tác giả Nguyễn Du

Nguyễn Du Truyện Kiều
1766 1820
@/ Mục đích yêu cầu
_ Qua cuộc đời của Nguyễn Du, giúp học sinh hiểu đợc những yếu tố có ảnh hởng tới
sự nghiệp văn chơng của ông
_Qua sự nghiệp văn chơng,thấy đợc tính nhất quán trong cảm hứng sáng tác của nhà
thơ.
_ Đối với Truyện Kiều, Cảm hứng nhân đạo chủ nghĩa là cốt lõi của tác phẩm. Cảm
hứng này đợc tập trung chủ yếu qua: Cảm hứng về số phận con ngời Thông qua số
phận nhân vật Thuý Kiều .
_ Vì thời gian có hạn nên các thành tựu về mặt nghệ thuật sẽ đợc trình bày qua các
bài giảng văn cụ thể
@/ ổn định lớp
@/ Nội dung phơng pháp lên lớp cụ thể
A/ Tác giả
I/ Cuộc đời
Căn cứ vào sách giáo khoa, hãy lợc thuật cho cô tiểu sử của tác gia
Nguyễn Du
_ Nguyễn Du tự là Tố Nh, hiệu là Thanh Hiên. Ngời làng Tiên Điền, Nghi Lộc, Hà Tĩnh.
_ Sinh 1766 tại Thăng Long và mất 1820
_ Ông xuất thân trong một gia đình đại quí tộc trí thức và tài hoa.
Theo gia phả thì ông thuộc dòng dõi một nhà thế phiệt trâm anh đệ
nhất nớc ta lúc bấy giở. Cả nhà : cha con chú bác anh em đều là ng ời
khoa giáp làm quan to đời nhà Lê.
_ Cha là Nguyễn Nghiễm 1707 1775, đỗ tiến sĩ làm tới chức Đại t đồ bình nam tả t-
ớng quan, đứng đầu các hàng quan trong triều nhà Lê.
_ Mẹ là bà Trần Thị Tần 1740 1778, đẹp nổi tiếng đất Kinh Bắc và là vợ thứ ba yêu
của cha ông
_ Các anh đều làm quan to cả. Đặc biệt là Nguyễn Khản, làm tới chứcThợng th bộ lại,
đợc chúa Trịnh Sâm rất tin dùng.
_ Nguyễn Du lớn lên tại Thăng Long. Năm1775 cha mất, 1778 mẹ mất, ông phải về ở

với anh lúc đó mới 13 tuổi
Sống với cha mẹ đợc chiều chuộng, nay sông với anh, Nguyễn Du có
dịp chứng kiến những cuộc say đầy tháng trận cời suốt đêm. Đến khi
về quê Tiên Điền , ông lại sang Trờng Lu hát phờng vai. Về quê mẹ
ông lại tham dụ những cuộc hát quan họ rất trữ tình của đất Kinh
Trịnh Thị Thái Dung Page 1 Nguyễn Du Truyện Kiều- 10
Bắc.Ngay từ lúc còn trẻ Nguyễn Du đã đợc tiếp xúc với các luồng
văn hoá dân gian, đã từng sống và chứng kiến cuộc đời bạc mệnh của
các cô gái tài hoa nhan sắc mà chỉ làm trò mua vui cho thiên hạ. Cho
nên ta cũng rất dễ hiểu vì sao sau này các tác phẩm của ông lại gần
gũi với quần chúng nhân dân, có tấm lòng trân trọng xót th ơng những
ngời phụ nữ tài hoa.
_ Năm 18 tuổi, Nguyễn Du đi thi và đỗ Tam trờng (tú tài).Và chỉ làm chức quan nhỏ d-
ới triều Lê Cảnh Hng.
_1789 Nguyễn Huệ ra Bắc, đánh tan quân Thanh.Ba anh em cùng mẹ với Nguyên Du
chay theo Lê Chiêu Thống, song không kịp. Ông phải về quê vợ ở Thái Bình, phảI nếm
trảI 10 năm gió bụi
Mời năm gió bụi của Nguyễn Du là mời năm ăn nhờ ở đậu quê ngời,
mời năm bệnh tật, sinh kế quẫn bách, tóc bạc bơ phờ tuy mới non 30
tuổi. Ông buồn cho thân phận của mình đành cam phận nghèo khổ mà
không chịu ra làm quan. Nhng dẫu sao, 10 năm đó cũng đã giúp ông
hiểu biết nhiều và cảm thông với quần chúng lao khổ. Đó là 10 năm
rất có ý nghĩa trong việc đào luyện nên nên một nhà thơ nhân đạo.
_1796 ông toan vào Gia Định để giúp Nguyễn ánh, việc bị lộ,ông bị bắt giam ít lâu rồi
đợc thả ra.
Phù Lê chống Tây Sơn nhng hầu nh trong tác phẩm của ông không
có bài nào ca ngợi nhà Lê mạt sát Tây Sơn. Trong lòng ông chỉ là
một nỗi buồn thơng cho số phận chìm nổi long đong. Bất lực và chán
chờng ông đã từng thốt ra lúc loạn lạc c ời khóc cũng phải theo thời
(Tạp ngâm).

