Giáo án Lịch sử 12 bài 5: Các nước châu Phi và Mĩ Latinh

Giáo án môn Lịch sử lớp 12
BÀI 5: CÁC NƯỚC CHÂU PHI VÀ MĨ LA TINH

I. Mục tiêu
Học xong bài này, hoc sinh cần:
1. Kiến thức
- Khái quát được các giai đoạn đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc của nhân
dân Châu Phi và khu vực Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
- Nêu được những nét chính về tình hình phát triển kinh tế, xã hội của các nước
châu Phi và khu vực Mĩ Latinh sau khi giành được độc lập (những thành tựu, khó khăn
trong quá trình xây dựng và phát triển).
2. Kĩ năng
- Rèn luyện cho HS kĩ năng tổng hợp, khái quát, phân tích, so sánh các sự kiện
lịch sử
- Biết sử dụng bản đồ lịch sử và chọn lọc những tư liệu, tranh ảnh cần thiết phục
vụ cho bài giảng
3.Tư tưởng, thái độ
- Bồi dưỡng cho HS tinh thần đoàn kết quốc tế, ủng hộ phong trào đấu tranh của
nhân dân châu Phi và Mĩ latinh chống chủ nghĩa thực dân
- Biết chia sẻ những khó khăn mà nhân dân Châu Phi và Mĩ la tinh đang phải đối
mặt.
II. Gợi ý tiến trình và phương pháp tổ chức dạy học
1. Ổn định lớp học
2. Kiểm tra bài cũ
GV có thể sử dụng câu hỏi sau:


1. Hãy so sánh các giai đoạn phát triển của lịch sử Lào và Campuchia ?
2. Trình bày về sự thành lập và hoạt động của tổ chức ASEAN
4. Cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân Ấn Độ (1946 – 1950) và những
thành tựu của nhân dân Ấn Độ trong công cuộc xây dựng đất nước.

3. Bài mới

Chuẩn kiến thức

Hoạt động dạy – học của thầy, trò

(Kiến thức cần đạt)
I. Các nước Châu Phi

Hoạt động 1: GV sử dụng lược đồ giới
thiệu về Châu Phi: Đây là châu lục lớn
1. Khái quát về cuộc đấu tranh giành
thứ ba thế giớii, gồm 54 quốc gia, diện
độc lập của nhân dân châu Phi
tích khoảng 30,3 triệu km2, dân số 800
triệu người (năm 2000), rất giàu về tài
nguyên đặc biệt là kim cương.
+ Giai đoạn 1945 - 1954, phong trào
bùng nổ ở Bắc Phi, nhiều nước giành HS: Quan sát bản đồ và lắng nghe.
được độc lập: Ai Cập (1952), Tuynidi,
Hoạt động 2: GV yêu cầu HS theo dõi
Marốc, Xuđăng (1956),...
bài giảng kết hợp với đọc SGK để cùng
trao đổi, thảo luận những vấn đề sau:
+ Giai đoạn 1954 – 1960, phong trào lan - Phong trào đấu tranh giành độc lập ở
rộng khắp châu Phi. Năm 1960 có 17 châu Phi mở đầu ở đâu?
nước giành độc lập, được gọi là “Năm
- Chiến thắng Điện Biên Phủ của nhân
Châu Phi”.
dân Việt Nam ảnh hưởng đến phong trào

cách mạng ở châu Phi như thế nào?
+ Giai đoạn 1960 - 1975, hai nước cộng - Vì sao năm 1960 lại được gọi là “Năm
hòa Môdămbich và Ăngola tuyên bố độc châu Phi”?
lập, đánh dấu sự sụp đổ về cơ bản của hệ
- Chế độ phân biệt chủng tộc Apacthai là
thống chủ nghĩa thực dân cũ ở châu Phi.
gì? Kết quả cuộc đấu tranh đòi lật đổ


chế độ phân biệt Apácthai ở Nam Phi ?
+ Giai đoạn 1975 – những năm 90:
Phong trào chống chế độ phân biệt
chủng tộc Apacthai ở Nam Phi giành
thắng lợi. Tháng 4/1994, N.Manđêla trở
thành Tổng thống người da đen đầu tiên
của Cộng hoà Nam Phi.

