemcácvănvẻcủachimmuôngcùng
nhữngthíchnghivớitrờiđất(củatừngmiền),gầnthìlấyở
thânmình,xathìlấyởvật,rồilàmrabátquái,đểthôngsuốt
cácđứcthầnminhvàđiềuhòacáitìnhcủavạnvật(Cổgiả
Bào–cóngườiđọclàBao–Hithịchivươngthiênhạdã,
ngưỡng tắc quan tượng ư thiên, phủ tắc quan pháp ư địa,
quanđiểuthúchivăndữthiênđịachinghi,cậnthủchưthân,
viễnthủchưvật,ưthịthủytácbátquáidĩthôngthầnminh
chiđức,dĩloạivạnvậtchitình).

NhưvậylàngaytrongKinhDịchđãcóhaithuyếtmâuthuẫn
nhaurồi,ÂuDươngTu,mộtvănhàođờiBắcTốngđãvạchra
chỗmâuthuẫnđótrongtập:DịchĐồngTửVấn.Đạiýôngbảo:
Đoạn trên (chương 11 Thượng truyện) nói rằng bát quái là do