_ Tây Sơn mất. 1802, Nguyễn ánh lên ngôi, bất đắc dĩ ông lại ra làm quan.
Đối với vua thì ông giữ hết bổn phận, chứ không hay nói năng điều gì.
Có khi vua đã quở rằng :Nớc nhà dùng ngời, ai giỏi thì cất lên, không
hề phân biệt ngời Bắc hay ngời Nam. Khanh với Ngô Vị đã đợc Trẫm
biết tài mà bổ dụng làm quan đến chức Tham tri, biết điều gì cứ nói
để làm hết chức trách của mình sao lại cứ rụt rè dạ dạ vâng vâng thế
thôi
_ Năm 1813 ông đợc thăng Học sĩ điện Cần chánh, đợc cử làm chánh sứ sang Trung
Quốc rồi đợc thăng Tham tri bộ Lễ
_ 1820 Minh Mệnh lên ngôi, định cử ông làm Chánh sứ Trung Quốc lần nữa nhng cha
kịp đI ông đã mất đột ngột vào ngày 18/ 9 / 1820
Những yếu tố nào trong cuộc đời Nguyễn Du có ảnh hởng lớn tới sự
nghiệp văn chơng ?
Thời đại, gia đình, bản thân
Trịnh Thị Thái Dung Page 2 Nguyễn Du Truyện Kiều- 10
Em có nhận xét gì về con ngời Nguyễn Du
Do hoàn cảnh xuất thân và hoàn cảnh xã hội đã tao ra một Nguyễn Du có nhiều
mâu thuẫn trong thế giới quan giữa nhà t tởng và nhà nghệ sĩ.
II/ Sự nghiệp
1/ Những tác phẩm chính
a/ Chữ Hán :
*/ Thanh Hiên thi tập ( tập thơ của Thanh Hiên
_ Sáng tác lúc xa quê, ống trong cảnh đói nghèo
_ Nội dung Nói lên hoàn cảnh nghèo đói ốm đau không có thuốc
*/ Nam Trung tạp ngâm( ngâm nga lặt vặt lúc ở miền Nam)
_ Sáng tác lúc làm quan cho triều nhà Nguyễn ở miền Nam, sống trong cảnh thanh
bạch
_ Nội dung : Bộc lộ tháI độ bất đắc chí, tâm trạng bứt dứt buồn phiền phải từ bỏ cuộc
sống trong sạch. Thân này đã vật trong lồng cũi
Còn tìm đâu đợc cuộc đời phóng khoáng tự do

nữa
( Đầu thu ngẫu
hứng )
*/ Bắc hành tạp lục (ghi chép linh tinh trong chuyến đi sứ Trung Quốc )
_ Sáng tác : Lúc đi sứ Trung Quốc
Đề tài và tình cảm bộ lộ thoải mái hơn
_ Nội dung :
+ Lòng thơng cảm sâu xa với những ngời trung nghĩa bị hãm hại, kẻ tàI
hoa bị vùi dập, những ngời lao động bị cùng khổ
+ Sự khinh ghét bọn thống trị kiêu căng tàn bạo
b/ Chữ Nôm :
*/ Thác lời trai phờng nón
*/ Văn chiêu hồn
_ Sáng tác để cúng các âm hồn rằm tháng 7 theo nghi lễ phật giáo
_ Nội dung : Thể hiện lòng thơng ngời bao la Hạn chế trong tình cảm bế tắc
*/ Đoạn trờng tân thanh ( Tiếng kêu đứt ruột mới ) - Truyện Kiều
_ Nguồn gốc tác phẩm :
Căn cứ vào sách giáo khoa hãy cho cô biết nguồn gốc của tác phẩm ?
+ Truyện Kiều bắt nguồn từ Kim Vân Kiều truyện, song phần sáng tạo của Nguyễn Du
trong đó rất lớn.
Câu chuyện giữa Vơng Thuý Kiều và Từ Hải là câu chuyện có thật
xảy ra vào đời Minh bên Trung Quốc.
Từ Hải theo sử sách Trung Quốc thì chỉ là một tên giặc biển.
+ D Hoài chép lại và sửa đôi chút thành truyện ngắn
Trịnh Thị Thái Dung Page 3 Nguyễn Du Truyện Kiều- 10
+ Thanh Tâm Tài Nhân dựa vào truyện ngắn ấy viết thành tiểu thuyết Kim Vân Kiều
truyện
+ Nguyễn Du căn cứ vào tác phẩm Kim Vân Kiều truyện để sáng tạo nên Đoạn trờng
tân thanh Truyện Kiều ngày nay .
Xét về cốt truyện, Truyện Kiều không khác Kim Vân Kiều truyện là mấy nhng xét

