Giáo án Lịch sử 11 bài 20: Chiến sự lan rộng ra cả nước. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta từ năm 1973 đến năm 1884. Nhà Nguyễn đầu hàng

Bài 20
CHIẾN SỰ LAN RỘNG RA TOÀN QUỐC.
CUỘC KHÁNG CHIẾN CỦA NHÂN DÂN TA TỪ NĂM 1873
ĐẾN NĂM 1884 . NHÀ NGUYỄN ĐẦU HÀNG
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
1.Kiến thức: Học sinh cần nắm:
- Âm mưu thôn tính toàn bộ Việt Nam của Pháp,tình hình chiến sự ở Việt Nam từ 1873
đến 1884.
- Cuộc chiến đấu anh dũng chống Pháp của nhân dân Bắc kì vàTrung kì trong những năm
1873 – 1874 và 1882 -1884.
-Nguên nhân và trách nhiệm của triều đình nhà Nguyễn trong việc để nước ta rơi vào tay
thực dân Pháp.
2. Kỹ năng:
- Rèn luyện khả năng nhận thức các sự kiện lịch sử, biết phân biệt các khái niệm: Chính
nghĩa, phi nghĩa, chủ quan, khách quan, bản chất, hiện tượn, nguyên nhân, duyên cớ…..
- Rèn kĩ năng đọc và vẽ lược đồ.
3. Về thái độ ,tình cảm ,tư tưởng:
- Nâng cao lòng yêu nước, ý chí căm thù bọn cướp nước và tay sai bán nước.
- Hiểu được ý nghĩa của sự đoàn kết, muốn chiến thắng được kẻ thù thì phải có sự đồng
tâm hiệp lực từ trên xuống dưới, phải có một giai cấp lãnh đạo tiên tiến.
- Quý trọng và biết ơn những người đã hy sinh vì nền độc lập của tổ quốc.
II. THIẾT BỊ ,TÀI LIỆU DẠY HỌC.
-Tư liệu về phong trào kháng Pháp .
- Tranh ,ảnh và tài liệu tham khảo.
-Tư liệu giảng dạy sử VN cận đại
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY- HỌC.
1.Kiểm tra bài cũ.
Câu hỏi :
2.Bài mới: Sau khi chiếm được 6 tỉnh ở Nam Kì, thực dân Pháp kéo quân ra Bắc Kì
mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược trên cả đất nước ta.Triều đình nhà Nguyễn đã làm gì? Phong
trào kháng chiến của nhân dân ta đã diễn ra như thế nào?Bài học hôm nay cho chúng ta hiểu

được điều đó.
3.Tiến trình tổ chức dạy-học.
CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM

* Hoạt động 1: cả lớp và cá nhân

I. THỰC DÂN PHÁP TIẾN ĐÁNH
BẮC KÌ LẦN THỨ NHẤT ( 1873),
- GV; Tình hình kinh tế, chính trị và xã hội
KHÁNG CHIẾN LAN RỘNG RA
ở nước ta diễn ra như thế nào trước sự xâm
BẮC KÌ.
lược Bắc Kì lần I (năm 1873) của Pháp?
* Chiếm Bắc Kì và toàn bộ Việt Nam là chủ
1.Tình hình Việt Nam trước khi Pháp đánh
trương lâu dài của Pháp, nhưng do thực lực
chưa đủ mạnh, nên Pháp phải tiến hành Bắc kì lần thứ nhất.


từng bước.
- GV:Pháp đã dựa vào duyên cơ nào để
tiến đánh chiếm Bắc Kì lần 1 (1873)?
GV chót ý.Sau khi chiếm được các tỉnh
Nam kì, Pháp chuẩn bị mở rộng chiến tranh
xâm lược ra cả nước.Tháng 11/1873, Đuy–
puy cho tàu đi tứ sông Hồng lên Vân Nam ,
cho quân đóng trên bờ sông Hồng, cướp
thuyền gạo của triều đình; Khước từ mời

thương thuyết của Tổng đốc Hà Nội
Nguyễn Tri Phương.
-GV; Qúa trình đánh chiếm Bắc Kì của
Pháp đã diễn ra như thế nào?
- GV: Hãy nêu một số phong trào đấu
tranh của nhân dân ta sau khi Pháp đánh
chiếm Bắc Kì lần 1?
-Bỏ thuốc độc vào giếng nước.
-Đốt kho thuốc súng ở bờ sông.
- Phong trào đấu tranh của 100 binh sĩ triều
đình dưới sự chỉ huy của viên Chưởng cơ ở
cửa Ô Thành Hà.
- Cuộc chiến đấu anh dũng của Tổng đốc
Nguyễn Tri Phưong bảo vệ thành Hà Nội
-Trận Cầu Giấy21/12/1873.
- GV: Chiến thắng Cầu Gíây lần 1 đã có
ý nghĩa như thế nào?
-Làm cho nhân dân ta vô cùng phấn khởi;
làm cho Pháp hoang mang, lo sợ và tìm
cách thương lượng với triều đình.
- GV: Hiệp ước Giáp Tuất được kí khi
nào?Hậu quả của nó?
-Được kí vào năm 1874.
-Đã gây nhiều bất bình trong nhân dân và sĩ
phu yêu nước.
* Hoạt động 2: cả lớp và cá nhân
- GV:Do đâu Pháp tiến đánh Bắc Kì lần
hai?Qúa trình đó đã diễn ra như thế nào?
- GV chót ý:Cũng như nhiều đế quốc khác
ở châu Âu.Vào cuối thế kỉ XIX, nước Pháp

