Giáo án Lịch sử 10 bài 15: Thời Bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc (Từ thế kỷ II TCN đến đầu thế kỷ X)

- Bài 15

THỜI BẮC THUỘC VÀ CÁC CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH
ĐỘC LẬP DÂN TỘC (Từ thế kỷ II TCN đến đầu thế kỷ X)
A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm được những nội dung cơ bản các chính sách đô hộ của
các triều đại phong kiến phương Bắc ở nước ta và những chuyển biến kinh tế, văn hóa, xã
hội nước ta trong thời Bắc thuộc.
2. Tư tưởng, tình cảm: Giáo dục tinh thần đấu tranh bền bỉ chống đồng hóa của nhân
dân ta.
3. Kỹ năng: Bồi dưỡng kỹ năng biết liên hệ giữa nguyên nhân và kết quả, chính trị với
kinh tế, văn hóa, xã hội.
B. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
1. Giáo viên
- Lịch sử Việt Nam từ nguyên thủy đến thế kỷ X, sđd.
- Bản đồ Việt Nam thời Bắc thuộc (SGK, ban KHXH, trang 139, hình 41).
- Bảng thống kê sự chuyển biến các mặt KT, VH, XH nước ta thời Bắc thuộc.
2. Học sinh
- Đọc kỹ SGK, bài 15, thử trả lời các câu hỏi trong SGK.
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC
I. Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ
1. Tóm tắt quá trình hình thành và đời sống vật chất tinh thần quốc gia VLang –
ÂLạc ?
2. Trình bày tình hình kinh tế, xã hội Cham-pa từ thế kỷ II đến thế kỷ X.
3. Những nét chính về tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội của quốc gia Phù Nam.
II. Giảng bài mới
1. Mở bài: Quốc gia Âu Lạc thời Thục Phán với thành Cổ Loa sừng sững đã không ngăn
chặn được âm mưu thâm độc và bước chân xâm lược của Triệu Đà. Từ sau khi bị Triệu
Đà xâm chiếm cho đến đầu thế kỷ X, nước ta bị phong kiến phương Bắc đô hộ. Sử ta
thường gọi là thời Bắc thuộc. Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu chính sách đô
hộ của các triều đại phương Bắc và sự chuyển biến về kinh tế, văn hóa, xã hội của nước

ta thời kỳ này.
2. Hoạt động dạy và học

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
* Hoạt động 1: Toàn lớp và cá nhân
- GV nêu câu hỏi phát vấn kiến thức cũ:
?? Cuối thời kì Âu Lạc, nước ta xảy ra biến cố
lớn gì? Biến cố này gắn liền với truyền thuyết
nào? (Truyền thuyết: “Mỵ Châu – Trọng
Thủy”179 TCN, sau khi mất nước vào tay Triệu
Đà, dân ta rơi vào ách thống trị của phong kiến
phương Bắc, Âu Lạc cũ bị chia thành quận,
huyện, sáp nhập vào lãnh thổ Trung Quốc)

NỘI DUNG BÀI
I. Chế độ cai trị của các triều đại
phong kiến phương Bắc và những
chuyển biến trong kinh tế, văn
hóa, xã hội Việt Nam
1. Chế độ cai trị
a. Tổ chức bộ máy cai trị


* Hoạt động 2: Hoạt động nhóm
- GV đặt vấn đề và hướng dẫn HS hoạt động
nhóm, phân tích chính sách cai trị của các triều
đại phong kiến phương Bắc để học sinh thấy được
âm mưu thâm độc của chúng.
Nhóm 1 Các triều đại phong kiến phương Bắc
chia Âu Lạc cũ thành quận, huyện nhằm mục

