MÔ tả THIẾT kế móc hàm KHUNG của BỆNH NHÂN mất RĂNG LOẠI KENNEDY i và II tại các cơ sở THỰC HÀNH của VIỆN đào tạo RĂNG hàm mặt

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

NGUYỄN QUANG BÌNH

MÔ TẢ THIẾT KẾ MÓC HÀM KHUNG CỦA
BỆNH NHÂN MẤT RĂNG LOẠI KENNEDY I VÀ II
TẠI CÁC CƠ SỞ THỰC HÀNH CỦA VIỆN ĐÀO TẠO
RĂNG HÀM MẶT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ RĂNG HÀM MẶT
Khóa 2010 – 2016

Ng ười h ướng d ẫn khoa h ọc:
ThS. NGUYỄN THU HẰNG

HÀ NỘI - 2016
LỜI CẢM ƠN


Được sự đồng ý của Viện đào tạo Răng Hàm Mặt trường Đại học Y Hà Nội
và cô giáo hướng dẫn Th.s Nguyễn Thu Hằng, tôi đã thực hiện đề tài “ Mô tả
thiết kế móc hàm khung của bệnh nhân mất răng loại Kennedy I và II t ại
các cơ sở thực hành của Viện đào tạo Răng Hàm Mặt”.
Để hoàn thành khóa luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn các th ầy cô giáo
đã tận tình hướng dẫn, giảng dạy trong suốt quá trình học tập, nghiên c ứu và
rèn luyện tại Viện.
Xin chân thành cảm ơn cô giáo hướng dẫn Th.s Nguyễn Thu Hằng đã t ận

tình, chu đáo hướng dẫn tôi thực hiện khóa luận này.
Xin chân thành cảm ơn các bác sĩ và y tá tại khoa Ph ục hình Bệnh viện
Răng Hàm Mặt TW và tại Khoa Răng Hàm Mặt Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã
nhiết tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu cho đ ề tài
Cuối cùng, xin chân thành cảm ơn các thầy, cô trong hội đồng ph ản biện.
Tôi xin tiếp thu mọi ý kiến đóng góp, phê bình của các th ầy cô đ ể hoàn thi ện
khóa luận này
Hà Nội , ngày 1 tháng 6 năm 2016
Sinh viên th ực hi ện


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan nghiên cứu này là của tôi, do chính tôi th ực hiện, không
phải là sao chép của các nghiên cứu khác. Những kết quả trong nghiên c ứu này
hoàn toàn trung thực và khách quan dựa trên những số liệu thu th ập trên các
đối tượng nghiên cứu một cách nghiêm túc, chuẩn mực
Hà Nội , ngày 1 tháng 6 năm 2016
Sinh viên thực hiện


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ......................................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU................................................................................ 3
1.1. Sự mất răng.............................................................................................................. 3
1.1.1. Định nghĩa và dịch tễ học mất răng........................................................3
1.1.2. Nguyên nhân và hậu quả của sự mất răng..........................................3
1.1.3. Phân loại mất răng......................................................................................... 5
1.2. Sơ lược về hàm khung.......................................................................................... 7
1.2.1. Ưu nhược điểm của hàm khung..............................................................7

1.2.2. Chỉ định và chống chỉ định làm hàm khung.........................................7
1.2.3. Thành phần cấu tạo của hàm khung.....................................................8
1.2.4. Chuyển động của hàm khung khi ăn nhai............................................9
1.3. Móc hàm khung (16).......................................................................................... 10
1.3.1. Hệ thống móc vòng..................................................................................... 12
1.3.2. Hệ thống móc thanh................................................................................... 15
1.3.3. Thiết kế hàm khung cho phân loại Kennedy I và II.......................17
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........................19
2.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................ 19
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................19
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân............................................................19
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ..................................................................................... 19
2.1.4. Địa điểm nghiên cứu...................................................................................19
2.1.5. Thời gian nghiên cứu.................................................................................. 19
2.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 19
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................19
2.2.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu.....................................................19
2.2.3. Vật liệu và dụng cụ lâm sàng..................................................................19
2.2.4. Phương pháp thu thập thông tin...........................................................20
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..........................................................................23
3.1. Đặc điểm lâm sàng của nhóm đối tượng nghiên c ứu..........................23
3.1.1. Phân bố hàm mất răng theo tuổi và giới............................................23


