PHỤC HỒI CHỨC NĂNG TRỰC TRÀNG VÀ BÀNG QUANG

MỞ ĐẦU

Người bị rối loạn chức năng bàng quang và trực tràng đa số do tổn thương
tuỷ sống, việc PHCN gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp, tốn nhiều thời gian, phải
kết hợp nhiều chuyên khoa khác nhau trong suốt quá trình điều trị. Có như thế mới
đạt hiệu quả cao
1.Đại cương:
Đa số các BN tổn thương tuỷ sống mất sự điều khiển bàng quang và trực
tràng. Điều này gây nhiều bất lợi và bối rối cũng như các khó khăn về tâm lý, xã
hội cho BN và gia đình. Các rối loạn này cũng dẫn đến nhiễm trùng cho da, bàng
quang, thận.
2. Chăm sóc đường tiểu:
2.1. Mục đích:
- Đề phòng nhiễm trùng.
- BN có thể tự chăm sóc để giữ càng khô ráo càng tốt.
2.2 Các loại rối 1oạn bàng quang:
- Bàng quang tự động: thường gặp ở BN liệt cứng (tổn thương từ L2 trở lên). Khi
nước tiểu đầy, cơ cổ bàng quang tự động mở ra, nước tiểu tràn ra ngoài.
- Bàng quang nhẽo: thường gặp ở BN liệt mềm (từ L2 trở xuống). BQ thường chứa
được rất nhiều nước tiểu, khi BQ đầy, nước tiểu tự động trào ra, nhưng còn tồn tại
số lượng lớn gây nguy cơ nhiễm trùng.
2.3. Các PP cho BQ tự động(Automatic Bladder):
2.3.1. Gây nên tư thế cò súng:
- Chuẩn bị bô hứng nước tiểu.
- Vỗ nhẹ vùng hạ vị (phía trên BQ) khoảng 1 phút dừng lại đợi cho nước tiểu chảy
ra.
- Vỗ lại vài lần cho nước tiểu ra hết.
2.3.2. Đặt sonde tiểu có chu kỳ:
- PP này giúp BQ trống hoàn toàn.
- Cứ 4-6 giờ đặt sonde tiểu 1 lần, nếu uống nhiều nước có thể khoảng cách thời
gian ngắn hơn.

- Đảm bảo vô trùng trong khi đặt sonde.
2.3.3 Đặt sonde Foley:
- Sonde Foley thường được đặt ngay sau khi tổn thương và để lâu trong BQ
- Nhược điểm: nguy cơ nhiễm trùng, sỏi BQ, loét niệu đạo.
- Phòng biến chứng:
+ Đặt sonde phải vô trùng.
+ Rửa bộ phận sinh dục bằng nước sạch và xà bông 2 lần / ngày.
+ Thay túi dựng nước tiểu khi đầy.
+ Luôn để túi nước tiểu thấp hơn BQ ở mọi tư thế tránh trào ngược nước tiểu


2.3.4. Dùng túi cao su:
- Là phương pháp tốt cho nam.
- Dùng túi cao su hoặc capot bao dương vật, nối 1 ống đến túi hứng. Trẻ nhỏ có thể
dùng ngón của găng tay cao su.
- Phòng biến chứng:
Chú ý:
+ Không buộc quá chặt.
+ Lấy túi ra rửa một lần / ngày.
+ Dương vật bị loét phải bỏ ra.
2.4. Những PP cho BQ liệt nhẽo(Flaccid Bladder):
- Đặt sonde tiểu ngắt quãng 4-6 h / lần – với nam giữa các lần đặt thông tiểu có thể
dùng PP túi cao su hứng nước tiểu còn sót. Với nữ: có thể dùng đệm hay chậu
hứng.
- Đặt sonde Foley.
- Phẫu thuật: khi có loét hoặc lỗ rò niệu đạo. Phẫu thuật đặt ống thông từ BQ qua 1
lỗ vùng hạ vị.
- Dùng 2 tay ấn hạ vị hoặc co bụng.
- Cúi gập phía trên hạ vị và ấn nhẹ nhàng khi cúi người phía trước.
2.5. Nhiễm trùng tiết niệu: là 1 trong những nguyên nhân chính gây tử vong /

BN tổn thương tuỷ sống. Cần phòng ngừa phát hiện sớm, điều trị kịp thời.
3. Chăm sóc đường ruột:
3.1. Các loại rốt loạn đường ruột:
- Đường ruột tự động: thường gặp ở BN liệt cứng ở chân, khi có nhiều phân, hậu
môn tự mở ra, tống phân ra ngoài.
- Ruột liệt mềm hoặc nhẽo: BN tổn thương tuỷ sống thấp. Phân luôn rỉ ra hoặc són
ra.
- Ruột kéo ngược: khi bị kích thích (ngón tay) phân đi ngược lên trên.
3.2. Chương trình CS – phục hồi đường ruột:
3.2.1. Đường ruột tự động (Automatic Bowel):
- Kích thích bằng thuốc đạn hoặc đưa ngón tay đeo găng có bôi vaselin vào sâu
trong hậu môn khoảng 2 cm.
- Đợi 5 – 10’ cho BN ngồi toilet hoặc bô. Đưa ngón tay vào hậu môn 2 cm nhẹ
nhàng ngoáy khoảng 1 phút cho hậu môn thư giãn và phân thoát ra.
- Làm 3-4 lần đến khi hết phân.
- Rửa tay và hậu môn cho BN.
3.2.2. Đường ruột nhẽo (Limp or Flaccid Bowel):
- Có thể dùng ngón tay đeo găng móc phân ra, tốt nhất sau bữa ăn, làm 1 lần /
ngày.
- Cho BN ngồi hoặc nằm nghiêng (T).
- HD BN ăn thức ăn nhiều xơ làm phân đặc hơn.


3.2.3. Ruột kéo ngược (Bowel that Pulls back):
- Bôi thuốc tê vào hậu môn (Xylocain).
- Đợi vài phút, sau đó thực hiện như ruột tự động.
3.2.4. Chương trình chống táo bón:
- Uống nhiều nước.
- An nhiều xơ.
- Thực hiện chương trình đi tiêu: đi tiêu hằng ngày vào 1 giờ nhất định.

- Tích cực hoạt động.
KẾT LUẬN

PHCN cho người bị rối loạn BQ và TT thường do tổn thương tuỷ sống, vai
trò của điều dưỡng rất quan trọng trong việc hướng dẫn cho người bệnh biết tự
chăm sóc mình giúp ho sớm hoà nhập cộng đồng.