tiết 2 bài 1 vị trí, hình dạng và kích thước của Trái đất

Giáo án Địa lí 6

Năm học 2018 - 2019

Ngày soạn: 18/8/2018

Ngày dạy:

Tiết 2- Bài 1: VỊ TRÍ, HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC CỦA TRÁI ĐẤT
I. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài học, học sinh có khả năng:
1. Kiến thức:
- Biết vị trí Trái Đất trong hệ Mặt Trời, hình dạng, kích thước của Trái Đất.
- Trình bày được khái niệm kinh tuyến , vĩ tuyến. Biết được qui ước về kinh
tuyến gốc, vĩ tuyến gốc, kinh tuyến Đông , kinh tuyến Tây,vĩ tuyến Bắc , vĩ
tuyến Nam , nửa cầu Đông , nửa cầu Tây, nửa cầu Bắc, nửa cầu Nam.
2. Kỹ năng:
- Xác định được vị trí Trái Đất trong Hệ Mặt Trời .
- Xác định được kinh tuyến gốc, vĩ tuyến gốc, nửa cầu Bắc, nửa cầu Nam trên
bản đồ và quả Địa Cầu.
3. Thái độ:
- Gây hứng thú cho các em hình thành ý thức, thái độ học tập với bộ môn Địa
lí.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng
tạo, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng
lực tính toán.
- Năng lực chuyên biệt: Tư duy tổng hợp theo lãnh thổ, sử dụng bản đồ, sử
dụng số liệu thống kê, sử dụng hình vẽ, tranh ảnh, mô hình, video clip…
II. CHUẨN BỊ :
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Quả Địa Cầu. Sách giáo khoa. Các hình 1, 2, 3 (sgk).

GV: Trần Thị Yến

1

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án Địa lí 6

Năm học 2018 - 2019

2. Chuẩn bị của học sinh:
- SGK, tìm hiểu bài trước.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định tình hình lớp: (1 phút)
- Kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ:
- Nêu nội dung của môn địa lí lớp 6?- Làm thế nào để học tốt môn địa lí?
3. Bài mới
Trong vũ trụ bao la, Trái Đất tuy rất nhỏ nhưng lại là thiên thể duy nhất có sự sống. Từ xưa đến
nay con người luôn muốn khám phá những bí ẩn của Trái Đất. Với sự tiến bộ của khoa học và sự nghiên
cứu miệt mài của các nhà nghiên cứu một số bí ẩn như hình dạng, kích thước, vị trí … của Trái Đất đã
được giải đáp. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này thầy và các em sẽ vào bài 1 : …

Hoạt động giáo viên

Hoạt động HS

Nội dung ghi bảng

Hoạt động 1: Tìm hiểu vị trí của Trái Đất trong hệ Mặt Trời (7 phút)
- GV giới thiệu khái quát: Hệ Mặt
Trời: người đầu tiên tìm ra hệ Mặt
Trời – Thuyết “một Tâm hệ” cho
rằng Mặt Trời là Trung tâm của Hệ HS chỉ trên hình trả
Mặt Trời – đó là Nicôlai Côpecnic lời, HS khác nhận
xét
(1473-1543)
(?) Quan sát hình 1 (SGK), hãy kể (- Sao Thủy, Sao
tên 8 hành tinh lớn trong hệ Mặt Kim, Trái Đất, Sao
Trời (Theo thứ tự xa dần Mặt Trời). Hỏa, Sao Mộc, Sao
Thổ, Thiên Vương
Trái Đất nằm ở vị trí thứ mấy?
và Hải Vương.
- GV mở rộng:
- Trái Đất ở vị trí
+Trái Đất là 1 thiên thể trong hệ Mặt thứ 3 trong hệ Mặt
Trời. Hệ Mặt Trời lại là 1 bộ phận Trời.)

1. Vị trí của Trái Đất
trong hệ Mặt Trời

- Trái Đất ở vị trí thứ 3
trong hệ Mặt Trời theo
thứ tự xa dần Mặt Trời.

rất nhỏ bé trong hệ lớn hơn là hệ
Thiên Hà (hay gọi là hệ Ngân Hà),
nơi có khoảng 200 tỉ ngôi sao tự
GV: Trần Thị Yến

2

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án Địa lí 6

Năm học 2018 - 2019

phát sáng giống như Mặt Trời.
+ Hệ Ngân Hà chứa Mặt Trời lại chỉ HS trả lời
là 1 trong hàng chục tỉ Thiên Hà (- Vị trí thứ 3 – đó
trong vũ trụ bao la.

là khoảng cách từ

(?) (Nâng cao) Em hãy cho biết vị Trái Đất đến Mặt - Ý nghĩa: Là 1 trong
trí thứ 3 của Trái Đất trong hệ Mặt Trời là 150 triệu những điều kiện rất
quan trọng góp phần tạo
Trời có ý nghĩa như thế nào?
km. Khoảng cách
nên Trái Đất là hành
(Chuyển ý:Các em đã biết vị trí của vừa đủ để nước tồn tinh duy nhất trong hệ
Trái Đất. Vậy hình dạng, kích thước tại ở thể lỏng, rất Mặt Trời có sự sống.
của Trái Đất ra sao chúng ta cùng cần cho sự sống,…
chuyển sang phần 2.)

