Phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo tiếp cận đa trí tuệ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
======

NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC
CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THEO TIẾP CẬN
ĐA TRÍ TUỆ
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục mầm non

HÀ NỘI, 2018


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
======

NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC
CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THEO TIẾP CẬN
ĐA TRÍ TUỆ
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục mầm non
Người hướng dẫn khoa học

TS. NGUYỄN THỊ HƯƠNG

HÀ NỘI, 2018

LỜI CẢM ƠN
Em xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới cô giáo – T.S
Nguyễn Thị Hương, người đã tận tình hướng dẫn, động viên và giúp đỡ em
trong suốt quá trình hoàn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong trường Đại học Sư
Phạm Hà Nội 2, đặc biệt là các thầy cô trong Khoa Giáo dục Mầm non đã hết
lòng giảng dạy, chỉ bảo cho em trong suốt quá trình học tập tại trường và tạo
điều kiện cho em thực hiện khóa luận nghiệp.
Em xin được cảm ơn sự hợp tác, giúp đỡ của Ban Giám hiệu, các cô giáo
cùng các cháu trường mầm non đã tạo điều kiện cho em điều tra, khảo sát
thực nghiệm để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn tới những người thân trong gia đình, bạn bè
đã luôn khuyến khích và động viên em trong suốt thời gian học tập, nghiên
cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.
Trong quá trình nghiên cứu, không tránh khỏi những thiếu sót và hạn
chế. Vì vậy, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô và
các bạn để khóa luận của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 5 năm 2018
Người thực hiện

Nguyễn Thị Hồng Nhung


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp được hoàn thành do sự cố
gắng, nỗ lực của bản thân em cùng với sự hướng dẫn tận tình của T.S
Nguyễn Thị Hương.

Khóa luận của em không trùng với bất kì đề tài nào khác. Nếu sai
em hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, tháng 5 năm 2018
Người thực hiện

Nguyễn Thị Hồng Nhung


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài........................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 3
3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu ........................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3
5. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 4
6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
7. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4
8. Cấu trúc khóa luận ........................................................................................ 4
NỘI DUNG ...................................................................................................... 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ GIÁO
DỤC CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THEO TIẾP CẬN ĐA TRÍ TUỆ....................... 6
1.1. Chủ đề giáo dục và phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non .............. 6
1.1.1. Chủ đề giáo dục mầm non....................................................................... 6
1.1.1.2. Đặc điểm của chủ đề giáo dục mầm non ............................................. 6
1.1.1.3. Các chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non ................................................. 8
1.1.2. Phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non........................................... 8
1.1.2.1. Khái niệm phát triển chương trình giáo dục ........................................ 8
1.1.2.2. Bản chất của phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non ................ 10
1.1.2.3. Nguyên tắc phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non................... 16
1.2. Giáo dục trẻ mầm non theo tiếp cận đa trí tuệ ......................................... 17

1.2.1. Bản chất của thuyết đa trí tuệ................................................................ 17
1.2.1.1. Khái niệm ........................................................................................... 17
1.2.1.2. Bản chất của thuyết đa trí tuệ............................................................. 18
1.2.2. Phân loại các dạng trí tuệ của con người .............................................. 20
1.2.2.1. Trí thông minh về ngôn ngữ - lời nói (verbal/linguistic)................... 20


1.2.2.2. Trí thông minh logic - toán học (mathematical/logical) .................... 20
1.2.2.3. Trí thông minh về thị giác - không gian (visual/spatial).................... 21
1.2.2.4. Trí thông minh về vận động - cơ thể (bodily/kinesthetic) ................. 21
1.2.2.5. Trí thông minh âm nhạc - giai điệu (musical/rhythmic) .................... 22
1.2.2.6. Trí thông minh hướng về thiên nhiên (naturalist).............................. 22
1.2.2.7. Trí thông minh hướng ngoại (interpersonal)...................................... 23
1.2.2.8. Trí thông minh hướng nội (intrapersonal) ......................................... 23
1.2.2.9. Trí thông minh về sự tồn tại ( existential).......................................... 23
1.2.3. Định hướng giáo dục trẻ mầm non theo tiếp cận đa trí tuệ................... 24
1.3. Vận dụng thuyết đa trí tuệ trong phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 - 6
tuổi................................................................................................................... 27
1.3.1. Đặc điểm của trẻ 5 - 6 tuổi .................................................................... 28
1.3.1.1. Đặc điểm tâm lý của trẻ 5- 6 tuổi....................................................... 28
1.3.1.2.Đặc điểm sinh lý của trẻ 5 – 6 tuổi ..................................................... 32
1.3.1.3. Đặc điểm sự phát triển trí tuệ của trẻ 5 – 6 tuổi.................................33
1.3.2. Định hướng vận dụng lý thuyết đa trí tuệ để phát triển chủ đề giáo dục
cho trẻ 5 - 6 tuổi .............................................................................................. 34
1.3.2.1. Phát triển tiềm năng trí tuệ ở trẻ......................................................... 35
1.3.2.2. Xây dựng kế hoạch và tổ chức giáo dục trẻ theo chiến lược phân hóa
......................................................................................................................... 36
1.3.2.3. Tạo cơ hội cho trẻ sử dụng ưu thế của loại trí thông minh vượt trội để
học tập những lĩnh vực không là thế mạnh ..................................................... 36
1.3.2.4. Tăng cường hoạt động giáo dục trẻ từ thực tiễn ................................ 37