3.1.2. Phân bố số lượng răng mất trên một hàm........................................24
3.1.3. Phân bố hàm mất răng theo phân loại Kennedy............................24
3.1.4 Phân bố vị trí răng trụ cạnh khoảng mất răng không có gi ới h ạn xa
(răng trụ n1) theo phân loại mấ răng..................................................25
3.1.5.Đánh giá chất lượng các răng trụ mang móc.....................................25
3.2. Đặc điểm thiết kế móc hàm khung.............................................................26

3.2.1 Số lượng móc trên một hàm khung.......................................................26
3.2.2. Phân bố loại móc và kiểu nâng đỡ........................................................27
3.2.3.Phân bố kiểu nâng đỡ của các móc trên răng trụ n1.....................28
3.2.4. Vị trí các răng trụ n1 mang móc và kiểu nâng đ ỡ...........................29
3.2.5. Các loại vật giữ gián tiếp..........................................................................30
3.2.6. Vị trí đặt phương tiện giữ gián tiếp.....................................................31
3.3. Đặc điểm thiết kế nối chính hàm khung..................................................31
3.4. Nhận xét độ lưu giữ và tính thẩm mỹ của thiết kế hàm khung .....32
Chương 4: BÀN LUẬN..................................................................................................... 33
4.1. Nhận xét đặc điểm lâm sàng nhóm đối tượng nghiên c ứu ...............33
4.1.1. Đặc điểm tuổi và giới.................................................................................33
4.1.2. Tình trạng mất răng................................................................................... 33
4.1.3. Tình trạng các răng trụ n1 mang móc.................................................34
4.2. Đặc điểm thiết kế móc hàm khung.............................................................35
4.2.1. Số lượng móc trên một hàm khung......................................................35
4.2.2. Kiểu móc và vị trí đặt móc.......................................................................35
4.2.3. Phương tiện giữ gián tiếp........................................................................37
4.2.3. Thiết kế nối chính....................................................................................... 38
4.3. Nhận xét hiệu quả lưu giữ và tính thẩm mỹ...........................................38
KẾT LUẬN........................................................................................................................... 40
ĐẶT VẤN ĐỀ......................................................................................................................... 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU...................................................................................................... 3
1.1. Sự mất răng.............................................................................................................. 3
1.1.1. Định nghĩa và dịch tễ học mất răng........................................................3
1.1.2. Nguyên nhân và hậu quả của sự mất răng..........................................3
1.1.3. Phân loại mất răng......................................................................................... 6
1.2. Sơ lược về hàm khung.......................................................................................... 8


1.2.1. Ưu nhược điểm của hàm khung..............................................................8

1.2.2. Chỉ định và chống chỉ định làm hàm khung.........................................9
1.2.3. Thành phần cấu tạo của hàm khung.....................................................9
1.2.4. Chuyển động của hàm khung khi ăn nhai..........................................11
1.2.5. Sử dụng song song kế trong thiết kế hàm khung..........................12
1.3. Móc hàm khung..................................................................................................... 19
1.3.1. Hệ thống móc vòng..................................................................................... 21
1.3.2. Hệ thống móc thanh................................................................................... 25
1.3.3. Thiết kế móc hàm khung cho phân loại Kennedy I và II.............27
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................29
2.1, Đối tượng nghiên cứu........................................................................................ 29
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................29
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ..................................................................................... 29
2.1.4. Địa điểm nghiên cứu...................................................................................29
2.1.5. Thời gian nghiên cứu.................................................................................. 29
2.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 29
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................29
2.2.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu.....................................................30
2.2.3. Vật liệu và dụng cụ lâm sàng..................................................................30
2.2.4. Phương pháp thu thập thông tin...........................................................30
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................................................................. 33
3.1. Đặc điểm lâm sàng của nhóm đối tượng nghiên c ứu..........................33
3.1.1. Phân bố hàm mất răng theo tuổi và giới............................................33
3.1.2. Phân bố số lượng răng mất trên một hàm........................................34
3.1.3. Phân bố hàm mất răng theo phân loại Kennedy............................35
3.1.4 Phân bố vị trí răng trụ n1 theo tuổi......................................................36
3.1.5. Tình trạng tổ chức cứng của các răng trụ n1..................................37
3.1.6. Chỉ số lợi của vùng răng trụ n1...........................................................................38
3.1.7. Độ lung lay của nhóm răng trụ n1........................................................39
3.2. Đặc điểm thiết kế móc hàm khung.............................................................40
3.2.1 Số lượng móc trên một hàm khung.......................................................40