là 1 trong những
điều kiện rất quan

trọng để góp phần
nên Trái Đất là
hành tinh duy nhất
có sự sống trong
HMT)

Hoạt động 2: Tìm hiểu về hình dạng và kích thước của Trái Đất (10 phút)
- GV: + Mỗi dân tộc trên thế giới có
trí tưởng tượng khác nhau về Trái HS lắng nghe
Đất. Khi loài người chưa có câu trả
lời đúng về hình dạng Trái Đất.

2. Hình dạng, kích
thước của Trái Đất

+ Ví dụ: ở Việt Nam, trí tưởng tượng
của người xưa về hình dạng Trái Đất
qua phong tục bánh chưng, bánh
dày,…
+ Thế kỉ XVII: Hành trình vòng
quanh thế giới của Ma-gien-lăng
trong 1083 ngày (1522) đã có câu trả
lời đúng về hình dạng Trái Đất.
GV: Trần Thị Yến

3

Trường THCS Trung Mầu

Giáo án Địa lí 6

Năm học 2018 - 2019

(?) Quan sát hình 2, em hãy nhận
xét về hình dạng và kích thước của HS quan sát, trả lời
Trái Đất?
- Lưu ý: HS có thể nói Trái Đất hình
tròn. Hình tròn là hình trên mặt
phẳng. Dùng quả địa cầu giới thiệu
mô hình thu nhỏ của Trái Đất.
- Kích thước của Trái Đất rất lớn:
+ Bán kính: 6.370 km
+ Xích đạo: 40.076 km
+ Diện tích tổng cộng của Trái Đất
là 510 triệu km2.

- Trái Đất có dạng hình
cầu.
- Có kích thước rất lớn:
+ Bán kính: 6.370 km
+ Xích đạo: 40.076 km

-GV bổ sung và chuẩn kiến thức:
+ Thực ra Trái Đất dẹt ở hai cực.
bán kính Xích đạo và bán kính cực
chênh nhau 21km. Sự chênh lệch
này không đáng kể nên về cơ bản
chúng ta vẫn nói Trái Đất có dạng
hình cầu.

(Chuyển ý: Trên quả địa cầu hoặc
trên bản đồ ta thấy có nhiều đường
dọc, đường ngang, đó là những
đường gì? Ta cùng tìm hiểu mục 3.)
Hoạt động 3: Tìm hiểu khái niệm đường kinh tuyến, vĩ tuyến (5 phút)
- GV: Dùng quả địa cầu minh họa
lời giảng Trái Đất tự quanh quanh 1
trục, tưởng tượng gọi là địa trục. Địa
trục tiếp xúc với bề mặt đất ở 2
điểm. Đó chính là 2 địa cực: Cực
Bắc và cực Nam.

- Kinh tuyến là những

Câu 4: GV giao nhiệm vụ: Quan Các cặp trao đổi, bổ đường nối liền cực Bắc
GV: Trần Thị Yến

4

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án Địa lí 6

Năm học 2018 - 2019

sát hình 3 và quả địa cầu, cho biết sung cho nhau, đại và cực Nam trên bề mặt
thế nào là đường kinh tuyến vĩ diện HS phát biểu.
quả Địa Cầu.
tuyến, so sánh độ dài các đường

kinh tuyến, vĩ tuyến trên Trái Đất?
- Vĩ tuyến là những
- Kinh tuyến là những đường nối

vòng tròn trên quả Địa

liền cực Bắc và cực Nam trên bề

Cầu vuông góc với các

mặt quả Địa Cầu.

kinh tuyến.

- Vĩ tuyến là những vòng tròn trên
quả Địa Cầu vuông góc với các kinh
tuyến.
- GV bổ sung, chuẩn xác kiến thức
Hoạt động 4: Tìm hiểu về kinh tuyến gốc, vĩ tuyến gốc, kinh tuyến Đông, kinh
tuyến Tây, vĩ tuyến Bắc và vĩ tuyến Nam (10 phút)
(?) GV chia nhóm và giao nhiệm vụ - HS trong nhóm *Kinh tuyến: - Kinh
trao đổi và bổ sung tuyến gốc là kinh tuyến
cho các nhóm.
cho nhau
+ Nhóm 1, 3 (tìm hiểu Kinh tuyến):
số 0°, kinh tuyến đối
Quan sát hình 3 và quả Địa Cầu, cho - Đại diện các nhóm
biết thế nào là đường kinh tuyến chỉ trên quả Địa Cầu diện với kinh tuyến gốc
gốc, kinh tuyến Đông và kinh tuyến trả lời, nhóm khác là kinh tuyến 180°
Tây.

bổ sung
+ Nhóm 2, 4 (tìm hiểu Vĩ tuyến):
- Kinh tuyến Đông:
Quan sát hình 3 và quả Địa Cầu, cho
những kinh tuyến nằm
biết thế nào là đường vĩ tuyến gốc,
vĩ tuyến Bắc và vĩ tuyến Nam.
bên phải kinh tuyến gốc.
-

- GV chuẩn kiến thức.

