Một số biện pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong giờ học âm nhạc của học sinh lớp 5

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GD&ĐT THÀNH PHỐ THANH HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC NHẰM PHÁT HUY TÍNH
TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG, SÁNG TẠO TRONG GIỜ HỌC
ÂM NHẠC CỦA HỌC SINH LỚP 5

Họ và tên : Vũ Thị Thảo
Chức vụ : Giáo viên
Đơn vị : Trường Tiểu học Điện Biên 2.
SKKN thuộc lĩnh vực ( môn ) : Âm nhạc

1


THANH HÓA NĂM 2019

MỤC LỤC
1. Mở đầu……………………………………………………………….trang 1
1.1. Lý do chọn đề tài …………………………………………………..trang 1
1.2. Mục đích nghiên cứu ………………………………………………..trang 2
1.3. Đối tượng nghiên cứu……………………………….……………...trang 2
1.4. Phương pháp nghiên cứu……………………………….…………..trang 2
2. Nội dung Sáng kiến kinh nghiệm ……..………………………….....trang 2
2.1. Cơ sở lý luận …………………..……………………………………. trang 2
2.2. Thực trạng………………….……………………………………… trang 3
2.3. Giải pháp đã sử dụng ..……………………………………………..trang 4
2.4. Hiệu quả của Sáng kiến kinh nghiệm ….………………..………..trang 13

3. Kết luận, kiến nghị…….…………………………………………….trang 13
3.1. Kết luận…………………………………………………………… trang 13
3.2. Kiến nghị……………………………………………………………trang 14
Tài liệu tham khảo……………………………………………………….trang 15

2


1. MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài
Âm nhạc gắn liền với đời sống, là một phần không thể thiếu của cuộc sống
con người. Ngay từ khi cất tiếng khóc chào đời, con người đã cảm nhận được
âm điệu ngọt ngào trong lời ru tha thiết của mẹ, của bà. Đến khi trưởng thành,
trong cuộc sống hằng ngày âm nhạc theo suốt con người, gắn bó với con người
qua điệu hò kéo lưới, hò giã gạo, hò kéo pháo hay khúc hát giao duyên …
Sidney một nhà thơ nổi tiếng của Anh đã từng nói: “Âm nhạc là điều kì
diệu nhất kích thích cảm giác”.
Thật vậy, Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật nhằm phản ánh hiện thực
khách quan bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Âm nhạc
ngày nay đã trở nên hết sức phổ biến và cần thiết với mọi đối tượng, mọi lứa
tuổi. Tuy nhiên, xã hội chúng ta tiếp xúc với âm nhạc không chỉ riêng nhằm
mục đích giải trí, mà bên cạnh đó còn là khả năng hiểu và cảm thụ được âm
nhạc. Như vậy, việc đưa âm nhạc vào trường học cũng không nằm ngoài mục
đích là nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc của học sinh nói riêng, cũng như
khả năng thẩm mỹ của các em về cái đẹp, cái thiện. Vì thế, âm nhạc trở thành
một môn học có tác dụng rất lớn đối với con người, nhất là đối với trẻ em.
Với học sinh Tiểu học môn âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả
nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, thẩm mĩ nhằm góp phần giáo dục
toàn diện cho học sinh theo mục tiêu đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách
con người mới Việt Nam. Tuy nhiên, âm nhạc trong nhà trường tiểu học là một

môn học có mức độ nhất định về mục đích và nội dung. Âm nhạc tuy không đào
tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ nhưng thông qua môn học này đã hình
thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em một
thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hài hòa và toàn diện
hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác.Thông qua nội dung bài hát
các em thêm yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước, yêu truyền thống, bản sắc
dân tộc con người Việt Nam. Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm
nhạc để bồi dưỡng khả năng nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần
cùng các môn học khác phát triển năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng năng
khiếu nghệ thuật, đẩy mạnh phong trào văn nghệ làm cho không khí của nhà
trường thêm vui tươi lành mạnh.
Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của môn học âm nhạc nói trên,
bản thân tôi nhận thấy cần có một phương pháp giảng dạy mang tính đặc thù
của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần
quan trọng vào việc hình thành nhân cách toàn diện của con người mới: Đức Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ thuật, nhất là âm nhạc, sự tích cực sáng tạo của mỗi
cá nhân đóng vai trò cực kì quan trọng. Thực tế, lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa
tuổi học tập theo hứng thú và chủ yếu là cảm tính. Muốn học sinh nhớ được vấn
đề nào đó thì ngoài việc thường xuyên phải củng cố, ôn tập bài học còn cần
3