cũng chuyể sang chủ nghĩa đế quốc.
-Pháp rất cần thị trường và nguyên liệu,
nguồn nhân công.

- Về kinh tế: tiếp tục sa sút do mất sáu tỉnh
Nam Kì, bồi thường chiến phí cho Pháp. Nông
nghiệp bê trễ, công thương nghiệp không có gì
khác trước. Đời sống nhân dân ngày càng khó
khăn.
- Về chính trị, xã hội: nạn thổ phỉ, hải phỉ
hoành hành, mâu thuẫn xã hội gia tăng, khởi
nghĩa chống triều đình xảy ra liên miên.
- Những đề nghị cải cách bị Nhà Nguyễn
khước từ.
2. Thực dân Pháp chiếm Bắc Kì lần thứ
nhât (1873)
- Sau khi thiết lập bộ máy cai trị ở Nam Kì.
Pháp ráo riết chuẩn bị cho việc đánh chiếm Bắc
Kì.
- Pháp dựng nên vụ Đuyquy ở Hà Nội. Lấy cớ
giải quyết “vụ Đuy quy”, 1873, Pháp đưa quân
đánh Hà Nội (20/11/1873) và sau đó chiếm các
tỉnh đồng bằng Bắc Kì (23/11  12/12/1873)
3.Phong trào kháng chiến ở Bắc Kì trong
những năm 1873 -1874
- Khi Pháp đánh thành Hà Nội, 100 binh sĩ đã
chiến đấu đến người cuối cùng tại ô Quan
Chưởng.
- Tổng đốc Nguyễn Tri Phương đã dũng cảm
chiến đấu và hy sinh.

- Nhân dân chủ động kháng chiến ở Hưng
Yên, Nam Định, Thái Bình.
- Ngày 21/12/1873, quân ta giành thắng lợi ở
trận Cầu Giấy, tướng Gácniê tử trận. Thực dân
Pháp hoang mang lo sợ và tìm cách thương
lượng với triều đình Huế.
- Hiệp ước Giáp Tuất (15/3/1874) được kí,
Pháp rút khỏi Bắc Kì nhưng triều đình lại dâng
toàn bộ sáu tỉnh Nam Kì cho Pháp.

II. THỰC DÂN PHÁP TIẾN ĐÁNH
BẮC KÌ LẦN THỨ HAI. CUỘC
KHÁNG CHIẾN Ở BẮC KÌ VÀ
TRUNG KỲ TRONG NHỮNG NĂM
1882-1884
1. Quân Pháp đánh chiếm Hà Nội và các


-Pháp lợi dụng các điều khoản của Hiệp
ước 1874 để lấy cớ keo qn ra Bắc (GV
nhắc lại một số điều khoản có trong Hiệp
ước)
- GV gợi cho học sinh thấy được tinh thân
hy sinh anh dũng của Hồng Diệu, một vị
tướng tài hết lòng trung kiên với dân tộc, vì
dân tộc.

tỉnh Bắc Kì lần thứ hai (1882 -1884)
a.Bới cảnh lịch sử:
+ Trong khoảng gần 10 năm sau Hiệp ước

Giáp Tuất, chủ quyền của dân tộc bị vi phạm
nghiêm trọng, đất đai bị mất, nội trị, ngoại giao
bị lệ thuộc.
- Nền kinh tế TBCN ở Pháp ngày càng phát
triển, giới cầm quyền Pháp thống nhất đường
lối mở rộng xâm lược thuộc địa.
- GV: Nhân dân Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì
- 1882, Pháp quyết định đánh ra Bắc Kì lần II.
đã đứng lên chống Pháp như thế nào trong
b.Diễn biến
lẩn 2?
- 1882, vịn cớ triều đình Huế vi phạm Hiệp
- GV:Trận Cầu Gíây lần thứ hai đã diễn ra ước Giáp Tuất, qn Pháp kéo ra Bắc.
như thế nào?
- 3/4/1882, chúng bất ngờ đổ bộ lên Hà Nội.
- 25/4/1882, qn Pháp đánh chiếm thành Hà
* Chiến thắng Cầu Giấy đã thể hiện quyết Nội.
tâm đánh giặc của nhân dân ta, nhưng triều
- 3/1883, Pháp chiếm Hòn Gai, Quảng n,
đình Huế vẫn ni ảo tưởng thu hồi Hà Nội Nam Định.
bằng con đường thương thuyết. Pháp lại lợi
dụng để đẩy mạnh chiến tranh, dùng vũ lực
2.Nhân dân Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì
buộc triều đình Huế đầu hàng.
kháng chiến.
- Tại Hà Nội, quan qn triều đình do Hòang
Diệu chỉ huy đã chiến đấu anh dũng bảo vệ
* Hoạt động 3: cả lớp và cá nhân
thành. Khi thành mất, ơng tuẫn tiết theo thành.
- Qn dân các tỉnh quanh Hà Nội tích cực

