19, 20 BTH các nguyên tố hóa học

Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

Ngày soạn: 12/ 10/ 2018

Tiết PPCT 119, 20: BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ
Kiến thức
Nêu được:
- Các nguyên tắc xây dựng BTH.
- Cấu tạo BTH.
- Mối quan hệ chặt chẽ giữa cấu hình electron nguyên tử với vị trí của nguyên tố trong BTH
Kĩ năng
- Xác định được vị trí của nguyên tố trong BTH (Ô nguyên tố, chu kì, nhóm)
- Từ vị trí của nguyên tố trong BTH xác định được cấu tạo của nguyên tử.
Trọng tâm
- Ô nguyên tố.
- Chu kì nguyên tố.
- Nhóm nguyên tố.
- Mối liên hệ giữa cấu hình electron và vị trí nguyên tố trong bảng tuần hoàn.
Thái độ
- Say mê, hứng thú, tự chủ trong học tập; trung thực; yêu khoa học.
2. Định hướng các năng lực có thể hình thành và phát triển
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực hợp tác (trong hoạt động nhóm).
- Năng lực thực hành hóa học: từ cấu tạo nguyên tử xác định được vị trí trong bảng tuần hoàn và ngược lại. từ đó giải thích được một số tính chất
hóa học giống nhau của một số nguyên tố.
- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn cuộc sống.

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ: Diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân.
- Năng lực tính toán qua việc giải các bài tập hóa học có bối cảnh thực tiễn.
II/ Phương pháp và kĩ thuật dạy học
1/ Phương pháp dạy học: Phương pháp dạy học nhóm, dạy học gải quyết vấn đề.
2/ Các kĩ thuật dạy học
- Hỏi đáp tích cực.
- Nhóm nhỏ.
III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Giáo viên (GV)
- Làm các slide trình chiếu, giáo án.
- Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
1


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

- Nam châm (để gắn nội dung báo cáo của HS lên bảng từ).
2. Học sinh (HS)
- Học bài cũ.
- Bảng phụ để làm bài tập nhóm
-Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
IV. Chuỗi các hoạt động học
A. Hoạt động trải nghiệm, kết nối (10 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
Huy HĐ nhóm:
động các - GV chia lớp thành 4 nhóm
kiến thức - HS hoàn thành nội dung trong phiêu học tập số 1 để ôn lại

đã được kiến thức cũ, vận dụng vào bài học mới.
học của
Phiếu học tập số 1
HS
về
Hoàn thành nội dung bảng sau
chương
cấu tạo
Kí
Điện
Số lớp
Số
Số
Nguyên
nguyên
hiệu
tích
electron electron electron tố(s,p,d,f)
tử,
cấu
hạt
lớp
hóa trị
hình
nhân
ngoài
electron
cùng
23
để

giải
11 Na
quyết vấn
24
12 Mg
đề mới.
27
13 Al
39
19

K

56
26

Sản phẩm

Kí
hiệu

23
11

Na

Điện Số lớp
Số
Số
Nguyên

tích electron electron electron tố(s,p,d,f)
hạt
lớp
hóa trị
nhân
ngoài
cùng
11+ 3
1
1
s

24
12

Mg

12+

3

2

2

s

27
13

Al

13+

3

3

3

p

39
19

K

19+

4

1

1

s

26+

4

2

8

d

56
26

Fe

Nguyên tố nào nằm cùng hàng, cùng cột vì sao?

GV: Nguyễn Văn Thắng

Fe

Nguyên tố cùng hàng:
(Na, Mg, Al) và (K, Fe)
Vì
có
cùng
số lớp electron
- Các nhóm trưởng phân công nhiệm vụ cho từng thành viên
Nguyên tố cùng cột: Na và K vì có cùng số electron hóaa
để hoàn thành nhiệm vụ vào bảng phụ.
trị.

2

Đánh giá
+
Qua
quan sát:
Trong quá
trình hoạt
động
nhóm GV
quan sát
để
phát
hiện xem
các thành
viên
có
tích cực
làm việc,
nhất
là
các
HS
yếu
đã
nắm được
bài
cũ
chưa để
kịp thời
khắc

phục.