phải tạo cho các em cảm giác hứng thú và say mê với nội dung cần ghi nhớ,
chắc chắn rằng các em sẽ dễ tiếp thu, dễ nhớ và nhớ lâu hơn. Lứa tuổi học sinh
tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng là lứa tuổi mang đặc điểm nhận
thức, tư duy trực quan và cụ thể. Đối với riêng bộ môn âm nhạc, sẽ thiệt thòi
cho các em nếu giáo viên không tạo điều kiện để học sinh học tập, rèn luyện và
thể hiện sự tích cực tìm hiểu sáng tạo của mình. Dạy âm nhạc giáo viên cần phải
phát huy tính tích cực, sáng tạo cho học sinh từ dễ đến khó, từ sáng tạo ở mức
độ thấp đến mức độ cao.
Xuất phát từ những lý do trên tôi mạnh dạn chọn đề tài: “ Một số biện pháp

dạy học nhằm phát huy tinh tích cực, chủ động, sáng tạo trong giờ học Âm
nhạc của học sinh lớp 5”
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Giúp giáo viên có những biện pháp hiệu quả nhất để phát huy tính tích cực,
sáng tạo của học sinh nhằm nâng cao chất lượng những giờ dạy Âm nhạc ở lớp
5.
- Rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân và có thể vận dụng trong thực tiễn
dạy môn Âm nhạc trong chương trình lớp 5.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Một số biện pháp dạy học nhằm phát huy tinh tích cực, chủ động, sáng tạo
trong giờ học Âm nhạc của học sinh lớp 5.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Thu thập các tài liệu về phương pháp dạy học tích cực, sáng tạo trong chương
trình âm nhạc lớp 5.
- Phương pháp trải nghiệm thực tế: Vận dụng những kinh nghiệm của cá nhân
vào các tiết dạy Âm nhạc ở trường.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Trao đổi với đồng nghiệp về những kết quả
thu được, điều chỉnh cho phù hợp với thực tế dạy học tại nhà trường.
- Phương pháp quan sát sư phạm.
- Phương pháp so sánh.
- Khảo sát trình độ học sinh.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
2.1.Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Học Âm nhạc trong trường Tiểu học nói chung và chương trình lớp 5 nói
riêng không nhằm đào tạo các em trở thành những ca sĩ, nhạc sĩ hoặc những nhà
phê bình lý luận âm nhạc. Mục đích chính thông qua môn học nhằm giúp các
em có óc thẩm mỹ nghệ thuật và nâng cao nhận thức xã hội bằng ngôn ngữ âm
nhạc, nhằm đáp ứng yêu cầu của giáo dục là đào tạo con người, giúp các em
phát triển toàn diện cả về Đức - Trí - Lao - Thể - Mỹ.
Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều so với

các môn học khác; tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối như
những con số nhưng đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự đam mê, thậm
chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không phải học sinh nào cũng
có được. Học âm nhạc mang đến cho học sinh những giây phút thư giãn thoải
mái, học mà chơi - chơi mà học. Thông qua những câu nhạc, những lời ca, âm
4


nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích
cảm xúc của các em giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài hát, từng
câu nhạc.
Chúng ta cũng biết rằng làm bất cứ việc gì nếu có hứng thú thì sẽ đi đến
thành công, đặc biệt đối với học sinh Tiểu học do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi
của các em. Môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú, âm nhạc bản thân nó
cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều người, tạo cho các em hứng thú trong học
tập, giúp các em hướng tới cái “Chân - Thiện - Mỹ”môn âm nhạc không chỉ
nâng cao hiệu quả dạy học mà làm cho các em vui tươi phấn khởi thoải mái về
tinh thần để học những môn khác như Toán, Tiếng việt được tốt hơn.
Vậy làm thế nào để các em phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng
tạo trong giờ học Âm nhạc? Điều này không chỉ phụ thuộc vào chương trình
giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụ của người
giáo viên.
Trước hết các em phải nắm được kiến thức về âm nhạc, có sự đam mê, yêu
thích môn học này, đồng thời người giáo viên cần tạo cho các em một tâm trạng
thoải mái, một hứng thú tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một
trong những yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các
kiến thức về âm nhạc, tạo điều kiện để các em phát huy được tính tích cực, sáng
tạo của mình.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
a. Thuận lợi:

Qua thực tế công tác giảng dạy bộ môn âm nhạc tại trường Tiểu học Điện
Biên 2, tôi thấy mình có những mặt thuận lợi như :
- Đa số học sinh ngoan, yêu thích học môn Âm nhạc.
- Được sự quan tâm của Ban Giám hiệu Nhà trường, tạo điều kiện tương đối
đầy đủ về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn Âm nhạc như đàn Organ,
một số nhạc cụ gõ đệm.
- Có sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng nghiệp trong việc góp ý về phương
pháp, hình thức tổ chức dạy học giúp học sinh phát huy được tính tích cực, chủ
động, sáng tạo trong học tập.
- Trong năm học 2018-2019, Phòng giáo dục Thành phố Thanh Hóa đã tổ chức
một số tiết chuyên đề về môn Âm nhạc trong chương trình Tiểu học, đây cũng
là cơ hội thực tế để bản thân tôi học hỏi và rút kinh nghiệm trong phương pháp
dạy học của mình.
b. Khó khăn:
Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn gặp những khó khăn như :
- Với đối tượng là học sinh Tiểu học, các em còn nhỏ nên việc hiểu tầm quan
trọng của bộ môn này với các em và ngay cả phụ huynh học sinh cũng còn hạn
chế. Do sự phát triển trí tuệ chưa hoàn chỉnh, tâm lý lứa tuổi chưa ổn định nên
ở lứa tuổi này các em dễ thuộc bài hát nhưng lại cũng rất hay quên. Biểu hiện
về năng lực âm nhạc của học sinh cũng khác biệt, mỗi lớp thường có cả những
em học sinh có năng khiếu ở mặt này nhưng lại yếu ở mặt khác, ví dụ: hát đúng
về cao độ thì lại chưa vững về trường độ, có khả năng gõ đệm tốt nhưng lại yếu
về vận động theo nhạc… Mỗi lớp có rất nhiều đối tượng học sinh khác nhau vì
5


thế mà trình độ học sinh không đồng đều, vậy nên việc tiếp thu bài ở các em
cũng rất khác nhau, sĩ số học sinh đông nên trong lớp học thiếu không gian
biểu diễn…
- Số liệu khảo sát chất lượng học giờ học Âm nhạc của học sinh lớp 5 ở

trường tôi dạy trong năm học trước đạt được như sau :
Tổng số
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành Ghi
học sinh
SL
Tỉ lệ
SL
Tỉ lệ
SL
Tỉ lệ chú
227
110
48,5%
117
51,5%
0
0
* Nhìn vào bảng số liệu, ta thấy rằng tỉ lệ học sinh xếp loại hoàn thành vẫn
đang còn cao. Chính vì vậy tôi mạnh dạn trình bày sáng kiến kinh nghiệm mà
mình đã nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng giờ học Âm nhạc của học sinh
lớp 5.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
a. Đối với nội dung Học hát
Học hát thực chất là quá trình bắt chước của HS để hát đúng giai điệu, lời
ca của bài hát. Sự bắt chước này gồm hoạt động nghe giáo viên hát mẫu, hoặc
đánh đàn rồi tái hiện lại. Với sự bắt chước đó thì chưa thể coi là tích cực, sáng
tạo, vậy muốn có sự tích cực, sáng tạo giáo viên cần phải làm như thế nào?
Ngoài quy trình dạy hát theo các bước cơ bản mà mối giáo viên chúng ta

thường thực hiện, để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, giáo viên có
thể sử dụng một số phương pháp sau:
* Học sinh tham gia hát và tự kiểm tra lẫn nhau:
Trong quá trình học hát, các em hát đúng về giai điệu, lời ca, để cho các em
nhanh thuộc bài và nhớ giai điệu bài hát, giáo viên có thể chia nhóm để các em
tự ôn tập và kiểm tra lẫn nhau.
Ví dụ:
Khi dạy bài hát “Những bông hoa những bài ca” (Nhạc và lời: Hoàng Long)
.

6


Giáo viên chia nhóm và vận dụng hình thức hát đối đáp, đồng ca:
Lời 1: + Nhóm 1 hát câu 1: Cùng nhau cầm tay đi đến thăm các thầy các cô
+ Nhóm 2 hát câu 2: Lời hát rộn rã bao bé em bước trên đường phố
+ Nhóm 1 hát câu 3: Ngàn hoa nở tươi khoe …… ánh mặt trời
+ Nhóm 2 hát câu 4: Náo nức tiếng cười say sưa yêu đời
+ Cả 2 nhóm hát: Những đóa hoa tươi ……xin tặng các thầy các cô.
Lời 2: Đảo ngược lại nhóm 2 sẽ hát trước, tương tự như lời 1.
+ Nhóm 2 hát câu 1 và câu 3
+ Nhóm 1 hát câu 2 và câu 4
+ Cả 2 nhóm hát câu còn lại.
Giáo viên có thể chia thành nhiều nhóm nhỏ để các em hát và lựa chọn hình
thức trình bày bài hát phù hợp như: ở lời 1 giáo viên cho 1 học sinh nam hát
lĩnh xướng câu 1 và câu 2, 1 học sinh nữ lĩnh xướng câu 3 và câu 4, cả lớp sẽ
hát tập thể những câu còn lại và cả lời 2.
Với phương pháp này học sinh có thể tự kiểm tra lẫn nhau và chủ động trong
cách trình bày bài hát.
* Hát kết hợp vỗ tay theo cặp đôi:

