KẾT QUẢ NGHIÊN cứu tác DỤNG hạ GLUCOSE máu của VIÊN TIỂU ĐƯỜNGTĐ01 TRÊN mô HÌNH đái THÁO ĐƯỜNG DẠNG TYP 2 THỰC NGHIỆM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
Bộ môn Dược lý

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG
HẠ GLUCOSE MÁU CỦA VIÊN TIỂU ĐƯỜNG
TĐ01 TRÊN MÔ HÌNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
DẠNG TYP 2 THỰC NGHIỆM

1


1. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1.1. Đối tượng nghiên cứu:
1.1.1. Thuốc và các hoá chất nghiên cứu:
1.1.1.1. Thuốc nghiên cứu:
Viên tiểu đường TĐ01
Dạng viên nang TDD01, được sản xuất tại công ty cổ phần Sao Thái Dương
đạt tiêu chuẩn cơ sở. (Có phụ lục riêng và thành phần và qui trình bào chế)
Liều lâm sàng dự kiếndùng trên người: 6 viên/ngày
1.1.1.2. Hoá chất và dụng cụ nghiên cứu:
- Streptozotocin lọ 1g của hãng Sigma-Aldrich, Singapore
- Diamicron (gliclazid) viên nén 30mg do hãng Servier (France) sản xuất.
- Máy thử đường huyết On Call EZII của hãng ACON Biotech, Mỹ
- Kit định lượng glucose On Call Plus của hãng ACON Biotech, Mỹ
- Bộ kit đo triglycerid, HDL-C, cholesterol huyết thanh của hãng
DIALAB GmbH (Áo)
- Máy sinh hóa bán tự động XC-55 của hãng Chemistry Analyzer
(China)
- Dung dịch đệm Citrat pH 4.5
- Các hoá chất xét nghiệm và làm tiêu bản mô bệnh học.
1.1.2. Động vật thực nghiệm:

Chuột nhắt trắng, cả hai giới, chủng Swiss, khoẻ mạnh trọng lượng trung
bình 28 ± 2g do Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cung cấp. Chuột được nuôi
trong điều kiện phòng thí nghiệm 7 ngày trước khi tiến hành nghiên cứu.
1.2. Phương pháp nghiên cứu [1],[2],[3],[4]
Nghiên cứu gồm có 2 giai đoạn: Gây mô hình ĐTĐ typ 2 và đánh giá tác
dụng của thuốc chứng và thuốc thử trên mô hình ĐTĐ typ 2.
* Gây mô hình ĐTĐ typ 2: Theo phương pháp của Fabiola và
Srinivasan[1],[2].

2


Bảng 1.1. Chế độ ăn NFD và HFD tính trên 100g thức ăn.

Protein
Chất béo no
Carbonhydrat
Tổng (gam)
Năng lượng

Chế độ ăn bình thường

Chế độ ăn giàu chất béo

(%) (NFD)
28,05
12,14
59,81
100

(%)* (HFD)
18,23
42,89
38,88
100

467,5

614,5

(kcal)
*Siro fructose 55% (Daesang Corporation) được trộn thêm trong thức
ăn của chuột nhắt có chế độ ăn HFD.
Chuột được chia làm 2 nhóm. Tất cả chuột ở 2 nhóm được lấy máu đuôi,
định lượng glucose máu lần 1 khi bắt đầu tham gia nghiên cứu (nhịn đói qua
đêm). Chuột ở nhóm 1 được nuôi bằng chế độ ăn NFD (normal fat diet),
chuột ở nhóm 2 được nuôi bằng chế độ HFD (high fat diet) trong 8 tuần liên
tục. Sau 8 tuần, tất cả chuột được lấy máu đuôi, định lượng glucose máu lần 2
(nhịn đói qua đêm).
Tiêm STZ liều 100mg/kg cho các chuột ở nhóm 2, riêng chuột ở nhóm 1
được tiêm dung dịch đệm citrat pH 4.5 là dung môi pha STZ. 72 giờ sau tiêm
STZvà dung dịch đệm, định lượng glucose máu lần 3, chọn các chuột ở nhóm
tiêm STZ bị đái tháo đường (có mức glucose lúc đói trên 10 mmol/l) để tham
gia nghiên cứu.
* Đánh giá tác dụng hạ glucose máu của thuốc chứng và thuốc thử:
Chuột ở nhóm 1 được đưa vào lô 1 (lô chứng sinh học). Các chuột đạt
tiêu chuẩn đái tháo đường ở nhóm 2 được chia thành 4 lô. Các lô thí nghiệm
cụ thể như sau:
Lô 1 (n=10): Chứng sinh học, uống nước cất
Lô 2 (n=10): Mô hình, uống nước cất

