MỘT số nội DUNG về NGUỒN NHÂN lực và PHÝÕNG PHÁP ÐÁNH GIÁ NGUỒN NHÂN lực tạ NGỌC hải

pháp này ðýợc ðề xýớng, thực hiện vào thập niên 80 của thế kỷ XX và cho ðến này
ðýợc sử dụng khá phổ biến ở các nýớc trên thế giới trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Các tác giả ðề xýớng phýõng pháp này là một số nhà khoa học ở châu Âu mà tiêu
biểu là P. Fasella nguyên Chủ nhiệm Uỷ ban Nghiên cứu khoa học châu Âu. Có thể
tạm thời mô hình hoá phýõng pháp này nhý sau:


ÐÁNH GIÁ TRONG

ÐÁNH GIÁ NGOÀI

PHẠM VI

- Ðánh giá theo phýõng pháp "before - and - after" - trýớc và sau. Theo
phýõng pháp này, ðối týợng ðánh giá ðýợc xem xét ở các thời ðiểm khác nhau trên
một chuỗi thời gian (time series). Ví dụ: chất lýợng nguồn nhân lực của một tổ chức
ðã ðýợc nâng cao hõn trýớc sau khi tổ chức ðó áp dụng các biện pháp cải thiện chất
lýợng nguồn nhân lực. Phýõng pháp này thýờng ðýợc sử dụng ðồng thời với một số
phýõng pháp khác nhý so sánh, ðối chiếu.v.v... trong ðó chuỗi thời gian ðýợc sử
dụng với các phân tích, ðối chiếu, so sánh cắt ngang trên nhóm ðối týợng. Có thể
tạm thời mô hình hoá phýõng pháp này nhý sau:

BEFORE

AFTER

Tác giả của phýõng pháp này là tiến sĩ K. Matthé ngýời Ðức, ông cho rằng
trong phýõng pháp này có sự khác biệt giữa phân tích, tổng hợp với ý nghĩa là các
phýõng pháp bổ trợ cho việc thực hiện ðánh giá. Sự khác biệt thể hiện ở chỗ phân
tích có thể sử dụng những bằng chứng từ các kết quả thực hiện nhiệm vụ của ðối

týợng ðánh giá ðể ðýa ra các kết luận có tính rõ ràng với những cãn cứ xác thực mà
việc sử dụng phýõng pháp tổng hợp không có ðýợc. Ngýợc lại tổng hợp ðýa lại cho
chúng ta những ðánh giá, nhận xét có tính khái quát nhýng lại mang ðậm tính chủ
quan của chủ thể ðánh giá.
- Khác với P. Fasella và K. Matthé, Deleroix - nhà quản trị nhân lực Mỹ gốc
Anh cho rằng việc ðánh giá nguồn nhân lực của tổ chức cũng nhý việc ðánh giá từng
thành viên trong tổ chức là quá trình thýờng xuyên, liên tục và thâm nhập vào các
hoạt ðộng của ðối týợng ðánh giá do vậy "trong - ngoài" hay "trýớc - sau" ðều không
phải là những phýõng pháp tối ýu bởi vì cả hai phýõng pháp trên ðều không ðạt
ðýợc ðầy ðủ các yêu cầu của quá trình ðánh giá. Theo ðó Deleroix ðề xuất phýõng
pháp ðánh giá mới với các yêu cầu cụ thể nhý:
Tính thýờng xuyên, liên tục (có thể khoảng thời gian cho một chu kỳ ðánh giá
dài ngắn khác nhau nhýng phải là một chu trình có tính quy luật);
Tính thâm nhập (chủ thể ðánh giá không chỉ nhận biết ðối týợng qua những
biểu hiện bên ngoài nhý số lýợng, trạng thái hành ðộng.v.v... mà thông qua các biểu


hiện ðó phải nhận biết ðýợc sát thực nhất bản chất, tính chất, nội dung các hoạt ðộng
mà ðối týợng ðánh giá thực hiện);
Tính ðạt ðýợc mục tiêu của ðối týợng ðánh giá (một tổ chức hay một cá nhân
khi thực hiện những hoạt ðộng luôn hýớng tới những mục tiêu nhất ðịnh và bản thân
tính chất, mức ðộ của mục tiêu ðã cho ta thấy tiềm nãng cũng nhý nãng lực của
nguồn nhân lực. Mặt khác ðể ðạt ðýợc mục tiêu cần phải áp dụng, thực hiện các biện
pháp, nhiệm vụ nhất ðịnh. Thông qua ðó ta có thể ðánh giá ðýợc chất lýợng nguồn
nhân lực).
- Ðánh giá tròn (round evaluation), còn ðýợc gọi với cái tên khác là ðánh giá
360 ðộ. Phýõng pháp này ðýợc sử dụng khá phổ biến trong quản lý nguồn nhân lực ở
khu vực tý của Mỹ và một số nýớc khác. Những ngýời ðề xýớng cho phýõng pháp
ðánh giá này là George T.Milkovich và John W.Boudreau ðều là những nhà nghiên
cứu quản trị nhân lực nổi tiếng của Mỹ, nêu luận ðề với câu hỏi là nhà quản trị nhân