Hai học sinh đứng đối diện, vừa hát vừa sáng tạo động tác vỗ tay sao cho
phù hợp với nhịp điệu và nội dung của bài hát. Hoạt động này nâng cao sự hợp
tác và năng lực sáng tạo của học sinh, các em có thể nghĩ ra nhiều cách vỗ tay
rất độc đáo và hấp dẫn. Thậm chí ở mỗi câu hát, các em lại áp dụng từng kiểu
vỗ tay khác nhau.
Ví dụ: Về cách vỗ tay theo nhịp ¾ với bài “ Tre ngà bên Lăng Bác ”, 2 em vừa
hát vừa vỗ tay theo cách sau:

7


+ Câu hát thứ 1: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2, 3 vỗ nhẹ lòng
bàn tay của mình vào tay bạn.
+ Câu hát thứ 2: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2 vỗ nhẹ lòng bàn
tay của mình vào tay bạn, phách 3 vỗ nhẹ lưng bàn tay của mình vào tay bạn.
+ Câu hát thứ 3: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2, 3 vỗ nhẹ lòng
bàn tay phải của mình vào tay bạn. Lần tiếp theo, thực hiện với tay trái.
+ Câu hát thứ 4: Thực hiện giống câu hát 1
+ Câu hát thứ 5: Thực hiện giống câu 2
+ Câu hát thứ 6: Thực hiện giống câu 3….
* Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh
Để học sinh không bị thụ động, giáo viên khuyến khích kỹ năng nghe và đánh
giá của học sinh bằng cách: Giáo viên thay đổi tiết tấu, tốc độ hay dịch giọng
bài hát để học sinh nhận biết và thực hành.
Ví dụ 1:
Khi dạy học sinh bài hát: “Ước mơ” (Nhạc: Trung Quốc – Lời Việt: An Hòa)
Giáo viên thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 98 lên 120
Giáo viên hỏi: Em có nhận xét gì nếu cô thay đổi tốc độ bài hát như cô vừa
trình bày?
Học sinh trả lời: Bài hát “Ước mơ” nếu hát ở tốc độ nhanh sẽ không phù

hợp với sắc thái của bài hát vì bài hát có giai điệu nhẹ nhàng, tính chất thiết tha,
trìu mến.

Ví dụ 2: Khi dạy bài hát: “Reo vang bình minh” (Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước)
8


GV đàn cho học sinh hát với nhip điệu Disco, rồi lần lượt chuyển sang Rumba,
Chachacha,..yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn. GV hỏi: Các em hãy
cho cô biết sự thay đổi tiết tấu như cô và các em vừa trình bày có phù hợp với
bài hát không?
HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
Hoặc có thể là: Khi ôn tập bài hát, giáo viên sẽ đệm đàn và yêu cầu học sinh lần
lượt trình bày bài hát đó ở giọng khác nhau cũng như ở tốc độ khác nhau, học
sinh cần nhận xét được rằng, hát ở giọng nào và tốc độ nào là phù hợp.
+ Lần thứ nhất giáo viên đệm đàn ở giọng Rê trưởng, tốc độ chậm;
+ Lần thứ hai đệm ở giọng Mi trưởng, tốc độ trung bình;
+ Lần thứ ba đệm ở giọng Pha trưởng, tốc độ nhanh.
Học sinh nhận xét: Hát ở lần thứ hai là phù hợp cả về cao độ và tốc độ
* Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau
Trong học tập, so với bắt chước và tìm tòi, sáng tạo là hình thức cao nhất thể
hiện tính tích cực học tập của học sinh, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh
dạn nói lên những cảm nhận của mình về bài hát, về môn học. Học sinh có thể
trình bày những ý kiến riêng của mình. Đây là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn
hơn, chúng ta cần tạo điều kiện để học sinh tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm
nhận để có thể điều chỉnh cách học theo hướng tích cực.
Ví dụ: Bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”

9

*Cách 1: Sau khi học sinh học bài hát xong, GV đặt câu hỏi:

