Một sô biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn toán ở các trường THCS huyện lang chánh, tỉnh thanh hóa theo định hướng phát triển năng lực học sinh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LANG CHÁNH

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN
LANG CHÁNH TỈNH THANH HÓA THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH

Người thực hiện: Lê Văn Bình
Chức vụ: Chuyên viên
Đơn vị công tác: Phòng GD&ĐT Lang Chánh
SKKN thuộc lĩnh vực: Quản lý

THANH HOÁ NĂM 2019


MỤC LỤC

Tran
g
1. Mở đầu…………………………………………………………………....1
1.1. Lý do chọn đề tài…………………………………………………….…1
1.2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………...1
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu……………………………………...2
1.4. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………….2
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm…………………………………………2
2.1. Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung
học cơ sở theo định hướng phát triển năng lực học sinh........................................2

2.1.1.. Những nghiên cứu về dạy học và dạy học phát triển năng lực............2
2.1.2. Những nghiên cứu về quản lý dạy học phát triển năng lực..................2
2.1.3. Các khái niệm cơ bản của đề tài...........................................................2
2.1.4. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS theo định hướng phát
triển năng lực người học.........................................................................................4
2.1.5. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS theo định
hướng phát triển năng lực học sinh........................................................................5
2.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
trường THCS theo định hướng phát triển năng lực học sinh..................................8
2.2.Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn toán ở các trường trung học
cơ sở huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định hướng phát triển năng lực
học sinh...................................................................................................................9
2.2.1. Sơ lược về quá trình khảo sát thực trạng..............................................9
2.2.2. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục trung học
cơ sở của huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa.....................................................11
2.2.3. Thực trạng dạy học môn Toán ở các trường trung học cơ sở huyện
Lang Chánh...........................................................................................................12
2.2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS
huyện Lang Chánh theo định hướng phát triển năng lực học sinh.......................12
2.2.5. Nguyên nhân của thực trạng...............................................................13
2.3.Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
trung học cơ sở huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định hướng phát triển
năng lực học sinh.................................................................................................14
2.3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp......................................................14
2.3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định hướng phát triển năng lực
học sinh ...............................................................................................................14
2.3.3. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất......22
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.....................................................25
2.4.1. Về công tác quản lý HĐDH môn Toán....................................................25

2.4.2. Về hoạt động dạy học của giáo viên Toán...............................................26
2.4.3. Về hoạt động học tập môn Toán của học sinh.........................................26


3. Kết luận và kiến nghị......................................................................................26
Tài liệu tham khảo...............................................................................................29
Danh mục sáng kiến kinh nghiệm đã được xếp giải..........................................31
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
CBQL
CMHS
CNTT
CSVC
GD&ĐT
GV
HĐDH
HĐND
HS
HT
KT-XH
NLHS
PCGD
PPCT
PPDH
QLGD
QLDH
SGK
TCCN
TB
TBDH

THCS
THPT
TTCM
TV-TB
UBND
XHH

Viết đầy đủ
Cán bộ quản lý
Cha mẹ học sinh
Công nghệ thông tin
Cơ sở vật chất
Giáo dục và đào tạo
Giáo viên
Hoạt động dạy học
Hội đồng nhân dân
Học sinh
Hiệu trưởng
Kinh tế - Xã hội
Năng lực học sinh
Phổ cập giáo dục
Phân phối chương trình
Phương pháp dạy học
Quản lý giáo dục
Quản lý dạy học
Sách giáo khoa
Trung cấp chuyên nghiệp
Trung bình
Thiết bị dạy học
Trung học cơ sở

Trung học phổ thông
Tổ trưởng chuyên môn
Thư viện – Thiết bị
Ủy ban nhân dân
Xã hội hóa


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Môn Toán trong nhà trường THCS là công cụ để học tập những môn học
khác và vận dụng vào trong đời sống thực tế. Cùng với tri thức, môn Toán ở
trường THCS còn cung cấp cho HS những kỹ năng toán học. Ngoài ra, nó còn
góp phần phát triển nhân cách, năng lực trí tuệ, rèn luyện những đức tính, phẩm
chất của người lao động mới cho HS cấp THCS.
Nâng cao chất lượng dạy và học THCS chính là góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục nói chung. Nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục đồng nghĩa với
việc nâng cao hiệu quả quản lý HĐDH. Quản lý HĐDH có hiệu quả là tiền đề và
có vai trò quyết định mức độ hiệu quả HĐDH, đây là một công việc không dễ đối
với nhà quản lý và còn khó khăn hơn đối với việc quản lý HĐDH môn Toán theo
định hướng phát triển năng lực cá nhân HS. Do vậy, đổi mới và nâng cao chất
lượng quản lý giáo dục, nâng cao trình độ nghiệp vụ quản lý cũng như việc nhận
thức đúng về công tác quản lý HĐDH môn Toán của nhà quản lý sẽ góp phần
nâng cao chất lượng dạy học môn Toán cấp THCS.
Trong những năm qua ngành giáo dục huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa
đã đạt được một số thành tựu nổi bật, duy trì tốt kết quả phổ cập giáo dục, chất
lượng giáo dục toàn diện từng bước được nâng lên. Tuy nhiên vẫn còn những hạn
chế tồn tại mang tính cấp bách, đó là chất lượng giáo dục toàn diện chưa vững
chắc, chất lượng các môn khoa học tự nhiên cấp THCS đạt thấp, nhất là môn
Toán. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trên, nhưng biện pháp quản
lý của Phòng GD-ĐT, của HT và TTCM đối với hoạt động dạy học môn Toán ở

