Vận dụng quy trình kiểm toán để hoàn thiện quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai: luận văn thạc sĩ kế toán

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
***

ĐÀO THỊ THANH THẢO

VẬN DỤNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN ĐỂ
HOÀN THIỆN QUY TRÌNH THANH TRA TẠI
BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN

Đồng Nai, Năm 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
***

ĐÀO THỊ THANH THẢO
VẬN DỤNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN ĐỂ
HOÀN THIỆN QUY TRÌNH THANH TRA TẠI
BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH ĐỒNG NAI
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS TS. TRẦN PHƯỚC

Đồng Nai, Năm 2018


LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Trường Đại học Lạc Hồng,
Khoa Sau đại học; các Thầy, Cô giáo đã giảng dạy, truyền đạt kiến thức chuyên ngành
kế toán cho bản thân tác giả trong những năm tháng qua. Đặc biệt xin được gửi lời
cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS Trần Phước, người đã trực tiếp hướng dẫn, dìu dắt, giúp
đỡ tác giả với những chỉ dẫn quý giá trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và
hoàn thành đề tài “Vận dụng quy trình kiểm toán để hoàn thiện quy trình thanh tra
tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai”.
Xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo cùng các anh, chị em đồng nghiệp
Cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tác giả thu
thập tài liệu nghiên cứu cần thiết liên quan tới đề tài.
Cuối cùng, xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã quan tâm, động viên, khuyến
khích và ủng hộ để tác giả có thể hoàn thành tốt luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn.
Đồng Nai, ngày

tháng

năm 2018

Tác giả

Đào Thị Thanh Thảo


LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan luận văn: “Vận dụng quy trình kiểm toán để hoàn thiện
quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai” là kết quả nghiên cứu của tác
giả thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Trần Phước.
Tác giả xin cam đoan luận văn này do bản thân tự nghiên cứu và thực hiện, kết
quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và là kết quả nghiên cứu của bản thân.

Đồng Nai, ngày

tháng

năm 2018

Tác giả

Đào Thị Thanh Thảo


TÓM TẮT LUẬN VĂN

Nội dung nghiên cứu của luận văn tốt nghiệp trình độ thạc sĩ với đề tài “Vận
dụng quy trình kiểm toán để hoàn thiện quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã hội
tỉnh Đồng Nai” được thực hiện theo đúng yêu cầu đào tạo sau đại học tại Trường Đại
học Lạc Hồng, chuyên ngành Kế toán.
Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận về quy trình kiểm toán và quy trình thanh
tra, so sánh việc giống và khác nhau giữa hai quy trình, việc phân tích, đánh giá thực
trạng quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai, từ đó tìm ra những
nguyên nhân tồn tại hạn chế, để đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình
thanh tra và nâng cao hiệu quả, giảm thiểu rủi ro trong quá trình thanh tra tại Bảo hiểm
xã hội tỉnh Đồng Nai.

Qua luận văn này, Tác giả hy vọng sẽ giúp cho cơ quan, cán bộ công chức làm
công tác thanh tra một số định hướng, phương pháp thực hiện trong quá trình thanh
tra, giúp công tác thanh tra đi vào trọng tâm, rút ngắn được thời gian, giảm thiểu rủi ro
và nâng cao hiệu quả cuộc thanh tra.


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
TÓM TẮT LUẬN VĂN
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC SƠ ĐỒ
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1.

Sự cần thiết của đề tài .................................................................................... 1

2.

Tổng quan các nghiên cứu trước đây ........................................................... 2

3.

Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu .................................................................... 3

4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4

5.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4

6.

Đóng góp của đề tài: ....................................................................................... 6

7.

Kết cấu luận văn: ............................................................................................ 6

Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ........................................................................................... 7
1.1.

Tổng quan về quy trình kiểm toán ............................................................... 7

1.1.1.

Khái niệm về kiểm toán ...................................................................................... 7

1.1.2.

Mục đích của hoạt động kiểm toán ..................................................................... 9

1.1.3.

Chức năng của Kiểm toán ................................................................................... 9

1.1.4.

Phương pháp kiểm toán ....................................................................................... 9

1.1.5.

Nội dung cơ bản quy trình kiểm toán ................................................................ 10

1.1.5.1. Khái niệm quy trình kiểm toán .......................................................................... 10
1.1.5.2. Nội dung quy trình kiểm toán ............................................................................ 12

1.2.

Tổng quan về quy trình thanh tra .............................................................. 15

1.2.1.

Khái niệm về thanh tra ...................................................................................... 15

1.2.2.

Mục đích của hoạt động thanh tra ..................................................................... 17

1.2.3.

Chức năng của cơ quan thanh tra nhà nước ...................................................... 18

1.2.4.