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

HĐ chung cả lớp:
- GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ
sung.
GV tạo mâu thuẩn giữa các nhóm
vì sao (Na, Mg, Al) và (K, Fe ) cùng hàng
(Na, K) cùng cột, Fe và Mg đều có 2 electron lớp ngoài
cùng tại sao không cùng cột .
- HS có thể xác định sai số electron hóa trị.
- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến
thức.
+ Dự kiến một số khó khăn, vướng mắc của HS và giải
pháp hỗ trợ:
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn (10 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
- Nêu được -GV có thể trình chiếu sơ lược về sự phát minh ra bảng tuần hoàn.
nguyên tắc sắp - HĐ nhóm: GV trình chiếu video bảng tuần hoàn Men-đê-lê-ép và cho HS
xếp
các hoàn thành phiếu học tập số 2:
nguyên

tố
Phiếu học tập số 2
trong BTH
GV yêu cầu HS dựa vào BTH để nhận xét
- Rèn năng
năng lực hợp
tác và năng
lực sử dụng
ngôn ngữ:
Diễn đạt, trình
bày ý kiến,
nhận định của
bản thân.

1/ Điện tích hạt nhân của một số nguyên tố trong cùng một hàng ngang(Na,
Mg,Al,Si,P,S,Cl,Ar), trong cùng một cột dọc(Li,Na,K,Rb…).
2/ Số lớp electron của các nguyên tố trong cùng một hàng ngang, trong một
cột dọc.
3/ Số electron hóa trị của các nguyên tố trong cùng một hàng ngang, trong
cùng một cột dọc.
- HĐ chung cả lớp: GV mời các nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội
dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. GV chốt lại kiến thức.
Dựa vào các nhận xét trên HS rút ra nguyên tắc xây dựng BTH
Như vậy chúng ta đã giải thích được vấn đề đặt ra ở phiếu học tập số 1.
GV giúp HS cách xác định số electron hóa trị, như vậy đã giải thích được
3

Sản phẩm
Hàng
ngang

ĐTHN
Tăng
dần
Số lớp Giống
electron nhau
Số
Khác
electron nhau
hóa trị

Cột dọc
Tăng
dần
Khác
nhau
Giống
nhau

Kết luận:
1. Các nguyên tố được sắp xếp
theo chiều tăng dần của điện tích
hạt nhân.
2. Các nguyên tố có cùng số lớp
electron trong nguyên tử được
xếp thành một hàng.

Đánh giá
+ Thông qua
quan sát mức độ
và hiệu quả tham

gia vào hoạt động
của học sinh.
+ Thông qua HĐ
chung của cả lớp,
GV hướng dẫn
HS thực hiện các
yêu cầu và điều
chỉnh.


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

Mg và Fe không cùng

GV: Nguyễn Văn Thắng
3. Các nguyên tố có số electron
hóa trị trong nguyên tử như nhau
được xếp thành một cột.
Lưu ý: Số electron hóa trị =Số
electron lớp ngoài + electron
phân lớp sát lớp ngoài nếu chưa
bão hòa.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về cấu tạo của BTH các nguyên tố hóa học – Ô nguyên tố (10 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
1.
Ô GV phóng to sơ đồ ô nguyên tố mẫu từ đó các nhóm HS nắm

nguyên tố. được các thông tin được ghi trong ô nguyên tố từ đó vận dụng
Nắm được xác định thành phần được ghi trong ô nguyên tố khác.
các thông HS: Các nhóm thực hiện nội dung của phiếu học tập số 3
tin được
Phiếu học tập số 3
ghi trong ô GV yêu cầu HS dựa vào BTH để nêu các thông tin biết được
nguyên tố
trong các ô nguyên tố của Mg, Cl, Fe
Kết luận về ô nguyên tố.
- HĐ chung cả lớp: GV mời các nhóm báo cáo kết quả (mỗi
nhóm thực hiện với 1 nguyên tố), các nhóm khác góp ý, bổ
sung, phản biện. GV chốt lại kiến thức.
1.