HS: Tìm hiểu SGK để trao đổi và trả lời

2.Tình hình phát triển kinh tế xã hội

Hoạt động:

GV: Nhận xét, trình bày bổ sung, kết
hợp sử dụng một số hình ảnh (N.
Manđêla) để chốt ý.
HS: Theo dõi và ghi vở

- Phần này GV hướng dẫn HS tìm hiểu
SGK, dựa vào số liệu đã cho để phân

tích, đánh giá và nêu ra quan điểm của
- Sau khi giành độc lập các nước châu mình, chủ yếu là về những khó khăn của
Phi bước vào thời kì xây dựng đất nước châu Phi hiện nay.
và phát triển kinh tế xã hội.
- Nếu có điều kiện, GV nên tìm kiếm và
khai thác bức ảnh "Kền kền chờ đợi
(nguồn đã dẫn) nói về nạn đói ở châu
Phi. Nội dung của bức ảnh sẽ khắc họa
- Tuy đã đạt được một số thành tựu ban cho HS về nạn đói kinh niên ở châu Phi.
đầu, nhưng châu Phi vẫn là châu lục Trong bức ảnh, một em bé gầy còm, ốm
yếu đang bò bò trên đường tìm nơi phân
nghèo nhất thế giới.
phát lương thực của Tổ chức Liên hợp
quốc (cách em bé khoảng 1km). Đằng
sau em là một con kền kền to lớn đi theo,
đợi em bé kiệt sức, bị chết thì ăn thịt.
- Nhiều nước châu Phi luôn trong tình
trạng lạc hậu, không ổn định, xung đột - GV có thể cung cấp thêm một số thông
sắc tộc, tôn giáo, đảo chính xảy ra liên tin cho HS: Từ năm 1952 đến 1985, châu
miên. Bệnh tật, nghèo đói, mù chữ, nợ Phi có 241 lần đảo chính quân sự. Từ
nần chồng chất là những thách thức rất 1987 đến 1997 đã xảy ra 14 cuộc xung
đột và nội chiến, điển hình nhất là nội
lớn của Châu Phi hiện nay.
chiến ở Ruanđa giữa hai bộ tộc Hutu và
Tuxi. Châu Phi có 29/43 quốc gia nghèo
nhất thế giới. 150 triệu người đói ăn


thường xuyên
- Với sự giúp đỡ của các tổ chức quốc tế

và hoạt động của Liên minh châu Phi,
các nước châu Phi đang khắc phục khó
khăn và trên đường phát triển.
II. Các nước Mĩ la tinh

Hoạt động 1:

1. Vài nét về quá trình giành và bảo vệ GV dùng Lược đồ khu vực Mĩ latinh sau
độc lập
chiến tranh thế giới thứ hai, giới thiệu
cho HS những nét khái quát nhất về khu
vực: Hiện nay Mĩ latinh gồm có 33 nước,
2
- Sau chiến tranh thế giới thứ hai, dựa diện tích 20,5 triệu km , dân số 517 triệu
vào ưu thế về kinh tế, quân sự, Mĩ đã người (năm 2000), rất giàu nông - lâm sản
biến khu vực Mĩ Latinh thành “sân sau” và khoáng sản.
để xây dựng các chế độ độc tài thân Mĩ.

HS: Quan sát và lắng nghe
Hoạt động 2:

- Cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài
GV thông báo cho HS biết về Chính sách
thân Mĩ diễn ra ở nhiều nước, tiêu biểu là
láng giềng thân thiện của Mĩ: Năm 1933,
thắng lợi của cách mạng Cu ba:
tổng thống Rudơven đưa ra “Chính sách
láng giềng thân thiện”, mở đầu thời kì
thực hiện chủ nghĩa thực dân mới của Mĩ
+ Tháng 3/1952, Mĩ thiết lập chế độ độc

ở các nước Mĩ Latinh. Với chính sách
tài Batixta ở Cuba. Nhân dân Cuba đã
này, Mĩ đã ngăn chặn được sự xâm lược
đứng lên lật đổ chế đổ chế độ độc tài
của phe phát xít và đẩy lùi được địa vị ưu
Batixta, mở đầu là cuộc tấn công vào trại
thế của Anh ở khu vực này. Kể từ sau
lính Môncađa (267/1953) dưới sự lãnh
chiến tranh thể giới thứ 2, Mĩ biến khu
đạo của Phiđen Caxtơrô.
vực này trở thành sân sau của Mĩ. Tiếp
+ Ngày 1/1 /1959, chế độ Batixta bị sụp đó, GV hướng dẫn HS tìm hiểu về những
đổ, nước Cộng hoà Cuba ra đời, do giai đoạn quan trọng của cuộc cách mạng
của nhân dân Cuba.
Phiđen Caxtơrô làm Chủ tịch.
HS: Tìm hiểu SGK, trao đổi và thảo luận