KẾT LUẬN CHƯƠNG I ................................................................................ 39
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC CHO
TRẺ 5 – 6 TUỔI THEO TIẾP CẬN ĐA TRÍ TUỆ........................................ 40
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng.............................................................. 40


2.1.1. Mục đích khảo sát thực trạng ................................................................ 40
2.1.2. Đối tượng khảo sát thực trạng............................................................... 40
2.1.3. Nội dung khảo sát thực trạng ................................................................ 40
2.1.4. Phương pháp khảo sát thực trạng.......................................................... 41
2.1.4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: ...................................................... 41
2.1.4.2. Phương pháp điều tra: ........................................................................ 42
2.1.4.4. Phương pháp toán học thống kê......................................................... 43
2.2. Kết quả khảo sát thực trạng...................................................................... 43
2.2.1. Thực trạng phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 - 6 tuổi...................... 43
2.2.2. Thực trạng phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 - 6 tuổi theo tiếp cận đa
trí tuệ 43
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................ 50
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC
CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THEO TIẾP CẬN ĐA TRÍ TUỆ .............................. 51
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................. 51
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu giáo dục ................................................ 51
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 51
3.1.3. Cập nhật thành tựu khoa học mới ......................................................... 52
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo phát huy tính tích cực của trẻ............................. 52
3.2. Biện pháp phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo tiếp cận đa trí
tuệ .................................................................................................................... 53
3.2.1. Xác định các loại hình trí tuệ cần hình thành cho trẻ mầm non ........... 53
3.2.2. Xây dựng hệ thống chủ đề giáo dục hướng vào việc phát triển trí thông
minh cho trẻ..................................................................................................... 56

3.2.2.1. Minh hoạ phát triển chủ đề Những đồ ăn thú vị cho trẻ 5 – 6 tuổi theo
tiếp cận đa trí tuệ............................................................................................ 58


3.2.2.2. Minh họa thiết kế các hoạt động giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo tiếp
cận đa trí tuệ trong một số đề tài cụ thể .......................................................... 58
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3...............................................................................63
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 644
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 677
PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
“Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc
dân, là bậc học có tính nền tảng giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tình
cảm, trí tuệ, thẩm mỹ ; hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách ;
chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1” (20). Với vai trò là bậc học đặt nền móng , chất
lượng giáo dục mầm non ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành và phát triển
nhân cách của trẻ cũng như chất lượng giáo dục ở các cấp học tiếp theo.
Trong xã hội ngày nay, trẻ em phát triển rất khác nhau, không có đứa trẻ
nào giống với đứa trẻ nào. Có trẻ học toán rất giỏi, có sở thích với những con
số, với những trò chơi trí tuệ nhưng lại rất kém trong giao tiếp hoặc không
giỏi khi tham gia các hoạt động về thể chất. Có trẻ vẽ rất đẹp, hát rất hay
nhưng lại không giỏi về các môn khoa học. Có trẻ tiếp thu kiến thức thông
qua nhìn, có trẻ tiếp thu kiến thức thông qua hành động... điều này ảnh hưởng
rất lớn tới công việc và cuộc sống của trẻ sau này bởi vì mục đích trên hết của
giáo dục là đào tạo ra những con người toàn diện. Chính vì những sự khác
nhau đó mà các nhà giáo dục đã nghiên cứu và khẳng định rằng ở mỗi một
đứa trẻ sẽ có một loại hình thông minh đa dạng khác nhau.

Trong thời gian gần đây giáo dục mầm non không ngừng thay đổi và
phát triển để phù hợp với sự phát triển của xã hội. Với tư cách trực tiếp đào
tạo ra nguồn nhân lực tương lai cho xã hội, giáo dục mầm non cần phải đổi
mới, đổi mới liên tục, đổi mới trước tiên là từ chương trình giáo dục mầm
non. Như vậy một trong những vấn đề có tính cấp thời của giáo dục mầm non
hiện nay chính là phát triển các chủ đề giáo dục trong chương trình mầm non
để tạo ra các hoạt động giáo dục vừa thể hiện rõ tinh thần tích hợp đã được
xác lập, vừa định hướng phát triển trí tuệ, kỹ năng sống cho trẻ, vừa phải làm
cho các hoạt động giáo dục ấy có hơi thở của thực tiễn, gần gũi, gắn bó với