các trường THCS có vai trò quan trọng quyết định.
Vì vậy, vấn đề tìm biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học
môn Toán ở các trường THCS trên địa bàn huyện Lang Chánh theo định hướng
phát triển năng lực HS là một đề tài cần được nghiên cứu nhiều hơn nữa đáp ứng
yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục hiện nay.
Từ những lý do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy
học môn Toán ở các trường trung học cơ sở huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh
Hóa theo định hướng phát triển năng lực học sinh” để nghiên cứu.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản lý
hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa
theo định hướng phát triển năng lực học sinh, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu
quả dạy học môn Toán ở các trường THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa
góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường THCS.
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Biện pháp quản lý của Phòng GD&ĐT, của HT và TTCM đối với hoạt động
dạy học môn Toán ở các trường THCS huyện Lang Chánh, tinh Thanh Hóa theo
định hướng phát triển năng lực học sinh. Trong đó tập trung nghiên cứu biện
pháp quản lý của HT là chủ yếu. Đề tài dự kiến các số liệu thống kê trong 3 năm
1


học gần đây là 2014-2015 đến 2016-2017.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn và
thống kê toán học.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường
trung học cơ sở theo định hướng phát triển năng lực học sinh
2.1.1.. Những nghiên cứu về dạy học và dạy học phát triển năng lực

Vấn đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học được quan tâm
và phát triển mạnh từ những năm giữa thế kỷ XX, theo đó có nhiều công trình
nghiên cứu về năng lực nghề nghiệp và việc tổ chức hoạt động dạy học trong các
nhà trường ở thời kỳ này [9] [10] [11]
Nhiều công trình nghiên cứu của nhiều chuyên gia cũng đã đề cập đến việc
dạy học môn Toán ở trường phổ thông sao cho có hiệu quả nhất. Có thể kể đến
một số công trình có giá trị như: Phương pháp dạy học đại cương môn Toán của
tác giả Nguyễn Bá Kim (2007); Vận dụng lý luận vào thực tiễn dạy học môn
Toán ở trường Phổ thông của tác giả Bùi Văn Nghị (2009).
2.1.2. Những nghiên cứu về quản lý dạy học phát triển năng lực
Theo các nhà khoa học Liên Xô: Trong công tác quản lý nhà trường phổ
thông thì QLDH là nhiệm vụ trong tâm, quan trọng nhất. Kết quả quản lý nhà
trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động dạy
học của người HT. Người HT ngoài việc quản lý nề nếp chuyên môn còn phải
biết xây dựng đội ngũ GV tâm huyết với nghề, có trình độ chuyên môn vững
vàng, năng động, sáng tạo, ngày càng hoàn thiện tay nghề sư phạm [22]. Tác giả
Trần Kiểm trong cuốn “Khoa học QLGD, một số vấn đề lý luận và thực tiễn”
cũng đã đưa ra những nguyên tác cơ bản, cần thiết cho chủ thể quản lý vận dụng
trong quá trình quản lý nhà trường [10]
2.1.3. Các khái niệm cơ bản của đề tài
- Dạy học: là một quá trình tương tác, cộng tác phối hợp nhịp nhàng, ăn
khớp giữa thầy và trò, phát huy tối đa khả năng sáng tạo của HS giúp họ trưởng
thành hơn trong hoạt động đó. Chủ thể hoạt động dạy học là GV, chủ thể hoạt
động học là HS. Quá trình vận động tích cực, sáng tạo của chủ thể này làm cho
họ phát triển, hoàn thiện mình cả về thể chất lẫn năng lực.
- Hoạt động dạy học: là hoạt động bao gồm hai hoạt động cơ bản là hoạt
động dạy của thầy và hoạt động học của học sinh - là hai quá trình song song
cùng tồn tại, có quan hệ biện chứng với nhau. Người học vừa là đối tượng của
hoạt động dạy vừa là chủ thể của quá trình học. Quá trình dạy học có hai chủ thể:
GV là chủ thể quá trình dạy; HS là chủ thể quá trình học. Hai chủ thể hợp tác với