*Cách 1: Sau khi cho học sinh nghe hát mẫu và đọc lời ca, giáo viên đặt câu
hỏi: Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời
xanh”?
HS sẽ trả lời qua phần gợi mở của giáo viên về nội dung bài hát nói lên điều gì?
Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập được gì?
*Cách 2: Học xong bài hát giáo viên chia lớp thành 2 nhóm, lần lượt từng
nhóm viết lời giới thiệu cho bài hát. Giáo viên sẽ nhận xét, đánh giá. Bên cạnh
đó còn có thể giới thiệu thêm cho các em một vài câu dẫn giói thiệu như:
+ Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, ngày ngày cắp sách đến
trường, được vui chơi, ca hát – có một cuộc sống yên vui, hạnh phúc. Chỉ khi
nào trên Trái Đất của chúng ta không còn chiến tranh, thì hành tinh của chúng ta
sẽ tràn ngập màu xanh của hòa bình và hạnh phúc. Hôm nay nhóm chúng em
xin được gới đến cô giáo và các bạn bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”
(Nhạc và lời: Huy Trân) để nói lên ước vọng của trẻ thơ trên hành tinh chúng
em đang sống và học tập.
* Hướng dẫn học sinh dàn dựng và biểu diễn bài hát:
Với học sinh lớp 5, giáo viên nên dành cho các em nhiều sự tự do hơn khi
lựa chọn hình thức trình bày (đơn ca, song ca, tốp ca), lựa chọn cách hát (hát nối
tiếp, đối đáp, hát có lĩnh xướng, hát bè, hát đuổi…), và sáng tạo động tác phụ
họa cho bài hát.
Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp
với vận động giúp cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài giáo
10


viên có thể gợi ý hướng dẫn học sinh một vài động tác múa phụ họa đơn giản,
phù hợp để các em có thêm những lựa chọn khi biểu diễn bài hát.

*Ví dụ: Khi học bài “Hát mừng”

Giáo viên hướng dẫn một số động tác múa Tây Nguyên sẽ không chỉ giúp
cho cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các em còn được tìm hiểu về
những điệu múa của dân tộc Tây Nguyên rất cuốn hút và đặc sắc.
- Khi học bài “Em vẫn nhớ trường xưa”
Giáo viên đưa ra yêu cầu: Tự chọn nhóm 4 – 5 học sinh và biểu diễn bài hát kết
hợp động tác phụ họa, các em sẽ tự chọn nhóm phù hợp để trình bày bài hát.
Chúng ta không nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em tự chọn sẽ làm
học sinh phấn khởi, vui thích khi được làm việc với nhóm mà mình thích.
Học sinh tự chọn cách trình bày: Các em có thể trình bày bài Em vẫn nhớ
trường xưa một hoặc hai lần, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả
nhóm cùng hát. Bài hát gồm hai đoạn, giáo viên cũng có thể gợi ý, các em hát
đoạn 2 trước, đoạn một sau cũng được. Ngoài ra, các em có thể tự chọn để sử
dụng các cách hát như lĩnh xướng, hòa giọng, đối đáp. Như vậy hình thức trình
bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo.
Học sinh tự chọn động tác múa phụ họa cho bài hát: Từng nhóm có thể nghĩ
ra động tác phù hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết
hợp vận động hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất). Tuy nhiên để
sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, chúng ta cần tạo điều kiện về thời gian cho học
sinh chuẩn bị. Với những bài hát khác, giáo viên vẫn có thể vận dụng các kĩ
năng dạy học trên, học sinh càng quen cách làm, khả năng kết hợp theo nhóm
và tư duy sáng tạo của các em càng phát triển.
* Chơi trò chơi:
11


Trò chơi là phương pháp giáo dục phù hợp với trẻ em, ảnh hưởng trực
tiếp đến sự phát triển thể chất và tinh thần của các em, trẻ em sẽ là chính mình
khi được vui chơi. Trò chơi tạo sự hấp dẫn, không khí học vui vẻ, sôi nổi đồng

thời giúp học sinh tiếp thu kiến thức tích cực và tự giác, tạo điều kiện để các em
bộc lộ, thể hiện bản thân một cách tự nhiên; góp phần rèn luyện kĩ năng âm
nhạc và củng cố kiến thức.
*Ví dụ: Bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”
- Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn học sinh chơi
trò chơi: giáo viên làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi giáo viên đưa
tay theo kí hiệu, học sinh hát giai điệu chỉ với 3 chữ cái theo đúng kí hiệu mà cô
giáo hướng dẫn trước lớp.
Câu 1, GV đưa tay kí hiệu chữ A, HS hát “A” theo giai điệu của câu hát 1.
Câu 2, GV đưa tay kí hiệu chữ U, HS hát “U” theo giai điệu của câu hát 2.
Câu 3, GV đưa tay kí hiệu chữ O, HS hát “O” theo giai điệu của câu hát 3.
Câu 4, GV đưa tay kí hiệu chữ I, HS hát “I” theo giai điệu của câu hát 4.
Sang lời 2, GV tiếp tục thay đổi các kí hiệu tương tự như lời 1.
Có thể thực hiện với những bài hát khác. Trò chơi này giúp các em thay đổi
không khí học tập, đồng thời để kiểm tra việc ghi nhớ giai điệu của HS.
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm
kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo không khí sôi nổi cho học sinh,
tạo hứng thú cho học sinh học môn Âm nhạc cũng như các môn học khác.
* Sáng tác lời ca mới.
Đây là hoạt động sáng tạo và đòi hỏi rất nhiều kĩ năng cho học sinh. Phần
lớn nội dung này là bài tập nâng cao giành cho những học sinh khá giỏi và có
năng khiếu âm nhạc. Chủ yếu các em sáng tác lời ca mới dựa trên giai điệu của
những bài tập đọc nhạc, bài dân ca hoặc những bài nhạc nước ngoài.
+ Ở lớp 5 có những bài hát như: Ước mơ (Nhạc Trung Quốc), Hát mừng
(Dân ca Hrê – Tây Nguyên).
Ngoài ra, khi học bài hát theo chủ đề nào đó, giáo viên đề nghị học sinh tập
sáng tác bài hát với cùng chủ đề.
Ví dụ:
+ Với chủ đề hòa bình như bài hát: “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”
+ Với chủ đề về thầy cô giáo, mái trường như bài hát: “Những bông hoa