Sản phẩm
Các thông tin được ghi trong ô nguyên tố.
Mg
Cl
Fe
STT
12
17
26
KHHH Mg
Cl
Fe
Tên NT Magie Clo
Sắt
SHNT
12

17
26
NTKTB 24
35,5
56
ĐÂĐ
1,31
3,16
1,83
2
2
5
Cấu
[Ne]3s [Ne]3s 3p [Ar]3d64s2
hình
electron
Số
+2
-1,+1,
+2,+3
oxihoa
+3,+5,+7
đặc
trưng
Kết luận:
-Ô nguyên tố là đơn vị nhỏ nhất cấu tạo nên BTH.
-Mỗi nguyên tố chiếm một ô.
-STT của ô nguyên tố = SHNT

4

Đánh giá
+ Thông qua
HĐ chung của
cả lớp, GV
hướng dẫn HS
thực hiện các
yêu cầu và
điều chỉnh.


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

Hoạt động 3: Tìm hiểu về cấu tạo của BTH các nguyên tố hóa học – chu kì (15 phút)
cầu HS cho biết trong BTH Na, Mg, Al, K, Fe
thuộc chu kì mấy, giải thích

Dưới bảng còn có 2 họ nguyên tố: lantan và actini thuộc
chu kì 6 và chu kì 7.

Tiết 20: BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGHUYÊN TỐ HÓA HỌC (Tiếp theo)
5


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

Hoạt động 1: Tìm hiểu về cấu tạo của BTH các nguyên tố hóa học – Nhóm ( 15phút)
Mục tiêu
3.
Nhóm
nguyên tố
-Biết được
nhóm
nguyên tố.
- BTH có
bao nhiêu cột
và gồm mấy
nhóm.
-Xác định
được
các
nguyên
tố
xếp
vào
nhóm
A,
nhóm B.

Phương thức tổ chức
GV yêu cầu HS sử dụng BTH và kết hợp SGK thực
hiện nội dung phiếu học tập

Phiếu học tập số 1
Dựa vào BTH cho biết:
1. BTH có bao nhiêu cột, được chia thành mấy nhóm và
cách đánh số.
2. Xác định số electron hóa trị của ba nhóm nguyên tố,
nhận xét cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố
cùng nhóm.
+ Nhóm nguyên tố: Li, Na, K
+ Nhóm nguyên tố: F, Cl, Br.
+ Nhóm nguyên tố: Fe, Co, Ni
3. Cho biết các nguyên tố: Na, Mg, Al, Si, Cl, Fe thuộc
nguyên tố s, p, d hay f.
- HĐ chung cả lớp: GV mời các nhóm báo cáo kết quả
(mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung,
phản biện. GV chốt lại kiến thức.

Kết quả
Từ nội dung thực hiện của phiếu học tập số 4 GV
hướng dẫn HS đi đến kết luận
+ BTH có 18 cột được chia thành 8 nhóm A (IA đến
VIIIA) và 8 nhóm B (IIIB đến VIIIB, rồi IB và IIB)
+ Nhóm nguyên tố là tập hợp các nguyên tố mà
nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau, do
đó có tính chất hóa học gần giống nhau và được xếp
thành một cột.
+ Nguyên tử các nguyên tố trong cùng một nhóm có
số electron hóa trị bằng nhau và bằng số thứ tự của
nhóm. ( trừ hai cột cuối của nhóm VIIIB)

Đánh giá

+
Thông
qua
HĐ
chung của
cả lớp, GV
hướng dẫn
HS
thực
hiện
các
yêu cầu và
điều chỉnh.

+Nhóm IA, IIA gồm khối các nguyên tố s.
Nhốm IIIA đến nhốm VIIIA gồm khối các nguyên
tố p
Vậy:
Nhóm A bao gồm các nguyên tố s,p. STT nhóm
A=Số electron lớp ngoài cùng.
Nhóm B bao gồm các nguyên tố d và nguyên tố
f(xếp ở hai hàng cuối bảng)

Hoạt động 2: Củng cố kiến thức bảng tuần hoàn ( 10 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
Từ cấu
Vận dụng kiến thức về BTH các nhóm thưc hiện các nội
tạo
dung sau

nguyên tử
Phiếu học tập số2
55
39
32
xác định
Mn 2964Cu
Cho 19 K , 16 S , 25
,
được vị
Xác
định
vị
trí
của
các
nguyên
tố trong bảng tuần hoàn(ô
trí của
nguyên tố nguyên tố, chu kì, nhóm), Giải thích.
6

