MỘT số BIỆN PHÁP dạy TRẺ 4 5 TUỔI làm QUEN với HOẠT ĐỘNG tạo HÌNH

MỤC LỤC
STT

I.

II

III

NỘI DUNG

Trang

MỤC LỤC

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.
2. Mục đích nghiên cứu

2
2
2

3. Đối tượng nghiên cứu.

2

4. Phương pháp nghiên cứu

2

NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

1. Cơ sở lý luận.
2.Thực trạng của vấn đề
a. Thuận lợi
b. Khó khăn

3
3
3
3
4

c. Kết quả thực trạng .

4

3. Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề

4

3.1. Biện pháp 1: Xây dựng nề nếp học tập

5

3.2.Biện pháp 2: Tạo môi trường hoạt động phát huy tính tích
cực của trẻ và khả năng sáng tạo của trẻ.

7

3.3. Biện pháp 3: Dạy trên tiết học chính.

9

3.4. Biện pháp 4: Dạy trẻ học mọi lúc mọi nơi
3.5.Biện pháp 5: Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin
trong việc thiết kế giáo án điện tử cho trẻ làm quen với hoạt
động vẽ.
3.6. Biện pháp 6: Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường
4. Kết quả

14
14

1 Kết luận

17
18
19
19

2. Kiến nghị, đề xuất

20

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

I. MỞ ĐẦU

1


1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Hoạt động tạo hình có một vị trí vô cùng quan trọng trong toàn bộ hệ thống
các hoạt động của trẻ ở lứa tuổi mầm non và được coi là một trong những con
đường cơ bản để tiến hành giáo dục thẩm mỹ, giáo dục toàn diện về mọi mặt
phát triển của trẻ em về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ, thể chất và hình thành các
phẩm chất, kỹ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết
lao động tích cực và sáng tạo.[1]
Có thể nói rằng, hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn
đối với trẻ mẫu giáo.Bởi hoạt động này đã giúp trẻ được thử sức mình, thể hiện
những ước mơ của mình qua cái nhìn và sự tưởng tượng trong ánh mắt trẻ thơ.
Đó là trẻ được tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì trẻ
nhìn thấy trong thế giới xung quanh mọi vật, cỏ cây, hoa lá, con người, quê
hương, đất nước… Những gì làm trẻ rung động mạnh mẽ và gợi cho trẻ những
cảm xúc, tình cảm tích cực. Thông qua đó, trẻ được trải nghiệm và tích lũy vốn
sống, có ý thức và mong muốn thể hiện cái đẹp, giúp trẻ có những kinh nghiệm
sáng tạo về nghệ thuật, qua đó hình thành năng khiếu thẩm mỹ ở trẻ [2]. Hoạt
động tạo hình còn hình thành ở trẻ những kỹ năng đơn giản như tư thế ngồi ngay
ngắn, kỹ năng cầm bút, phát triển sự khéo léo phối hợp giữa mắt và tay. Hình
thành ở trẻ những kỹ năng, kỹ xảo, năng lực quan sát, tư duy, ghi nhớ, chú ý có
chủ định và tri giác đồ vật, rèn tính kiên trì, sáng tạo và khả năng đánh giá, tự
đánh giá. Đồng thời góp phần chuẩn bị về tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1, giáo
dục ở trẻ lòng ham muốn nhận thức, ham muốn tiếp thu những điều mới lạ, giúp
trẻ hình thành thói quen học tập một cách có mục đích, có tổ chức, biết lắng
nghe và điều khiển hành vi của mình thực hiện tốt các hoạt động ở trường mầm
non .Từ đó hình thành và phát triển toàn diện cho trẻ [3].

Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp dạy trẻ 4 – 5 tuổi làm quen
với hoạt động tạo hình” làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
Nâng cao nhận thức cho bản thân về môn học tạo hình .
Nghiên cứu để tìm ra các biện pháp giáo dục phù hợp dạy trẻ nhằm nâng
cao kĩ năng, kiến thức cho trẻ thực hiện tốt hoạt động tạo hình thể loại vẽ .
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
Trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với hoạt động tạo hình
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phương pháp khảo sát chất lượng học sinh trên lớp
Phương pháp thực hành, luyện tập
Phương pháp thống kê
Phương pháp phân tích tổng hợp
Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm .
2


II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Hoạt động tạo hình của trẻ được coi là hoạt động mang tính sáng tạo nghệ
thuật nhưng chưa thực thụ. Bởi quá trình hoạt động và sản phẩm hoạt động tạo
hình của trẻ thể hiện các đặc điểm của một nhân cách đang được hình thành.
Mối quan tâm chính của trẻ là tập trung vào sự thể hiện biểu cảm chứ chưa phải
là hình thức nghệ thuật thực sự của tác phẩm. Do tính không chủ định của trẻ mà
trong quá trình tạo hình trẻ chưa có khả năng độc lập suy tính công việc sắp tới
một cách chi tiết, các ý định miêu tả của trẻ thường nảy sinh một cách tình cờ.
Trẻ chỉ quan tâm đến việc “Vẽ cái gì” chứ không phải “vẽ như thế nào”, trẻ sẵn
sàng vẽ bất cứ cái gì, không biết sợ, không biết tới khó khăn trong miêu tả, trẻ
vẽ những gì trẻ thấy, trẻ biết, trẻ nghĩ theo cách cảm nhận của trẻ thơ chứ chưa