Phương pháp tiến hành thanh tra ....................................................................... 18

1.2.5.

Nội dung cơ bản của Quy trình hoạt động thanh tra ......................................... 18

1.2.5.1. Quan niệm về hoạt động thanh tra ...................................................................... 18
1.2.5.2. Các giai đoạn quy trình thanh tra: ..................................................................... 22
1.2.5.3. Nội dung quy trình thanh tra............................................................................... 23

1.3.

So sánh, phân tích quy trình kiểm toán với quy trình thanh tra ............. 29

1.3.1.

Những điểm khác nhau ..................................................................................... 29

1.3.2.

Những điểm giống nhau .................................................................................... 30

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ....................................................................................... 32
Chương 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH THANH TRA TẠI BẢO HIỂM XÃ
HỘI TỈNH ĐỒNG NAI .......................................................................................... 33
2.1.

Giới thiệu tổng quát về Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai ........................... 33

2.1.1.

Lịch sử hình thành và phát triển của Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai .............. 33

2.1.2.

Chức năng, nhiệm vụ của Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai ............................... 34

2.1.2.1. Chức năng ......................................................................................................... 34
2.1.2.2. Nhiệm vụ ........................................................................................................... 34
2.1.3.

Một số kết quả công tác nổi bật trong những năm qua ..................................... 36

2.1.4.

Cơ cấu tổ chức bộ máy của Bảo hiểm xã hội Đồng Nai ................................... 38

2.1.5.

Cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ Phòng Thanh tra - Kiểm tra Bảo hiểm xã hội

tỉnh Đồng Nai.................................................................................................................. 38
2.1.5.1. Cơ cấu tổ chức .................................................................................................. 38
2.1.5.2. Chức năng ......................................................................................................... 38
2.1.5.3. Nhiệm vụ ............................................................................................................ 40
2.1.5.4. Hoạt động thanh tra chuyên ngành về đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất
nghiệp, bảo hiểm y tế ...................................................................................................... 41

2.2.

THỰC TIỄN QUY TRÌNH THANH TRA TẠI BHXH TỈNH ĐỒNG NAI
........................................................................................................................ 43

2.2.1.

Thực trạng xây dựng định hướng chương trình thanh tra, kế hoạch thanh tra....... 43

2.2.2.

Thực tiễn tiến hành hoạt động thanh tra trực tiếp................................................. 44

2.2.2.1. Thực tiễn giai đoạn chuẩn bị tiến hành thanh tra ................................................ 45
2.2.2.2. Giai đoạn tiến hành thanh tra trực tiếp ............................................................... 45
2.2.2.3. Thực tiễn Giai đoạn kết thúc thanh tra ................................................................ 46


2.3.

Những hạn chế và nguyên nhân tồn tại của quy trình thanh tra tại Bảo

hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai ..................................................................................... 47
2.3.1.

Những tồn tại và nguyên nhân trong giai đoạn chuẩn bị thanh tra ................... 47

2.3.2.

Những tồn tại và nguyên nhân trong giai đoạn trực tiếp thanh tra.................... 48

2.3.3.

Những tồn tại và nguyên nhân trong giai đoạn kết thúc thanh tra .................... 49

2.3.4.

Một số tồn tại khác trong quy trình thủ tục thanh tra ........................................ 49

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 51
CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP VẬN DỤNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN ĐỂ
XÂY DỰNG QUY TRÌNH THANH TRA TẠI CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI
TỈNH ĐỒNG NAI ................................................................................................... 52
3.1.

Quan điểm vận dụng .................................................................................... 52

3.1.1.

Quan điểm kế thừa có chọn lọc ......................................................................... 52

3.1.2.

Quan điểm tuân thủ ........................................................................................... 53

3.1.3.

Quan điểm ứng dụng công nghệ thông tin ........................................................ 53

3.2.

Các giải pháp vận dụng quy trình kiểm toán để hoàn thiện quy trình thanh

tra tại Cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai .................................................. 53
3.2.1.

Hoàn thiện giai đoạn chuẩn bị thanh tra ............................................................ 54

3.2.1.1. Tìm hiểu đối tượng thanh tra ............................................................................ 54
3.2.1.2. Thủ tục phân tích ............................................................................................... 57
3.2.2.

Hoàn thiện giai đoạn tiến hành thanh tra........................................................... 60

3.2.3.

Hoàn thiện giai đoạn kết thúc thanh tra............................................................. 63

3.3.

Các kiến nghị hỗ trợ nhằm hoàn thiện quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã

hội tỉnh Đồng Nai .................................................................................................... 65
3.3.1.

Đối với Thanh tra Chính phủ ............................................................................ 65

3.3.2.

Đối với UBND tỉnh ........................................................................................... 67

3.3.3.