Kết quả
Phiếu học tập số 2
Cấu hình
electron
39
[Ar]4s1
19 K
32

[Ne]3s23p4
16 S
55
25

Mn

[Ar]3d54s2

Chu kì

Nhóm

4

IA

3

VIA

4

VIIB

Đánh giá
+ Thông
qua HĐ
chung của
cả

lớp,
GV
hướng
dẫn HS


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ
trong
BTH và
ngược lại

Giáo án Hóa 10

GV mời một nhóm thông báo kết quả và các nhóm nhận xét,
bổ sung các nội dung chưa chính xác.
Phiếu học tập số 3
Một nguyên tố ở chu kì 3, nhóm VI của BTH. Hỏi:
a/ Nguyên tử của nguyên tố đó có bao nhiêu electron ở lớp
ngoài cùng? giải thích.
b/ Các electron lớp ngoài cùng nằm ở lớp thứ mấy? Giải
thích.
c/ Viết cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố đó.

GV: Nguyễn Văn Thắng

64
29

Cu

[Ar]3d104s1

4

Phiếu học tập số 3
a/ Nguyên tử của nguyên tố đó có 6 electron ở lớp
ngoài cùng. Vì chu kì 3 chỉ gồm các nguyên tố
nhóm A, nên thuộc nhóm VIA, số TT nhóm A
trùng với số e lớp ngoài cùng.
b/ Các electron lớp ngoài cùng nằm ở lớp thứ 3. Vì
nguyên tố thuộc chu kì 3, nguyên tử có 3 lớp
electron. Lớp noài cùng là lớp thứ 3.
c/Cấu hình electron nguyên tử
1s22s22p63s23p4

C. Hoạt động luyện tập (15 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
- Củng cố,
Hoạt động 1
khắc sâu GV chia lớp thành nhóm tham gia trả lời nhanh và chính xác các câu hỏi trắc nghiệm để khắc
kiến thức sâu kiến thức.
đã
học Câu 1. Số nguyên tố trong chu kì 2 và 6 là
trong bài A. 8 và 18
B. 18 và 32
C. 8 và 32
D. 18 và 18
về nguyên Câu 2. Số nhóm A và số nhóm B trong bảng tuần hoàn là
tắc sắp xếp A.8 và 11

B.8 và 8
C.11 và 8
D.10 và 8
các nguyên Câu 3. Trong bảng tuần hoàn, nguyên tố s thuộc nhóm
tố
trong A.IA
B.IA, IB
C.IA,IIA
D.IB,IIB
BTH
và Câu 4. Nhóm nguyên tố nào đứng đầu mỗi chu kì là
cấu
tạo A.Khí hiếm
B.Halogen
C.Kim loại kiềm
D.Kim loại kiềm thổ
BTH
Câu 5.Các nguyên tố xếp ở chu kỳ 5 có số electron trong nguyên tử là
- Tiếp tục A. 3
B. 3
C. 4
D.6
phát triển Câu 6. Nguyên tố A có Z = 18,vị trí của A trong bảng tuần hoàn là:
năng lực: A. chu kì 3, phân nhóm VIB
B. chu kì 3, phân nhóm VIIIA
Giải thích C. chu kì 3, phân nhóm VIA
D. chu kì 3, phân nhóm VIIIB
một
số Câu 7. Trong BTH nguyên tố R thuộc chu kì 2, nhóm IV. Phát biểu nào sau đây không chính xác?
tính chất

A. Nguyên tử của nguyên tố R có 2 electron lớp ngoài cùng.
7

IB

Kết quả
Kết quả
trả lời
các câu
hỏi/bài
tập trong
phiếu
học tập.

thực hiện
các yêu
cầu
và
điều
chỉnh.

Đánh giá
+
GV
quan sát
và đánh
giá hoạt
động cá
nhân, hoạt
động

nhóm của
HS. Giúp
HS
tìm
hướng
giải quyết
những
khó khăn
trong quá
trình hoạt
động.