- GV.Miêu tả vò trí cửa biển chuẩn bị chống giặc.
- Tại các tỉnh đồng bằng (Nam Định, Thái
Thuận An và nêu rõ: Đây là
cửa ngõ quan trọng vào kinh Bình) nhiều trung tâm kháng chiến xuất hiện.
- 19/5/1883, qn dân ta chiến thắng trận Cầu
đô Huế, có vò trí chiến lược
Giấy
lần hai, Rivie tử trận.
hết sức lợi hại.Mất Thuận An
-> Chiến thằng Cầu Gíây lần hai đã thể hiện
coi như là mất Huế.
rõ quyết tâm tiêu diệt giặc Pháp của nhân dân
- GV:Vì sao đến năm 1883, thực ta.
dân Pháp quyết đònh tiến
đánh Thuận An?
III. THỰC DÂN PHÁP TẤN CƠNG
+Sau khi Ri-vi –e chết đẩy CỬA BIỂN THUẬN AN.HIỆP ƯỚC
mạnh kế hoạch xâm lước
1883 VÀ HIỆP ƯỚC 1884
Việt Nam.
1. Qn Pháp tấn cơng cửa biển Thuận An.
+Vua Tự Đức qua đời ,triều
- Thuận An có vị trí quan trọng, lợi dụng cơ
Nguyễn bò khủng hoảng trầm
hội Vua Tự Đức vừa qua đời (17/7/1883), thực
trọng.
dân Pháp quyết định tấn cơng Huế, buộc nhà
->Cuộc chiến đấu của quân Nguyễn đầu hàng.
ta ở của Thuận An diễn ra
- Ngày 18/8/1883, Pháp tấn cơng Thuận An.

quyết liệt, nhiều người đã
- Qn triều đình chiến đấu quyết liệt, nhưng
anh dũng hy sinh trong chiến cuối cùng qn Pháp vẫn chiếm được các pháo
đấu( Lê Só ,Lê Chuẩn…)
đài, kinh đơ Huế bị uy hiếp trực tiếp.


- GV:Hiệp ước Hácmăng
(1883)
và
Hiệp
ước
Patơnốp(1884) , được kí trong
hoàn cảnh nào?Nội dung
của Hiệp ước Hácmăng.?
Nội dung:
-Việt Nam đặt dưới sự “bảo
hộ “của Pháp
-Nam Kì là xứ thuộc đòa từ
năm 1874 nay được mở rộng
đến hết tỉnh BìnhThuận,Bắc
Kì là đất bảo hộ,Trung Kì giao
cho triều đình quản lí.
-Mọi việc giao thiệp của Việt
Nam với nước ngoài đều do
Pháp nắm giữ.

2.Hai bản hiệp ước 1883 và 1884.Nhà nước
phong kiến Nguyễn đầu hàng.
- Ngày 25/8/1883, triều đình Huế kí với Pháp

Hiệp ước Hácmăng, Việt Nam bị chia làm ba
“kì”, trong đó Trung Kì (từ Quảng Bình 
Khánh Hòa) được giao cho triều đình Huế quản
lý.
- Ngày 6/6/1884, Pháp lại thay Hiệp ước
Hácmăng bằng Hiệp ước Patơnốt, nội dung
khơng khác mấy, chỉ thay địa giới Trung Kì mở
rộng ra đến Thanh Hóa và vào đến Bình Thuận
(xoa dịu dư luận và mua chuộc quan lại)
 Từ đây Việt Nam bị đặt dưới sự “bảo hộ”
của Pháp, dần dần biến thành một nước thuộc
địa nửa phong kiến.

- GV cần nhấn mạnh: Hiệp
ước Hácmăng và Patơnốt
đã đánh dấu sự đầu hàng
của Nhà nước phong kiến
Việt Nam với tư cách đứng
đầu một quốc gia độc lập.
4. Củng cố:
- Tình hình nước tasau năm 1867 có gì đáng chú ý?
- Pháp dựa vào dun cớ nào để tiến hành đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất (1873)
- Chiến thắng Cầu Giấy lần 1 đã có ý nghĩa như thế nào?
- Vì sao Pháp tiến hành đánh chiến Bắc Kì lần 2.?Trận Cầu Giấy lần 2 đã diễn ra như thế nào?
5. Dặn dò: Trả lời câu hỏi trong SGK ,đọc trước bài mới.