Lô 3 (n=10): Uống gliclazid liều 80 mg/kg

3


Lô 4 (n=10): Uống Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44viên/kg/ngày (liều dự
kiến lâm sàng, tương đương liều dùng trên người với hệ số quy đổi trên chuột
nhắt là 12)
Lô 5 (n=10): uống Viên tiểu đường TĐ01 liều 4,32 viên/kg/kg/ngày (gấp
3 lần liều dùng dự kiến trên lâm sàng).
- Tiến hành:
Chuột lô 1 và 2 được uống nước cất liên tục trong 2 tuần.
Chuột lô 3 đến 5 uống thuốc chứng và thuốc thử liên tục trong 2 tuần.
Chuột được nhịn ăn qua đêm, lấy máu toàn phần từ đuôi chuột, tiến hành
định lượng glucose máu tại các thời điểm t o (chưa uống thuốc), t1(sau 1 tuần
uống thuốc), t2 (sau 2 tuần uống thuốc), và lấy máu động mạch cảnh để định
lượng chỉ số lipid máu tại thời điểm t 2 (sau 2 tuần uống thuốc), đồng thời mổ
chuột lấy gan, tụy để đánh giá cân nặng, quan sát đại thể, làm tiêu bản cấu
trúc vi thể 30% số chuột ở mỗi lô.
Các xét nghiệm vi thể được thực hiện tại Trung tâm Nghiên cứu và phát
hiện sớm ung thư (do PGS.TS. Lê Đình Roanh đọc kết quả vi thể).
XN

XN

XN

to

t1

t2

0

1

2

Tuần

Uốngdung môi và thuốc thử tương ứng

Hình 1.1. Sơ đồ nghiên cứu tác dụng hạ glucose máu
của Viên tiểu đường TĐ01 trên chuột nhắt ĐTĐ typ 2
1.3. Địa điểm nghiên cứu: Bộ môn Dược lý – Trường Đại học Y Hà Nội
1.4. Xử lý số liệu: Số liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel.
Các số liệu nghiên cứu được xử lý thống kê theo phương pháp t-test
Student, test trước – sau.
Số liệu được biểu diễn dưới dạng: ± SD. Sự khác biệt có ý nghĩa khi p <
0,05.
4


2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 2.1. Sự thay đổi trọng lượng chuột tại các thời điểm nghiên cứu

Thời gian

Trọng lượng (g)

Lô chứng sinh học

Lô ăn béo

Trước nghiên cứu

28,5± 1,22

29,48± 2,38

Sau 4 tuần

35,25 ± 2,78***

33,10 ± 3,75***

% tăng

↑23,7

↑12,3

Sau 6 tuần

38,50 ± 2,93***

43,11 ± 4,89***

% tăng

↑35,1

↑46,2

Sau 8 tuần

39,65 ± 2,61***

46,71 ± 4,41***

% tăng

↑39,1

↑58,4

p so với lô
1
> 0,05
>0,05
< 0,05
<0,05

***: p < 0,001: So sánh với thời điểm trước nghiên cứu
Nhận xét:
- Sau 4 tuần, 6 tuần và 8 tuần, trọng lượng của các lô đều tăng rõ rệt so
với trước nghiên cứu, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,001.
- Sau 4 tuần, trọng lượng chuột của lô ăn chế độ béo (chế độ ăn 40%
năng lượng là lipid + 55% fructose) không tăng so với lô chứng, sự khác biệt
giữa 2 lô không có ý nghĩa thống kê (p>0,05).

- Mức tăng cân nặng sau 6 tuần và sau 8 tuần của lô ăn chế độ béo đều
tăng so với lô chứng ở cùng thời điểm, sự khác biệt giữa 2 lô có ý nghĩa thống
kê với p<0,05.