3.2.2. Phân bố loại móc và kiểu nâng đỡ........................................................41
3.2.3.Phân bố kiểu nâng đỡ của các móc trên răng trụ n1.....................42


3.2.4. Vị trí các răng trụ mang móc và kiểu nâng đỡ.................................43
3.2.5. Các loại vật giữ gián tiếp..........................................................................44
3.2.6. Vị trí đặt phương tiện giữ gián tiếp.....................................................45
3.3. Đặc điểm thiết kế nối chính hàm khung..................................................46
3.4. Nhận xét độ lưu giữ và tính thẩm mỹ của thiết kế hàm khung .....48
BÀN LUẬN........................................................................................................................... 49
4.1. Nhận xét đặc điểm lâm sàng nhóm đối tượng nghiên c ứu ...............49
4.1.1. Đặc điểm tuổi và giới.................................................................................49
4.1.2. Tình trạng mất răng................................................................................... 49
4.1.3. Tình trạng các răng trụ n1 mang móc.................................................50
4.2. Đặc điểm thiết kế móc hàm khung.............................................................51
4.2.1. Số lượng móc trên một hàm khung......................................................51
4.2.2. Kiểu móc và vị trí đặt móc.......................................................................51
4.2.3. Phương tiện giữ gián tiếp........................................................................54
4.2.3. Thiết kế nối chính....................................................................................... 54
4.3. Nhận xét hiệu quả lưu giữ và tính thẩm mỹ...........................................55
KẾT LUẬN........................................................................................................................... 56
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC



DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1.

Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi và giới..........................23

Bảng 3.2.

Phân bố số lượng răng mất trên một hàm răng theo tuổi
................................................................................................................... 24

Bảng 3.3.

Số lượng hàm mất răng theo phân loại mất răng Kennedy
theo tuổi................................................................................................. 24

Bảng 3.4.

Đánh giá chất lượng các răng trụ mang móc.........................25

Bảng 3.5.

Bảng đánh giá số lượng móc theo phân loại Kennedy.......26

Bảng 3.6.

Bảng phân bố các loại móc và điểm đặt móc.......................27

Bảng 3.7:

Phân bố kiểu nâng đỡ của các móc trên răng trụ n1.........28

Bảng 3.8.

Phân bố ví trí đặt các phương tiện giữ gián tiếp.................31

Bảng 3.9.

Phân bố loại nối chính ở hàm trên...........................................31

Bảng 3.10.

Thiết kế nối chính ở hàm dưới...................................................32

Bảng 3.11.

Tình trạng lưu giữ.............................................................................32

Bảng 3.12.

Tình trạng thẩm mỹ sau khi lắp hàm.......................................32


DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1.

Phân loại mất răng theo Kennedy....................................................6

Hình 1.2.

Phân loại mất răng Kennedy-Applegate........................................6

Hình 1.3.

Các thành phần chính của hàm khung............................................8

Hình 1.4:

Chuyển động của hàm khung theo 3 chiều không gian khi ăn nhai
....................................................................................................................... 10

Hình 1.5:

Móc Acker................................................................................................. 12

Hình 1.16:

Móc nhẫn.................................................................................................. 13

Hình 1.7.

Móc Bonwill............................................................................................. 14

Hình 1.8.

Móc chữ C.................................................................................................. 14

Hình 1.9.

Móc Nally-Martinet............................................................................... 15

Hình 1.10.

hệ thống móc Roach............................................................................16

Hình 1.11.