1


đời sống của trẻ, vừa phải phù hợp với trẻ ở từng độ tuổi, từng vùng miền
khác nhau.
Lý thuyết đa trí tuệ của H. Gardner được áp dụng vào quy trình dạy học
ở Mỹ (vào cuối những năm 90) ở tất cả các bậc học thuộc cả hệ chính quy và
không chính quy. Quan niệm đa trí tuệ cho phép người GV tiến hành đa dạng
hóa trong dạy học, góp phần thúc đẩy các kiểu trí tuệ trong mỗi con người
phát triển - hướng tới sự phát triển toàn diện trí tuệ con người, đáp ứng mục
tiêu dạy học hiện nay.
Ở trường mầm non, đa trí tuệ được xem là một cách tiếp cận mới, phù
hợp với xu hướng đổi mới của phương pháp dạy học hiện nay, nhằm phát
triển được các năng lực trí tuệ của trẻ. Thuyết đa trí tuệ đã giúp phụ huynh và
giáo viên nắm được thế mạnh học tập của từng trẻ, để từ đó vận dụng các
phương pháp dạy học tích hợp một cách linh hoạt đa dạng và phù hợp với các
loại trí thông minh khác nhau của trẻ.
Độ tuổi mẫu giáo lớn là giai đoạn cuối cùng của trẻ ở tuổi mầm non. Ở
giai đoạn này, trí tuệ của trẻ rất phát triển, nhu cầu nhận thức và phản ánh của
trẻ 5 – 6 tuổi về các chủ để trong trường mầm non là rất lớn. Việc phát triển

chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo tiếp cận đa trí tuệ là vô cùng cần thiết.
Thông qua thuyết đa trí tuệ trẻ có khả năng nhận biết những kiến thức về môi
trường xung quanh tuỳ thuộc vào khả năng trí tuệ của mình từ đó giúp trẻ phát
huy khả năng khám phá, sáng tạo của bản thân. Hướng nghiên cứu này giúp
nhà giáo dục có một phương pháp giáo dục phù hợp, phát huy thế mạnh của
mỗi cá nhân trẻ, tạo cơ hội cho trẻ tiếp cận và lĩnh hội những tri thức theo
cách riêng của mình, đồng thời bổ sung những điểm còn yếu để hướng tới
một sự phát triển toàn diện cho trẻ. Cách vận dụng thuyết đa trí tuệ vào việc
phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi là một cách tiếp cận mới và phù
hợp với xu hướng đổi mới dạy học thông qua thuyết đa trí tuệ. Áp dụng việc


dạy học theo nghiên cứu này thì trẻ sẽ được phát triển một cách toàn diện trên
các mặt năng lực trí tuệ.
Nhưng việc phát triển chủ đề giáo dục theo thuyết đa trí tuệ để vận dụng
trong dạy học chưa được thực hiện một cách sâu sắc ; chưa đánh giá được
điểm xuất phát của các loại hình trí thông minh ở mỗi trẻ. Việc phát triển chủ
đề vẫn còn dựa trên cảm nhận riêng của giáo viên, mà chưa đi tìm hiểu sâu
nhu cầu đặc điểm của trẻ.
Xuất phát từ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn cần thiết phải phát triển chủ
đề giáo dục cho trẻ mầm non nên tôi đã lựa chọn đề tài:“Phát triển chủ đề
giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo tiếp cận đa trí tuệ”như là một cách gợi ý cho
nhà trường mầm non và cho giáo viên trong việc điều chỉnh chương trình, xây
dựng kế hoạch giáo dục và thiết kế dạy học cho trẻ. Góp phần cùng với nhà
giáo giải quyết một trong những vấn đề được xem là có tính thời sự của lĩnh
vực giáo dục mầm non giai đoạn hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất biện pháp phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo tiếp
cận đa trí tuệ nhằm phát huy tối đa khả năng nổi trội của mỗi trẻ qua mỗi chủ
đề học, kích thích hứng thú học tập, góp phần phát triển năng lực toàn diện

cho trẻ, từ đó nâng cao hiệu quả dạy học.
3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Việc phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6
tuổi theo tiếp cận đa trí tuệ.
- Khách thể nghiên cứu: Quá trình giáo dục mầm non
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Những cơ sở lí luận của việc phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ
5 - 6 tuổi theo tiếp cận đa trí tuệ.


- Thực trạng của việc phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo
tiếp cận đa trí tuệ tại.
- Đề xuất biện pháp phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo tiếp
cận đa trí tuệ.
5. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài giới hạn nghiên cứu việc phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6
tuổi theo tiếp cận đa trí tuệ trong chương trình mầm non hiện hành. Nghiên
cứu thực trạng được tiến hành ở một số trường mầm non thành phố Vĩnh Yên,
tỉnh Vĩnh Phúc.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Mục đích: thu thập những tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu
nhằm làm rõ các vấn đề lí luận của đề tài cần nghiên cứu.
- Cách tiến hành: đọc, phân tích, tổng hợp các tài liệu cần thiết phục vụ
cho việc nghiên cứu nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho việc triển khai, nghiên
cứu thực tiễn.
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp phỏng vấn

7. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất biện pháp phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi theo
tiếp cận đa trí tuệ phù hợp, hiệu quả sẽ giúp cho giáo viên có những cách thức
tổ chức hoạt động học tập phù hợp với nhận thức của trẻ, góp phần phát triển
năng lực toàn diện cho trẻ, từ đó nâng cao hiệu quả dạy học.
8. Cấu trúc khóa luận


Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của khóa luận gồm các
chương sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 - 6
tuổi theo tiếp cận đa trí tuệ
Chương 2: Thực trạng phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 - 6 tuổi theo
tiếp cận đa trí tuệ
Chương 3: Đề xuất biện pháp phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ 5 - 6 tuổi
theo tiếp cận đa trí tuệ


PHẦN 2. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ
GIÁO DỤC CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THEO TIẾP CẬN ĐA TRÍ TUỆ
1.1. Chủ đề giáo dục và phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non
1.1.1. Chủ đề giáo dục mầm non
Chương trình giáo dục nói chung được hiểu là bản kế hoạch tổng thể về
việc giáo dục trẻ ở một độ tuổi xác định, trong một khoảng thời gian xác định
với các điều kiện về nhân lực và cơ sở vật chất xác định. Trong chương trình
giáo dục thể hiện được ít nhất bốn thành tố cơ bản sau: 1- Mục tiêu giáo dục
(là những kết quả mong đợi mà trẻ đạt được sau khi thụ hưởng chương trình
giáo dục) ; 2- Nội dung giáo dục (là những hợp phần tri thức khoa học mà trẻ
cần tích lũy để đạt được trình mong muốn theo mục tiêu đã xác định) ; 3Phương thức giáo dục ( là cách thức, con đường cụ thể để triển khai hoạt động

giáo dục giúp cho trẻ chiếm lĩnh được tri thức khoa học, các giá trị cần thiết nội dung giáo dục) ; 4- Đánh giá kết quả giáo dục (là cách thức để xác định
kết quả trẻ đạt được sau mỗi giai đoạn học tập trong quá trình thực hiện
chương trình giáo dục).
Chương trình giáo dục mầm non được xem là bản kế hoạch tổng thể quy
định toàn bộ các vấn đề liên quan tới giáo dục trẻ từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi.
Chủ đề giáo dục mầm non được hiểu là một phần của nội dung kiến
thức, kỹ năng cùng phản ánh một vấn đề nào đó mà trẻ có thể tìm hiểu, khám
phá và học theo nhiều cách khác nhau dưới sự tổ chức của giáo viên, diễn ra
trong một khoảng thời gian thích hợp, thường là 3-4 tuần.
1.1.1.2. Đặc điểm của chủ đề giáo dục mầm non
Tính tích hợp
Ở trường mầm non, trẻ được tìm hiểu và khám phá các chủ đề thông qua
nhiều hình thức như: Tiết học (hoạt động chung), hoạt động vui chơi, tham


quan, lao động thiên nhiên, trong hoạt động hàng ngày,... Trong đó, tiết học là
hình thức cơ bản để trẻ khám phá các chủ đề một cách có hệ thống sâu sắc và
toàn diện. Trẻ làm quen với các chủ đề chủ yếu được thông qua giờ học cho
trẻ làm quen với môi trường xung quanh, đồng thời nó còn được tích hợp với
các giờ học khác như: tạo hình, giáo dục âm nhạc, làm quen với văn học, làm
quen với biểu tượng toán thể chất, với các hình thức khác nhau như: thăm
quan, dạo chơi, hoạt động ngoài trời, giờ ăn,... Khám phá các chủ đề được tiến
hành dưới nhiều hình thức đa dạng, đáp ứng nhu cầu và hứng thú của trẻ theo
phương châm “chơi mà học, học mà chơi” thông qua các trò chơi học tập, trò
chơi xây dựng, trò chơi vận động.
Tính thực tiễn
Tính thực tiễn được thể hiện ở chỗ nội dung tri thức cung cấp đến cho trẻ
phải thiết thực đối với cuộc sống của chúng. Do vậy, cần hướng dẫn trẻ làm
quen với các sự vật, hiện tượng, con người gần gũi với cuộc sống hàng ngày
của trẻ. Trong cuộc sống, trẻ thường xuyên tiếp xúc với sự vật, hiện tượng gì,

với những người nào, với sự kiện gì, cần giúp trẻ có biểu tượng đúng về
chúng. Điều này giúp trẻ không những độc lập, tự tin hơn trong cuộc sống, có
thể giảm bớt nguy hiểm cho trẻ, mà còn hình thành thái độ tích cực đối với
môi trường xung quanh.
Tính thực tiễn còn thể hiện ở việc lựa chọn các nội dung làm quen với
môi trường xung quanh cho trẻ phải dựa trên đặc điểm điều kiện môi trường
tự nhiên và hiện thực cuộc sống xã hội diễn ra ở địa phương. Cần chú ý các
yếu tố của môi trường tự nhiên như: thời tiết, khí hậu, các loại động thực vật
phổ biến ở địa phương và các sự kiện xã hội có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống
của trẻ (các ngày lễ lớn của dân tộc, các lễ hội ở địa phương,...). Cần ưu tiên
cho trẻ tiếp cận với đối tượng và giáo viên dễ dàng chuẩn bị đối tượng nhận
thức cho trẻ.