5


Bảng 2.2. Sự biến đổi nồng độ glucose máu của chuột sau 8 tuần
ăn thức ăn giàu chất béo
Glucose máu (mmol/l)
Thời gian

(X ± SD)
Lô 1 (Chứng sinh
học)

Trước nghiên
cứu
Sau 8 tuần
Sau tiêm STZ
72h
% tăng so với
trước tiêm STZ

P so
với lô 1

Lô 2 (Mô hình)

5,85 ± 0,54

5,90± 0,89

> 0,05

5,28± 0,72

5,79 ± 1,00
16,65 ± 5,59***

> 0,05

5,42± 0,94
↑2,7

(∆∆∆)

< 0,001

187,6

***: p < 0,001: p so với trước nghiên cứu
(∆∆∆)

: p < 0,001: p so với thời điểm sau 8 tuần

Nhận xét:
- Nồng độ glucose máu ở tất cả các thời điểm nghiên cứu của chuột ở lô
1 thay đổi không có sự khác biệt.
- Sau khi ăn thức ăn giàu chất béo 8 tuần, nồng độ glucose máu của

chuột ở lô 2 chưa có sự khác biệt so với nồng độ glucose máu của chuột nhóm
chứng (p>0,05).
- Sau tiêm STZ 72 giờ, nồng độ glucose máu ở lô 2 đã tăng cao rõ rệt so
với lô chứng (p < 0,001) và so với thời điểm trước khi tiêm STZ (p<0,001)

6


Bảng 2.3. Ảnh hưởng của Viên tiểu đường TĐ01 lên nồng độ glucose
máucủa chuột nhắt trắng ĐTĐ typ 2 sau 2 tuần uống thuốc

Lô 1: Chứng sinh học

Nồng độ glucose máu mmol/l (X ± SD)
To
T1
Tc
5,42 ± 0,94
5,04 ± 0,78
5,41 ± 0,65

Nước cất
Lô 2: Chuột ĐTĐ

16,86 ± 4,17

17,21 ± 2,96

19,03 ± 2,87

p2-1 < 0,001

p2-1 < 0,001

p2-1 < 0,001

2,1

12,9

Lô chuột

Nước cất
% thay đổi so với T0
Lô 3: Chuột ĐTĐ

17,40 ± 5,92

16,56 ± 4,63

12,74 ± 4,29

Gliclazid liều 80mg/kg

p3-1 < 0,001

p3-2 > 0,05

p3-2 < 0,01

% giảm so với T0

↓4,8

↓26,8

% giảm so với mô hình

↓3,8

↓33,1

17,34 ± 5,62

16,48 ± 4,26

13,34 ± 4,72

p4-1 < 0,001

p4-2 > 0,05

p4-2 < 0,01

liều 1,44 viên/kg/ngày

p4-3> 0,05

p4-3> 0,05

% giảm so với T0

↓10,0

↓27,3

% giảm so với mô hình

↓4,2

↓29,9

16,66 ± 4,78

17,72 ± 5,13

9,16 ± 3,32

p5-1 < 0,001

p5-2 > 0,05

p5-2 < 0,001

p5-3> 0,05

p5-3 > 0,05

p5-4 > 0,05

p5-4 < 0,05

↑11,4

↓42,4

↑3,0

↓51,9

Lô 4: Chuột ĐTĐ
Viên tiểu đường TĐ01

Lô 5: Chuột ĐTĐ
Viên tiểu đường TĐ01
liều 4,32 mg/kg/ngày

% thay đổi so với T0
% thay đổi so với
mô hình
Kết quả cho thấy:

7


- Gliclazid 80mg/kg/ngày ở thời điểm sau 1 tuần uống thuốc có xu
hướng làm giảm nồng độ glucose máu so với lô mô hình nhưng sự khác biệt
chưa có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Ở thời điểm sau 2 tuần, gliclazid làm
giảm nồng độ glucose máu so với lô mô hình, sự khác biệt có ý nghĩa thống
kê với p<0,01

- Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44 viên/kg/ngày có xu hướng giàm nồng
độ glucose máu so với lô mô hình ở thời điểm sau 1 tuần uống thuốc nhưng
sự khác biệt chưa có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Đến sau 2 tuần, thuốc làm
giảm rõ rệt chỉ số này so với lô mô hình, với p < 0,01. Tác dụng này tương
đương với gliclazid liều 80 mg/kg/ngày.
- Viên tiểu đường TĐ01 liều 4,32 viên/kg/ngàychưa thể hiện được tác
dụng làm giảm nồng độ glucose máu so với lô mô hình ở thời điểm sau 1 tuần
uống thuốc (p > 0,05). Tuy nhiên, đến sau 2 tuần nghiên cứu, thuốc ở liều
4,32 viên/kg/ngày cho thấy rõ khả năng làm giảm nồng độ glucose máu so với
lô mô hình (p < 0,001). Tác dụng này có xu hướng mạnh hơn gliclazid
80mg/kg với nồng độ glucose máu sau 2 tuần giảm lần lượt là 51,9 % và
33,1% so với lô mô hình, tuy nhiên sự khác biệt chưa có ý nghĩa thống kê (p
> 0,05). Tác dụng này còn mạnh hơn gần 2 lần so với lô Viên tiểu đường
TĐ01 liều 1,44 viên/kg/ngày (p < 0,05).

Bảng 2.4. Ảnh hưởng của Viên tiểu đường TĐ01 lên nồng độlipid máu
của chuột nhắt trắng đái tháo đường typ 2 sau 2 tuần uống thuốc
8


Nồng độ lipid máu
mmol/l (X ± SD)
TG
HDL-C

Lô chuột
TC

LDL-C

Lô 1: Chuột bình
2,68 ±
thường
1,18± 0,27 1,44± 0,37 0,70± 0,24
0,49
Nước cất
Lô 2: Chuột ĐTĐ
3,80± 0,50 1,75± 0,60 1,62± 0,20 1,38± 0,44
Nước cất
***
*
***
Lô 3: Chuột ĐTĐ
3,72 ±
1,38 ±
1,80 ±
1,20 ± 0,15
Gliclazid liều 80mg/kg
0,56
0,46
0,49
***
***
p so lô mô hình
p > 0,05
p < 0,05
p > 0,05
p > 0,05
Lô 4: Chuột ĐTĐ
3,44 ±

1,96 ±
0,99 ±
1,08 ± 0,15
Viên tiểu đường TĐ01
0,45
0,33
0,34
liều 1,44viên/kg/ngày
**
**
*
p so lô mô hình
p > 0,05
p < 0,01
p < 0,05
p < 0,05
Lô 5: Chuột ĐTĐ
3,55 ±
2,12 ±
0,94 ±
1,07 ± 0,12
Viên tiểu đường TĐ01
0,57
0,38
0,33
liều 4,32viên/kg/ngày
**
***
p so lô mô hình
p > 0,05

p < 0,01
p< 0,01
p < 0,05
P so liều thấp
p > 0,05
p > 0,05
p > 0,05
p > 0,05
*: p < 0,05: p so với lô chứng
**: p < 0,01: p so với lô chứng
***: p < 0,001: p so với lô chứng

Nhận xét:
- Sau 8 tuần, nồng độ cholesterol máu toàn phần, triglycerid và LDL-C
của chuột ở các lô có chế độ ăn giàu lipid tăng cao rõ so với lô chứng (p <
0,001 và p < 0,05).
- Gliclazid liều 80mg/kg/ngày uống liên tục trong 2 tuần có tác dụng làm
giảm nồng độ triglycerid so với lô mô hình (p < 0,05) nhưngkhông có tác
dụng điều chỉnh sự rối loạn nồng độ cholesterol toàn phần, LDL-C và HDL-C
so với lô mô hình (p>0,05)
- Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44viên/kg/ngày và 4,32viên/kg/ngày uống
liên tục trong 2 tuần không có tác dụng làm giảm nồng độ cholesterol toàn
phần so với lô mô hình (p > 0,05) nhưng làm tăng nồng độ HDL-C (p < 0,05)
và giảm triglycerid, LDL-C có ý nghĩa thống kê (p < 0,01 và p < 0,05).
Bảng 2.5. Trọng lượng gan của chuột ĐTĐ typ 2 sau 2 tuần uống thuốc

9


Trọng lượng

gan(g)

