phan tich thiet ke he thong

Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
1
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
2
TRƯỜNG HV KĨ THUẬT MẬT MÃ
KHOA CNTT - BỘ MÔN CÔNG NGHỆ PHẦN MỀM
--------------
HỆ THỐNG QUẢN LÝ THƯ VIỆN
Giáo viên hướng dẫn:
Nhóm sinh viên:
Ngô Thị Hằng
Lê Thị Thu Hiền
Nguyễn Thị Thuý
Nguyễn Thị Thu Thuỷ
Hoàng Huyền Trang
HÀ NỘI – 2008
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
MỤC LỤC
Chương I: Mô tả bài toán nghiệp vụ……………………4
I. Khảo sát hiện trạng…………………………………………………………….4
II.Mô tả nghiệp vụ của hệ thống…………………………………………………4
1.Nhiệm vụ cơ bản
2.Cơ cấu tổ chức và phân công trách nhiệm
3.Quy trình xử lý……………………………………………………….5-6
III.Các hồ sơ,biểu mẫu:
1.Thẻ bạn đọc:
2.Phiếu thông tin sách dùng để nhập sách mới:
3.Phiếu mượn sách:
4.Phiếu trả sách:
5.Thống kê số lượng mượn sách:
6.Phiếu phạt:

IV.Bảng phân tích xác định chức năng,tác nhân và hồ sơ:
Chương II.Mô hình nghiệp vụ
I.Thiết lập biểu đồ ngữ cảnh:
II.Sơ đồ phân rã chức năng:
III.Các chức năng lá:
IV.Các hồ sơ sử dụng:
V.Ma trận thực thể chức năng:
Chương III. Phân tích mô hình khái niệm logic
I.Biểu đồ luồng dữ liệu vật lý mức 0:
II.Mô hình dữ liệu vật lý mức 1.
III.Mô hình dữ liệu vật lý mức 2
IV.Mô hình dữ liệu quan niệm E-R:
1. Bước 1: Liệt kê chính xác, chọn lọc thông tin
2. Bước 2: Xác định thực thể, thuộc tính
3.Bước 3: Xác định các mối quan hệ và thuộc tính
1. Bước 4&5: Vẽ biểu đồ và rút gọn:
Chương 4: Thiết kế mô hình logic
I 1. Chuyển mô hình E-R sang mô hình quan hệ
2. Biểu diễn các mối quan hệ:
3. Biểu đồ quan hệ của mô hình dữ liệu:
3
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
Chương I: Mô tả bài toán nghiệp vụ
I. Khảo sát hiện trạng
Trong khi trên thế giới do tác động của sự bùng nỗ thông tin và những
thách thức của sự phát triển nhanh chóng công nghệ mới, đặc biệt là công nghệ
thông tin, thư viện đại học nói riêng và ngành thông tin thư viện nói chung đang
phát triển với một tốc độ nhanh chưa từng có thì Thư viện Việt nam chỉ mới
khởi động một cách chậm chạp trong vài năm nay. Đòi hỏi phải có một thư viện
hiện đại hơn,hoàn thiện hỏn để phục vụ nhu cầu của bạn đọc.

Một thư viện hiện đại là nơi đáp ứng mọi nhu cầu thông tin của người sử
dụng một cách nhanh chóng và dễ dàng nhất và là một thư viện gắn liền với
công nghệ thông tin. Vì vậy trong thời đại bùng nổ thông tin ngày nay khi nói
đến thư viện là người ta nói đến thư viện điện tử
II. Mô tả nghiệp vụ của hệ thống
2. Nhiệm vụ cơ bản
Một thư viện cần quản lý việc đăng ký, mượn và trả sách của các bạn đọc thư viện
3. Cơ cấu tổ chức và phân công trách nhiệm
- Cơ cấu của thư viện được tổ chức như sau:
Trong đó gồm các bộ phận như sau:
- Bộ phận quản lý bạn đọc thực hiện nhiệm vụ làm thẻ khi có bạn đọc đến đăng ký làm
thẻ thư viện hoặc ra hạn thêm thời gian thẻ bạn đọc hoặc hủy những thẻ quá hạn sử
dụng.Bộ phận này dùng một máy tính có kết nối mạng LAN để truy cập vào cơ sở dữ
liệu để quản lý thẻ bạn đọc.
- Bộ phận quản lý sách đảm nhiệm công việc nhập sách mới, phân loại, dán mã số sách
(tạm gọi là ISBN)…….Bộ phận này dùng một máy tính nối mạng LAN để thực hiện
công việc nhập sách mới vào cơ sở dữ liệu, cũng như hủy sách hết hạn.
4
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
- Bộ phận phòng mượn/trả đảm nhiệm công việc cho mượn, trả sách và tiến hành ghi
phiếu phạt khi có sự vi phạm. Bộ phận này dùng một máy tính nối mạng LAN để thực
hiện công việc này.
- Bộ phận phòng đọc đảm nhiệm công việc phục vụ bạn đọc vào đọc sách tại phòng
đọc,photo tài liệu nếu bạn đọc có yêu cầu…Tại bộ phận này có bố trí một số máy tính
để thực hiện nhu cầu tìm kiếm đầu sách để đọc tại phòng đọc của bạn đọc.
3.Quy trình xử lý
Qua điều tra khảo sát tại 1 thư viện (thư viện quốc gia), em thấy quy trình làm
việc của thư viện như sau:
- Đối với bạn đọc:
Để trở thành độc giả của thư viện, thì bạn đọc phải đến bộ phận quản lý bạn đọc

