Khang sinh dieu tri trong lâm sàng 2019 CQ sua gửi sinh vien

Các nguyên tắc sử dụng kháng sinh
trong điều trị
BM Dược lâm sàng

1


Mục tiêu bài học
1. Phân tích được 4 nguyên tắc sử dụng kháng sinh trong điều
trị:
• Chỉ sử dụng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn
• Lựa chọn kháng sinh hợp lý
• Phối hợp kháng sinh hợp lý
• Sử dụng kháng sinh đúng thời gian quy định
2. Áp dụng được 4 nguyên tắc sử dụng kháng sinh trong điều trị
4 bệnh lý: Viêm phế quản cấp, Viêm phổi cộng đồng, Viêm bàng
quang, Viêm thận bể thận

2


Tài liệu học tập và tham khảo
Sách giáo khoa Dược lâm sàng, slide bài giảng

ASHP (2016). The
J. Dipiro (2016).
Pharmacist’s guide to
Pharmacotherapy 10th antimicrobial therapy
and stewardship

Hướng dẫn sử dụng

kháng sinh (2015),
Bộ Y Tế
3


Sử dụng kháng sinh trên lâm sàng
• Các kháng sinh sử dụng trên lâm sàng theo 3
cách:
– Điều trị theo kinh nghiệm
– Điều trị khi đã xác định được vi khuẩn
– Kháng sinh dự phòng

4


Tác dụng có hại của việc sử dụng KS
• Kháng kháng sinh
• Biến cố có hại (AE)
– Quá mẫn/dị ứng (sốc phản vệ)
– Tiêu chảy/viêm ruột do kháng sinh
Nhiễm trùng do Clostridium difficile
•

Tăng chi phí y tế

5


6

Sử dụng kháng sinh và Acinetobacter baumannii
kháng thuốc (2003–2011)

Jiancheng Xu,1 Zhihui Sun,2 et al,
Environ Res Public Health. 2013 April; 10(4): 1462–1473.

7


Sử dụng Fluoroquinolon và các chủng VK Gr(–)
kháng thuốc – nghiên cứu khảo sát trên các khoa ICU
1993-2000

8

Neuhauser, et al. JAMA 2003; 289:885


Viêm ruột do Clostridium difficile (CDI)

Redelings, et al. EID, 2007;13:1417
CDC. Get Smart for health care. Access at
www.cdc.gov/Getsmart/healthcare

# of CDI Cases per 100,000 Discharges

Annual Mortality Rate per Million Population

• Kháng sinh là yếu tố nguy

cơ quan trọng nhất của
CDI
• Tỷ suất bệnh và tử vong
gia tăng
• Tần suất chủng có độc
lực cao NAP1/BI tăng khi
gia tăng tần suất

9


Mỹ- Tần suất AE do kháng sinh ở BN ngoại trú

• 142,505 lần khám ở khoa cấp cứu/năm do TDKMM
của kháng sinh
– Kháng sinh chiếm khoảng 19.3% các biến cố có hại liên
quan đến thuốc
• 78.7% là biến cố dị ứng
• 19.2% là tác dụng có hại khác (VD tiêu chảy, nôn))
– Khoảng 50% do các penicillin & cephalosporin
– 6.1% cần nhập viện

10

2004-2005 NEISS-CADES project

Shehab N et al. Clin Infect Dis. 2008;47:735


Việt Nam – Tổng kết công tác báo cáo ADR năm 2017

11


Rất ít kháng sinh được cấp phép mới
để điều trị vi khuẩn kháng thuốc
Số kháng sinh mới được FDA cấp phép lưu hành

Clin Infect Dis. 2011;52:S397-S428

12


Sử dụng hợp lý kháng sinh là vấn đề cấp bách

13


Sử dụng kháng sinh không hợp lí
• Sử dụng kháng sinh để điều trị nhiễm trùng
không điều trị bằng kháng sinh

Virus
Nấm
VSV đơn bào
14


Sử dụng kháng sinh không hợp lí

• Điều trị sốt không rõ nguyên nhân

• Thông tin về vi khuẩn học không đầy đủ

15


Kết quả khảo sát tình hình sử dụng KS
tại 4 BV ở Hà Nội - 2013
Bệnh viện

BV 1 (ĐG)
BV 2 (SP)
BV 3 (TN)
BV 4 (TT)
Tổng

Có phân lập VK

Không phân lập VK

n

%

n

%

-

-

250

100,0

25

10,0

225

90,0

40

16,0

210

84,0

-

-

250

100,0

65

6,5

935

93,5

Tổng
n

%

250

100,0

250

100,0

250

100,0

250

100,0

1000

100,0
16


Sử dụng kháng sinh không hợp lí

• Sử dụng kháng sinh với liều không đúng

• Chỉ sử dụng kháng sinh như biện pháp duy nhất
điều trị NK

17


Kết quả khảo sát tình hình sử dụng KS
tại 4 BV ở Hà Nội - 2013
100%
14.3
80%

13.2

13

28

60%

Không phù hợp
40%

85.7

86.8

87

BV SP

BV TN

BV TT

72

Phù hợp

20%
0%

BV ĐG

Đánh giá liều dùng của beta-lactam
18


Kết quả khảo sát tình hình sử dụng KS
tại 4 BV ở Hà Nội - 2013

100%

6

80%
60%

78.8
94

40%

Không phù hợp
Phù hợp

20%
21.2
0%
Liều dùng

Đường dùng

Liều dùng và đường dùng của aminoglycosid

19


Những nguyên tắc sử dụng kháng
sinh trong điều trị

20


Sử dụng kháng sinh
hợp lý ?

21


Đánh giá bệnh nhân có nghi ngờ nhiễm khuẩn
BN có nhiễm khuẩn?

BN có yếu tố nguy cơ
liên quan đến CS y tế?

Vị trí nào
nghi ngờ
nhiễm
khuẩn?

VK nào có
thể là tác
nhân gây
NK?

Những KS
nào có phổ
phù hợp?

Đặc điểm

bệnh lí, cá thể
của BN?

Lựa chọn phác đồ KS
kinh nghiệm nào?
Đánh giá tình trạng lâm sàng, cận lâm sàng, kết quả
nuôi cấy VK

22


Những nguyên tắc sử dụng kháng sinh
trong điều trị

1. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn
2. Phải biết lựa chọn kháng sinh hợp lý
3. Phải biết nguyên tắc phối hợp kháng sinh
4. Phải sử dụng kháng sinh đúng thời gian quy
định

23


Có cần sử dụng kháng sinh hay không?

24


Đặc điểm sử dụng kháng sinh ở Việt Nam
Khảo sát tại 36 bệnh viện ở Việt Nam

Truong et al. Antibiotic use in Vietnamese hospitals: A multicenter point-prevalence study. American Journal of Infection Control25
40 (2012) 840-4