% tính theo
cân nặng

(X ± SD)

(X ± SD)

1,82 ± 0,21

4,43 ± 0,62

2,01 ± 0,36

5,02 ± 0,97

p> 0,05

1,98 ± 0,67

4,71 ± 1,53

p> 0,05

p > 0,05

p > 0,05

Viên tiểu đường TĐ01

liều 1,44 viên/kg/ngày
p so lô mô hình
Lô 5: Chuột ĐTĐ

1,78 ± 0,19

4,43 ± 0,59

p > 0,05

p > 0,05

Viên tiểu đường TĐ01
liều 4,32 viên/kg/ngày
p so lô mô hình
P so liều thấp
Nhận xét:

1,81 ± 0,18

4,41 ± 0,53

p > 0,05
p > 0,05

p > 0,05
p > 0,05

Lô chuột
Lô 1: Chứng sinh học (Nước

cất)
Lô 2: Chuột ĐTĐ (Nước cất)
Lô 3: Chuột ĐTĐ
(Gliclazid 80mg/kg)
p so lô mô hình
Lô 4: Chuột ĐTĐ

P so với
lô 1

p > 0,05

p> 0,05

- Trọng lượng gan tương đối (tính theo % cân nặng) ở lô mô hình có xu
hướng tăng so với lô chứng sinh học, nhưng sự khác biệt chưa có ý nghĩa
thống kê (p>0,05)
- Ở lô chuột uống gliclazid, lô uống Viên tiểu đường TĐ01 cả 2 liều,
trọng lượng gan tương đối (tính theo % cân nặng) đều thay đổi không rõ ràng
so với lô chứng sinh học (p>0,05). Gliclazid 80mg/kg và Viên tiểu đường
TĐ01ở cả 2 liều đều có xu hướng làm giảm trọng lượng gan so với lô mô
hình, tuy nhiên sự khác biệt chưa có ý nghĩa thống kê (p>0,05).

10


Bảng 2.6. Trọng lượng tụy của chuột ĐTĐ typ 2 sau 2 tuần uống thuốc

Lô chuột

Trọng

% tính theo

lượng

cân nặng

P so với

tụy(g)

(X ± SD)

lô 1

(X ± SD)
Lô 1: Chứng sinh học (Nước

0,22 ± 0,04

0,50 ± 0,09

0,20 ± 0,06

0,50 ± 0,14

p > 0,05

0,19 ± 0,04

0,45 ± 0,13

p > 0,05

p > 0,05

p > 0,05

Viên tiểu đường TĐ01

0,19 ± 0,03

0,45 ± 0,07

liều 1,44viên/kg/ngày
p so lô mô hình
Lô 5: Chuột ĐTĐ

p > 0,05

p > 0,05

Viên tiểu đường TĐ01

0,19 ± 0,04

0,47 ± 0,12

liều 4,32viên/kg/ngày

p so lô mô hình
P so liều thấp

p > 0,05
p > 0,05

p > 0,05
p > 0,05

cất)
Lô 2: Chuột ĐTĐ (Nước cất)
Lô 3: Chuột ĐTĐ
(Gliclazid 80mg/kg)
p so lô mô hình
Lô 4: Chuột ĐTĐ

p > 0,05

p > 0,05

Nhận xét:
- Trọng lượng tụy tương đối (tính theo % cân nặng) ở các lô mô hình, lô
uống gliclazid, lô uống Viên tiểu đường TĐ01 cả 2 liều không có sự khác biệt
so với lô chứng sinh học (p>0,05). Trọng lượng tụy ở lô uống gliclazid và
Viên tiểu đường TĐ01 cả 2 liều không khác biệt so với lô mô hình (p>0,05).

11


 Thay đổi mô bệnh học

Song song với so sánh trọng lượng gan và tụy của các lô chuột thực
nghiệm, tiến hành đánh giáđại thể và mô bệnh học của gan và tụy của chuột ở
các lô khác nhau.
* Về gan:
+ Đại thể:

Lô nghiên cứu
Lô chứng

Màu hồng sẫm, đồng đều về màu sắc.

(NFD + nước cất)

Mật độ mô mềm và đồng đều.