hẳn là những gì giống như cái mà chúng ta nhìn thấy.[4]
Đặc biệt trong giờ học vẽ thể loại “đề tài”. Trong mỗi đề tài dạy vẽ cho trẻ,
đều mang những nội dung phong phú khác nhau, mô phỏng về thế giới xung
quanh trẻ, mang lại cho trẻ những hình ảnh tươi đẹp trong cuộc sống. Trẻ hiểu
và tái tạo lại những hình ảnh đẹp của quê hương, đất nước, những cảnh vật của
thiên nhiên. Trẻ thích tự tay vẽ được một cái gì đó dù là các họa tiết đơn giản
như ngôi nhà, cây xanh, bông hoa, mưa, ông mặt trời…. Thông qua các bài vẽ
mang lại cho trẻ những cảm xúc thực sự khi trẻ tạo ra được một sản phẩm và
giúp trẻ thể hiện được ước mơ, được tìm hiểu, được vẽ, được sáng tạo một cách
chủ động [5].
Như vậy, xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để thu hút được sự chú ý
của trẻ vừa dễ lại vừa khó vì trẻ rất hào hứng trước những điều mới lạ, nhưng dễ
chán với những gì quen thuộc và tâm sinh lý trẻ đang trên đà phát triển mà môn
tạo hình, đặc biệt thể loại vẽ có giá trị giáo dục rất lớn đối với sự phát triển toàn
diện của trẻ, nhất là phát triển năng khiếu thẩm mỹ. Vì vậy việc đưa thể loại vẽ
đến trẻ rất khó đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức nhất định về phương pháp
cũng như năng khiếu thẩm mỹ, cần có những biện pháp và lựa chọn các đề tài
sao cho phù hợp với lứa tuổi, mang đến sức hấp dẫn, mới lạ nhưng phải có tính
giáo dục cao và hàm chứa tính thẩm mỹ nghệ thuật đúng với mục đích, ý nghĩa
của môn học trong việc giáo dục trẻ mầm non.
2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
a.Thuận lợi
Trường mầm non Hồi Xuân nằm ở vị trí trung tâm của xã, trên địa bàn có
bề dày trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Ban giám hiệu và đội ngũ giáo viên
thường xuyên được tiếp cận và bồi dưỡng kịp thời chương trình GD mầm non.
Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu, tổ chuyên môn nhà
trường, Phòng GD&ĐT tạo mọi điều kiện giúp đỡ để tôi thực hiện tốt đề tài này.
Được sự quan tâm ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh, nhận thức sâu
sắc về ngành học MN nói chung cũng như bộ môn tạo hình của trẻ nói riêng.

3


Bản thân được tham gia học các lớp chuyên đề, học bồi dưỡng thường xuyên
do Phòng giáo dục tổ chức và được tham gia các hội thi do trường và huyện tổ
chức để bồi dưỡng chuyên môn và học hỏi kinh nghiệm, được chị em đồng
nghiệp quan tâm, giúp đỡ, góp ý về chuyên môn.
Cơ sở vật chất của nhà trường được trang bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi để
phục vụ cho các hoạt động học tập vui chơi của trẻ.
Lớp học khang trang, rộng rãi, thoáng mát, đảm bảo diện tích cho các cháu
hoạt động vui chơi và học tập. Trường được công nhận trường đạt chuẩn quốc
gia mức độ I.
b.Khó khăn:
Môn tạo hình nhất là thể loại vẽ cần có năng khiếu, nhưng khả năng vẽ
nhiều trẻ còn hạn chế vì thế có phần ảnh hưởng đến chất lượng của môn học.
Nhiều cháu còn nhút nhát, chưa mạnh dạn thể hiện sản phẩm của mình,
đánh giá sản phẩm của mình.
Với những thuận lợi và khó khăn trên, tôi cần phải nắm rõ được phương
pháp của bộ môn này đặc biệt thể loại vẽ và nắm được đặc điểm tâm sinh lý và
trình độ tiếp thu của trẻ cùng với điều kiện thực tế của trường của lớp để phát
huy những thuận lợi có được và khắc phục những khó khăn còn tồn tại mang lại
kết quả tốt cho trẻ trong môn học này.
c. Kết quả thực trạng.
Từ những thực trạng trên tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng từ đầu năm
học để nắm được tỉ lệ khả năng tiếp thu kiến thức và kỹ năng thực hiện bài vẽ
của trẻ . Kết quả cho thấy như sau:
TT
1
2
3

4
5

Nội dung khảo sát
Trẻ hứng thú tham gia hoạt động
Trẻ biết cách cầm bút và ngồi đúng
tư thế
Kỹ năng sử dụng đường nét vẽ cơ
bản để tạo thành các hình, khối..
Trẻ biết sử dụng các loại bút vẽ và
biết vẽ, tô màu bố cục tranh cân đối,
hợp lý
Trẻ biết nhận xét các sản phẩm tạo
hình đơn giản

T/s
trẻ
23
23

Số trẻ Tỷ lệ Chưa Tỷ lệ
Đạt
đạt
12
52%
11 48%
10
44%
13 56%

23

10

44%

13

56%

23

8

35%

15

65%

23

15

65%

8

35%

3.CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Với kết quả khảo sát trên cho thấy số cháu đạt tốt khá tỉ lệ còn thấp, số
cháu đạt trung bình chiếm tỷ lệ cao. Tôi luôn trăn trở, suy nghĩ làm thế nào để có
những phương pháp, hình thức sáng tạo cho trẻ hoạt động tích cực trong giờ
học vẽ, đồng thời phát triển khả năng tư tuy, trí tưởng tượng, sáng tạo và
khả năng thẩm mỹ cho trẻ và tôi đã áp dụng một số biện pháp sau:
4