Kinh

tuyến

Tây:

những kinh tuyến nằm
bên trái kinh tuvến gốc.
*Vĩ tuyến:- Vĩ tuyến
gốc: vĩ tuyến số 0°
(đường Xích đạo).
- Vĩ tuyến Bắc: những

GV: Trần Thị Yến

5

Trường THCS Trung Mầu

Giáo án Địa lí 6

Năm học 2018 - 2019
vĩ tuyến nằm từ Xích
đạo đến cực Bắc.
- Vĩ tuyến Nam: những
vĩ tuyến nằm từ Xích
đạo đến cực Nam.

Hoạt động 5: Tìm hiểu khái niệm nửa cầu Đông, Nửa cầu Tây, nửa cầu Bắc, nửa
cầu Nam (7 phút)
- GV thuyết trình về cách xác định HS lắng nghe
Nửa cầu Đông:
nửa cầu nằm bên phải
nửa cầu Đông, nửa cầu Tây, nửa cầu
vòng kinh tuyến gốc
Bắc, nửa cầu Nam.
(giới hạn từ kinh tuyến
(?) GV gọi 1 số HS lên bảng xác
0° đến 180°)
định nửa cầu Đông, nửa cầu Tây, HS lên bảng xác Nửa cầu Tây:
định
nửa cầu nằm bên trái
nửa cẩu Bắc, nửa cầu Nam.
vòng kinh tuyến gốc
- GV nhận xét, hướng dẫn HS chỉ
(giới hạn từ kinh tuyến
đúng

0 đến 180°).
Nửa cầu Bắc:
(?) GV yêu cầu HS xác định vị trí
nửa cầu nằm ở phía trên
của một số nước trên quả Địa Cầu
đường Xích đạo, có
(Việt Nam, Trung Quốc, Hoa Kì, Ôchứa cực Bắc (giới hạn
xtrây-li-a,...). Các nước này nằm ở
từ vĩ tuyến 0° đến
nửa cầu nào?
90°B).
Nửa cầu Nam:
nửa cầu nằm ở phía
dưới đường Xích đạo,
có chứa cực Nam (giới
hạn từ kinh tuyến 0° đến
90°N).
4. Củng cố
Bài 1: Chọn câu trả lời đúng
Câu 1: Trong hệ Mặt Trời, Trái Đất nằm ở vị trí:
A.
B.
C.
D.
GV: Trần Thị Yến

Thứ 3 từ Mặt Trời ra
Thứ 6 từ hành tinh ngoài cùng vào
Thứ 3 theo thứ tự xa dần Mặt Trời
Tất cả các câu trên đều đúng

6

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án Địa lí 6

Năm học 2018 - 2019
A.
B.
C.
D.

Nửa cầu Bắc và nửa cầu Tây
Nửa cầu Nam và nửa cầu Đông
Nửa cầu Bắc và nửa cầu Đông
Nửa cầu Nam và nửa cầu Tây

Bài 2: Hãy ghép ô bên trái (I) với ô chữ bên phải (II) để có một đáp án đúng:

I

Đáp án

1. Xích đạo

a. Là đường kinh tuyến nằm bên trái kinh tuyến
gốc

2. Vĩ tuyến gốc

b. Là đường vĩ tuyến nằm phía trên xích đạo

3. Kinh
Tây

tuyến

4. Vĩ tuyến Bắc
5.
6.
7.
8.
-

II

Kinh tuyến
Bán cầu Nam
Nửa cầu Đông
Vĩ tuyến

c. Là đường tròn lớn nhất, chia quả địa cầu 2
phần bằng nhau
d. Là đường xích đạo
e. Là khu vực từ xích đạo đến cực Nam, gồm 90
đường vĩ tuyến Nam
g. Là nửa đường tròn trên bề mặt quả địa cầu và
nối liền 2 cực.
i. Làkhu vực từ phía Đông kinh tuyến gốc đến

kinh tuyến 1800.
h. Là những đường tròn vạch ngang trên mặt địa
cầu song song với xích đạo

Đáp án: 1-c, 2-d, 3-a, 4-b, 5-g, 6-e, 7-I, 8-h.
5. Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo : (2ph)
- Làm bài tập 1, 2 vào vở.
- Chuẩn bị bài mới: Bài 2 – Bản đồ. Cách vẽ bản đồ.

IV. RÚT KINH NGHIỆM
………………………………………………………………………………………

GV: Trần Thị Yến

7

Trường THCS Trung Mầu