CHƯƠNG VI THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

CHƯƠNG 6
THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

1


I. KHÁI NIỆM THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH (TTTC)

•

Thị trường tài chính là nơi diễn ra quá trình luân chuyển vốn từ những người dư thừa sang những người thiếu
hụt, thông qua các công cụ tài chính và một cơ chế nhất định.

II. CHỨC NĂNG CỦA TTTC

•

Khơi thông các nguồn vốn và dẫn vốn, để đáp ứng các nhu cầu của nền kinh tế xã hội, thúc đẩy tính hiệu quả
của nền kinh tế.

Những người có vốn/ cho vay:

-Các gia đình
-Các công ty
-Chính phủ
-Nước ngoài

Những người cần vốn/ đi vay:
Thị trường
tài chính

-Các công ty
-Chính phủ
-Các gia đình
-Nước ngoài

2


III. CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH:

Thị trường trực tiếp
Căn cứ vào phương thức luân
chuyển vốn
Thị trường gián tiếp

Thị trường nợ
Căn cứ vào tính chất hoàn
trả
Thị trường cổ phiếu

Thị trường sơ cấp
Căn cứ vào mục đích hoạt
động
Thị trường thứ cấp

Thị trường tiền tệ
Căn cứ vào thời hạn luân
chuyển
Thị trường vốn

3


3.1 THỊ TRƯỜNG TRỰC TiẾP VÀ GIÁN TiẾP

•
•

•

Thị trường tài chính trực tiếp:
Là kênh dẫn vốn trong đó vốn được dẫn trực tiếp từ người sở hữu vốn sang người sử dụng vốn

Vốn

Vốn

NHÀ MÔI GiỚI
CÁC CÔNG TY

DÂN CHÚNG

Chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu)

4


3.1 THỊ TRƯỜNG TRỰC TiẾP VÀ GIÁN TiẾP

•

•

•

Thị trường tài chính gián tiếp:
Là kênh dẫn vốn trong đó vốn từ người sở hữu sang người sử dụng thông qua các trung gian tài chính

Vốn

Vốn

TRUNG GIAN TÀI

•

CÁC CÔNG TY
CHÚNG
Trung gian DÂN
tài chính:
Ngân hàng, các công ty tài chính, công
ty
bảo
hiểm,
các
quỹ
hưu
trí,
quỹ
đầu
tư

CHÍNH

5


3.2 THỊ TRƯỜNG NỢ VÀ THỊ TRƯỜNG CỔ PHIẾU

•


CHỨNG KHOÁN NỢ:




Chứng khoán nợ được xem là các công cụ tài chính có thu nhập cố định.

Là chứng khoán xác nhận quyền được nhận lại khoản vốn đã cho nhà phát hành vay khi chứng khoán
đáo hạn cũng như quyền được đòi tiền lãi theo thỏa thuận từ việc cho vay.
Thời hạn chứng khoán có thể là ngắn hạn (1 năm), trung hạn (1 đến 5 năm) hay dài hạn ( trên 5 năm)

6


3.2 THỊ TRƯỜNG NỢ VÀ THỊ TRƯỜNG CỔ PHIẾU

•
•
•
•

CHỨNG KHOÁN VỐN:

•

Lợi ích lớn nhất của cổ đông là được nhận lợi tức và giá trị tài sản gia tăng theo tỷ lệ góp vốn vào công ty.
Trong khi đó các trái chủ không có được quyền này.

Là chứng khoán xác nhận quyền được sở hữu một phần thu nhập và tài sản của công ty phát hành.
Cổ phiếu được xem là chứng khoán dài hạn vì chúng không có ngày đáo hạn.
Bất lợi của việc nắm giữ cổ phiếu đó là cổ đông chỉ được quyền đòi lại tài sản còn lại cuối cùng, sau khi công ty
đã thanh toán hết nợ.