Móc RPI...................................................................................................... 17


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Răng trụ n1: Răng trụ cạnh khoảng mất răng không có giới hạn xa
Răng trụ n2: Răng trụ cạnh khoảng mất răng có giới hạn xa
Răng trụ n3: Răng trụ ở bên phía không mất răng


1

ĐẶT VẤN ĐỀ
Mất răng là một tình trạng bệnh lý hay gặp, đặc biệt ở người cao
tuổi. Theo nghiên cứu về gánh nặng toàn cầu của các loại bệnh lý năm
2010 (Global Burden của Disease-2010), trong phần nghiên cứu về bệnh
lý mất răng (1), tính tới năm 2010, tỉ lệ dân số thế giới mất răng là 2.3%
tương đương với 158 triệu người. Tại Việt Nam, theo kết quả điều tra
răng miệng toàn quốc năm 1990 (2), tỷ lệ mất răng ở lứa tuổi 35-44 là
47,33%. Gần đây hơn, theo kết quả điều tra răng miệng toàn quốc ở
Việt Nam năm 1999-2000, số răng mất trung bình của một người ở l ứa
tuổi 35-44 là 2,10 răng và trên 45 tuổi là 6,64 răng (3). Mất răng ảnh
hưởng rất lớn đến chất lượng sống của bệnh nhân, về m ặt ch ức năng
cũng như thẩm mỹ, nếu diễn ra trong thời gian dài, người bệnh có th ể
xuất hiện các biến chứng như di chuyển răng, cản tr ở kh ớp c ắn và m ột
vài rối loạn khác. Chính vì vậy, điều trị mất răng là m ột thách th ức l ớn

của ngành răng hàm mặt. Tùy vào tình trạng toàn thân và tình tr ạng m ất
răng của bệnh nhân, bác sĩ có thể tư vấn các phương pháp điều tr ị khác
nhau như phục hình cố định trên implant, phục hình cố đ ịnh bằng c ầu
chụp, phục hình tháo lắp từng phần nền nhựa, hàm khung, ph ục hình
tháo lắp toàn phần, phục hình tháo lắp trên implant.
Hàm khung là loại hàm giả tháo lắp từng phần có phần chính là m ột
khung sườn, toàn bộ cấu trúc bằng hợp kim của khung đ ược đúc li ền
một khối. Ngày nay, hàm khung được chỉ định rộng rãi vì:
- Phù hợp với những bệnh nhân có tình trạng toàn thân và tại chỗ
chống chỉ định với thủ thuật cấy ghép Implant.
- Hàm khung sinh lý hơn so với hàm hàm nhựa.


2
Đối với hàm khung, hệ thống móc là thành phần quan trọng, đ ược
nối với khung sườn kim loại qua các thanh nối phụ, móc đ ảm bảo tính
lưu giữ và tính ổn định của hàm trên miệng bệnh nhân. Hệ thống móc
này rất đa dạng về chủng loại, mỗi loại móc phù h ợp v ới t ừng tình
huống lâm sàng khác nhau. Nhận thấy tầm quan trọng của việc thi ết kế
móc trong phục hình hàm khung, chúng tôi chọn đề tài: “Mô tả thiết kế
móc hàm khung cho bệnh nhân mất răng Kennedy loại I,II được đi ều
trị tại các cơ sở thực hành của Viện Đào Tạo Răng Hàm Mặt” với hai
mục tiêu:
1. Nhận xét đặc điểm lâm sàng ở bệnh nhân mất răng
Kennedy loại I,II đượ điều trị phục hình hàm khung tại các
cơ sở thực hành của Viện Đào Tạo Răng Hàm Mặt.
2. Mô tả đặc điểm thiết kế móc hàm khung được chỉ định cho
nhóm bệnh nhân trên.