3.1. Biện pháp 1: Xây dựng nề nếp học tập.
Để trẻ tiếp thu bài tốt bất cứ bộ môn nào điều cần làm đầu tiên của việc học
đó là cần phải rèn cho trẻ vào nề nếp học tập. Khi trẻ đã vào nề nếp thì các bước
tiếp theo giáo viên thực hiện sẽ nhẹ nhàng hơn. Vì vậy ngay từ đầu năm học
công việc đầu tiên tôi sắp xếp vị trí ngồi của trẻ. Tôi chia lớp làm 3 tổ, đặt tên tổ
cụ thể: tổ hoa hồng, tổ hoa cúc, hoa sen, mỗi tổ bầu ra 1 tổ trưởng để quán
xuyến, nhắc nhở các thành viên của tổ mình. Xếp những cháu mạnh dạn ngồi
với cháu nhút nhát, cháu nam xen kẽ cháu nữ, những trẻ năng khiếu tạo hình
kém ngồi cạnh trẻ có khả năng vẽ tốt để học tập bạn. Rèn cho trẻ có thói quen nề
nếp trong học tập, tác phong ngồi học ngay ngắn, đúng tư thế, không nói
chuyện, tập trung chú ý trong giờ học, muốn phát biểu ý kiến phải giơ tay xin
phép cô, trả lời rõ ràng, mạch lạc, đủ câu.
Nề nếp của trẻ là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không đưa trẻ
vào nề nếp thì giờ học không đạt kết quả cao. Khi trẻ có nề nếp tốt cùng với sự
hướng dẫn khoa học của cô ngay ban đầu trẻ đã say mê với học, luôn thể hiện
cảm xúc, trí tưởng tượng cho hoạt động nghệ thuật. Bởi lẽ con người sinh ra
không phải ai cũng đã có sẵn trong mình những năng khiếu thẩm mĩ, cũng
không ai có những tài năng bên mình, mà phải đòi hỏi thông qua giáo dục và
hoạt động thì từ đó những tài năng và khả năng mới được bộc lộ và phát triển.
Nhất là đối với trẻ nhỏ, việc học của trẻ không phải đơn thuần là đưa trẻ vào một
khuôn phép chặt chẽ, mà học của trẻ ở đây thông qua chơi, “trẻ chơi mà học,

học mà chơi”. Vì thế đứng trước những thuận lợi và không ít những khó khăn đó
là một giáo viên trẻ tôi cố gắng tìm tòi để lựa chọn những biện pháp, hình thức
tổ chức thích hợp, giúp tất cả trẻ đều hứng thú và tích cực tham gia hoạt động
tạo hình.
Như chúng ta đã biết, ngay từ nhỏ trẻ đã có phản xạ với cái đẹp bằng những
biểu hiện như: Hướng mắt về ánh sáng, thích ngắm những vật có màu sắc lòe
loẹt nổi bật, trẻ bắt đầu có ý thích ngắm nhìn các bức tranh, những hình thù ngộ
nghĩnh và đa dạng, tuy nhiên chúng chưa thể nhận biết, phát hiện ra cái đẹp của
những tác phẩm ấy. Điều đó có thể nói rằng trẻ luôn có những xúc cảm rất đặc
biệt với những sự vật hiện tượng xung quanh, nó mang lại cảm xúc và ấn tượng
mạnh đối với trẻ thôi thúc trẻ muốn khám phá và sáng tạo ra cái đẹp. Tuy nhiên
đối với trẻ nhỏ, sự kiên chì và khả năng chú ý của chúng chưa được tốt nên cũng
đẫn đến sự nhàm chán và không hào hứng với công việc được giao, chính vì thế
là một giáo viên tôi hiểu được điều đó nên trong giờ hoạt động tạo hình tôi phải
nhẹ nhàng và chủ động trên trẻ nhiều hơn, tôi chỉ là người định hướng cho trẻ để
trẻ tự mình giải quyết vấn đề (có phụ lục đính kèm).
Giờ học tạo hình của cô và trẻ ở lớp MG 4 – 5 tuổi trường mầm non
Hồi Xuân – Quan Hóa
Đi sâu bồi dưỡng các đối tượng yếu kém về thể loại vẽ và trẻ có năng khiếu
tạo hình :

5


Tôi luôn quan tâm, gần gũi, động viên những trẻ nhút nhát và những trẻ hạn
chế về năng khiếu vẽ, tôi tạo ra nhiều tình huống hấp dẫn để gây sự chú ý, hứng
thú ở trẻ, giúp trẻ có động lực và thoải mái về tinh thần, tự tin bước vào giờ học
tốt hơn. Những trẻ khá khuyến khích, trẻ yếu động viên để trẻ tạo ra nhiều bức
tranh đẹp hơn.
Ngoài việc giảng dạy trên tiết học tôi còn thường xuyên chia đối tượng

giỏi, khá, trung bình, yếu để tập luyện mọi lúc mọi nơi.
Ví dụ 1: Những trẻ yếu tôi thường hướng dẫn trẻ xem tranh và gợi ý cho trẻ
vẽ những bức tranh từ đơn giản đến phức tạp.
Ví dụ 2 :Đối với trẻ nhút nhát, tôi thường phối hợp với gia đình động viên
trẻ vẽ về những bức tranh mà trẻ yêu thích để tặng ông bà, cha mẹ.
Đối với những cháu yếu, khả năng năng khiếu hạn chế tôi thường bồi dưỡng
cho các cháu vào các buổi hoạt động chiều. Hướng dẫn cho trẻ kỹ năng vẽ các
nét cơ bản như : nét cong, nét xiên… bằng phấn để trẻ quen tay như tập cho trẻ
vẽ cánh hoa, tia nắng , lá cây …để khi vào hoạt động chính trẻ sẽ tự tin thể hiện
tạo ra sản phẩm đẹp.Trong quá trình hướng dẫn trẻ tập vẽ, những cháu cầm bút
tay còn run chưa biết cách cầm bút bằng 3 ngón tay thì tôi sẽ hướng dẫn kỹ hơn
và cầm tay trẻ cùng vẽ.
Đối với những cháu có năng khiếu : yêu cầu cao hơn để trẻ phát huy khả
năng sáng tạo.Tôi luôn chú ý phát triển năng khiếu cho trẻ như: Mỗi khi tổ chức
hoạt động tạo hình thể loại vẽ tôi thường đặt ra các câu hỏi gợi ý cho trẻ sáng tạo
thêm các chi tiết phụ để làm cho bức tranh thêm sinh động hơn .
Ví dụ : Chủ đề: thế giới thực vật: Đề tài vẽ vườn hoa mùa xuân
Khi trẻ vẽ xong vườn hoa rồi thì tôi sẽ đặt câu hỏi để những bông hoa khoe
sắc đẹp thì con nên vẽ thêm gì ? Trẻ sẽ vẽ thêm ông mặt trời , con bướm đậu trên
bông hoa , cỏ xanh … để bức tranh thêm sinh động .
Nhiều lần như vậy sẽ làm cho khả năng sáng tạo của trẻ phát triển tốt hơn.
Sau một thời gian thực hiện biện pháp này tôi đã thành công trong việc rèn
luyện nề nếp cho trẻ, trẻ đã có thói quen học tập tốt, không gò bó, học thoải mái.
Những trẻ không hứng thú trong giờ học vẽ dần dần đã có sự hứng thú, tập trung
trong giờ học và ham muốn tạo ra những sản phẩm đẹp như bạn.
3.2. Biện pháp 2: Tạo môi trường hoạt động để phát huy tính tích cực
của trẻ và khả năng sáng tạo của trẻ .
Việc tạo môi trường phong phú cho lớp học, xây dựng góc tạo hình cũng là
một hình thức để phụ huynh dễ tiếp cận và biết được khả năng vẽ của con em
mình cũng như ý nghĩa của môn học này. Để thu hút được sự chú ý của trẻ cũng