đăng ký. Tại đây bộ phận quản lý thẻ sẽ tiến hành chụp ảnh, lấy thông tin cá nhân cũng
như địa chỉ và điện thoại của bạn đọc.Nếu bạn đọc trong độ tuổi quy định của thư viện
(từ 15 đến 55 tuổi) thì Bộ phận quản lý thẻ sẽ gửi lại một phiếu hẹn ngày lấy thẻ. Sau
đó một vài ngày bộ phận này sẽ tiến hành tổng hợp và in thẻ điện tử rồi gửi lại cho bạn
đọc, trên đó có mã số thẻ chính là mã số bạn đọc để phân biệt các bạn đọc khác (mã số
được máy đánh số tự động). Thẻ này có giá trị trong vòng 12 tháng kể từ ngày đăng ký.
Một tháng trước ngày hết hạn thẻ, bộ phận này sẽ thông báo cho bạn đọc biết để đến gia
hạn thêm thời gian. Ngoài ra khi bạn đọc có sự thay đổi về thông tin cá nhân như địa
chỉ, số điện thoại ….thì bạn đọc đến đây để cập nhật thông tin bạn đọc. Mặt khác bộ
phận quản lý bạn đọc cũng tiến hành cấm sử dụng thẻ trong một thời nếu bạn đọc vi
phạm quy định của thư viện hoặc tiến hành hủy thẻ nếu bạn đọc sau một thời gian hết
hạn thẻ không đến gia hạn thẻ.
- Đối với thư viện:
+ Bộ phận quản lý sách sẽ có nhiệm vụ khi nhà xuất bản chuyển đầu sách mới đến thì
sẽ tiến hành tiếp nhận và biên soạn, phân loại từng mục sách, dán mã số ISBN, điền
thông tin sách vào phiếu như tên sách, tên tác giả, ngôn ngữ, tóm tắt nội dung, năm xuất
bản, ngày nhập, số lượng nhập … và gửi cho người nhập liệu chính để nhập sách mới
vào cơ sở dữ liệu. Mỗi đầu sách có thể có nhiều nhiều bản sao ( chính là số lượng sách )
và mỗi đầu sách đó thì đều có một trạng thái như số lượng còn trong kho , số lượng đã
mượn, hoặc số lượng hủy cuốn sách do bạn đọc mượn quá thời gian quy định. Hàng
tháng dựa vào các báo cáo do bộ phận phòng đọc, phòng mượn/trả thì bộ phận quản lý
sách sẽ tiến hành lập danh mục những sách cần nhập thêm về do nhau cầu của bạn đọc
nhiều hoặc đầu sách mới để gửi đến cho nhà xuất bản … Ngoài ra khi có sự thay đổi về
thông tin sách thì sẽ tiến hành cập nhật lại thông tin sách

5
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
+ Bộ phận phòng đọc: Khi một độc giả có nhu cầu đến đọc sách tại phòng đọc của thư
viện (được đọc miễn phí) thì người quản lý phòng đọc sẽ tiến hành dùng máy quét để
lưu kiểm tra tính đúng đắn thông tin của thẻ và thu thẻ. Khi độc giả về thì sẽ trả lại thẻ