3
Chương 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Sự mất răng
1.1.1. Định nghĩa và dịch tễ học mất răng
Mất răng là tình trạng thiếu một vài hay toàn bộ răng trên cung
hàm. . Theo nghiên cứu về gánh nặng toàn cầu của các bệnh lý từ năm
1990 đến năm 2010 (Global Burden của Disease), trong phần nghiên cứu
về bệnh lý mất răng (1), năm 2010 tỷ lệ mất răng là 2,3% dân số thế
giới tương đương với 158 triệu người. Trong 20 năm từ năm 1990 đến
năm 2010, tỷ lệ mất răng của dân số thế giới giảm 45% từ 4,4% xuống
còn 2,3%. Dù vậy tỷ lệ mất răng vẫn tăng dần theo tuổi ở cả hai gi ới v ới
tỷ lệ phát sinh (Incidence) lên cao nhất vào 65 tuổi. Yếu tố này không
thay đổi sau 20 năm. Việc thiếu sự hỗ trợ về tài chính từ chính ph ủ và
không có những chính sách thích hợp về chăm sóc răng mi ệng ở ngay c ả
những nước phát triển có thể giải thích cho sự sụt giảm sức kh ỏe răng
miệng ở nhóm người cao tuổi (4) . Theo cuộc điều tra năm 2010 của Bộ
Y Tế Canada, 6,4% dân số nước này mất răng, nếu tính trong đ ộ tuổi t ừ
60-79 tuổi thì tỷ lệ này là 21.7% (5).
Tại Việt Nam, theo kết quả điều tra của Nguyễn Đức Thắng (6), tỷ
lệ mất răng ở lứa tuổi 35-44 chỉ là 36.67%, trong đó có 63.33% có nhu
cầu làm răng giả và chỉ có 2% được làm răng giả. Điều đó chứng tỏ
chúng ta mới đáp ứng một phần rất nhỏ về nhu cầu phục hình trong
nhân dân


4
1.1.2. Nguyên nhân và hậu quả của sự mất răng.

Nguyên nhân mất răng rất đa dạng, bao gồm các bệnh lý về răng và
tổ chức quanh răng, chấn thương, khối u vùng hàm mặt… Theo nghiên
cứu được công bố năm 1995 trên các bệnh nhân từ 40-69 tuổi đ ược nhổ
răng vào năm 1992, có 51% răng được nhổ do bệnh lý nha chu, 35.4% do
sâu răng, 9.5% do cả hai nguyên nhân trên và 3.5% do các nguyên nhân
khác. Cùng nghiên cứu nhưng nếu lấy bệnh nhân làm đơn vị th ống kê,
các tác giả cho kết quả 58.4% bệnh nhân được nhổ răng vì bệnh lý sâu
răng, 39.9% do bệnh lý nha chu, 5% do kết h ợp cả hai và 2.6% do các
nguyên nhân khác (7)
Mất răng gây ra những hậu quả không mong muốn về sức khỏe
răng miệng, thẩm mỹ và sức khỏe toàn thân của bệnh nhân. Nh ững hậu
quả này bao gồm:
- Tiêu xương: Sau nhổ răng, xuất hiện sự biến dạng xương ổ răng
theo cả chiều cao và chiều ngoài –trong (8)
Sự tiêu xương diễn ra mạnh nhất trong 3 tháng đầu, giảm dần sau 6
tháng và ổn định sau 1 đến 2 năm kể từ khi nhổ răng (8).
Tiêu xương gây ra những hậu quả sau:
+Giảm chiều cao và chiều dày sống hàm đồng thời khiến bám tận
của các cơ hạ hàm di chuyển về đỉnh mào xương giảm tính l ưu gi ữ của
hàm giả tháo lắp (hình 1.3)
+ Giảm chiều cao tầng mặt dưới, xương hàm dưới xoay và đưa ra
trước. Xương hàm trên tiêu hướng tâm (từ ngoài vào trong) trong khi
xương hàm dưới tiêu li tâm (từ trong ra ngoài) khiến cho trên lâm sàng ta