như phụ huynh tôi đã xây dựng một góc tạo hình, một không gian đẹp, đảm bảo
tính thẩm mỹ. Để bổ sung cho những tiết vẽ và gây cảm xúc cho trẻ tôi đã sưu
tầm những tranh ảnh đẹp, sát với đề tài trong chương trình.
Ví dụ: Chủ đề gia đình tôi treo các bức tranh về ngôi nhà của gia đình hoặc
người thân trong gia đình.
Chủ đề thế giới thực vật tôi treo các bức tranh về cây cối, về hoa.
6


Trẻ rất hứng thú hoạt động trong góc tạo hình, tôi phải phân chia hợp lý và
luân chuyển số trẻ chơi trong góc tạo hình, để trẻ nào cũng được hoạt động trong
góc. Khi vào hoạt động góc, với những trẻ trong giờ hoạt động chung nếu trẻ
còn yếu hoặc chậm hơn các bạn tôi sẽ cho trẻ chơi ở góc tạo hình nhiều hơn và
quan tâm hơn đến những trẻ đó, để hướng dẫn động viên khi trẻ chưa làm được.
Tùy thuộc vào từng chủ đề đang khám phá, trẻ có thể vẽ những gì trẻ đang học.
Góc tạo hình luôn được thay đổi bằng những sản phẩm nghệ thuật theo
từng chủ đề, những bức tranh này được làm bằng nguyên vật liệu khác nhau.
Ví dụ: + Với chủ đề thực vật tôi nhặt các lá khô để cho trẻ hoạt động. Còn
với chủ đề nghề nghiệp tôi sưu tầm các len, sợi… Và sự thay đổi đó được trẻ rất
tò mò muốn khám phá.
Đặc biệt trang trí góc tạo hình bằng chính sản phẩm của trẻ, tạo cho trẻ
cảm giác mới lạ, thích thú. Khi phụ huynh nhìn thấy những sản phẩm của con
mình được trang trí ở góc của lớp sẽ rất vui và cảm động (có phụ lục đính kèm).
Các cháu mẫu giáo 4 – 5 tuổi đang hoạt động ở góc tạo hình
Để thu hút được sự chú ý của trẻ vào môn học vừa dễ lại vừa khó vì trong
thực tế chúng ta đã biết đặc điểm phát triển về tâm sinh lý của trẻ chưa ổn định,
trẻ có rất nhiều sự thay đổi, lúc trẻ thích học, lúc không, lúc nhanh nhớ nhưng lại
chóng quên, thích cái mới lạ và dễ chán với những điều quen thuộc. Vì vậy, tôi
luôn suy nghĩ phải thay đổi hình thức cũng như phương pháp sao cho bài dạy
sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn được trẻ, không lặp đi lặp lại để tránh sự nhàm chán

của trẻ trong giờ học, nhưng phải chính xác.
3.3. Biện pháp 3: Dạy trên tiết học chính.
* Rèn trẻ vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ tạo thành hình khối,
biết cách cầm bút và tư thế ngồi vẽ:
Rèn trẻ vẽ các nét cơ bản là một việc rất quan trọng. Vì nó giúp cho kỹ
năng vẽ của trẻ tốt hơn, khả năng sáng tạo của trẻ được phát triển toàn diện.
Ví dụ: Khi vẽ ngôi nhà của bé, chủ đề “ gia đình” (tiết vẽ đề tài). Tôi cho
trẻ quan sát các bức tranh vẽ ngôi nhà các kiểu khác nhau. Tôi hỏi trẻ để vẽ được
ngôi nhà cô vẽ bằng các nét gì? Khi ghép các nét đó lại cô được hình gì?
Từ đó tôi hướng dẫn trẻ vẽ các hình vuông, chữ nhật, hình tam giác... và
tạo thành ngôi nhà như sau:
Để vẽ được hình vuông cô sẽ đặt bút vẽ 2 nét ngang ở trên và ở dưới, cô
kéo từ trái sang phải. Sau đó cô vẽ 2 nét xổ thẳng, cô đặt bút từ trên kéo xuống
dưới và các nét đó gặp nhau ở các góc. Tiếp theo cô sẽ vẽ mái nhà: mái nhà cô
sẽ vẽ hình tam giác, cô vẽ 2 nét xiên 2 bên, sau đó cô vẽ nét ngang. Tương tự
với các chi tiết khác của ngôi nhà để tôi hướng dẫn trẻ.
Tiếp theo tôi sẽ hỏi ý tưởng của trẻ: Con định vẽ ngôi nhà như thế nào?(Vì
đây cũng là một tiết mà trẻ được vẽ ngôi nhà theo ý thích và trí tưởng tượng của
trẻ) Tôi sẽ giải thích cho trẻ vì các con cùng vẽ ngôi nhà của bé. Vậy ngôi nhà

7


phải là chính, các con sắp xếp, bố cục ngôi nhà là mảng chính. Sau đó các con sẽ
vẽ thêm cảnh vật khác xung quanh ngôi nhà, để ngôi nhà thêm đẹp.
Và một điều cũng rất quan trọng là trẻ phải học cách cầm bút sao cho đúng
tư thế, trẻ không thể tự cầm bút mà cần có sự chỉ dẫn trực quan và giải thích rõ
ràng của giáo viên. Cầm bút không đúng là một trong những nguyên nhân cơ
bản làm ảnh hưởng sự phát triển các thao tác tạo hình của bàn tay và làm cho
quá trình miêu tả hình vẽ trở nên khó khăn.