Đối với Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai ........................................................... 67

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 68
KẾT LUẬN CHUNG ............................................................................................. 69
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 72



DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: Tổng quan về quy trình kiểm toán ................................................................12
Bảng 1.2: Tổng quát về quy trình thanh tra ...................................................................23
Bảng 3.1: Bảng tìm hiểu đối tượng thanh tra ................................................................56
Bảng 3.2: Bảng tổng hợp phân tích hệ số ......................................................................60
Bảng 3.3: Nội dung tổng hợp thanh tra .........................................................................65


DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Quy trình kiểm toán .....................................................................................11
Sơ đồ 1.2: Các bước cơ bản quy trình thanh tra ............................................................22
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý tại Bảo hiểm xã hội Đồng Nai...................39
Sơ đồ 2.2.: Quy trình xây dựng kế hoạch thanh tra .......................................................43
Sơ đồ 3.1: Quy trình giai đoạn chuẩn bị thanh tra.........................................................55
Sơ đồ 3.2: Quy trình giai đoạn tiến hành thanh tra .......................................................61
Sơ đồ 3.3: Quy trình giai đoạn kết thúc thanh tra .........................................................64

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

BCTC

Báo cáo tài chính

CMKTNN

Chuẩn mực kiểm toán nhà nước

ĐKT

Đoàn kiểm toán

ĐTT

Đoàn thanh tra

ĐTTT

Đối tượng thanh tra

ĐVKT

Đơn vị được kiểm toán

KHKT

Kế hoạch kiểm toán

KHTT

Kế hoạch tiến hành thanh tra

KLTT

Kết luận thanh tra

KTNN

Kiểm toán nhà nước

KTV

Kiểm toán viên

QĐKT

Quyết định kiểm toán

QĐTT

Quyết định thanh tra

QLNN

Quản lý nhà nước

QTKT

Quy trình kiểm toán

QTTT

Quy trình thanh tra

TĐTT

Trưởng đoàn thanh tra

UBND

Ủy ban nhân dân


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Hơn 20 năm hình thành và phát triển, Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai đã có
những đóng góp quan trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế xã hội trên
địa bàn. Trong mỗi giai đoạn lịch sử, ngành Bảo hiểm xã hội luôn chủ động bám sát
mọi chủ trương, đường lối lãnh đạo của Đảng và Nhà nước để phấn đấu thực hiện
thắng lợi các nhiệm vụ chính trị được giao. Chính sách, pháp luật BHXH, BHYT,
BHTN có nội dung rộng, bao quát hầu khắp các lĩnh vực của đời sống, sức khoẻ con
người, được điều chỉnh bởi các luật BHXH, Luật BHYT, Luật BHTN… Để thực hiện
tốt chính sách pháp luật BHXH, BHYT, BHTN ngành thanh tra BHXH luôn là công
cụ hiệu quả kiểm soát việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT cũng như phát hiện
kịp thời những bất cập, hạn chế nảy sinh trong cơ chế quản lý kinh tế - xã hội, đặc biệt
là trong điều kiện xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước
ta hiện nay.
Trên cơ sở đó, ngành Thanh tra BHXH tỉnh Đồng Nai đã kịp thời tham mưu
cho lãnh đạo Đảng, Nhà nước và kiến nghị với các ngành, các cấp nhằm chấn chỉnh
hoặc sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật, qua đó hoàn thiện cơ chế quản lý trên mọi
mặt của đời sống kinh tế xã hội. Qua công tác thanh tra, kiểm tra cũng đã phát hiện và
xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH như trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT,
các hành vi tiêu cực, gian lận để hưởng chế độ, trục lợi BHXH, BHYT qua đó giúp thu
hồi tiền, tài sản về cho Nhà nước, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của tổ chức, cá
nhân và góp phần duy trì trật tự, kỷ cương xã hội.
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, tổ chức và hoạt động của thanh tra
ngành Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai nhìn chung vẫn chưa theo kịp những yêu cầu
ngày càng cao của quản lý nhà nước, chưa đáp ứng hết những đòi hỏi của Đảng, Nhà
nước và kỳ vọng của nhân dân. Hiệu lực, hiệu quả công tác của ngành trên các lĩnh
vực thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng
còn hạn chế. Thực trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân
là do thanh tra chuyên ngành BHXH còn khá mới mẽ, đội ngũ cán bộ, công chức thanh