về tính cách nhân vật, bút pháp và ngôn ngữ thì đó là một công trình sáng tạo của
Nguyễn Du
Ví dụ :
+ Tính cách
Từ Hải trong Kim Vân Kiều truyện Từ Hải còn bị pha tạp bởi tính
cách của một tên cớp biển tầm thờng.
Trong Truyện Kiều, Từ Hải là một anh hùng Anh hùng tiếng đã
mà tha
+ Bút pháp :
Từ Hải trong Kim Vân Kiều truyện đợc giới thiệu rõ về lai lịch là
một tay học trò bất tài nên trở thành bất đắc chí lúc thiếu thời cũng
có học tập khoa cử vì không đỗ đạt nên mới bỏ đi buôn rồi sau đó lại
kết giao bạn bè sống đời hảo hán.
Từ Hải của Nguyễn Du, nhà thơ không nói cụ thể về lai lịch mà
chỉ giới thiệu :
Lầu thâu gió mát trăng thanh
Bỗng đâu có khách biên đình sang chơi.
Cách giới thiệu ấy làm tôn tính cách anh hùng của nhân vật
- Nội dung :
2/ Một vài đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Du
a/ Đặc điểm nội dung
_ Toàn bộ các tác phẩm của ông đều chan chứa một tình yêu thơng bao la, sự cảm
thông lạ lùng đối với con ngời , đặc biệt là đối với phụ nữ và trẻ em, những ngời tài
hoa bị vùi dập.
_ Ông cực lực tố cáo tất cả những gì bất công, ngang trái chà đạp lên con ngời.
b/ Đặc điểm nghệ thuật :
_ Là bậc thầy của ngôn ngữ văn học dân tộc và cùng với nó ông đã nâng thể loại
truyện thơ lục bát lên đỉnh cao chói lọi. Ông xứng đáng là danh nhân thế giới.
III/ Ghi nhớ
Trịnh Thị Thái Dung Page 4 Nguyễn Du Truyện Kiều- 10

B/ Tác phẩm Truyện Kiều : Các đoạn trích
II/ Tóm tắt tác phẩm
III/ Giá trị tác phẩm
1/Cảm hứng chủ đạo của trongTruyện Kiều là cảm hứng về thân phận
con ng ời
Con ngời sẽ sống nh thế nào giữa một xã hội bất công tàn bạo ? Tất cả những trăn trở ấy, những dằn
vặt ấy đợc nhà thơ gửi gắm thông qua hình tợng nhân vật
a/ Thuý Kiều - nạn nhân tiêu biểu của chế độ phong kiến .
Câu chuyện xảy ra vào một thời kì mà sử học phong kiến gọi là thời thịnh trị :
Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh
Bốn phơng phẳng lặng hai kinh vững vàng
ấy nhng giữa cái cảnh thanh bình đó,
Kiều đợc chào đời trong một gia đình nh thế nào ?
_ Thuý Kiều là con gái nhà lơng thiện họ Vơng
Có nhà viên ngoại họ Vơng
Gia t nghỉ cũng thờng thờng bậc trung
Bản thân Kiều là ngời nh thế nào ?
Vẻ mặn mà nồng thắm, tài đánh đàn của Kiều thể hiện cái tình của Kiều :
_ Kiều có lòng thơng ngời
Giữa cảnh mùa xuân đẹp đẽ, giữa ngày hội Đạp Thanh ngựa xe nh nớc áo quần nh nêm, Kiều lại
để ý đến một nấm đất xè xè bên đờng. Khi đợc Vơng quan kể lại cuộc đời tài hoa bac mệnh của Đam
Tiên, thoát nghe Kiều đã đầm đầm châu sa và nàng kêu lên thống thiết
Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung
Cũng nh bao cô gái khác Kiều đã yêu. Nhng
Điểm khác biệt của Kiều so với các cô gái khác cùng thời trong tình yêu là
gì ?
_ Tình yêu của Thuý Kiều là tình yêu say đắm mãnh liệt : tình trong nh đã mặt ngoài còn e
Yêu nhau nàng chủ động xây dựng hạnh phúc với ngời mình yêu. Gót chân Kiều đã từng thoăn
thoắt, xăm xăm băng lối vờn khuya một mình sang nhà Kim Trong để chỉ non thề biển cùng chàng.

Kim Kiều xứng đôi vừa lứa, gặp nhau và yêu nhau. Tình yêu đó nồng nàn chân thực và chính đáng.
Con ngời thông minh tài sắc ấy
_ Có đủ điều kiện để xứng đáng đợc hởng hạnh phúc.
Nhng trong phút chốc cái điều đâu bay buộc ai làm đã làm cho gia đình Vơng ông tan nát, mối
chung tình Kim Kiều phải nửa đờng đứt gánh, thân màng nh hoa trôi bèo dạt. Cuộc đời tài hoa đầy
hứa hẹn của nàng bỗng chốc thành cuộc đời bỏ đi.
_ Tai hoạ đến, hạnh phúc bị huỷ diệt, nhân phẩm bị chà đạp, cuộc sống bị đầy đoạ thê thảm.
Trịnh Thị Thái Dung Page 5 Nguyễn Du Truyện Kiều- 10