5
thường thấy bệnh nhân bị móm, Sống hàm hàm dưới nằm phía ngoài sống
hàm hàm trên (9)
- Sự di chuyển răng: Mất răng có thể gây ra sự di chuyển các răng đối
diện và răng đối nhằm đóng lại khoảng trống của răng bị mất. Việc này có

thể gây ra cản trở khớp cắn và tạo các điểm chạm sớm, rối loạn khớp thái
dương hàm
- Giảm hiệu quả và khả năng ăn nhai: Hiệu quả ăn nhai phụ thuộc
rất nhiều vào các răng còn lại có chức năng của bệnh nhân hay nói cách
khác phụ thuộc vào số lượng răng có tiếp khớp với nhau (10) (11). Theo
Gotfredsen K và Walls AW cần ít nhất 20 răng với 9-10 cặp răng đ ối nhau
tính cả các răng phía trước để đảm bảo hiệu quả và khả năng ăn nhai
của bệnh nhân (Gotfredsen and Walls, 2007). Người ta cũng tìm ra rằng
độ dày cơ cắn trên bệnh nhân mất răng toàn bộ giảm mạnh và tăng lên
sau khi được phục hình tháo lắp toàn phần tuy nhiên độ dày c ơ cắn lúc
này vẫn nhỏ hơn độ dày cơ cắn của nhóm không mất răng (12).
- Ảnh hưởng tới sức khỏe toàn thân : Tuy hiện tại chưa có bằng
chứng khoa học lý giải cơ chế ảnh hưởng của sức khỏe răng miệng lên
sức khỏe toàn thân. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu chỉ ra mỗi liên h ệ c ủa
mất răng với các bệnh lý tim-mạch như cao huyết áp, suy tim, nhồi máu
cơ tim, xơ vữa động mạch vành, các bệnh lý tiêu hóa như viêm loét d ạ
dày, ung thư dạ dày, ung thư tuyến tụy… (13)
1.1.3. Phân loại mất răng
Đối với thiết kế hàm tháo lắp bán phần, một trong những hệ th ống
phân loại mất răng được sử dụng nhiều nhất là hệ thống phân loại
Kennedy, được phát triển bởi Bác sĩ Edward Kennedy năm 1923 d ựa trên


6
những tình trạng mất răng thường gặp nhất trên lâm sàng. Hệ th ống
này bao gồm 4 loại:
- Loại I : mất nhóm răng sau hai bên không còn răng giới h ạn xa
- Loại II : mất nhóm răng hàm một bên không còn gi ới hạn xa
- Loại III : mất nhóm răng hàm một bên còn giới h ạn xa nh ưng các
răng thật còn lại không đủ vững để mang các răng mất

- Loại IV : mất nhóm răng cửa, khoảng mất răng đi qua đường giữa cung
hàm

Hình 1.1. Phân loại mất răng theo Kennedy
Năm 1954, dựa trên phân loại Kennedy, bác sĩ O.C Applegate (14) đã
bổ sung hai phân loại thứ V và thứ VI. Hai phân loại được Applegate
thêm vào đó là :
Loại V : khoảng mất răng một bên có giới hạn sau nhưng nhóm răng
cửa rất yếu, không có khả năng nâng đỡ cho phục hình
Loại VI : Khoảng mất răng một bên có giới hạn sau ngắn, nên ph ục
hình bằng phục hình cố định


7

Hình 1.2. Phân loại mất răng Kennedy-Applegate
1.2. Sơ lược về hàm khung.
1.2.1. Ưu nhược điểm của hàm khung. (15)
So với hàm giả tháo lắp từng phần nền nhựa, hàm khung có nh ững
ưu điểm:
- Thể tích ít cồng kềnh hơn nên bệnh nhân dễ chịu khi mang hàm
giả, thời gian thích nghi ngắn hơn so với hàm nhựa.
- Cổ răng và các răng còn lại được giải phóng, giúp duy trì tốt các
răng còn lại.
- Hàm giả ít bị lún khi ăn nhai do có tựa mặt nhai. Hiệu quả ăn nhai
cũng cao hơn.
- Kim loại bóng nên dễ vệ sinh và bền hơn hàm nhựa.
Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một vài nhược điểm như
- Kỹ thuật lâm sàng và labo phức tạp.
- Đòi hỏi trang thiết bị labo hiện đại hơn.

- Chi phí cao hơn.