2

tra còn thiếu tính chuyên nghiệp, trách nhiệm và bản lĩnh nghề nghiệp; nguồn lực vật
chất, kỹ thuật cho hoạt động thanh tra chưa được bảo đảm;…
Vì vậy, tác giả đã chọn đề tài “Vận dụng quy trình kiểm toán để hoàn thiện
quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai” để tiến hành nghiên cứu với
mong muốn góp một phần nhỏ trong việc nâng cao tính chuyên nghiệp cho hoạt động
thanh tra của Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai.
2. Tổng quan các nghiên cứu trước đây
Trong quá trình thực hiện luận văn tác giả đã tham khảo, nghiên cứu các luận
văn, giáo trình liên quan đến QTKT nhằm hoàn thiện luận văn. Tuy nhiên, mỗi QTKT
tại mỗi tại đơn vị có tính đặc thù riêng, những nguyên tắc riêng, do đó tác giả vận dụng
những quy tắc cơ bản nhất phù hợp với QTTT tại đơn vị, để việc nghiên cứu của tác
giả không bị trùng lắp với những nghiên cứu trước đó đã được công bố như:
-

Luận văn Thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Vân Anh (2011) với đề tài “Vận dụng
kỹ thuật kiểm toán vào hoạt động thanh tra sai lệch thuế tại Cục thuế tỉnh Bình
Dương”: Luận văn thạc sĩ tại Trường Đại học Kinh tế TP.HCM. Trong đề tài
nghiên cứu, Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Kết quả tác giả
đã khái quát và trình bày QTTT thuế gồm 3 giai đoạn: Chuẩn bị thanh tra, thanh
tra tại đơn vị và hoàn thành thanh tra.

-

Luận văn Thạc sĩ của tác giả Nguyễn Phạm Hồng Nhung (2012) với đề tài “Quy
trình kiểm toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tại Công ty TNHH
Kiểm toán và Kế toán Biên Hòa (BHAAC)”: Luận văn thạc sĩ tại Trường Đại
học Lạc Hồng. Trong đề tài nghiên cứu, Tác giả sử dụng phương pháp nghiên

cứu định tính. Kết quả tác giả đã xây dựng quy trình khá chi tiết về kiểm toán
doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.

-

Luận văn Thạc sĩ của tác giả Huỳnh Ái Quốc (2015) với đề tài “Vận dụng
phương pháp kiểm toán vào công tác kiểm tra, thanh tra thuế tại Cục Thuế tỉnh
Đồng Nai”: Luận văn thạc sĩ tại Trường Đại học Lạc Hồng. Trong đề tài nghiên
cứu, Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và đã đề xuất một số


3

phương pháp và kỹ thuật kiểm toán cần vận dụng vào trong công tác thanh tra,
kiểm tra thuế tại Cục thuế Đồng Nai.
 Khoảng trống nghiên cứu:
Một là, tuy có nhiều nghiên cứu trong nước vận dụng QTKT vào các công việc
thanh tra, kiểm tra khác nhau ở trong nước, nhưng tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai
từ trước đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu về vận dụng quy trình kiểm
toán để hoàn thiện quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai. Do vậy, đây
là khoảng trống chưa có ai nghiên cứu, là một chuyên viên đang làm việc tại đơn vị
này, xét thấy tính ưu việc và phương pháp kiểm toán có nhiều vấn đề đáng được quan
tâm nghiên cứu và vận dụng, tác giả nghiên cứu để vận dụng vào công việc thực tế
đang thực hiện tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai.

Hai là, về thực trạng tổ chức, hoạt động thanh tra. Các nghiên cứu đã được thực
hiện chủ yếu tập trung vào phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của
thanh tra theo pháp luật thực định. Vì vậy, nhiệm vụ đặt ra cho luận án là: cần quan
tâm nghiên cứu sâu hơn về thực trạng tổ chức, hoạt động thanh tra, chỉ rõ được những
hạn chế, bất cập từ mô hình tổ chức, phương thức hoạt động hiện hành để từ đó có căn

cứ đề xuất những giải pháp mới khắc phục những tồn tại, hạn chế đang hiện hữu.
3. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu tổng quan:
Trên cơ sở hệ thống hóa các văn bản pháp luật hiện hành về công tác thanh tra,
QTTT, QTKT và nghiên cứu thực trạng QTTT tại Cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng
Nai, đề xuất việc vận dụng QTKT để hoàn thiện QTTT tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng
Nai, nhằm nâng cao nghiệp vụ và tính chuyên nghiệp cho hoạt động thanh tra của Bảo
hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai.
Mục tiêu cụ thể:
-

Tổng quan các nghiên cứu trước đây về kiểm toán và vận dụng phương pháp
kiểm toán vào các nghiệp vụ về thanh tra, kiểm tra.


4

-

Thu thập các giai đoạn thực hiện quy trình và đánh giá những thành công,
hạn chế của QTTT hiện hữu đang vận dụng tại Bảo hiểm xã hội Đồng Nai..