7


3.2 THỊ TRƯỜNG SƠ CẤP VÀ THỊ TRƯỜNG THỨ CẤP

•
•

THỊ TRƯỜNG SƠ CẤP:

•
•

THỊ TRƯỜNG THỨ CẤP:

Là thị trường tài chính, tại đó các chứng khoán mới (lần đầu) được các nhà phát hành bán cho các khách hàng
đầu tiên, do đó thị trường này còn được gọi là thị trường phát hành

Là thị trường tài chính, tại đó các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp được mua đi bán lại,
làm thay đổi quyền sở hữu chứng khoán

8


3.2 THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ VÀ THỊ TRƯỜNG VỐN

•
•
•
•

THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ:
Là thị trường mua bán các chứng khoán nợ ngắn hạn, thường có thời hạn đến hạn là 1 năm
THỊ TRƯỜNG VỐN:
Là thị trường mua bán các chứng khoán nợ dài hạn có thời hạn đến hạn trên một năm và các chứng khoán vốn

9


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•

a)

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH NGẮN HẠN
TÍN PHIẾU KHO BẠC:
Tín phiếu kho bạc là công cụ vay nợ ngắn hạn của chính phủ do kho bạc phát hành để bù đắp cho những

thiếu hụt tạm thời của ngân sách nhà nước.
Tín phiếu kho bạc thuộc loại chứng khoán chiết khấu. Đó là loại chứng khoán được bán với giá chiết khấu,
tức là giá bán thấp hơn mệnh giá.
Tín phiếu kho bạc được xem là công cụ tài chính có độ rủi ro thấp nhất trên thị trường tiền tệ

10


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•
b)

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH NGẮN HẠN
CHỨNG CHỈ TiỀN GỬI CÓ THỂ CHUYỂN NHƯỢNG
Chứng chỉ tiền gửi là một công cụ nợ do các ngân hàng phát hành, cam kết trả lãi định kỳ cho các khoản
tiền gửi và sẽ hoàn trả vốn gốc cho người gửi tiền khi đến hạn

c)

THƯƠNG PHIẾU
Thương phiếu là những giấy tờ nhận nợ do các công ty có uy tín phát hành để vay vốn ngắn hạn từ thị
trường tài chính.
Thương phiếu được phát hành theo hình thức chiết khấu tức là được bán với giá thấp hơn mệnh giá. Chênh
lệch giữa giá mua và mệnh giá là thu nhập của người sở hữu thương phiếu

11


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•

d)
e)

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH NGẮN HẠN
CHẤP PHIẾU NGÂN HÀNG
Chấp phiếu ngân hàng là các hối phiếu kỳ hạn do các công ty ký phát và được ngân hàng đảm bảo thanh toán
bằng cách đóng dấu “ đã chấp nhận” trên hối phiếu
HỢP ĐỒNG MUA LẠI
Hợp đồng mua lại là hợp đồng trong đó ngân hàng bán một lượng tín phiếu kho bạc mà nó đang nắm giữ,
kèm theo điều khoản mua lại tín phiếu đó sau một vài ngày hay một vài tuần với giá cao hơn

12


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•
e)

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH NGẮN HẠN
TiỀN NHTW
Tiền NHTW là những khoản vay nợ ngắn hạn (thường chỉ qua một đêm) giữa các ngân hàng.
Đối tượng vay ở đây là những món tiền gửi của các ngân hàng tại NHTW. Khi tiền gửi dự trữ bắt buộc của một
ngân hàng tại NHTW không đạt đến tổng số yêu cầu, nó sẽ tiến hành vay từ những ngân hàng có tiền gửi tại
NHTW vượt quá quy định để bù đắp cho khoản thiếu hụt của mình

13

4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH NGẮN HẠN

f)

TÍN PHIẾU NHTW

g)

ĐÔ LA CHÂU ÂU

14


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•

a)

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH DÀI HẠN
TRÁI PHIẾU
Trái phiếu là một chứng thư xác nhận nghĩa vụ trả những khoản lãi định kỳ và vốn gốc khi đến hạn của tổ
chức phát hành.
Trái phiếu có bản chất là một công cụ nợ. Được thể hiện qua đặc điểm:

•)

Nhà phát hành trái phiếu phải có nghĩa vụ trả lãi vay cũng như hoàn trả vốn gốc cho trái chủ khi trái phiếu đáo
hạn

•)
•)
•)

Nhà phát hành trái phiếu phải được đảm bảo bằng các tài sản cầm cố thế chấp.
Trái chủ luôn được ưu tiên hơn cổ đông khi nhận lãi hoặc nhận vốn gốc khi thanh lý công ty.
Trái chủ không được quyền tham gia vào các hoạt động của công ty như các cổ đông.