Tôi phải rèn trẻ cách cầm bút đúng bằng 3 ngón tay: giữ bút bằng ngón cái
và ngón trỏ; ngón giữa giữ ở phía dưới; khi vẽ cánh tay cho tới bàn tay phải đặt
nằm trên bàn làm điểm tỳ hoặc hơi nhích cao hơn, dựa vào cây bút.
Phải học cách nhấn bút mạnh, hoặc nhẹ với các mức độ khác nhau tùy theo
ý muốn để tạo nên các sắc thái màu, các đường, nét,... với các tính chất khác
nhau nhằm gây nên sức truyền cảm cho các hình vẽ. Ngoài ra tôi bồi dưỡng cho
trẻ cách vẽ màu (đưa bút theo một hướng hoặc không ra ngoài nét viền) với các
loại bút vẽ khác nhau (bút chì, bút sáp, bút lông, phấn màu…) cần giúp trẻ nắm
được kỹ thuật sử dụng khác nhau. Khi trẻ vẽ cô cần quan tâm nhắc nhở để rèn
cho trẻ ngồi đúng tư thế, không để trẻ cúi mặt sát xuống bàn hoặc không ngồi
vẹo người.
Khi được rèn, trẻ có tư thế ngồi thẳng, đặt cánh tay đúng tư thế, thoải mái
trên bàn, và cầm bút đúng cách (có phụ lục đính kèm).
Tư thế ngồi vẽ của trẻ đầu năm học
(có phụ lục đính kèm).
Tư thế ngồi vẽ của trẻ về cuối năm học
Từ việc “Rèn trẻ vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ tạo thành hình
khối, biết cách cầm bút và tư thế ngồi vẽ” tôi thấy trẻ có rất nhiều tiến bộ và tư
thế ngồi học, cách cầm bút của trẻ đúng hơn.
* Hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục bức tranh, cách sử dụng màu sắc để
tô tranh
Bố cục trang trí cũng như cách phối màu thường tuân theo những quy luật
thẩm mỹ nhất định. Các giờ học vẽ có vai trò rất lớn trong việc phát triển trí tuệ
và khiếu thẩm mỹ của trẻ.
Để giúp trẻ biết phối hợp các kỹ năng tạo hình và tạo ra các sản phẩm có
màu sắc, hình dáng, đường nét và bố cục. Trước hết tôi cần giúp trẻ hiểu được
bố cục hợp lý, sự sắp xếp hình vẽ trong bức tranh mang tính nghệ thuật hoặc
trang trí. Để hiểu, cảm nhận và thực hiện được những hình trang trí trẻ phải biết
nhìn bao quát cả không gian tờ giấy, xác định các vị trí đặt hình khối của bức
tranh. Tùy theo lứa tuổi, các nội dung tạo hình trang trí, cần được sắp xếp linh

hoạt, có hệ thống để thực hiện các nội dung giáo dục, phát triển với các mức độ
nâng cao dần.
Ví dụ: Vẽ chân dung: Thì đặt giấy dọc trước mặt, vẽ khuôn mặt là một
hình tròn to giữa giấy, sau đó vẽ tóc, tai, mũi, miệng….
8


Trẻ mẫu giáo cần làm quen và sử dụng tích cực tính nhịp điệu của sự sắp
xếp các hình trang trí. Trước hết trẻ cần làm quen với cách sắp xếp theo bố cục
hàng lối( thành dãy) rồi bố cục mạng với các loại nhịp phức tạp dần. Khi trẻ đã
khá thành thạo với bố cục hàng lối và bố cục theo mạng, trẻ có thể tập xây dựng
các bố cục trang trí tương đối đơn giản.
Ví dụ: Trang trí trong các khuôn hình học (hình tròn, hình vuông…)
Về sự lựa chọn hình dáng họa tiết, trẻ cần tập sử dụng các hình tự nhiên
đơn giản làm họa tiết (hoa,lá..). Về sự thể hiện màu sắc, trẻ sử dụng các màu cơ
bản để thể hiện.
Khi trẻ tô màu, tôi gợi ý để trẻ nói lên mối liên hệ màu sắc với các màu:
nóng- lạnh, sáng- tối…Vì trẻ mầm non rất hay sử dụng màu nóng, màu tươi
sáng, tôi hướng dẫn trẻ khi vẽ các con nên sử dụng những màu tối và khi tô màu
con tô những màu sáng để bức tranh của con nổi bật được mảng chính. Tô màu
có thể tô ngang, dọc. Nhưng tô phải thật đều, mịn để bức tranh sinh động và hấp
dẫn.
Đối với việc hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục bức tranh, cách sử dụng màu
sắc để tô tranh, cần coi việc tổ chức cho trẻ quan sát, cảm nhận vẻ đẹp mang tính
trang trí trong các sản phẩm tạo hình.
Ví dụ: Tiết đề tài “Vẽ ngôi nhà” tôi đã sử dụng các tranh để trò chuyện có
bố cục sắp xếp khác nhau về các kiểu nhà khác nhau. Và qua quá trình rèn luyện
trẻ đã có kỹ năng vẽ tốt, tôi hướng dẫn trẻ trang trí và bố cục tranh. Và trẻ lớp
tôi các cháu đã vẽ được các bức tranh có bố cục và tô màu như sau (có phụ lục
đính kèm).