-

Vận dụng QTKT để đề xuất một số giải pháp hoàn thiện QTTT tại Bảo hiểm xã
hội tỉnh Đồng Nai.
Câu hỏi nghiên cứu:

-

Tình hình các nghiên cứu trước đây của các tác giả trong nước về kiểm toán;
Vận dụng phương pháp kiểm toán vào các nghiệp vụ về thanh tra BHXH đạt
được kết quả như thế nào?

-

Thực trạng, những thành công và hạn chế của QTTT hiện hữu đang vận dụng
tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai?

-

Giải pháp nào cho việc hoàn thiện QTTT tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai
mang lại hiệu quả ?

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là QTKT và QTTT tại Bảo hiểm xã hội tỉnh
Đồng Nai.
Phạm vi nghiên cứu:
-

Không gian nghiên cứu: Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai.

-

Thời gian nghiên cứu: Phân tích thực trạng QTTT tại Bảo hiểm xã hội tỉnh
Đồng Nai từ năm 2016-2018.

5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài thực hiện chủ yếu dựa trên phương pháp nghiên cứu định tính, cụ thể là
các phương pháp sau:

-

Phương pháp quan sát: Để thu thập và hệ thống hóa dữ liệu thứ cấp và sơ cấp
cả lý thuyết và thực tiễn về QTTT, QTKT nhằm phục vụ cho chương 1 và
chương 2.


5

-

Phương pháp tổng hợp, phân tích và so sánh: Nhằm đánh giá chất lượng của các
văn bản có liên quan đến QTTT, QTKT, so sánh ưu khuyết điểm của hai quy
trình để hoàn thiện QTTT.
Quy trình nghiên cứu như sau:

VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Vận dụng QTKT để hoàn thiện QTTT.

CƠ SỞ LÝ THUYẾT
Lý thuyết nền tảng về QTKT, QTTT và các nghiên cứu trước liên quan.

NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH
1. Thu thập hệ thống hóa dữ liệu lý thuyết về QTTT, QTKT.
2. Đánh giá chất lượng của các văn bản có liên quan đến QTTT, QTKT, so sánh ưu
khuyết điểm của hai quy trình để hoàn thiện QTTT.
3. Mô tả thực trạng và đánh giá thực trạng công tác thanh tra chuyên ngành BHXH
tại BHXH tỉnh Đồng Nai để đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện mục tiêu.

CÁC GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ

Đề xuất quan điểm vận dụng, các giải pháp hoàn thiện QTTT và kiến nghị tổ chức
thực hiện
(Nguồn: Tác giả tổng hợp)
Biểu đồ A: Quy trình nghiên cứu


6

6. Đóng góp của đề tài:
-

Phân tích, đánh giá được thực trạng QTTT tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai,
đồng thời, nhận xét những ưu điểm và những mặt còn hạn chế của QTTT tại
Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai.

-

Thông qua đề tài này, tác giả hy vọng sẽ đóng góp một phần nhỏ vào việc hoàn
thiện QTTT để nâng cao tính chuyên nghiệp cho hoạt động thanh tra tại Bảo
hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai.

7. Kết cấu luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, đề tài gồm 3
chương chính như sau:
Chương 1: Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận về đề tài nghiên cứu.
Chương 2: Thực trạng quy trình thanh tra tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai
Chương 3: Vận dụng quy trình kiểm toán để hoàn thiện quy trình thanh tra tại
Bảo hiểm xã hội tỉnh Đồng Nai

7

Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1. Tổng quan về quy trình kiểm toán
1.1.1. Khái niệm về kiểm toán
Kiểm toán có gốc từ Latinh là: "Audit" gắn liền với nền văn minh Ai Cập và La
Mã cổ đại, xuất hiện vào thế kỷ thứ III trước công nguyên. Auditing có nghĩa là
"nghe", do các nhà cầm quyền La Mã tổ chức để kiểm tra độc lập về tình hình tài
chính. Hình ảnh của kiểm toán cổ điển là việc kiểm tra về tài sản, phần lớn được thể
hiện bằng cách người ghi chép đọc to lên cho một bên độc lập "nghe" rồi chấp nhận.
Cho đến những năm 30 của thế kỷ XX, kiểm toán với nghĩa là kiểm tra độc lập và bày
tỏ ý kiến, mới được phát triển ở các nước Bắc Mỹ và Tây Âu.
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế và bản thân kiểm toán, theo quan điểm
hiện đại, phạm vi của kiểm toán rất rộng, bao gồm các lĩnh vực khác nhau như:Kiểm
toán về thông tin; Kiểm toán hiệu quả; Kiểm toán tính quy tắc; Kiểm toán hiệu năng…
Chẳng hạn, khi kiểm toán về thông tin, nhân viên kiểm toán sẽ hướng vào việc đánh
giá tính trung thực và hợp pháp của các tài liệu để tạo cơ sở pháp lý và niềm tin cho
những người quan tâm đến tài liệu kế toán. Còn kiểm toán hiệu quả là kiểm tra, đánh
giá các yếu tố, các nguồn lực trong từng loại nghiệp vụ kinh doanh như mua bán, sản
xuất hay dịch vụ để giúp các công ty hoạch định lại chính sách cho việc hoàn thiện
hoạt động kinh doanh của công ty mình.
Trải qua một quá trình phát triển lâu dài của nghề kiểm toán, cho đến nay chúng
ta có thể hiểu đơn giản rằng: Kiểm toán là xác minh và bày tỏ ý kiến về thực trạng
hoạt động tài chính của các doanh nghiệp, bằng hệ thống phương pháp kĩ thuật riêng
của kiểm toán, do các kiểm toán viên có trình độ nghiệp vụ tương xứng thực hiện trên
cơ sở hệ thống pháp lý có hiệu lực.
Ngày nay, hoạt động kiểm toán đã vượt khỏi phạm vi của từng địa phương,
từng quốc gia và phát triển theo hướng đa phương hoá, đa dạng hoá từ đó hình thành