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ
gần giống
nhau của
một
số
nguyên tố
trong cùng
nhóm
Nội dung
HĐ: hoàn
thành các
câu hỏi/bài
tập trong
phiếu học
tập.

Giáo án Hóa 10

GV: Nguyễn Văn Thắng

B. Nguyên tố R là nguyên tố p
C. Nguyên tử của nguyên tố R có 16 electron
D. Nguyên tử của nguyên tố R có 4 lớp electron.
Câu 8. Nguyên tử R có tổng số các loại hạt là 25 .Xác định vị trí của A trong HTTH
A.Chu kì 2 ,Nhóm VA
B. Chu kì 3 ,Nhóm IIA
C. Chu kì 2 nhóm VIA
D. Chu kì 3,Nhóm IA
Câu 9. Hai nguyên tố X,Y liên tiếp trong cùng chu kì có tổng số proton là 39. Xác định X,Y
A. Na,Mg
B.K,Ca
C.S,Cl D. Mg,Ca
Câu 10.Cho 5,6g hỗn hợp hai nguyên tố nằm ở hai chu kì liên tiếp nhau thuộc nhóm IIA, tác dụng với
dung dịch HCl dư thu được 2,24lit khí (đkc). Hai kim loại là
A. Be và Mg
B.Mg và Ca
C.Ca và Sr
D.Sr và Ba
Hoạt động 2: GV trình chiếu trò chơi ô chữ để thi đua giữa các nhóm.
Gồm 8 hàng ngang
Hàng 1: gồm 7 chữ cái
Trong BTH, các nguyên tố được sắp xếp theo chiều nào của điện tích hạt nhân?
Hàng 2: gồm 5 chữ cái
Dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron được gọi là gì?
Hàng 3: gồm 5 chữ cái
Nguyên tố nào thuộc chu kì 3, nhóm IIA?
Hàng 4: Gồm 3 chữ cái

Chu kì 1,2,3 được gọi là chu kì gì?
Hàng 5: Gồm 6 chữ cái
Trong BTH, các nguyên tố được xếp cùng một cột có số electron nào bằng nhau?
Hàng 6: Gồm 4 chữ cái
Tập hợp các nguyên tố có cấu hình electron tương tự nhau.
Hàng 7: Gồm 3 chữ cái
Bảng tuần hoàn có mấy nhóm A?
Hàng 8: Gồm 9 chữ cái
Tên của nhà bác học người Nga đã xây dựng BTH các nguyên tố hóa học.
TỪ KHÓA: TUẦN HOÀN

D. Hoạt động vận dụng và mở rộng (5 phút)
Mục tiêu
Phương thức tổ chức
Kết quả
- Giúp HS vận - GV thiết kế hoạt động và giao việc cho HS về nhà hoàn Bài báo cáo
dụng các kĩ
thành. Tìm hiểu một số thông tin liên quan.
của HS (nộp
8

+
GV
hướng
dẫn HS
tổng hợp,
điều
chỉnh
kiến thức
để hoàn

thiện nội
dung bài
học.
+
Ghi
điểm cho
nhóm
hoạt động
tốt hơn.

Đánh giá
- GV yêu cầu HS nộp sản phẩm vào
đầu buổi học tiếp theo.


Trường THPT Huỳnh Ngọc Huệ

Giáo án Hóa 10

năng, vận dụng - Men-đê-lê-êp phát minh ra định luật tuần hoàn vào bài thu
kiến thức đã học
năm nào, lúc đó ông bao nhiêu tuổi?
hoạch).
để giải quyết - Tìm hiểu sơ lược tiểu sử của nhà bác học Men-đê-lêcác tình huống
êp.
trong thực tế
- Nêu một số công trình nghiên cứu quan trọng của nhà
bác học Men-đê-lê-êp
-Cho biết tên của nguyên tố thứ 101 trong BTH, nêu ý
nghĩa của tên nguyên tố đó?

==============HẾT===============

9

GV: Nguyễn Văn Thắng
- Căn cứ vào nội dung báo cáo, đánh
giá hiệu quả thực hiện công việc của
HS (cá nhân hay theo nhóm HĐ).
Đồng thời động viên kết quả làm
việc của HS.