Bức tranh vẽ ngôi nhà của cháu Trịnh Duy Nam lớp 4 – 5 tuổi khu chính

Bức tranh vẽ ngôi nhà của cháu Hoàng Khánh Lâm lớp 4 – 5 tuổi khu chính
Vậy “Hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục bức tranh, cách sử dụng màu sắc để tô
tranh”đã mang lại hiệu quả cao trong hoạt động vẽ của trẻ lớp tôi.
3.4. Biện pháp 4: Dạy trẻ học mọi lúc mọi nơi.
9


Ngoài việc tạo hứng thú cho trẻ ở tiết học vẽ, để phát huy hơn nữa khả
năng vẽ của trẻ tôi đã lồng ghép tích hợp kỹ năng vẽ vào mọi lúc mọi nơi, các
hoạt động trong ngày như hoạt động ngoài trời, hoạt động học, hoạt động
chiều…
Giờ hoạt động ngoài trời: Trẻ được làm quen với môi trường xung quanh
khi đi dạo chơi trẻ được ngắm nhìn vật thật, được sờ nắm, khi cho trẻ hoạt động
ngoài trời cô có thể phát phấn để trẻ có thể vẽ lên nền sân.
Ví dụ: Trẻ dùng phấn để in cánh hoa, vẽ những biểu tượng mà trẻ thích.
Giờ hoạt động chiều:
Ví dụ: Tôi cho trẻ vẽ những gì mà trẻ thích (vẽ theo ý thích) sau đó tôi sẽ
hướng dẫn để trẻ vẽ những bức tranh mà trẻ thích..
Trước hết phải rèn trẻ biết vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ để tạo
thành hình, khối. Các nét cơ bản: nét ngang, nét thẳng, nét xiên, nét uốn lượn,
nét cong trái, nét cong phải…Khi trẻ đã vẽ thành thạo các nét này, tôi hướng dẫn
trẻ cách ghép các nét vẽ tạo thành các hình khối, các đồ vật, con vật, con người.
Đối với hoạt động học của các bộ môn: KPKH, Toán, Văn Học… tôi cũng
sử dụng lồng ghép một cách khéo léo, không tích hợp quá nhiều, phù hợp với
tùy từng bài để tích hợp sao cho trẻ luôn thấy thoải mái, không bị nhàm chán và
khắc sâu được kiến thức về thể loại vẽ cho trẻ.
Ví dụ: Trong giờ học khám phá khoa học “Tìm hiểu về một số loại hoa”
cuối giờ có thể cho trẻ vẽ những loài hoa mà trẻ thích hay tìm hiểu các loại quả

trẻ vẽ các loại quả, con vật sống dưới nước cho trẻ vẽ các con vật sống dưới
nước. Trò chuyện về chú bộ đội thì cho trẻ vẽ quà tặng chú bộ đội ở phần luyện tập.
Với giờ toán tôi cũng đưa môn vẽ vào các tiết dạy đó bằng cách: cho trẻ vẽ
hoa, hay đồ vật có chữ số theo yêu cầu, hay tô màu xanh vào khoảng trống có số
1, màu vàng vào khoảng trống có số 2, màu đỏ vào khoảng trống có số 3.
Hay đề tài “Dạy trẻ phân biệt hình tròn, hình vuông, tam giác, hình chữ
nhật” sẽ cho trẻ vẽ các hình học và tô màu nếu có nhiều thời gian cho trẻ vẽ các
hình tạo thành ngôi nhà hay hình người, hình con vật rất phong phú.
Giờ văn học cũng có thể cho trẻ vẽ hoặc tô màu theo ý thích các nhân vật
trong chuyện, vẽ hoa hoặc quà tặng các nhân vật trong chuyện mà trẻ yêu thích.
Như vậy việc lồng ghép các môn học vào các hoạt động sẽ làm cho trẻ
hứng thú, giúp trẻ thoải mái, không nhàm chán mà trẻ được khắc sâu kiến thức,
củng cố rèn luyện kỹ năng vẽ cho trẻ. Đồng thời các môn học bổ trợ đan xen vào
nhau hài hòa, lô gíc cho giờ học đạt kết quả cao.
3.5.Biện pháp 5: Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc
thiết kế giáo án điện tử cho trẻ làm quen với hoạt động vẽ:
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thiết kế giáo án điện tử cho
trẻ làm quen với hoạt động tạo hình đặc biệt là hoạt động vẽ nhằm đem đến cho
trẻ những giờ học sinh động và hấp dẫn, trẻ không còn nhàm chán và buồn ngủ.
Ngày nay với sự bùng nổ công nghệ thông tin các tài liệu hình ảnh truy cập trên
10


mạng rất phong phú chúng ta có thể sử dụng các hình ảnh đó vào việc chuẩn bị
đồ dùng dạy học thiết kế giáo án điện tử. Với bản thân tôi đã được học qua các
lớp bồi dưỡng tin học nên có chút kỹ năng sử dụng máy vi tính tôi đã tự thiết kế
các hoạt động cho trẻ làm quen với hoạt động tạo hình bằng giáo án điện tử để
phát huy tích cực và sự hứng thú của trẻ.
Nhưng tôi không quá lạm dụng việc áp dụng thiết kế giáo án đện tử vào
hoạt động tạo hình. Có những tiết tôi vẫn sử dụng các tranh vẽ và cố gắng rèn