Tri thức qua các chủ đề học là vô tận, không thể tích lũy đủ mọi trí thức
cần thiết cho cuộc sống. Do vậy, cách tốt nhất giúp trẻ tích lũy tri thức về môi
trường xung quanh là hình thành ở chúng các kỹ năng nhận thức và thái độ
tích cực trong việc tìm hiểu môi trường xung quanh để chúng tự khám phá sự
vật, hiện tượng và cuộc sống xã hội xung quanh chúng.
Tính đồng tâm và phát triển
Chủ đề giáo dục phải tạo điều kiện cho trẻ phát triển liên tục. Chủ đề
được xây dựng có tính đồng tâm, phát triển giữa các độ tuổi trong mỗi giai
đoạn và giữa hai đoạn, tạo các cơ hội cho trẻ hoạt động tích cực, phù hợp với
nhu cầu, hững thú và sự phát triển của các nhân trẻ.
1.1.1.3. Các chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non
Nội dung giáo dục trong chương trình giáo dục mầm non gồm 5 lĩnh vực
chính như sau: giáo dục thể chất, giáo dục nhận thức, giáo dục ngôn ngữ, giáo
dục tình cảm – xã hội và giáo dục thẩm mỹ. 5 lĩnh vực giáo dục này được cấu
trúc thành 9 chủ đề lớn: Bản thân, Gia đình, Trường mầm non, Nghề nghiệp,
Thực vật, Động vật, Giao thông, Nước và một số Hiện tượng Tự nhiên, Quê

hương – Đất nước – Bác Hồ, Trường Tiểu học (Dành cho trẻ 5 tuổi). Với 9 chủ
đề trọng tâm này, từ nhà trẻ tới mẫu giáo lớn, chương trình được xây
dựng theo hướng mở rộng, phát triển dần qua mỗi độ tuổi.
1.1.2. Phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non
1.1.2.1. Khái niệm phát triển chương trình giáo dục
Phát triển chương trình giáo dục có thể hiểu là việc điều chỉnh, thay đổi
hay cấu trúc lại chương trình giáo dục cho phù hợp hơn với yêu cầu của thực
tiễn, phù hợp hơn với đối tượng ngườii học thậm chí cả đối với người dạy.
Theo đó, phát triển chương trình giáo dục bao hàm cả việc biên soạn hay xây
dựng một chương trình mới hoặc cải tiến một chương trình giáo dục hiện có.
Thuật ngữ “phát triển” chương trình giáo dục khi ấy có nghĩa bao trùm cả xây


dựng, thiết kế hay biên soạn chương trình giáo dục, vì “phát triển” bao hàm cả
sự thay đổi, bổ sung liên tục. Phát triển là một chu trình mà điểm kết thúc sẽ
lại là điểm khởi đầu cho một chu trình mới. Kết quả của phát triển chương
trình là một chương trình giáo dục mới và ngày càng tốt hơn nữa.Còn hoạt
động xây dựng, thiết kế, biên soạn chương trình chỉ có ý nghĩa là một quá
trình và kết quả dừng lại khi chúng ta có một chương trình mới.
Từ quan niệm về cấu trúc của chương trình giáo dục trên đây ta thấy,
việc phát triển chương trình giáo dục chính là quá trình liên tục điều chỉnh
hay thay đổi về: mục đích giáo dục, nội dung giáo dục, phương thức giáo dục
và đánh giá trong giáo dục. Mục đích cuối cùng của sự thay đổi ấy chính là để
chương trình giáo dục ngày càng hoàn thiện hơn ; phù hợp với đối tượng người
học hơn, phù hợp với điều kiện thực tiễn hơn và đặc biệt là phù hợp với hiện
thực sự phát triển của xã hội hơn.
Trong số những thành tố cấu trúc của chương trình thì mục đích giáo dục
là yếu tố ít thay đổi nhất. Tuy nhiên, khi nó thay đổi thường tạo ra “cuộc cách
mạng” trong giáo dục. Chẳng hạn, trong giai đoạn hiện nay chuyển từ mục
đích giáo dục tập trung hình thành trang bị kiến thức cho người học sang mục