những bài ca”, “Em vẫn nhớ trường xưa”
Những bài hát của các em luôn thể hiện sự hồn nhiên, trong sáng với cảm
xúc chân thật, sinh động; đa số các em cũng rất có hứng thú và yêu hoạt động
này. Giáo viên nên vận dụng từ những hoạt động đơn giản đến phức tạp, cần
động viên và sử dụng sản phẩm sáng tạo của học sinh theo cách tích cực, ví dụ
như dùng lời hát do học sinh sáng tác và trình bày trước lớp để động viên,
khuyến khích sự sáng tạo của các em. Các em sẽ có niềm vui trước sản phẩm
tinh thần của chính mình kèm theo lời khen ngợi của giáo viên.
b. Đối với nội dung Tập đọc nhạc
* Luyện tập cao độ

12


Khi tiến hành luyện cao độ cho những bài tập đọc nhạc cụ thể, tôi thay đổi
hình thức của thang âm độ cao giúp học sinh hứng thú hơn khi luyện tập thay vì
với hình thức truyền thống như:

Thay bằng:
SI
LA
SON
PHA
MI
RÊ
ĐÔ
Hoặc:
ĐÔ
SI
LA

SON
PHA
MI
RÊ
ĐÔ
Bằng sự bồi dưỡng lâu dài và thường xuyên, học sinh đã được chuẩn bị kĩ
năng đọc cao độ của nốt nhạc khá thuần thục và chuẩn xác.
* Luyện tập tiết tấu
Tuy phần tiết tấu tương đối đơn giản hơn phần luyện cao độ nhưng không
phải vì vậy mà học sinh dễ dàng thực hiện. Bởi độ dài của các hình nốt nhạc
không phải được đo bằng cm như trong toán học mà được tính bằng độ dài vang
lên của âm thanh. Đối với học sinh tiểu học thì đó là sự trừu tượng khó nắm bắt.
13


Vậy nên trong các trò chơi tôi đã lấy chính những mô hình nốt nhạc như hình
nốt trắng, hình nốt đen, hình nốt móc đơn, hình nốt móc kép làm phần thưởng
cho những nhóm hay những cá nhân vừa trả lời đúng. Chính những phần
thưởng ý nghĩa đó đã kích thích các em tích cực, năng động tham gia vào tiết
học và cũng qua đó các em dễ dàng nhớ tên các hình nốt nhạc để rồi sau đó việc
nắm bắt độ dài của mỗi hình nốt trở nên đơn giản hơn.
Khi giới thiệu về độ dài hình nốt tôi mô hình hoá cho học sinh dễ nhận ra.
Ví dụ: Tôi dùng đàn mô phỏng độ dài của âm thanh bằng các bước chân
Nốt trắng: hai bước
Nốt đen: một bước
Nốt móc đơn: Nửa bước chân
Với cách cụ thể hoá như trên sẽ giúp học sinh dễ dàng phân biệt được sự
khác nhau về độ dài các hình nốt nhạc. Qua đó tôi tích cực giúp các em thực
hành, luyện tập nhiều lần. Ngoài ra tôi còn cho các em luyện tập tiết tấu thông
qua các trò chơi như: "Nghe tiết tấu đoán câu hát trong bài" hoặc "Nghe tiết tấu