Lô mô hình
(HFD + STZ 100mg/kg)
Lô chứng dương
(HFD + STZ 100mg/kg +
gliclazid 80mg/kg)

Đại thể gan sau 2 tuần uống thuốc

Màu bạc hơn so với lô chứng sinh học,
màu sắc cũng kém đều hơn, mật độ mô
lỏng lẻo so với lô chứng sinh học.
Màu hơi bạc hơn so với lô chứng sinh
học, màu sắc cũng kém đều hơn, mật
độ mô lỏng lẻo so với lô chứng sinh

Lô trị 1 (HFD + STZ

học, nhưng chắc hơn lô mô hình.
Màu hơi bạc hơn so với lô chứng sinh

100mg/kg + Viên tiểu đường

học, màu sắc cũng kém đều hơn, mật

TĐ01 1,44 viên/kg/ngày)

độ mô không chắc so với lô chứng

Lô trị 2 (HFD + STZ

sinh học, nhưng chắc hơn lô mô hình.
Màu hơi bạc hơn so với lô chứng sinh

100mg/kg + Viên tiểu đường

học, màu sắc cũng kém đều hơn, mật

TĐ01 4,32 viên/kg/ngày)

độ mô không chắc so với lô chứng
sinh học, nhưng chắc hơn lô mô hình.

12

Hình 2.1. Hình ảnh đại thể gan chuột lô chứng

Hình 2.2. Hình ảnh đại thể gan chuột lô mô hình

13


Hình 2.3. Hình ảnh đại thể gan chuột lô uống gliclazid 80mg/kg/ngày

Hình 2.4. Hình ảnh đại thể gan chuột lô uống Viên tiểu đường TĐ01
1,44 viên/kg/ngày

14


Hình 2.5. Hình ảnh đại thể gan chuột lô uống Viên tiểu đường TĐ01
4,32 viên/kg/ngày
+ Vi thể:

Lô nghiên cứu

Vi thể gan sau 2 tuần uống thuốc

Lô chứng

100% mẫu bệnh phẩm gan bình thường: tế bào gan

(NFD + nước cất)

kích thước đều, không có ổ hoại tử viêm. Tĩnh

mạch trung tâm không xung huyết. Bào tương tế

Lô mô hình (HFD

bào bắt màu hồng mịn, nhân tế bào tròn, rõ.
- 1/3 mẫu bệnh phẩm có tình trạng thoái hóa mỡ

+ STZ 100mg/kg)

nặng: bào tương các tế bào gan có nhiều các hốc
sáng nhỏ, tế bào gan tăng kích thước
- 1/3 mẫu bệnh phẩm có tình trạng thoái hóa mỡ
vừa: bào tương tế bào gan có khá nhiều các hốc
sáng nhỏ
- 1/3 mẫu bệnh phẩm có tình trạng gan bình
thường: tế bào gan kích thước đều, bào tương bắt

Lô chứng dương

màu hồng mịn, nhân tế bào tròn, rõ.
- 2/3 mẫu bệnh phẩm có tình trạng thoái hóa mỡ

(HFD + STZ

nhẹ: bào tương các tế bào gan có ít các hốc sáng

100mg/kg +

nhỏ

gliclazid 80mg/kg)

- 1/3 mẫu bệnh phẩm bình thường: tế bào gan bình

15


thường: tế bào gan kích thước đều, bào tương bắt
Lô trị 1 (HFD +

màu hồng min, nhân tế bào tròn, rõ.
- 1/3 mẫu bệnh phẩm có tình trạng thoái hóa mỡ

STZ 100mg/kg +

nhẹ: bào tương tế bào gan có ít hốc sáng nhỏ,

Viên tiểu đường

không đều.

TĐ01 liều 1,44

- 2/3 mẫu bệnh phẩm bình thường: tế bào gan kích

viên/kg/ngày)

thước bình thường, bào tương bắt màu hồng mịn,

Lô trị 2 (HFD +

nhân tế bào hồng, rõ.
- 1/3 mẫu bệnh phẩm có tình trạng thoái hóa mỡ

STZ 100mg/kg +

nhẹ: bào tương tế bào gan có ít hốc sáng nhỏ,

Viên tiểu đường

không đều.