đích hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho người học. Khi mục
đích giáo dục thay đổi thì mọi thành tố khác cũng sẽ thay đổi theo. Nội dung
giáo dục là thành tố có biên độ thay đổi lớn hơn. Cùng một mục đích giáo dục
nhưng có nhiều nội dung khác nhau. Ví dụ, cùng một chương trình giáo dục
mầm non nhưng có thể triển khai với nhiều bộ tài liệu hướng dẫn thực hiện
khác nhau ; không cần nhất loạt dạy trẻ một thứ nhưng cái đích cuối cùng vẫn
hội tụ về cùng một điểm. Phương pháp giáo dục là yếu tố cơ động, linh hoạt
nhất. Yếu tố này thay đổi thường xuyên trong quá trình giáo dục. Về cơ bản,
xu hướng chung của sự vận dụng ấy là chuyển trọng tâm từ thầy sang trò. Dần
dần người học sẽ được làm, được hoạt động và được học những thứ các em


muốn học. Những gì người học có thể tự làm được trong quá trình học tập thì
sẽ được thầy trao cơ hội để làm và để học. Đánh giá trong giáo dục luôn được
xem là mắt khâu then chốt, có chức năng chi phối toàn bộ quá trình giáo dục.
Xu hướng chung của những điều chỉnh trong đánh giá giáo dục ngày nay là
thực hiện theo hướng nhân văn hơn ( tức là tôn trọng người học, vì sự tiến bộ
của người học), thực chất hơn (tức là đánh giá đúng với những gì người học đã
đạt được trong và sau quá trình học tập).
1.1.2.2. Bản chất của phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non
Chương trình giáo dục mầm non được cấu trúc thành 9 chủ đề giáo dục,
vì vậy phát triển chương trình giáo dục xét trên một phương diện cụ thể thì
chính là phát triển các chủ đề. Vì vậy, bản chất phát triển chủ đề giáo dục
chính là việc điều chỉnh thay đổi, cấu trúc lại chủ đề giáo dục trong chương
trình đã được Bộ Giáo dục ban hành để các chủ đề giáo dục đó phù hợp hoàn
cảnh giáo dục cụ thể và phát huy hiệu quả giáo dục trong thực tiễn.
Phát triển chủ đề giáo dục được thực hiện trên các phương diện sau đây
+ Đề xuất hoặc xây dựng hệ thống chủ đề giáo dục
Việc xây dựng chủ đề giáo dục dựa trên khung hình sẵn mà Bộ Giáo dục
ban hành đề xuất các chủ đề mới.

Ví dụ: Chủ đề đại dương xanh, Sự sống dưới đáy đại dương, Những
chiếc kem đầy màu sắc, Chùm quả ngọt, Halloween, Lễ hội hóa trang,...
+ Thiết kế xây dựng hoạt động giáo dục cho trẻ trong các chủ đề ( truyền
thống hoặc hiện đại )
Ví dụ: Hoạt động dạy trẻ trong chủ đề quen thuộc:
Chủ đề: Thế giới Thực vật
Đề tài: Một số loại quả
I. Mục đích – yêu cầu
1. Kiến thức


- Trẻ biết tên gọi một số loại quả
- Trẻ biết đặc điểm của từng loại quả vị ngọt, vị chua, vỏ trơn, vỏ sần của
các loại quả.
- Trẻ biết được ích lợi của quả đối với sức khỏe cuộc sống của con người.
- Biết cách chơi trò chơi.
2. Kỹ năng
- Rèn khả năng quan sát, ghi nhớ có chủ định.
- Rèn trẻ kỹ năng trả lời các câu hỏi đầy đủ, mạch lạc rõ ràng.
- Phát triển thị giác, khứu giác cho trẻ, tính nhanh nhẹn khi tham gia chơi.
3. Thái độ
- Giáo dục bảo vệ môi trường: Giáo dục trẻ có ý thức bảo vệ cây xanh và
giữ gìn môi trường luôn xanh, sạch, đẹp.
- Giáo dục trẻ có ý thức học tập, giáo dục vệ sinh, dinh dưỡng cho trẻ.
II.Chuẩn bị
1. Đồ dùng của cô
- Giáo án điện tử
- Máy tính
- Quả thật : quả cam, quả chuối, quả thanh long
- Mô hình ngôi nhà

2. Đồ dùng của trẻ
- Thẻ lô tô quả cam, quả chuối, quả thanh long
III. Tổ chức các hoạt động
Hoạt động 1: Ổn định tổ chức, gây hứng thú
- Cô cho trẻ xem video về các loại quả.
- Cô hỏi trẻ các loại quả có trong video.
+ Đây là quả gì?
+ Những loại quả này đem lại lợi ích gì cho chúng ta?
- Cô khái quát và giới thiệu:
=> Các con ạ ! Có rất nhiều loại quả và mỗi loại quả đều đem lại lợi ích
cho cuộc sống của chúng ta.
Hoạt động 2: Tìm hiểu một số loại quả


* Tìm hiểu quả cam:
- Quả cam có màu gì?
- Quả cam có hình gì?
- Cô chỉ vào vỏ quả cam: Đây là vỏ quả cam đấy ! Muốn ăn được quả cam
chúng mình phải bóc vỏ quả cam hoặc nhờ người lớn bổ quả cam ra để ăn
nhé.
- Cô cho trẻ sờ xem vỏ cam như thế nào?
- Cô bổ quả cam ra cho trẻ quan sát và nếm thử.
+ Bên trong quả cam có gì?
+ Nếm thử thấy vị của quả cam như thế nào?
+ Quả cam cung cấp chất gì cho cơ thể chúng ta?
=>Cô khái quát: Quả cam có dạng hình tròn, vỏ nhẵn, vỏ có màu vàng
cam. Để ăn được quả cam thì chúng mình phải bóc vỏ, quả cam có nhiều
múi và nhiều hạt. Quả cam cung cấp cho chúng mình vitamin và chất
khoáng giúp da dẻ của chúng mình hồng hào.
* Tìm hiểu quả chuối:

- Đây là quả gì?
- Quả chuối có màu gì?
- Quả chuối có hình gì?
- Cô cho trẻ sờ xem vỏ quả chuối như thế nào?
- Cô bóc vỏ quả chuối cho trẻ quan sát và nếm vị quả chuối
+ Quả chuối có vị gì?
+ Quả chuối cung cấp chất dinh dưỡng gì cho cơ thể?
=>Cô khái quát: Quả chuối khi chín vỏ có màu vàng, lúc chưa chín vỏ có
màu xanh ,vỏ nhẵn. Để ăn được quả chuối thì chúng mình phải bóc vỏ.


Quả chuối cung cấp cho chúng mình vitamin và chất khoáng giúp chúng
mình thêm khỏe mạnh.
* Tìm hiểu quả thanh long
- Đây là quả gì?
- Quả thanh long có màu gì?
- Cô cho trẻ sờ vỏ quả thanh long
- Vỏ quả thanh long như thế nào?
- Cô bổ quả thanh long cho trẻ quan sát và nếm thử
- Phần thịt của quả thanh long có màu gì?
- Hạt của quả thanh long như thế nào?
- Quả thanh long có vị gì?
- Quả thanh long cung cấp chất dinh dưỡng gì cho cơ thể?
=> Quả thanh long có vỏ màu đỏ tím, da xù xì, to, ruột trắng, có nhiều hạt
đen ăn có vị ngọt. Quả thanh long cung cấp cho chúng mình rất nhiều
vitamin và muối khoáng để giúp cơ thể thêm khỏe mạnh.
* Mở rộng
- Cô cho trẻ xem hình ảnh các loại quả khác: quýt, xoài, dưa hấu, ...
Hoạt động 3 : Củng cố
* Trò chơi: “Ai nhanh nhất”

- Cô phát cho mỗi trẻ 1 rổ các lô tô về các loại quả .
- Cô gọi tên quả , trẻ phải tìm đúng loại quả đó, giơ lên và đọc to tên quả
đó.
- Cô nói đặc điểm loại quả , trẻ tìm đúng quả , giơ lên và đọc to tên quả đó.
*Trò chơi: “ Tìm đúng nhà”


- Cô phát cho mỗi trẻ 1 thẻ lô tô quả cam, quả chuối, quả thanh long.
+ Cách chơi: Trẻ đi thành vòng tròn , vừa đi vừa hát theo nhạc bài “Quả”.
Khi cô hô “Tìm nhà, tìm nhà”, trẻ sẽ về đúng nhà có loại quả giống như lô
tô đang cầm trên tay.
+ Luật chơi: Trẻ nào không tìm đúng nhà sẽ bị phạt nhảy lò cò về đúng
nhà của loại quả đang cầm trên tay.
- Cô cho trẻ chơi 2-3 lần (cho hai trẻ đổi lô tô với nhau sau mỗi lần chơi).
Hoạt động 4: Kết thúc:
- Cô nhận xét, biểu dương.
Ví dụ: Hoạt động dạy trẻ trong chủ đề mới:
Chủ đề mới: Chủ đề Màu sắc
Lứa tuổi: 5 - 6 tuổi
Hoạt động

Nội dung

Hoạt động ngoài - Dạo chơi quanh vườn trường, quan sát màu hoa lá cây:
trời

Cô gắn thẻ flashcard lên cây, chậu hoa.
- Giải câu đố hoa gì, cây gì, màu gì: Sau đó trẻ đọc tên
cây, hoa theo flashcard.

Hoạt động khám - Khám phá hoa hồng và khám phá các màu sắc của hoa
phá

hồng: Cho trẻ xem flashcard và học màu theo flashcard
hoa hồng


Tiếng anh

-Flashcard sky - blue

Kỹ năng sống

-Trẻ biết gọi tên và phân biệt màu sắc khác nhau dựa vào
flashcard

Hoạt động

Tạo hình theo nhóm: Vẽ, tô màu, xé dán,…

nhóm

+ Thiết kế phương pháp giáo dục trẻ trong các chủ đề
Phương pháp quan sát truyền thống trước đây chủ yếu là quan sát, trò
chuyện, đàm thoại, những phương pháp này được lặp đi lặp lại, khiến việc
học của trẻ đôi khi trở nên nhàm chán, chất lượng dạy học không cao. Với xu
thế hiện nay, xây dựng trường học lấy trẻ làm trung tâm, trẻ tự mình trải
nghiệm, tự thí nghiệm, khám phá những điều kỳ thú xung quanh cuộc sống.