8

các tổ chức nghề nghiệp kiểm toán quốc tế, các tập đoàn kiểm toán mang tầm quốc tế
hoạt động xuyên quốc gia. Một số tập đoàn kiểm toán xuyên quốc gia đứng đầu thế
giới như: Coopers Lybrand, Ersnt and Young, Price Water House và Deloitte Touch
Tomatsu...
Mặc dù khái niệm kiểm toán đã xuất hiện khá lâu đời nhưng cho đến nay vẫn
còn có những cách hiểu khác nhau, đôi khi chưa có sự đồng nhất, cụ thể như:
-

Tại Hoa Kỳ (1998) các nhà khoa học về kiểm toán đưa ra quan niệm: "Kiểm

toán là một quá trình mà qua đó một người độc lập, có nghiệp vụ tập hợp và đánh giá
rõ ràng về một thông tin có thể lượng hoá có liên quan đến một thực thể kinh tế riêng
biệt nhằm mục đích xác định và báo cáo mức độ phù hợp giữa thông tin có thể lượng
hoá với những tiêu chuẩn đã được thiết lập".
-

Tại nước Anh (1998) các nhà khoa học đưa ra khái niệm: "Kiểm toán là sự kiểm

tra độc lập và là sự bày tỏ ý kiến về những bản khai tài chính của một xí nghiệp do
một kiểm toán viên được bổ nhiệm để thực hiện những công việc đó theo đúng với bất
kỳ nghĩa vụ pháp định có liên quan"
-

Tại Cộng hoà Pháp (1998) các nhà kinh tế quan niệm rằng: "Kiểm toán là việc

nghiên cứu và kiểm tra các tài khoản niên độ của một tổ chức do một người độc lập,

đủ danh nghĩa gọi là một kiểm toán viên tiến hành để khẳng định rằng những tài
khoản đó phản ánh đúng tình hình tài chính thực tế không che dấu sự gian lận và
chúng được trình bày theo mẫu chính thức của luật định".
-

Định nghĩa của Liên đoàn kế toán (International Federation of Accounting –

IFAC) thì “Kiểm toán là việc các kiểm toán viên độc lập kiểm tra và trình bày ý kiến
của mình về các bản báo cáo tài chính”.
-

Giáo trình kiểm toán của các tác giả Alvin A. Rens và James K. Loebbecker đã

định nghĩa: “Kiểm toán là quá trình các chuyên gia độc lập và có thẩm quyền thu thập
và đánh giá các bằng chứng về các thông tin có thể định lượng được của một đơn vị
cụ thể nhằm mục đích xác nhận và báo cáo về mức độ phù hợp giữa các thông tin này
với các chuẩn mực đã được thiết lập”.


9

Như vậy, qua việc phân tích các khái niệm kiểm toán, có thể thống nhất rằng:
Kiểm toán là một quá trình chứ không phải là một hoạt động đơn lẻ, phản ánh hoạt
động của các chuyên gia độc lập, có thẩm quyền, có kỹ năng nghiệp vụ. Thông qua
hoạt động kiểm toán, các chuyên gia có thể thu thập, định lượng, đánh giá các thông
tin về chủ thể kinh tế (so với chuẩn mực đã xác định) và có thể kiểm tra, kiểm soát
được các hoạt động kinh tế cả ở tầm vi mô và vĩ mô.
1.1.2. Mục đích của hoạt động kiểm toán
Hoạt động kiểm toán của KTNN là việc đánh giá và xác nhận tính đúng đắn,
trung thực của các thông tin tài chính công, tài sản công hoặc BCTC liên quan đến

quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; việc chấp hành pháp luật và hiệu quả
trong việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; nhằm nâng cao chất lượng
quản lý tài chính, tài sản công thông qua việc:
-