luyện khả năng vẽ của bản thân để trẻ vẫn được quan sát các nét vẽ và các màu
sắc khi tôi sử dụng tô tranh mẫu.
Ví dụ: Với tiết vẽ con gà trống (tiết mẫu). Tôi thiết kế bài giảng điện tử đó
như sau:
Với tất cả các bước vẽ này tôi đều vẽ ở paint sau đó coppy sang powerpoint
và tạo hiệu ứng cho các hình ảnh.
Trước tiên tôi tạo 1 slide có hình ảnh con gà trống đã được tô màu và vẽ
thêm các họa tiết cỏ cây, ông mặt trời…Tôi cho trẻ nêu nhận xét của trẻ về hình
ảnh con gà (có phụ lục đính kèm).
Tiếp theo tôi tạo 1 slide với các bộ phận của con gà riêng biệt (như: mình,
đầu, mắt, mỏ, cánh, chân…) (có phụ lục đính kèm)..
- Và tôi tạo 1 slide với các cách vẽ lần lượt để tạo thành con gà trống, các
nét vẽ lần lượt hiện ra và cùng với đó là lời phân tích của tôi: Cô vẽ mình con gà
là một hình tròn khép kín, tiếp theo cô vẽ cổ con gà là 2 nét xiên, cô vẽ từ trên
xuống, và đến đầu … Tương tự tôi giới thiệu với các phần khác của con gà (có
phụ lục đính kèm).
Sau khi vẽ xong thì làm gì? Cô sẽ tô màu cho con gà và lần lượt tôi có
hiệu ứng tô màu vào từng bộ phận của con gà (có phụ lục đính kèm).
Để cho bức tranh thêm đẹp và sinh động tôi vẽ thêm cỏ cây, ông mặt trời.
Cuối cùng tôi sẽ cho trẻ về chỗ ngồi và vẽ con gà trống. Đây là các slide tôi đã
tạo để dạy trẻ.
Qua các tiết dạy áp dụng giáo án điện tử thì trẻ rất hứng thú tham gia hoạt
động và kết quả trên trẻ rất cao, trẻ mạnh dạn chủ động hơn trong quá trình học
tập. Thể hiện sự hồn nhiên tích cực qua việc tri giác hình ảnh trên máy, trẻ tự đặt
ra các câu hỏi khám phá cho cô…
3.6. Biện pháp 6: Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường.
Việc tạo hứng thú cho trẻ trong giờ học vẽ, gia đình cũng chính là điểm tựa
để bồi dưỡng thêm năng khiếu của trẻ và đóng một vai trò to lớn trong sự phát
triển toàn diện ở trẻ. Xác định rõ vai trò này, ngay từ đầu năm học khi họp phụ
huynh tôi đã nhấn mạnh tầm quan trọng của bộ môn tạo hình. Đó là môn tạo hình

11


không những có tác dụng bồi dưỡng về kỹ năng vẽ, cách cảm nhận nghệ thuật về
một sản phẩm tạo hình mà qua môn vẽ còn hướng dẫn trẻ tới những giá trị: Chân
– Thiện – Mỹ một cách toàn diện để hai bên cùng kết hợp dạy trẻ học tốt.
Từ đó tôi đã sử dụng nhiều hình thức để tuyên truyền phụ huynh bằng cách:
Hằng ngày vào giờ đón trả trẻ tôi trao đổi tình hình học tập của trẻ trong ngày.
Thông báo cho phụ huynh biết hôm nay trẻ học vẽ cái gì, trẻ vẽ được đến đâu để
phụ huynh nắm bắt được tình hình trẻ học ở lớp để về nhà phụ huynh trò
chuyện, để trẻ nhận xét về sản phẩm của mình cho bố mẹ nghe để nâng cao khả
năng đánh giá của trẻ và khắc sâu kiến thức thêm cho trẻ.
Đồng thời tôi tuyên truyền cho các bậc phụ huynh tạo điều kiện cho trẻ
luyện vẽ thêm ở nhà, hướng dẫn trẻ vẽ từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
Khi trẻ đang có sự ham muốn vẽ một cái gì đó hãy để trẻ thử sức mình thực hiện
ước muốn. Không cần biết trẻ phải vẽ gì, vẽ làm sao, để trẻ tự vẽ và đặt tên sản
phẩm cũng như nêu ý tưởng nhận xét bài của mình. Tư vấn cho phụ huynh tích
cực cho trẻ tìm hiểu về thế giới xung quanh bất cứ lúc nào đi cùng bố mẹ khi trẻ
thấy những gì xung quanh, thiên nhiên, cỏ cây hoa lá,… gợi ý hỏi trẻ để kích
thích sự tò mò khám phá của trẻ, giúp trẻ tích lũy được nhiều kinh nghiệm và
vốn sống cũng như tăng nguồn cảm hứng nghệ thuật, con mắt thẩm mỹ được
hình thành, giúp trẻ yêu cái đẹp hơn, yêu cuộc sống hơn.
Qua một thời gian kết hợp giữa gia đình và nhà trường được phụ huynh ủng
hộ nhiệt tình, niềm nở giúp đỡ chất lượng môn vẽ của các cháu lớp tôi đã được
nâng lên rõ rệt.
4. KẾT QUẢ :
* Đối với giáo dục:
Sau khi nghiên cứu và áp dụng những biện pháp trên, các giờ học tạo hình
của trẻ đã tiến bộ hơn rất nhiều, trẻ hoạt động tích cực trong giờ học tạo hình,

đặc biệt là giờ vẽ của trẻ đã tạo ra những bức tranh đẹp, hài hòa cân đối về
đường nét, màu sắc cũng như bố cục tranh có nhiều sự sáng tạo trong bài vẽ.
Những sản phẩm của trẻ được trưng bày ở góc tạo hình, những bức tranh tạo nên
một không gian nghệ thuật của trẻ thơ thật ngộ nghĩnh và đáng yêu.
Vì vậy cho đến nay chất lượng giờ học tạo hình của lớp tôi được nâng lên
rõ rệt so với đầu năm.
*Kết quả thu được cuối năm như sau:
TT
1
2
3

Nội dung khảo sát

T/s
trẻ

Số trẻ Tỷ lệ Chưa
Đạt
đạt

Tỷ lệ

Trẻ hứng thú tham gia hoạt động
Trẻ biết cách cầm bút và ngồi đúng
tư thế
Kỹ năng sử dụng đường nét vẽ cơ
bản để tạo thành các hình, khối..