đích gì? (câu hỏi cho học sinh khá, giỏi. HS trả
lời, GV chốt ý cho các em nắm kiến thức)
Nhóm 2 Vì sao chính quyền phương Bắc thi
hành chính sách độc quyền về muối và sắt?
(thâm độc, tàn ác, nhắm hạn chế các cuộc nổi
dậy của nhân dân ta)
Nhóm 3 Vì sao chính quyền phương Bắc truyền
bá Nho giáo và nước ta và buộc dân ta theo
phong tục Hán? (đồng hóa văn hóa)
Nhóm 4 Nêu nhận xét gì về chính sách bóc lột
của chính quyền đô hộ?(chính sách tàn bạo,
nặng nề)
- Chuyển ý: Những chính sách cai trị của phong
kiến phương Bắc đã tác động như thế nào đến xã
hội Việt Nam ?
* Hoạt động 3: Toàn lớp và cá nhân
- GV đề nghị học sinh đọc SGK, nêu những biểu
hiện phát triển kinh tế ở nước ta bấy giờ, chọn
HS trung bình trả lời và đề nghị các HS khá giỏi
bổ sung cho đủ ý để HS tự ghi bài.
?? Vì sao dưới chính sách cai trị tàn bạo của
phong kiến phương Bắc, kinh tế Âu Lạc cũ vẫn
có sự phát triển? (câu hỏi dành cho học sinh
giỏi. Sau khi HS trả lời, GV phân tích và giảng
giải cho chọ sinh hiểu bài: dân ta tiếp thu những
tiến bộ kĩ thuật trong sản xuất của Trung Hoa;
phong kiến phương Bắc phải cho phát triển kinh
tế trong chừng mực nhất định để thu tô thuế.
(thành cổ Luy Lâu-cái nôi Phật giáo cũng hình
thành)

?? Người dân Việt đã tiếp thu văn hóa Trung
Hoa những gì và tiếp thu như thế nào? (câu hỏi
dành cho cả lớp)
?? Bọn đô hộ phương Bắc có đạt được mục đích
đồng hóa dân tộc Việt hay không? Vì sao?

- Năm 179 TCN, Triệu Đà xâm lược
nước ta. Các triều đại Triệu, Hán,
Tùy, Đường chia nước ta thành các
quận, châu, huyện để cai trị.
- Mục đích: xoá bỏ đất nước Âu Lạc
và sát nhập vào lãnh thổ Trung Quốc.
b. Chính sách bóc lột về kinh tế và
đồng hóa về văn hóa
- Kinh tế: bóc lột, cống nạp nặng nề,
cướp đất lập đồn điền, độc quyền về
muối và sắt, quan lại người Hán
tham ô, bạo ngược.
- Văn hóa: Truyền bá Nho giáo, bắt
nhân dân ta phải theo phong tục tập
quán của người Hán.
-> Mục đích: muốn đồng hóa dân tộc
VN.
- Áp dụng luật pháp hà khắc, thẳng
tay đàn áp các cuộc đấu tranh của
nhân dân ta.
2. Những chuyển biến về kinh tế,
văn hóa và xã hội:
a. Kinh tế:
- Nông nghiệp: công cụ sắt phổ biến,

đẩy mạnh khai hoang, mở mang thủy
lợi => năng suất tăng.
- TCN và thương nghiệp có chuyển
biến với các nghề mới như làm giấy,
làm thủy tinh…
- Hình thành các đường giao thông
thủy, bộ.
b. Văn hóa – xã hội:
- Văn hóa: tiếp thu văn hóa Trung
Hoa (văn tự, ngôn ngữ) nhưng vẫn
bảo tồn văn hóa dân tộc (tiếng Việt,
phong tục, tập quán) -> không bị
đồng hóa.


(không thực hiện được mục đích đồng hóa dân
tộc Việt Nam do sự đấu tranh kiên trì, bền bỉ về
mọi mặt của dân tộc Việt Nam).
- GV phân tích thêm để học sinh hiểu quan hệ địa
tô phong kiến từ phương Bắc xâm nhập vào đất
Âu Lạc sẽ dẫn đến sự biến đổi xã hội.

- Xã hội:
+ Mâu thuẫn sâu sắc giữa nhân dân
ta với bọn phong kiến phương Bắc.
+ Một số nơi nông dân bị nông nô
hóa và bị bóc lột theo kiểu địa tô
phong kiến.

III. Củng cố bài :

1. Nhận xét về chính sách bóc lột của chính quyền đô hộ phương Bắc ?
2. Vì sao sau 1000 năm Bắc thuộc, người Việt vẫn giữ được tiếng nói, phong tục
tập quán ?
IV. Ôn tập và chuẩn bị bài mới :
1. Học sinh học 3 câu hỏi trong SGK, trang 71
2. Đọc trước bài 16, tập trả lời các câu hỏi trong SGK.
Đại Ngãi, ngày ………….
3. Sưu tập tư liệu, tranh ảnh có liên quan đến bài giảng.