8
1.2.2. Chỉ định và chống chỉ định làm hàm khung (14)
1.2.2.1. Chỉ định
- Thay thế 1 vài răng trên 1 góc phần tư hoặc cả 2 góc phần tư của 1
cung răng.
- Thay thế tạm thời các răng mất trên 1 bệnh nhi ( hàm giả có th ể
được thiết kế phù hợp với sự phát triển của trẻ).
- Thay thế răng mất với các bệnh nhân không thích hợp với các buổi
làm việc dài và các thủ thuật xâm lấn nhiều như mài cầu chụp hoặc cấy
ghép implant.
- Cung cấp các ưu điểm của việc dễ dàng tháo lắp, giúp bệnh nhân
vệ sinh răng miệng dễ dàng hơn.
- Cố định các răng bị bệnh quanh răng.
1.2.2.2. Chống chỉ định.
- Thiếu răng phù hợp trên cung răng để nâng đỡ, lưu giữ, ổn định hàm
giả.
- Sâu lớn hoặc bệnh quanh răng nghiêm trọng trên các răng còn l ại.
- Bệnh nhân không hợp tác.
- Tình trạng vệ sinh răng miệng kém.


9
1.2.3. Thành phần cấu tạo của hàm khung

Hình 1.3. Các thành phần chính của hàm khung
Các thành phần của hàm khung bao gồm :
- Nối chính : là một bộ phần của hàm giúp kết nối tất cả các thành

phần của nó lại với nhau qua đó giúp phân bó đều lực tác dụng lên răng
trụ và niêm mạc. Thêm nữa, sự kết nối các thành phần lưu giữ ở hai bên
cung hàm lại với nhau hạn chế tác dụng của các lực xoắn, v ặn xuất hiện
khi ăn nhai.
- Nối phụ : là một bộ phận của hàm giúp kết nối các thành ph ần
khác (vật giữ trực tiếp, vật giữ trực tiếp, yên…) vào nối chính
- Vật giữ trực tiếp bao gồm móc và các mối nối chính xác. Bộ ph ận
này giúp đảm bảo hàm không bị bật ra khi ăn nhai. Mọi v ật giữ tr ực ti ếp
cần đảm bảo các yêu cầu sau đây(16):
+ Nâng đỡ: giúp hàm khung không bị lún sâu về phía lợi (đảm nhận bởi
tựa)
+ Đối kháng: Vật giữ trực tiếp phải có thành phần đối kháng lại v ới


10
lực tác dụng của tay móc lưu giữ lên răng
+ Ổn định: Chống lại sự di chuyển theo chiều ngang của hàm giả
+ Vật giữ giữ trực tiếp phải ôm quanh răng ít nhất 180 độ nhằm
ngăn hàm giả bật khỏi răng
+ Khi ở trạng thái tĩnh, vật giữ trực tiếp không tác dụng bất kì l ực
nào lên răng
- Tựa: Tựa hàm khung có tác dụng truyền lực từ hàm khung theo
trục của răng, ngăn phần lưu giữ của móc di chuyển về phía l ợi trong khi
ăn nhai đồng thời ngăn thức ăn di chuyển vào vị trí tiếp xúc giữa móc và
răng trụ. Thành phần này được đặt trong một hốc được sửa soạn trước
trên mặt nhai hoặc mặt trong của răng trụ. Để bảo vệ mô cứng c ủa răng
trụ khỏi tổn thương gây ra bởi sự di chuy ển của t ựa, ng ười ta th ường
thiết kế hốc đặt tựa trên onlay hoặc chụp (14).
1.2.4. Chuyển động của hàm khung khi ăn nhai
6 chuyển động của hàm tháo lắp:

11

Hình 1.4: Chuyển động của hàm khung theo 3 chiều không gian khi ăn
nhai
1. Di động theo mặt phẳng ngang, chiều gần-xa
2. Di động theo phương thẳng đứng
3. Đi động theo mặt phẳng ngang, chiều trong-ngoài
4. Chuyển động quay theo phương thẳng đứng
5. Chuyển động quay quanh sống hàm
6. Chuyển động quay trên mặt phẳng ngang
1.3. Móc hàm khung (16)
Móc răng là một bộ phận của hàm khung đảm bảo mỗi liên hệ gi ữa
hàm khung và răng tự nhiên. Nó bao gồm hai hay nhiều đầu tay móc g ắn