TĐ01 4,32

- 2/3 mẫu bệnh phẩm bình thường: tế bào gan kích

viên/kg/ngày)

thước bình thường, bào tương bắt màu hồng mịn,
nhân tế bào hồng, rõ.

1
1. Tế bào gan bình thường
Hình 2.6. Hình thái vi thể gan chuột lô chứng (chuột số 1) (HE x 400)
(HE x 400: Nhuộm Hematoxylin - Eosin, độ phóng đại 400 lần)

16


1

1. Tế bào gan thoái hóa mỡ nặng
Hình 2.7. Hình thái vi thể gan chuột lô mô hình (chuột số 11) (HE x 400)

1
1. Tế bào gan thoái hóa mỡ nhẹ
Hình 2.8. Hình thái vi thể gan chuột lô uống gliclazid 80mg/kg
(chuột số 28) (HE x 400)

17


1

1

1. Tế bào gan thoái hóa mỡ nhẹ
Hình 2.9. Hình thái vi thể gan chuột lô uống
Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44 viên/kg
(chuột số 50) (HE x 400)

1. Tế bào gan thoái hóa mỡ nhẹ
Hình 2.10. Hình thái vi thể gan chuột lô uống
Viên tiểu đường TĐ01 liều 4,32 viên/kg
(chuột số 32) (HE x 400)

18


* Về tụy:
+ Đại thể:

Lô nghiên cứu
Lô chứng
(NFD + nước cất)
Lô mô hình
(HFD + STZ 100mg/kg)
Lô chứng dương
(HFD + STZ 100mg/kg +
gliclazid 80mg/kg)
Lô trị 1(HFD + STZ
100mg/kg + Viên tiểu đường
TĐ01 1,44 viên/kg/ngày)
Lô trị 2 (HFD + STZ
100mg/kg + Viên tiểu đường
TĐ01 4,32 viên/kg/ngày

Đại thể tụy sau 2 tuần uống thuốc

Màu hồng nhạt, mật độ dai và chắc. Không xung
huyết, không thấy tổn thương đại thể
Màu hồng nhạt, mật độ dai và chắc. Không xung
huyết, không thấy tổn thương đại thể.
Màu hồng nhạt, mật độ dai và chắc. Không xung
huyết, không thấy tổn thương đại thể.
Màu hồng nhạt, mật độ dai và chắc. Không xung
huyết, không thấy tổn thương đại thể.
Màu hồng nhạt, mật độ dai và chắc. Không xung
huyết, không thấy tổn thương đại thể.

Hình 2.12. Hình ảnh tụy chuột lô chứng

Hình 2.13. Hình ảnh tụy chuột lô mô hình

19


Hình 2.14. Hình ảnh tụy chuột lô uống gliclazid 80mg/kg

Hình 2.15. Hình ảnh tụy chuột lô uống Viên tiểu đường TĐ01
liều 1,44 viên/kg/ngày

Hình 2.16. Hình ảnh tụy chuột lô uống Viên tiểu đường TĐ01
liều 4,32 viên/kg/ngày

20


+ Vi thể:

Lô nghiên cứu

Vi thể tụy sau 2 tuần uống thuốc
- 100% mẫu bệnh phẩm tụy có cấu trúc bình

Lô chứng

thường: Mật độ tiểu đảo tụy bình thường. Các tế

(NFD + nước cất)

bào tiểu đảo có hình thái và kích thước bình

thường, phân bố đều, không thấy tổn thương.

Lô mô hình (HFD +
STZ 100mg/kg)

- 100% mẫu bệnh phẩm tụy bị thoái hóa: Mật độ
tiểu đảo tụy giảm. Đảo tụy biến dạng, giảm về kích
thước, tế bào tiểu đảo tụy thoái hóa, teo lại.
- 1/3 mẫu bệnh phẩm tụy có dấu hiệu hồi phục cấu

Lô chứng dương

trúc gần như bình thường

(HFD + STZ

- 2/3 mẫu bệnh phẩm tụy có hiện tượng thoái hóa

100mg/kg + gliclazid

nhẹ các tế bào đảo tụy, tiểu đảo tụy giảm nhẹ về

80mg/kg)

kích thước, mật độ tiểu đảo ít hơn so với bình

Lô trị 1 (HFD + STZ
100mg/kg + Viên tiểu
đường TĐ01
1,44 viên/kg/ngày)