đó. Tại phòng đọc này thì cũng có bố trí một số máy tính để bạn đọc có thể tìm sách để
đọc.
+ Bộ phận phòng mượn: Đây là bộ phận chính mà hệ thống quản lý thư viện của em đề
cập tới nhiều nhất. Người đảm nhiệm bộ phận phòng mượn gọi là thủ thư.
*Mượn sách:
Khi cần mượn sách, bạn đọc có thể tra cứu thông tin của sách tại một máy PC ở
phòng mượn để tìm hiểu thông tin về sách trước. Sau đó khi cần mượn sách bạn đọc
điền vào phiếu mượn sách những quyển sách cần mượn, sau đó đưa cho thủ thư.Nếu
sách đó vẫn còn trong thư viện thì thủ thư sẽ yêu cầu bạn đọc đưa thẻ bạn đọc của
mình. Thủ thư sử dụng máy đọc thẻ từ để đọc thẻ từ và chương trình hiển thị thông tin
về bạn đọc như: hình ảnh, tên, địa chỉ, điện thoại, và ngày hết hạn thẻ. Nếu thẻ nào gần
sắp hết hạn hoặc đã hết hạn thì chương trình cũng sẽ cảnh báo thẻ đó. Ngoài ra, chương
trình còn hiển thị thông tin về việc mượn trả sách của bạn đọc bao gồm: tên sách, ngày
mượn. Những sách nào quá hạn mượn hay gần sắp đến hạn sẽ được đánh dấu để làm
nổi bật thông tin cho thủ thư biết và nhắc nhở cho bạn đọc.
Sau khi quét thẻ từ xong nếu không có vấn đề gì (như sách vẫn còn trong kho,
bạn đọc đã trả hết sách đã mượn…) thì thủ thư sẽ đi lấy sách mà bạn đọc yêu cầu để
cho mượn. Thủ thư sử dụng máy đọc mã vạch để đọc số ISBN của sách. Chương trình
sẽ xuất hiện thông tin về ISBN, tựa sách, và thông tin tác giả. Nếu cuốn sách này có thể
cho mượn thì cho mượn và cập nhật lại trạng thái của cuốn sách như trừ đi số lượng
cuốn sách đó còn trong kho và tăng số lượng mà cuốn sách đó được mượn…Sau đó sẽ
In Phiếu mượn sách đưa cho bạn đọc.
* Trả sách:
Khi bạn đọc cần trả sách thì sẽ đến quầy trả sách riêng .Tại đây thủ thư sẽ dùng
máy đọc thẻ từ của bạn đọc.Khi đó chương trình sẽ hiện lên thông tin của bạn đọc như
hình, tên, tuổi….và tất cả các cuốn sách mã bạn đọc đang mượn.Sau đó bạn đọc giả
cuốn nào thì thủ thư kiểm tra tình trạng của sách đó , nếu không có vấn đề gì thì cho trả
sách. Sau khi bạn đọc trả sách xong thì chương trình sẽ tự động cập nhật lại trạng thái
của cuốn sách như tăng số lượng trong kho lên và giảm số lượng mượn đi….và In phiếu
trả sách cho bạn đọc.

* Xử lý vi phạm
Khi bạn đọc mượn hay trả sách,trước tiên thủ thư kiểm tra thẻ. Nếu thẻ đã hết
hạn thì ko cho mượn và yêu cầu bạn đọc làm lại thẻ mới.Trường hợp bạn đọc mượn thẻ
6
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
của người khác thì sẽ bị thu lại thẻ và tiến hành phạt. Quy định của thư viện là mỗi lần
được mượn tối đa 5 cuốn, được mượn tối đa trong vòng 2 tuần.Nếu quá thời gian quy
định trên mà bạn đọc chưa trả thì sẽ bị phạt 1000 đồng/1 cuốn/1 ngày.
Khi trả sách thủ thư dùng máy đọc thẻ từ của bạn đọc,khi đó chương trình sẽ
hiện lên thông tin cá nhân của bạn và mã của tất cả các quyển sách mà bạn đang
mượn.Bạn đọc trả quyển nào thì thủ thư kiểm tra mã sách đó,tình trạng sách đó…Nếu
bị hư hại,quá hạn, làm mất….. thì phải tiến hành phạt hoặc đền sách cho thư viện.
* Đăng ký chờ mượn sách:
Khi bạn đọc muốn mượn một cuốn sách nhưng số lượng sách trong kho không
còn do đã được mượn hết thì bạn đọc có thể đăng ký và chờ mượn sách với thủ thư. Khi
cuốn sách được trả thì thủ thư sẽ thông báo cho bạn đọc đăng ký đầu tiên trong danh
sách biết để đến mượn sách.
III.Các hồ sơ,biểu mẫu:
Dưới đây là mẫu của các loại giấy tờ liên quan đến hệ thống quản lý thư viện :
1.Thẻ bạn đọc:
7
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
2.Phiếu thông tin sách dùng để nhập sách mới:
3.Phiếu mượn sách:
8
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
4.Phiếu trả sách:
5.Thống kê số lượng mượn sách:
9
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện

6.Phiếu phạt:
phiếu phạt

Mã số phiếu:…….
Mã bạn đọc:……..
Họ và tên:……….. Giới tính:………
Ngày sinh:………...
Địa chỉ:……………………………………………………………….
Số điện thoại liên lạc:………………..................................................
Nội dung phạt:……………………………………………………
…………………………………………………….
…………………………………………………….
Tổng số tiền phạt:………………
Ngày…tháng…
năm…
Bạn đọc Văn thư
IV.Bảng phân tích xác định chức năng,tác nhân và hồ sơ:
Động từ + Bổ ngữ Danh từ Nhận xét
1.Tiếp nhận đăng ký bạn
đọc
Phòng =
2.In thẻ bạn đọc Bạn đọc Tác nhân
3.xử lý thẻ Phòng quản lý bạn đọc Tác nhân
4.cập nhật thông tin bạn đọc Phòng quản lý bạn đọc Tác nhân
5.Tiếp nhận sách Phòng quản lý sách Tác nhân
6.Nhập sách mới Nhà xuất bản =
7.Lập danh mục sách Phòng quản lý sách Tác nhân
8.Thanh lý sách Phiếu thống kê số lượng sách Hồ sơ dữ liệu
9.Cập nhật thông tin sách Phòng quản lý sách Tác nhân
10.Kiểm tra thẻ mượn phiếu mượn sách Hồ sơ dữ liệu

11.Báo cáo tình trạng sách
trong phòng đọc
Phòng đọc Tác nhân
12.Tiếp nhận yêu cầu phiếu mượn / trả sách Hồ sơ dữ liệu
10
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
mượn / trả
13.Kiểm tra thẻ bạn đọc thẻ bạn đọc Hồ sơ dữ liệu
14.Kiểm tra tình trạng sách Phiếu thống kê sách Hồ sơ dữ liệu
15.In phiếu mượn / trả bạn đọc Tác nhân
16.Báo cáo về tình trạng
sách mượn / trả
Phiếu thống kê sách mượn /
trả
Hồ sơ dữ liệu
17.Tiếp nhận đăng ký chờ
mượn sách
phiếu đăng ký chờ mượn sách Hồ sơ dữ liệu
Chương II.Mô hình nghiệp vụ
I.Thiết lập biểu đồ ngữ cảnh:
11
Bạn
đọc
Nhà xuất
bản
0
Hệ
thống
quản lý
thư

viện
Đáp ứng yêu
cầu
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
II.Sơ đồ phân rã chức năng:
III.Các chức năng lá:
1.Tiếp nhận đăng ký:Khi bạn đọc muốn mượn sách,đọc sách thì cần đến phòng quản
lý thư viện(quản lý bạn đọc) đăng ký.Người quản lý sẽ tiếp nhận phiếu đăng ký va
xem xét.
2.Lập thẻ bạn đọc:Kiểm tra xong và yêu cầu làm những công việc cần thiết(ghi tên
vào phiếu,chụp ảnh,đóng tiền) họ sẽ làm cho bạn đọc thẻ bạn đọc như yêu cầu
HỆ THỐNG QUẢN LÝ THƯ VIỆN
Quản lý bạn đọc Quản lý sách Phòng
mượn/trả
Phòng đọc
tiếp nhận đăng ký
lập thẻ bạn đọc
xử lý thẻ
cập nhật thông tin
bạn đọc
tiếp nhận sách
xử lý sách
lập danh sách sách
Thanh lý sách
tiếp nhận yc
mượn/trả
Đăng ký chờ
Ktra thẻ mượn
Đáp ứng yc
mượn/trả