lực làm thể nào ðể ðánh giá ðúng ðýợc nguồn nhân lực ðang quản lý? Câu trả lời
ðýợc lý giải nhý sau: Tính ðúng ðắn của các ðánh giá phụ thuộc nhiều vào các thông
tin chính xác mà nhà quản trị có ðýợc về hoạt ðộng của nguồn nhân lực do mình
quản lý và hõn ai hết những ngýời trong tổ chức biết rõ và có thể cung cấp những
thông tin tin cậy nhất cho việc ðánh giá. Tuy nhiên bản chất của ðánh giá là do con
ngýời thực hiện và vì vậy nó luôn mang tính chủ quan nên cần khắc phục bằng cách
không tạo ra các cực lệch trong ðánh giá. Theo cách ðó chúng ta có ðýợc những chỉ
số chung về ðối týợng ðánh giá. Nhý vậy, so với phýõng pháp ðánh giá của do P.
Fasella ðại diện thì ðánh giá vòng tròn có khả nãng cao hõn trong việc khắc phục
tính có lỗi trong ðánh giá nguồn nhân lực. Có thể mô phỏng phýõng pháp này qua
mô hình sau:

chủ thể
ðánh giá

chủ thể
ðánh

ðối týợng
ðánh giá

chủ thể
ðánh giá

chủ thể
ðánh giá

- Ngoài các phýõng pháp trên còn có những phýõng pháp khác nhý: ðánh giá
ðồ hoạ, danh mục kiểm tra, sự kiện quan trọng, thang ðo hành vi, so sánh.v.v...

III. So sánh, kết luận

Thông qua các nội dung khoa học ðã trình bày ở trên cho chúng ta thấy ðánh
giá nguồn nhân lực là một trong số những vấn ðề quan trọng trong phát triển nguồn
nhân lực. Ðánh giá ðúng, có những kế hoạch tốt thì sẽ phát triển có kết quả nguồn
nhân lực, ngýợc lại sẽ cho kết quả "âm tính".
Từ các phýõng pháp ðánh giá ðã có, nhìn lại quá trình sử dụng ở nýớc ta
chúng tôi thấy:
- Các tổ chức (kể cả tổ chức công và tổ chức thuộc khu vực kinh tế thị trýờng
và xã hội dân sự) ðều chýa khai thác, sử dụng hết các phýõng pháp trong ðánh giá
nguồn nhân lực;
- Các phýõng pháp thýờng ðýợc sử dụng nhất là so sánh xếp hạng, phân phối
bắt buộc theo chỉ tiêu %, bản týờng thuật, nhận xét ðánh giá, ðánh giá ðồ hoạ (thông
qua các mẫu phiếu). Tuy nhiên chúng chýa ðýợc nhận thức và vận dụng một cách
ðúng ðắn (ví dụ: sử dụng phýõng pháp ðánh giá ðồ hoạ ðòi hỏi chúng ta phải có hệ
thống các chỉ số ðánh giá với tính quy chuẩn cao thể hiện trong phiếu ðánh giá, thực
tế các chỉ số hiện nay trong phiếu ðánh giá của chúng ta còn nặng về ðịnh lýợng,
thiếu ðịnh tính và không bao phủ hết các ðối týợng ðánh giá. Hoặc ở phýõng pháp
bản týờng thuật thì chúng ta lại không tạo ra ðýợc mẫu chuẩn của bản týờng thuật thýờng thể hiện dýới dạng câu hỏi ðịnh sẵn do vậy không có ðýợc những thông tin
chuẩn khi mà khả nãng viết của ðối týợng ðánh giá bị hạn chế) vì thế ðánh giá trở
nên hình thức, hạn chế tác dụng, hiệu quả trong phát triển nguồn nhân lực.
Kế thừa và phát triển các thành tựu khoa học của thế giới không chỉ là yêu cầu
mà còn là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà chúng ta phải thực hiện trong
phát triển nguồn nhân lực ðáp ứng yêu cầu của công nghiệp hoá, hiện ðại hoá và hội
nhập quốc tế. Thiết nghĩ sẽ có nhiều ý kiến ðồng thuận với kết luận này của tác giả
bài viếtn./.
Ghi chú:
(1) Xem: Nicholas Henry - Public Administration and Public afairss, Tr. 256
(2) Xem: George T.Milkovich and John W.Boudreau - Hurman resourses

management, Tr. 9
(3) Xem Tạp chí Phát triển nhân lực, số 3/ 2007, Tr.39
(4) Theo số liệu mà chúng tôi tập hợp ðýợc thì công chức nữ lãnh ðạo ở trung
ýõng chỉ chiếm trên 22%, ở ðịa phýõng là trên 16%.