Cách tiếp cân vàng da tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh

Cách tiếp cận trẻ sơ sinh bị
vàng da tăng bilirubin gián
tiếp

Ngô Quốc Duy
Tổ 9 – Y4C


Tiếp cận trẻ bị vàng da
 Theo một trình tự sau
1.
2.
3.
4.

Trẻ có bị vàng da ko?
Thời gian của vàng da?
Vàng da tăng bil trực tiếp hay gián tiếp?
Vàng da tăng bil gián tiếp sinh lý hay
bệnh lý
5. Mức độ vàng da?
6. Có biến chứng vàng da nhân chưa?
7. Nguyên nhân là gì?


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(1) Trẻ có vàng da ko?
 Dựa vào khám LS:
 Nguyên tắc: (1) dưới AS mặt trời, (2)
bộc lộ toàn thân, (3) từ trên xuống dưới.
 Cách khám: dùng ngón tay ấn lên vùng

cứng trong 3-5s  thả tay ra và sau đó
quan sát


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(2) Thời gian vàng da
Vàng da kéo dài
 Trẻ đủ tháng:
>14days
 Trẻ đẻ non: >21days

Vàng da ngắn
 Trẻ đủ tháng: <14
days
 Trẻ đẻ non: <21 days


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(3) Vàng da tăng bil nào?
Tính chất

Gián tiếp

Trực tiếp

1. Thời gian

Thường <1 tuần

Thường > 1 tuần

2. Màu da

Sáng

Xỉn

3. Tiểu

Vàng trong

Vàng sậm

4. Phân

Vàng

Bạc màu

5. Gan

Thường ko to

Có thể to, chắc


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(4) Vàng da slý hay bệnh lý?
Thể tích HC lớn
(Hct 50-60%)

Đời sống HC ngắn
(85 ngày)

UGT chưa trưởng thành
(7 ngày: 1%, 14 tuần # trưởng thành)

Bài tiết ở gan kém

Tăng chu trình ruột gan
Thiếu VK chí, pH kiềm,  Glucuronydase

Myoglobin

Cytochromes


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(4) Vàng da slý hay bệnh lý?
 Đặc điểm vàng da sinh lý
1.
2.
3.
4.

Trẻ khỏe: bú tốt, cử động và tx bt
Thời gian xh: sau 24h
Mức độ: ko quá ngưỡng chiếu đèn
Kéo dài: <1 tuần (đủ tháng), <2 tuần
(non tháng)

5. Tốc độ tăng bil máu: <5mg/dL/ngày
Nếu trẻ vàng da sinh lý  ko cần nhập viện
hay có những can thiệp thêm.


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(5) Mức độ?
 Dựa vào quy tắc Kramer: Ko chính xác
Sơ đồ

Vùng

Giá trị bil ước
tính (mg/dL)

1

6

2

9

3

12

4

15

5

<15


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(5) Mức độ?
 Các dấu hiệu của bệnh nặng:
1.
2.
3.
4.
5.

Trẻ yếu: bú kém.
Thời gian xh: <24h
Vị trí: tới vùng 5
Biến chứng: có bh thần kinh
XN bil: bil toàn phần tăng >5mg/dL/
ngày


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh

(6) Có biến chứng vàng da nhân chưa?
Định nghĩa:
 Bil >340 µmol/l +
Tch TK
 Xảy ra trong 15 ngày

đầu sau sinh, do màng
ngăn giữa tc não và
màng não còn yếu

7 yếu tố nguy cơ:








(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)

Thiếu oxy, ngạt
Toan máu
Hạ đường huyết
Hạ thân nhiệt
Hạ albumin máu
Sinh non
Nhiễm trùng

Cách tiếp cận vàng da sơ sinh

(6) Có biến chứng vàng da nhân chưa?

 Sinh lý bệnh của vàng da nhân:
1. Bil gắn với màng tế bào  thay đổi đặc
tính, tính thấm của màng
2. P-Glycoprotein (chất vc bil qua màng tb)
hđ yếu ở: (1) trẻ non tháng, (2) bị ức chế
bởi thuốc ceftriaxon
3. Hàng rào máu não: (1) tăng độ thẩm
thâú, (2) tăng CO2  tăng lắng đọng bil ở
não
4. Một số chất đẩy bil ra khỏi albumin:
thuốc có chứa sulfa, benzyl alcohol…


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh

(6) Có biến chứng vàng da nhân chưa?
Cấp tính
 Gồm 3 giai đoạn:
1. Giai đoạn 1 (1-2
days): bú kém, lơ
mơ,  TLC.
2. Giai đoạn 2 (giữa
tuần 1):  TLC duỗi,
khóc thét, sốt, co giật.
3. Giai đoạn 3 (sau
tuần 1):  TLC  

TLC

Mạn tính
 Gồm 2 giai đoạn:
1. Năm đầu: Tăng TLC,
chậm phát triển vận
động
2. >1 năm: RL vận động,
điếc, liệt chi…


Cách tiếp cận vàng da sơ sinh
(7) Định hướng nguyên nhân
 Gợi ý dựa vào ngày:
Ngày

Nguyên nhân

1

(1) Tán huyết do bất đồng Rh, (2) NKH

2-4

(1) Sinh lý, (2) Tán huyết, (3) NHK,
(4) Đa hồng cầu, (5) Hồng cầu thoát
mạch, (6) Hc Gilbert, (7) Hc CriglerNajjar, (8) Hc vàng da so sữa mẹ

5-10

(1) NKH, (2) Thiếu men G6PD, (3) Hc
vàng da do nuôi bằng sữa mẹ, (4) HMV
(do tăng chu trình gan-ruột), (5) Suy
giáp (bệnh chuyển hóa)

>10

(1) NKH, (2) NK Tiết niệu


XỬ TRÍ
 Nguyên tắc điều trị:
1. Giảm nhanh bil tự do trong máu
2. Điều trị nguyên nhân
3. Điều chỉnh các yếu tố thúc đẩy vàng da
nhân
4. Điều trị hỗ trợ