Cung cấp cho đối tượng sử dụng báo cáo kiểm toán các thông tin, kết luận, ý

kiến kiểm toán độc lập, khách quan, đáng tin cậy và có đầy đủ bằng chứng thích hợp
liên quan;
-

Nâng cao trách nhiệm giải trình và sự minh bạch, khuyến khích cải tiến liên tục

và củng cố niềm tin vào việc sử dụng hợp lý tài chính công, tài sản công và việc quản
trị công;
-

Nâng cao hiệu lực của các cơ quan có chức năng giám sát và các tổ chức, cá

nhân chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động có sử dụng công quỹ;
-

Tạo ra các động lực cải tiến thông qua các kết quả và kiến nghị kiểm toán.
1.1.3. Chức năng của Kiểm toán
KTNN có chức năng đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến nghị đối với việc

quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công theo quy định tại Điều 9 Luật Kiểm toán
nhà nước số 81/2015/QH13 ngày 24/6/2015 của Quốc hội.
1.1.4. Phương pháp kiểm toán
Có hai phương pháp kiểm toán cơ bản nhằm thu thập bằng chứng kiểm toán là

phương pháp thử nghiệm cơ bản và phương pháp thử nghiệm kiểm soát.


10

-

Phương pháp thử nghiệm cơ bản: Là việc kiểm tra để thu thập bằng chứng

kiểm toán liên quan đến thông tin cần kiểm tra nhằm phát hiện ra những sai lệch trọng
yếu làm ảnh hưởng đến thông tin cần kiểm tra. Phương pháp này gồm hai thủ tục: Thủ
tục phân tích đánh giá tổng quát và thủ tục kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ và số dư.
 Thủ tục phân tích đánh giá tổng quát: Là việc phân tích các số liệu, thông tin,
các tỷ suất quan trọng, qua đó tìm ra những xu hướng, biến động và tìm ra
những mối quan hệ có mâu thuẫn với các thông tin liên quan khác hoặc có sự
chênh lệch lớn hơn so với giá trị đã dự kiến. Các phương pháp phân tích chủ
yếu gồm: Phân tích xu hướng, phân tích tỷ số và phân tích dự báo. Từ đó, giúp
chúng ta phân tích được tính trọng yếu của các tài khoản; đánh giá rủi ro tiềm
tàng và rủi ro kiểm soát; độ chính xác có thể dự kiến của quy trình.
 Thủ tục kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ và số dư: gồm kiểm toán số dư đầu
năm, kiểm tra chi tiết và kiểm toán số dư cuối năm. Tuy nhiên, phương pháp
kiểm tra chi tiết từng loại hoạt động, từng nghiệp vụ và số dư trở nên không
thực tế khi quy mô hoạt động và khối lượng giao dịch ngày càng tăng lên. Vì
vậy, kiểm toán hiện đại thường ít kiểm tra chi tiết toàn bộ các nghiệp vụ và các
số dư tài khoản, mà khi kiểm tra chi tiết kiểm toán viên có thể lấy mẫu kiểm tra.
-

Phương pháp thử nghiệm kiểm soát: Là việc kiểm tra để thu thập bằng chứng

kiểm toán về sự thiết kế phù hợp và sự vận hành hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội

bộ. Mục đích để thu thập các bằng chứng về tính thích hợp và hiệu quả của hệ thống
kiểm soát nội bộ.
1.1.5. Nội dung cơ bản quy trình kiểm toán
1.1.5.1. Khái niệm quy trình kiểm toán
QTKT là trình tự các bước tiến hành một cuộc kiểm toán, nhằm giúp KTV tập
hợp đầy đủ bằng chứng kiểm toán cần thiết.
QTKT theo quy định Luật Kiểm toán nhà nước số 81/2015/QH13 ngày
24/6/2015 của Quốc hội gồm 04 bước: Chuẩn bị kiểm toán; thực hiện kiểm toán; lập
và gửi báo cáo kiểm toán; theo dõi, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm
toán.


11

Tiền kế hoạch

- Lập đề cương khảo sát, thu thập thông tin;
- Thực hiện khảo sát, thu thập thông tin;
- Phân tích các thông tin thu thập được;
- Lập báo cáo kết quả khảo sát thu thập thông
tin.

Chuẩn bị kiểm toán

Lập kế hoạch

Thực hiện kiểm
toán

- Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và thông tin

đã thu thập về đơn vị được kiểm toán.
- Xác định nội dung, trọng yếu, tiêu chí, phạm vi
kiểm toán;
- Phương pháp và thủ tục kiểm toán.
- Xác lập mức trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm
toán;
- Xác định nguồn lực kiểm toán;
- Lập, thẩm định, phê duyệt KHKT.