- Từ thập kỉ 60 – 70, phong trào cách
mạng ở Mĩ Latinh phát triển mạnh, điển
hình là ở Panama, vùng biển Caribê. Năm
1983, vùng Caribê có 13 nước giành
được độc lập. Mĩ Latinh trở thành “Lục
địa bùng cháy ”, nhiều nước đã giành
thắng lợi : Vênêxuêla, Côlômbia, Pêru,
Nicaragoa, Chilê,....

GV: Nhận xét, trìn bày bổ sung và chốt ý.
Ở đây, để cụ thể hóa về phát triển cách
mạng ở Cuba, GV kết hợp sử dụng một số

kênh hình (lược đồ các nước Mĩ Latinh
giúp HS xác định lãnh thổ Cuba, chân
dung Phi đen Caxtơrô).
HS: Theo dõi và ghi bài

Hoạt động: Phần này GV hướng dẫn HS
tìm hiểu SGK, dựa vào số liệu đã cho để
2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội
phân tích, đánh giá và nêu ra quan điểm
của mình, chủ yếu là về những khó khăn
của các nước khu vực Mĩ Latinh hiện nay.
GV có thể nêu một số câu hỏi:
- Sau khi khôi phục nền độc lậ, các nước
Mĩ Latinh đẩy mạnh xây dựng, phát triển Sau khi cách mạng thắng lợi, cách mạng
kinh tế - xã hội, đạt nhiều thành tựu:
Mĩ Laitinh đã xây dựng và phát triển kinh
tế-xã hội như thế nào? Những thành tựu
và khó khăn của các nước Mĩ Latinh?
+ Baraxin, Áchentina và Mêhicô trở nước
HS: Tìm hiểu SGK để thảo luận và trả lời
công nghiệp mới (NICs)
GV: Nhận xét, trình bày bổ sung, chốt ý
+ Ở Cuba tiến hành cải cách dân chủ, xây
dựng đất nước theo con đường CNXH.
- Về thành tựu của đất nước Cuba, GV
cần cho HS thấy những thành tựu quan
trọng về y tế, giáo dục mà lại đang bị bao
vây cấm vận.
- Từ thập niên 80, các nước Mĩ Latinh
gặp nhiều khó khăn: kinh tế suy thoái,

lạm phát tăng nhanh, khủng hoảng trầm
trọng, nợ nước ngoài chồng chất.

- Về giai đoạn phục hồi của nền kinh tế
Mĩ Latinh từ thập niên 90, GV khẳng
định: Mặc dù đã có nhiều khởi sắc nhưng
nền kinh tế còn rất nhiều thách thức, khó
khăn: lạm phát 4 con số giảm xuống dưới
30%/năm. Một số nước lạm phát còn rất


- Đến thập kỉ 90 kinh tế Mĩ Latinh có
những bước khởi sắc, nhưng còn gặp
không ít khó khăn, nhất là mâu thuẫn xã
hội và quốc nạn tham nhũng..

thấp như Mê hicô là 4l,4%, Bôlivia là
4,45, Chilê 4,6% .

III.Củng cố, dặn dò
1. Củng cố
GV tổ chức cho HS tự củng cố kiến thức ngay trên lớp thông qua câu hỏi:
- Hãy nêu những thành quả chính trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân
châu Phi sau Chiến tranh thế giới thứ hai ?
- Những nét chủ yếu về quá trình đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc của
các nước Mĩ Latinh và cách mạng Cuba?
2. Bài tập về nhà
- Lập bảng thống kê về phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Châu Phi từ sau
Chiến tranh thế giới thứ hai
- Sưu tầm tài liệu tranh ảnh về cách mạng Cuba

- Đọc trước bài số 6, tìm hiểu nội dung và hệ thống kênh hình