đoán tên bài hát", thông qua trò chơi học sinh được thực hành, luyện tập một
cách thường xuyên và qua đó học sinh sẽ nắm bắt, thực hành các bài tập tiết tấu
một cách chính xác.
* Thực hành đọc bài tập đọc nhạc:
Dạy Tập đọc nhạc là dạy cách đọc (thông qua bài đọc) chứ không phải chỉ
dạy bài đọc theo kiểu truyền khẩu, phải cho học sinh thực hiện 3 kĩ năng (Nhìn
- nghe – đọc).
Vì thế, dạy tập đọc nhạc tôi luôn ứng dụng công nghệ thông tin, trình chiếu
bài tập đọc nhạc để các em được quan sát trực tiếp, Tôi chỉ từng nốt nhạc cụ thể
cho các em thấy được nốt nằm ở vị trí đó là nốt gì để các em nắm được. Khi
nắm được nốt rồi thì Tôi kết hợp cho các em nghe đàn để nghe cao độ chính xác
và được nghe nhiều lần (được nhìn - được nghe).
Bên cạnh đó Tôi dạy cách đọc sẽ giúp cho các em không chỉ đọc đúng một
bài Tập đọc nhạc mà còn vận dụng để đọc các bài khác tương tự.
Tôi luôn quan tâm, theo sát học sinh trong tiết dạy của mình, áp dụng
phương pháp nhẹ nhàng, thích hợp tùy vào từng đối tượng học sinh giúp các em
hiểu bài, nắm vũng kiến thức, thực hành được.
Trên lớp tôi luôn dạy hết mình, xem em nào đọc chưa được thì dùng
“Khuông nhạc bàn tay” để HS nhớ lại tên gọi và vị trí các nốt nhạc, luôn động
viên và khích lệ các em cố gắng tạo cho các em sự hứng thú và tích cực trong
giờ học Âm nhạc.
Ghép lời ca
Phần ghép lời ca vào giai điệu bài tập đọc nhạc đã học luôn mang lại niềm
vui thích cho học sinh khi tham gia giờ học có phần tập đọc nhạc. Đây cũng là
phần hoàn thiện toàn bộ bài tập đọc nhạc nên khi hát lời ca có nhiều học sinh
phấn khích nên đã hát với âm lượng lớn gần như gào thét. Như vậy sẽ mất đi sự
hài hoà khi phối hợp tập đọc nhạc và hát lời ca. Tôi đã vận dụng sáng tạo các
hình thức ghép lời ca như:
Nửa lớp đọc tên nốt, nửa lớp hát lời ca.
Các bạn nữ đọc tên nốt, các bạn nam hát lời ca và đổi ngược lại.

14


Nửa lớp hát lời ca, nửa lớp còn lại gõ đệm theo các cách đã học…
Với các hình thức học như trên sẽ làm cho tiết học thêm sinh động, học
sinh sẽ hào hứng, chủ động tham gia và kết quả giờ học sẽ cao hơn.
2.4. Hiệu quả của Sáng kiến kiến kinh nghiệm.
Kết quả đạt được của học sinh trong năm học 2018 -2019, sau khi tôi áp dụng
các giải pháp trên như sau:
- Học sinh được phát huy tính sáng tạo, tích sực tự giác trong giờ học. Có tinh
thần đoàn kết giúp đỡ nhau trong học tập, biết ngắm nhìn, biết lắng nghe và
hưởng thụ những cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
- Đa số học sinh đều hào hứng mối khi đến giờ học Âm nhạc, các em luôn
xung phong lên bảng để được trình bày, được biểu diễn lại bài hát đã được học.
Không chỉ hát đúng giai điệu, hát đúng các tiếng hát luyến láy của bài hát, một
số em năng khiếu còn biết thể hiện tình cảm của mình vào bài hát.
- Tỉ lệ học sinh yêu thích học môn Âm nhạc, hát đúng giai điệu và lời ca, biết
sử dụng nhạc cụ gõ đệm và biểu diễn các động tác múa phù hợp với sắc thái của
từng bài hát, đọc và hát đung các bài tập nhạc đã tăng lên rõ rệt.
Số liệu thống kê cụ thể :
 Khi chưa áp dụng các giải pháp
Tổng số
học sinh
227

Hoàn thành tốt
SL
Tỉ lệ
110

48,5%

Hoàn thành
SL
Tỉ lệ
117

51,5%

Chưa hoàn thành
SL
Tỉ lệ
0

Ghi
chú

0

 Khi đã áp dụng các giải pháp
Tổng số
học sinh
227

Hoàn thành tốt
SL
Tỉ lệ
190

83,7%

Hoàn thành
SL
Tỉ lệ
37

16,3 %

Chưa hoàn thành
SL
Tỉ lệ
0

Ghi
chú

0

- Qua giảng dạy, tôi phát hiện được những học sinh có năng khiếu về Âm nhạc,
làm nguồn cho các cuộc thi văn nghệ do Nhà trường và các cấp trên tổ chức
đạt kết quả cao.
- Cũng chính từ sự tích cực, sáng tạo, chủ động của học sinh trong giờ học Âm
nhạc mà tôi phát hiện ra có những em rất có năng khiếu trong chơi các loại nhạc
cụ như thổi sáo, đánh đàn Oocgan… Tôi chọn đó làm nguồn và động viên các
em tham gia các cuộc thi như tham gia Ngày hội giao lưu sáo Recorder do Sở
giáo dục Tổ chức, kết quả 2 tiết mục của các em học sinh Nhà trường đã đạt
được giải Nhì .
- Có những em có năng khiếu nổi trội thì tôi động viên em tham gia thử tài ca
hát ở các chương trình do Đài truyền hình tổ chức như em Lê Thanh Bình lớp
5A2 tham gia thi Sao nhí tỏa sáng đã đạt giải Nhất năm 2018.