lập phiếu mượn/trả
thống kê tình
trạng sách
xử lý phạt
kiểm tra thẻ
Đáp ứng yc đọc
thống kê tình
trạng sách
12
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
3.Xử lý thẻ:Khi thẻ hết hạn sử dụng bộ phận quản lý cần thông bao tới bạn đọc biết
và đề nghị họ đến làm lại.Nếu ko sẽ huỷ thẻ bạn đọc của người đó.
4.Cập nhật thông tin bạn đọc:Khi bạn đọc muốn thay đổi vài thông tin trên thẻ bạn
đọc thì họ phải đến gặp bộ phận quản lý,bộ phận này sẽ cập nhật thông tin bạn đọc và
đáp ứng yêu cầu
5.Tiếp nhận sách:Nhà xuất bản cung cấp đầu sách,bộ phận quản lý tiếp nhận
sách……
6.xử lý sách:ghi đầu bìa.tên tác giả,tiền……..
7.lập danh sách sách:lên danh mục sách để các bộ phận theo dõi
8.thanh lý sách:kiểm tra,thanh lý những sách tồn kho,bi cũ nát
9.Tiếp nhận yêu cầu mượn/ trả:Nhận phiếu mựon /trả và đáp ứng lại yêu cầu bạn đọc
10.Đăng ký chờ mượn:Khi sách đã mượn hết thì phòng mượn/trả yêu cầu lập phiếu
chờ mượn vào lần sau
11.Kiểm tra thẻ mượn:Nhận thẻ và kiểm tra
12.Đáp ứng yêu cầu mượn/trả:Đáp ứng yêu cầu bạn đọc
13.Lập phiếu mượn /trả:Khi bạn đọc đến mượn sẽ ghi thông tin vào phiếu mượn/trả
14.Thống kê tình trạng sách:Nhân viên kiểm tra tình trạng sách và viết bản thống kê
tình trạng sách
15.Xử phạt:Xử lý khi có vi phạm
16.Kiểm tra thẻ đọc:Phòng đọc kiểm tra thẻ khi bạn đến đọc

17.Đáp ứng yêu cầu đọc sách:Đáp ứng nhu cầu của bạn đọc
18.Thống kê tình trạng sách trong phòng đọc:Nhân viên kiểm tra tình trạng sách và
viết bản thống kê tình trạng sách
IV.Các hồ sơ sử dụng:
1.Thẻ bạn đọc
2.Phiếu thông tin sách để nhập sách mới
3.Phiếu mượn sách
4.Phiếu trả sách
5.Phiếu thống kê số lượng mượn sách
6.Phiếu phạt
V.Ma trận thực thể chức năng:
Các thực thể
a.Thẻ bạn đọc
b.Phiếu thông tin sách để nhập sách mới
c.Phiếu mượn sách
d.Phiếu trả sách
e.Phiếu thống kê số lượng sách
13
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
mượn/trả
f.Phiếu phạt
Các chức năng nghiệp vụ a b c d e f
1.Quản lý bạn đọc C U U
2.Quản lý sách C U U U
3.Phòng mươn/trả R R C C C C
4.Phòng đọc R R
Chương III. Phân tích mô hình khái niệm vat ly
I.Biểu đồ luồng dữ liệu vật lý mức 0:
14
4.0

Phòng đọc
2.0
Quản lý
sách
1.0
Quản lý
bạn đọc
3.0
Phòng
mượn/trả
Bạn đọc
Nhà xuất bản
e Phiếu thống kê số lượng
sách
f Phiếu phạt
a Thẻ bạn đọc
b Thông tin sách
d phiếu trả sách
sách
c Phiếu mượn
sách
phiếu thống kê số lượng sách
e e
Đáp ứng yêu cầu mươn/trả
Cung cấp thông tin sách
Thống kê báo cáo sách
Yêu cầu đầu sách
Cung cấp đầu sách
Đ
áp

ứn
g
yê
u
cầ
u
đọ
c
sá
ch
ki
ể
m
tr
a
th
ẻ
đọ
c
Phân tích thiết kế : Hệ thống quản lý thư viện
I.Mô hình dữ liệu vật lý mức 1
Quản lý bạn đọc:
Quản lý sách:
Bạn đọc
1.1
Tiếp nhận
đăng ký
1.3
Xử lý thẻ
1.4

Cập nhật thông
tin bạn đọc
1.2
Lập thẻ bạn
đọc
a thẻ bạn đọc
b phiếu phạt
2.1
Tiếp nhận sách
2.3
Lập danh
sách sách
2.4
Thanh lý
sách
2.2
Xử lý sách
Nhà xuất bản
c Phiếu mượn sách
b Phiếu tt sách để nhập sách mới
e phiếu tkê số lg sách mươn
mượn
d Phiếu trả sách
15