Lô trị 2 (HFD + STZ
100mg/kg + Viên tiểu
đường TĐ01
4,32 viên/kg/ngày)

thường
- 2/3 mẫu bệnh phẩm tụy có dấu hiệu hồi phục cấu
trúc gần như bình thường
- 1/3 mẫu bệnh phẩm tụy có hiện tượng thoái hóa
các tế bào đảo tụy, tiểu đảo tụy giảm nhẹ về kích
thước, mật độ tiểu đảo ít hơn so với bình thường
- 2/3 mẫu bệnh phẩm tụy có dấu hiệu hồi phục cấu
trúc gần như bình thường
- 1/3 mẫu bệnh phẩm tụy có hiện tượng thoái hóa
các tế bào đảo tụy, tiểu đảo tụy giảm nhẹ về kích
thước, mật độ tiểu đảo ít hơn so với bình thường

21


1

2

1. Tế bào đảo tụy bình thường

2. Đảo tụy kích thước bình thường

Hình 2.17. Hình thái vi thể tụy chuột lô chứng (chuột số 1) (HE x 400)
(HE x 400: Nhuộm Hematoxylin - Eosin, độ phóng đại 400 lần)

2
1
1. Tế bào đảo tụy thoái hóa

2. Đảo tụy biến dạng giảm kích thước

Hình 2.18. Hình thái vi thể tụy chuột lô mô hình
(chuột số 11) (HE x 400)

22


1

2

1. Tế bào đảo tụy thoái hóa nhẹ

2. Đảo tụy kích thước gần binh thường

Hình 2.20. Hình thái vi thể tụy chuột lô uống gliclazid 80mg/kg
(chuột số 28) (HE x 400)

1

2

1. Tế bào đảo tụy thoái hóa nhẹ 2. Đảo tụy kích thước gần như bình thường
Hình 2.21.Hình thái vi thể tụy chuột lô uống

Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44 viên/kg (chuột số 44) (HE x 400)

23


1

2

1. Tế bào đảo tụy thoái hóa nhẹ2. Đảo tụy kch thước gần như bình thường
Hình 2.22. Hình thái vi thể tụy chuột lô uống
Viên tiểu đường TĐ01 liều 4,32 viên/kg
(chuột số 32) (HE x 400)

3. NHẬN XÉT VÀ KẾT LUẬN:
- Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44 viên/kg/ngày (liều tương đương liều
lâm sàng) thể hiện rõ tác dụng hạ glucose máu trên chuột nhắt được gây mô
hình đái tháo đường dạng typ 2 khi cho uống liên tục trong 2 tuần, tác dụng
này tương đương gliclazid liều 80 mg/kg/ngày.
- Viên tiểu đường TĐ01 liều 4,32 viên/kg/ngày (liều gấp ba liều lâm
sàng) có tác dụng hạ glucose máu trên chuột nhắt gây mô hình đái tháo đường
dạng typ 2 sau 2 tuần uống thuốc liên tục. Tác dụng này mạnh hơn so với
Viên tiểu đường TĐ01 liều tương đương lâm sàng.
- Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44viên/kg/ngày và 4,32viên/kg/ngày uống
liên tục trong 2 tuầnkhông có tác dụng làm hạ nồng độ cholesterol toàn phần
so với lô mô hình nhưng làm giảm nồng độ TG, LDL-C và làm tăng nồng độ
HDL-C, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).
24

-Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44 viên/kg/ngày (liều tương đương liều
lâm sàng) và liều 4,32 viên/kg/ngày (liều gấp ba liều lâm sàng) có xu hướng
cải thiện hình ảnh đại thể và cấu trúc vi thể của gan chuột được gây mô hình
đái tháo đường dạng typ 2 khi cho uống liên tục trong 2 tuần, tuy nhiên sự
khác biệt chưa có ý nghĩa thống kê (p > 0,05)
- Viên tiểu đường TĐ01 liều 1,44 viên/kg/ngày và 4,32 viên/kg/ngày có thể
hiện tác dụng cải thiện hình ảnh đại thể và cấu trúc vi thể của tụy chuột được gây
mô hình đái tháo đường dạng typ 2 khi cho uống liên tục trong 2 tuần.

25