23

20

87%

3

23%

23

23

100%

0

0

23

20

87%

3

23%

12

4
5

Trẻ biết sử dụng các loại bút vẽ và
biết vẽ, tô màu bố cục tranh cân đối,
hợp lý
Trẻ biết nhận xét các sản phẩm tạo
hình đơn giản

23

20

87%

3

23%

23

23

100

0

0

* Đối với giáo viên:
Nắm vững các nội dung phương pháp hình thức tổ chức để hướng dẫn trẻ
hoạt động tạo hình một cách khoa học và hợp lý phù hợp với nhận thức của trẻ
Nâng cao trình độ chuyên môn trong việc xây dựng kế hoạch và thiết kế
các hoạt động phù hợp với độ tuổi của trẻ. Có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc
thiết kế môi trường cho trẻ hoạt động. Bản thân luôn được ban giám hiệu nhà
trường đánh giá xếp loại nhiều giờ dạy giỏi.
* Đối với đồng nghiệp:
SKKN được bạn bè đồng nghiệp trao đổi đánh giá cao, và áp dụng rộng
rãi trong nhà trường .
* Đối với nhà trường:
Nhà trường liên tục được phòng giáo dục đánh giá cao về công tác chăm
sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Hoạt động tạo hình là một hoạt động nghệ thuật có vai trò rất quan trọng
trong đời sống của trẻ. Đặc biệt trong những năm đầu môn tạo hình nói chung và
thể loại vẽ nói riêng là sự khởi đầu cho trẻ tiếp nhận với ngôn ngữ nghệ thuật
qua các nét vẽ, đường nét, hình dáng, bố cục, màu sắc… gợi trong trẻ những
tình cảm, cảm xúc và cảm nhận được cái hay cái đẹp của mọi vật xung quanh,
của cuộc sống, cái thẩm mỹ trong nghệ thuật từ đó giúp trẻ sống yêu đời hơn,
trong sáng hơn. Chính vì vậy để thực hiện tốt được những yêu cầu của nội dung
dạy vẽ cho trẻ mẫu giáo là một việc rất khó khăn, cần phải có thời gian lâu dài,
kiên trì và tâm huyết với bộ môn nghệ thuật này và để mang đến cho trẻ những
bài vẽ nghệ thuật sáng tạo thì phụ thuộc vào rất nhiều khả năng thực hiện của
giáo viên. Vì vậy giáo viên cần phải chịu khó, học hỏi và nghiên cứu trau dồi
kiến thức, tìm ra những phương pháp, hình thức hữu hiệu nhất để thực hiện đúng
với mục tiêu và yêu cầu giáo dục đề ra.
Tổ chức cho trẻ được học dưới hình thức “học bằng chơi, chơi mà học”.

Luôn lấy trẻ làm trung tâm, giáo viên chỉ là người hướng lái, gợi mở, dạy trẻ
theo hướng tích cực.
Sưu tầm, sáng tạo nhiều đồ dùng, đồ chơi đẹp, đảm bảo an toàn, tính trực
quan, thẩm mỹ và giáo dục cao. Sưu tầm các tác phẩm nghệ thuật, các nguyên
vật liệu trang trí góc tạo hình thêm phong phú, gợi cho trẻ nguồn cảm hứng.

13


Cần nâng cao trình độ tin học để ứng dụng công nghệ thông tin một cách
linh hoạt, sáng tạo.
Tạo môi trường phong phú cho trẻ hoạt động, cho trẻ dạo chơi thăm quan
nhiều nơi để trẻ được tiếp xúc với môi trường xung quanh, với vẻ đẹp thiên
nhiên, thế giới xung quanh trẻ nhằm cung cấp kiến thức cho trẻ.
Cần làm tốt công tác phối kết hợp với phụ huynh thật tốt để thống nhất và
có biện pháp giáo dục trẻ có hiệu quả ở gia đình cũng như ở trường học.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi và đã áp dụng thực hiện đạt
hiệu quả rất mong được bạn bè đồng nghiệp bổ sung để SKKN được hoàn thiện hơn.
2. Kiến nghị đề xuất:
Đối với Sở giáo dục: Tạo điều kiện cho giáo viên được học tập, nghiên
cứu tài liệu,tham gia các lớp tập huấn chuyên đề, bồi dưỡng thường xuyên học
hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp trong các trường trong huyện.
Đối với Phòng giáo dục: Bổ xung cơ sở vật chất các đồ dùng, đồ chơi,
bàn ghế phục vụ cho các hoạt động dạy học cho nhà trường và các nhóm lớp.
Trên đây là những kinh nghiệm tôi rút ra được qua đề tài “Một số biện pháp
dạy trẻ 4 – 5 tuổi làm quen với hoạt động tạo hình”. Rất mong sự góp ý đánh giá
của các cấp lãnh đạo, bạn đọc đồng nghiệp để bản sáng kiến kinh nghiệm được
hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG

ĐƠN VỊ

Quan Hóa, ngày 12 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến
kinh nghiệm của mình viết không sao
chép nội dung của người khác.
Người viết

Phạm Thị Huệ

14


TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Website : http:// tapchigiaoduc @ moet.gov.vn
[2]. Nguyễn Thị Nam giáo viên trường mầm non Hạ Long (Quảng Ninh)
[3]. Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non – mẫu
giáo 4-5 tuổi (TS. Trần Thị Ngọc Trâm; TS.Lê Thu Hương; PGS. TS. Lê THị
Ánh Tuyết) đồng chủ biên – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam tháng 6/2015.
[4].Các hoạt động tạo hình của trẻ mầm non ( tác giả: Lê Thị Đức –
Nguyễn Thanh Thủy – Phùng Thị Tường)
[5]. PGS.TS tâm lý học . Huỳnh Văn Sơn. Trường trung học sư phạm
mầm non thành phố Hồ Chí Minh.
.

[6]. Một số tài liệu như báo, Internet,…

15