12
vào những vùng lẹm thân răng, nhờ sự đề kháng của kim loại đối v ới sự
biến dạng mà hàm giả được lưu giữ. Vùng lẹm thân răng là vùng n ằm
dưới đường vòng lớn nhất của thân răng vẽ được sau khi sử dụng song
song kế.
Cấu trúc chung của móc hàm khung gồm :
- Thanh nối phụ nối móc với phần nền hàm giả (đối với móc vòng)
hoặc với phần nối chính (đối với móc thanh)
- Tụa mặt nhai hoặc một tựa rìa cắn hay một tựa gót răng giúp
truyền lực nhai xuống răng tự nhiên.
- Tay đối kháng chống lại lực tác dụng lên mặt răng của tay l ưu gi ữ
- Tay lưu giữ bao gồm hai phần, một phần trên đường vòng l ớn nh ất
đảm bảo tính ổn định của hàm giả và một phần có tính đàn hồi n ằm

dưới đường vòng lớn nhất, phần đàn hồi này chỉ tác dụng lực lên răng
khi nhai và lực này bị đôí kháng lại bởi tay đối kháng bên phía đ ối di ện.
Có hai loại móc cơ bản là móc vòng và móc thanh
- Móc vòng : là móc có hai tay ôm răng trụ, tay móc l ưu gi ữ đi t ừ trên
đường vòng lớn nhất cắt đường này để tới vùng lẹm. Tay đ ối kháng ở
phía đối diện với tay lưu giữ và ở trên đường vòng lớn nhất. Thanh n ối
phụ nối trực tiếp móc với nền hàm giả. Loại móc này được nối tr ực tiếp
vào nối chính, lực ăn nhai được truyền trực tiếp xuống răng nh ờ đó
bệnh nhân cảm nhận tốt hơn, giảm sự lún của hàm xuống xương-niêm
mạc, và đảm bảo sức khỏe mô nha chu. Tuy nhiên trong các tr ường h ợp
mất răng không có giới hạn xa, hàm tháo lắp có xu h ướng quay theo tr ục
nằm ngang từ dưới lên trên, khi đó người ta phải đặt tựa mặt nhai bên
phía gần của răng trụ để đảm bảo tính nâng đỡ.


13
- Móc thanh : Móc thanh có thanh nối phụ đi từ phía lợi, việc đ ể
thanh nối phụ nằm xa nền hàm giả có tác dụng giảm lực nhai tác dụng
lên móc và răng trụ. Tuy nhiên việc đi từ phía lợi gây ra hi ện t ượng m ắc
thức ăn và qua đó giảm sức khỏe vùng nha chu

1.3.1. Hệ thống móc vòng
a) Móc Acker

Hình 1.5: Móc Acker
- Cấu tạo của móc Acker gồm có một tựa mặt nhai nối với hai tay
móc
+Tay lưu giữ có phần ôm nằm trên đường vòng lớn nhất và đầu tay
móc nằm dưới đường vòng lớn nhất
+Tay đối kháng nằm bên phía đối diện và nằm trên đường vòng l ớn

nhất


14
- Ưu điểm:
+Hiệu quả lưu giữ tốt
+Dễ thiết kế và đúc
+Ít lưu giữ thức ăn
- Nhược điểm
+Lộ móc nhiều hơn móc thanh
+Khó sửa chữa
- Chỉ định: Răng hàm lớn, răng hàm nhỏ cạnh khoảng mất răng có
giới hạn xa
b) Móc nhẫn (ring clasp)

Hình 1.16: Móc nhẫn
Móc này ôm trọn thân răng trụ với tựa mặt nhai nằm cùng bên với
vùng lẹm
- Ưu điểm:
+Hiệu quả lưu giữ tốt
+Sử đụng dược trên các răng trụ có vùng lẹm cạnh khoảng mất
răng
- Nhược điểm:
+Ôm trọn thân răng nên cần vệ sinh kĩ.
+Rất khó sửa chữa