15


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•

a)

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH DÀI HẠN
TRÁI PHIẾU
Trái phiếu bao gồm những nội dung cơ bản sau:

)
)
)

)

Mệnh giá trái phiếu
Thời hạn trái phiếu
Lãi trái phiếu
Người sở hữu trái phiếu
Các loại trái phiếu chủ yếu:

)
)
)

Trái phiếu chính phủ
Trái phiếu chính quyền địa phương
Trái phiếu công ty

16


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

• 4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH DÀI HẠN
b) CỔ PHIẾU:
Cổ phiếu là một chứng thư hay bút toán ghi sổ xác nhận quyền hưởng lợi về vốn đối với thu nhập và
tài sản ròng của một công ty cổ phần
Là chủ sở hữu công ty, các cổ đông có các quyền cơ bản sau:

)
)

Quyền tham gia quản lý công ty
Quyền tham gia chia lợi nhuận ròng sau thuế

17


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

• 4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH DÀI HẠN
b) CỔ PHIẾU:
Đặc điểm của cổ phiếu:

)
)

Thời hạn cổ phiếu
Giá trị cổ phiếu
Cổ phiếu có hai loại cơ bản sau:

)
)

Cổ phiếu thường hay cổ phiếu phổ thông
Cổ phiếu ưu đãi

18


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

• 4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH DÀI HẠN
b) CỔ PHIẾU:
) Cổ phiếu thường hay cổ phiếu phổ thông:
•)
•)
•)
•)

Không quy định trước số cổ tức mà cổ đông sẽ nhận được
Chỉ được chia lãi sau khi công ty đã thanh toán lãi cho những chủ nợ và cổ phiếu ưu đãi.
Thời hạn cổ phiếu là vô hạn
Được hưởng quyền tham gia quản lý công ty

19


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

• 4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH DÀI HẠN
b) CỔ PHIẾU:
) Cổ phiếu ưu đãi:
•)
•)
•)
•)
•)

Được hưởng mức cổ tức riêng biệt có tính cố định hàng năm dù công ty làm ăn có lãi hay không.
Được ưu tiên chia lãi cổ phần trước cổ phiếu thường
Được ưu tiên chia tài sản còn lại của công ty khi thanh lý giải thể.

Không được tham gia quản lý công ty.
Khi lợi nhuận của công ty tăng lên thì cổ tức cổ phiếu ưu đãi không vì thế mà được tăng lên theo.

20


4. CÁC CÔNG CỤ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

•

c)

4.1 CÁC CÔNG CỤ TÀI CHÍNH DÀI HẠN
CÁC KHOẢN VAY THẾ CHẤP:
Vay thế chấp là khoản tiền cho các cá nhân hoặc công ty vay đầu tư (mua hoặc xây dựng) vào nhà, đất hoặc
những bất động sản khác, các bất động sản và đất sau đó lại trở thành vật thế chấp để đảm bảo cho chính các
khoản vay.

21


5. CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
5.1

NHỮNG NHÀ PHÁT HÀNH
Những nhà phát hành là những người cần vốn trên thị trường tài chính. Các nhà phát hành thông qua phát
hành chứng khoán để huy động vốn tài trợ cho các hoạt động của mình

5.2

NHỮNG NHÀ ĐẦU TƯ
Những nhà đầu tư trên thị trường tài chính là những người dư thừa vốn. Bằng cách đầu tư vào chứng khoán,
các nhà đầu tư đã nhường cho nhà phát hành quyền sử dụng khoản vốn của mình theo những điều kiện thỏa
thuận trong hợp đồng phát hành chứng khoán

5.3 NHỮNG NHÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ HỖ TRỢ
5.4 NHỮNG NHÀ QUẢN LÝ

22