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
15


3.1. Kết luận
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “ Một số biện pháp dạy học nhằm
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong giờ học Âm nhạc của học
sinh lớp 5” tôi đã đưa những giải pháp đổi mới, sáng tạo cơ bản về cách dạy và
học hát, tập đọc nhạc, đặc biệt là phương pháp dạy thực hành áp dụng cho học
sinh lớp 5 và đa phần các HS trong tập thể rất thích hoạt động sáng tạo. Các em
hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin hơn và có tiến bộ rõ rệt. Tôi rất
mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm để tìm ra được những phương pháp
tối ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó giáo dục
óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
Qua áp dụng các giải pháp tôi đã rút ra được bài học kinh nghiệm bổ ích cho
bản thân, đó là:
- Người giáo viên phải nắm vững các kiến thức về nội dung từng bài giảng của
mình, có kĩ năng sư phạm tốt, sáng tạo, đổi mới trong cách tổ chức các hoạt
động dạy học. Luôn chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, phong phú, tập kĩ sử dụng đàn
đệm cho các bài hát, các động tác phụ hoạ trước khi lên lớp.
- Tìm hiểu và nắm được trình độ tiếp thu của các đối tượng học sinh trong lớp
để giao nhiệm vụ phù hợp, bên cạnh đó có những phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học sao cho tất cả học sinh đều được tham gia hoạt động học tập với
ý thức tự giác, tích cực, chủ động. Thường xuyên tuyên dương, khen ngợi
khích lệ kịp thời.
3.2. Kiến nghị
- Đối với Nhà trường:
Tôi đề nghị Ban giám hiệu trường xây dựng phòng học Âm nhạc riêng, mua
sắm thêm những phương tiện dạy học cần thiết như: tranh ảnh, dụng cụ gõ
đệm… để học sinh được học bằng đa giác quan: nghe, nhìn, vận động phụ họa

và tổ chức trò chơi.
- Đối với Sở, phòng Giáo dục và đào tạo :
Để học sinh thực sự phát huy được tính tính cực, chủ động, sáng tạo hơn nữa
trong các giờ học Âm nhạc cần có sự phối hợp giữa Sở GD-ĐT và Phòng
GD&ĐT để có những chương trình phong phú hơn về nội dung giảng dạy, biểu
diễn, và đặc biệt là các chuyên đề về phương pháp dạy học đổi mới, thích ứng
với đặc thù của bộ môn Âm nhạc thì mới thu hút và tạo được chất lượng học tập
của học sinh trong các trường Tiểu học.
Trên đây là một số kinh nghiệm tôi tích góp được trong quá trình dạy học,
rất mong nhận được những ý kiến trao đổi, đóng góp của các đồng nghiệp nhằm
tìm thêm những biện pháp hữu hiệu nhất trong công tác dạy học môn Âm nhạc
với học sinh lớp 5 nói riêng và học sinh ở trường Tiểu học nói chung.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Thanh Hóa, ngày 20 tháng 3 năm 2019
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết SKKN.
16


Vũ Thị Thảo

TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1.Phương pháp giảng dạy môn Âm nhạc.( NXB Giáo dục, Hà Nội)
2. Âm nhạc và phương pháp dạy học.
( NXBGiáo dục, Hà Nội)
3. Sách giáo khoa, sách giáo viên Âm nhạc lớp 5 ( NXB Giáo dục )
4. Để dạy tốt Âm nhạc ở bậc Tiểu học.( NXB Giáo dục )

5 . Hỏi đáp về đổi mới phương pháp dạy học của Đỗ Đình Hoan ( NXB Giáo
dục )
6. Tài liệu Bồi dưỡng thường xuyên của Bộ giáo dục.

17


DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC CẤP
CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả : Vũ Thị Thảo .
Chức vụ và đơn vị công tác : Giáo viên dạy Âm nhạc Trường TH Điện Biên 2
TT

Tên đề tài SKKN

1

Mét sè kinh nghiÖm
g©y høng thó cho
häc sinh líp 1 trong
giê häc ¢m nh¹c.
Một số giải pháp nâng cao

2

Cấp đánh
giá xếp loại

Kết quả đánh
giá xếp loại.

Năm học
đánh giá
xếp loại

Sở Giáo dục
và đào tạo

Loại C

2010-2011

Sở Giáo dục

Loại C

2015-2016
18


chất lượng giờ học hát dân
ca cho học sinh lớp 3

và đào tạo

19