Vậy giáo viên sẽ là người hướng dẫn trẻ để trẻ có thể tự khám phá cuộc sống
thông qua các phương pháp như thí nhiệm, hoạt động nhóm,..
+ Thiết kế phương tiện, đồ dùng học liệu
Phương tiện và đồ dùng học liệu là những cái quan trọng không thể thiếu
trong phát triển chương trình giáo dục, ví dụ như tranh vẽ , màu nước, các đồ
vật thật, flashcard,...không những giúp trẻ thích thú với bài học, say mê tìm
hiểu, sáng tạo, mà còn giúp trẻ phát triển trí tuệ của mình.
1.1.2.3. Nguyên tắc phát triển chủ đề giáo dục cho trẻ mầm non
1.1.2.3.1. Nguyên tắc đảm bảo chuẩn chương trình Giáo dục Mầm non
Khi phát triển bất kỳ một chủ đề giáo dục nào thì chúng ta cần xác định
được chuẩn kiến thức, kỹ năng theo từng độ tuổi. Mỗi độ tuổi trẻ có đặc điểm
tâm sinh lý và nhận thức khác nhau nên yêu cầu về kiến thức, kỹ năng không
giống nhau. Do vậy khi xác định được chuẩn kiến thức, kỹ năng cho từng độ
tuổi giáo viên có thể xây dựng được nội dung hoạt động và lựa chọn được
hoạt động giáo dục phù hợp để đáp ứng mục tiêu giáo dục.
1.1.2.3.2. Nguyên tắc phát huy tính tích cực, tham gia vào hoạt động của trẻ
Các hoạt động đưa ra phải phát huy tính tích cực của trẻ bởi vì chỉ có trải
nghiệm các hoạt động đa dạng phong phú trẻ mới có thể tích lũy được kinh
nghiệm về cách thức hoạt động, mới có thể hình thành và phát triển năng lực
nhận thức, năng lực khám phá ở trẻ.
Khi phát triển chủ đề, giáo viên nên lựa chọn hoạt động đa dạng, phong
phú để trẻ tự tham gia khám phá, trải nghiệm.
Các chủ đề nhánh, các hoạt động giáo dục được xây dựng tổ chức phải
đảm bảo tất cả các trẻ đều được tham gia và tham gia tích cực.
1.1.2.3.3. Nguyên tắc đảm bảo tính logic, tính khoa học
Các nội dung kiến thức truyền đạt cho trẻ phải khoa học, được sắp xếp
logic với nhau. Các nội dung trong chủ đề phải có mối liên hệ với nhau xoay


quanh chủ đề, làm nổi bật chủ đề. Nội dung trước phải là nền tảng cho nội

dung sau, nội dung sau phải phát triển hơn nội dung trước. Các nội dung này
phải được liên kết với nhau và phải được tổ chức bằng các hình thức đa dạng,
linh hoạt nhưng vẫn hướng vào mục tiêu của chủ đề.
1.1.2.3.4. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với đặc điểm của cá nhân trẻ
Khi phát triển chủ đề thì phải tính đến yếu tố phù hợp với khả năng của
mỗi trẻ và phù hợp với năng lực chung của các trẻ trong cùng độ tuổi. Bên
cạnh đó cũng tính đến sự phù hợp về năng lực sư phạm của giáo viên và điều
kiện hoàn cảnh của trường lớp ở địa phương.
1.1.2.3.5. Nguyên tắc đảm bảo tính tích hợp
Việc xây dựng chủ đề không xuất phát từ sự phân chia kiến thức theo
môn học mà xuất phát từ sự hình thành thuộc tính tâm lí, hình thành những
năng lực chung của con người, những kỹ năng sống nhằm phù hợp với sự
phát triển toàn diện nhân cách của trẻ trên tất cả các mặt nhận thức, ngôn ngữ,
tình cảm và kỹ năng xã hội, thẩm mỹ. Do vậy tất cả các hoạt động giáo dục
trẻ được xây dựng lồng ghép đan xen với nhau. Giáo viên cần linh hoạt cho
việc xác định, lựa chọn, tổ chức các hoạt động phong phú. Lồng ghép các
hoạt động giáo dục trong đó hoạt động chơi vẫn là hoạt động chủ đạo, nhằm
tác động phát triển nhân cách toàn diện cho các em.
1.2. Giáo dục trẻ mầm non theo tiếp cận đa trí tuệ
1.2.1. Bản chất của thuyết đa trí tuệ
1.2.1.1. Khái niệm
Thuyết đa trí tuệ được đề xuất vào những năm 80 của thế kỉ XX bởi Tiến
sĩ Howard Gardner – một nhà tâm lý học nổi tiếng của Đại học Harvard. Năm
1983, ông đã xuất bản cuốn sách với nhan đề “ Frames of Mind”. Trong học
thuyết này, ông đã đưa ra 9 loại hình trí thông minh sau đây [5]: Trí thông
minh logic - toán học, trí thông minh về ngôn ngữ - lời nói, trí thông minh về