Thực hiện các thử nghiệm kiểm soát và thử
nghiệm cơ bản để thu thập đầy đủ bằng chứng
kiểm toán

Đánh giá bằng chứng kiểm toán và đưa ra các
kết luận kiểm toán

Lập dự thảo báo cáo kiểm toán

Lập và gửi báo cáo
kiểm toán

Theo dõi, kiểm tra việc
thực hiện kết luận, kiến
nghị kiểm toán

Ban hành và công khai báo cáo kiểm toán

Xây dựng kế hoạch và tổ chức kiểm tra việc
thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán

Lập và công khai báo cáo kết quả thực hiện
kết luận, kiến nghị kiểm toán

(Nguồn: Tác giả tổng hợp theo Luật KTNN số 81/2015/QH13 và CMKTNN số 100 và 1300)

Sơ đồ 1.1: Quy trình kiểm toán


12

1.1.5.2. Nội dung quy trình kiểm toán

Bảng 1.1: Tổng quan về quy trình kiểm toán
Nội dung công việc

Stt
1

sát, thu thập thông tin có liên
quan về ĐVKT;

2

3

Thời gian

Chuẩn bị kiểm toán

Lập đề cương và tổ chức khảo

1

Trách nhiệm

KTV được giao
nhiệm vụ khảo sát

Phân tích các thông tin thu thập

KTV được giao

được

nhiệm vụ khảo sát

Lập báo cáo kết quả khảo sát thu
thập thông tin
Gửi QĐKT cho đơn vị được

4

Ban hành QĐKT

Tổng Kiểm toán nhà

kiểm toán và các thành viên

nước; ĐKT.

ĐKT chậm nhất 03 ngày làm

việc kể từ ngày ký QĐKT

5

Lập, thẩm định, phê duyệt

Tổng Kiểm toán nhà

KHKT

nước; ĐKT

2
1

2

Thực hiện kiểm toán

Công bố QĐKT
Thực hiện các phương pháp,
nghiệp vụ kiểm toán

Tổng Kiểm toán nhà

Chậm nhất là 15 ngày kể từ

nước, ĐKT, ĐVKT.

ngày ký QĐKT

Thành viên ĐKT

3

Lập biên bản kiểm toán

Thành viên ĐKT

4

Kết thúc kiểm toán tại ĐVKT

ĐKT

3
1

2

Lập và gửi báo cáo kiểm toán

Lập dự thảo báo cáo kiểm toán
và gửi lấy ý kiến của ĐVKT
Ý kiến của ĐVKT (nếu có) về dự
thảo báo cáo kiểm toán
Ký
3 và ban hành Báo cáo kiểm

ĐKT

Chậm nhất 30 ngày kể từ ngày
kết thúc kiểm toán tại ĐVKT
Thời hạn 10 ngày kể từ ngày

ĐVKT

nhận được dự thảo báo cáo
kiểm toán

Tổng Kiểm toán nhà

Trong thời hạn 45 ngày


13
3

nước

toán

kể từ ngày kết thúc kiểm toán
tại ĐVKT; trường hợp đặc biệt
có thể kéo dài nhưng không
quá 60 ngày.

4

Công khai Báo cáo kiểm toán

Tổng Kiểm toán nhà

Sau khi ban hành Báo cáo kiểm

nước, ĐKT

toán

Theo
4
dõi, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán
Xây dựng kế hoạch và tổ chức
1

kiểm tra việc thực hiện kết luận,

KTNN

kiến nghị kiểm toán

Sau khi ban hành Báo cáo kiểm
toán

Lập và công khai báo cáo kết
2

quả kiểm tra việc thực hiện kết

KTNN

luận, kiến nghị kiểm toán

(Nguồn:Tác giả tổng hợp theo Luật KTNN số 81/2015/QH13)
a) Chuẩn bị kiểm toán
Chuẩn bị kiểm toán là giai đoạn đầu tiên và có vị trí quan trọng trong cuộc kiểm
toán. Mục đích của bước này là lập được kế hoạch và thiết kế phương pháp kiểm toán
một cách phù hợp, khoa học và hiệu quả. Trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán này
thường thực hiện các công việc chủ yếu sau:
- Lập đề cương khảo sát, thu thập thông tin
- Khảo sát, thu thập thông tin.
- Phân tích các thông tin thu thập được;
- Lập báo cáo kết quả khảo sát thu thập thông tin.
- Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và thông tin đã thu thập về ĐVKT.
- Xác định nội dung, trọng yếu, tiêu chí, phạm vi kiểm toán;
- Phương pháp và thủ tục kiểm toán.
- Xác lập mức trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán;
- Xác định nguồn lực kiểm toán;
- Lập, thẩm định, phê duyệt KHKT.
b) Thực hiện kiểm toán