nhau tạo ra hiệu quả của quá trình dạy học.
- Năng lực: Có nhiều tác giả định nghĩa khác nhau về năng lực. Trong đề tài
này sử dụng khái niệm: Năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển
nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động
2


tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm
tin, ý chí...thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong
muốn trong những điều kiện cụ thể [7]
- Năng lực toán học của học sinh trung học: Thu thập và xử lý thông tin
toán học: tính toán, giải toán; tư duy toán học; giao tiếp toán; sử dụng toán học
vào thực tiễn; sáng tạo toán học; tự học toán; sử dụng ngôn ngữ ký hiệu, hình
thức, kỹ thuật và các phép toán.
- Dạy học theo định hướng phát triển năng lực: Dạy học theo định hướng
phát triển năng lực người học có thể hiểu là một chiến lược giảng dạy, trong đó
quá trình học tập dựa trên năng lực thực hiện, quá trình giảng dạy, hướng dẫn
người học đến chỗ làm chủ những kỹ năng cơ bản và những kỹ năng sống cần
thiết của cá nhân để hòa nhập tốt vào hoạt động lao động ngoài xã hội [12].
- Năng lực của giáo viên dạy môn Toán: Hiểu biết tốt về môn học, bao gồm
am hiểu chương trình môn Toán ở trường phổ thông, có thể giải các bài toán ở
mức độ phổ thông; hiểu biết sâu sắc về đặc điểm và cấu trúc tâm lý riêng biệt của
HS khi học tập môn Toán; chẩn đoán, đo trình độ HS trong học tập môn Toán
(nhằm nắm được mức độ hiểu biết toán học của HS tại thời điểm bắt đầu nội
dung bài học và sự tiến bộ của HS sau khi học nội dung đó); thiết kế và tổ chức
các tình huống dạy học toán có hiệu quả cho sự phát triển của HS, trong đó bao
hàm dạy học phân hóa, thiết kế và sử dụng các tình huống toán học; xử lý và biến
đổi thông tin trong dạy học toán; giải thích tài liệu toán học và các vấn đề liên
quan đến môn Toán ở trường phổ thông; hướng dẫn có hiệu quả giúp HS thiết lập
mối liên hệ giữa tri thức toán học và nội dung dạy học ở trong sách giáo khoa;

nhận thấy được các mối liên hệ và khả năng sử dụng toán học trong các khoa học
và các lĩnh vực môn học khác; ứng dụng CNTT và truyền thông vào dạy học
Toán; nghiên cứu khoa học giáo dục toán học; chuyển hóa sư phạm nhằm định
hướng cách phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học Toán.
- Quản lý: Các nhà khoa học đưa ra nhiều quan niệm về khái niệm quản lý.
Nhiều cách diễn đạt khác nhau song có thể hiểu khái niệm quản lý như sau: Quản
lý là hệ thống tác động có chủ định, phù hợp quy luật khách quan của chủ thể
quản lý đến đối tượng quản lý nhằm khai thác và tận dụng tốt nhất những tiềm
năng và cơ hội của đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu quản lý trong một môi
trường luôn biến động [24]
- Quán lý HĐDH theo định hướng phát triển năng lực người học: là một
quá trình nhà quản lý thực hiện các chức năng quản lý, tác động đến GV, HS và
các lực lượng giáo dục khác để triển khai thực hiện HĐDH theo chương trình
giáo dục, sử dụng các PPDH theo quan điểm phát triển năng lực, chú ý tích cực
hóa hoạt động trí tuệ của HS và rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với tình
huống của cuộc sống; thực hiện kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS chú
trọng vào khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng
khác nhau [12]

3


2.1.4. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS theo định hướng
phát triển năng lực người học
2.1.4.1. Yêu cầu đối với giáo viên:
- Xác định mục tiêu, lựa chọn nội dung dạy học môn Toán: GV phải xác
định mục tiêu dạy học rõ ràng, cụ thể phản ánh các mức độ cần đạt về kiến thức,
kỹ năng, thái độ tương ứng với các mức năng lực cần hình thành ở HS. Nội dung
dạy học phải được lựa chọn phù hợp để HS phát triển các năng lực theo mục tiêu
đã xác định, bao gồm phát triển năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp,

năng lực xã hội, năng lực cá thể...gắn với thực tiễn. Nội dung dạy học lồng ghép
thành các chủ đề tích hợp, tạo ra tình huống có vấn đề để HS vận dụng kiến thức
tổng hợp nhằm giải quyết tình huống đặt ra.
- Phương pháp, hình thức tổ chức HDDH môn Toán: Khuyến khích HS tự
lực, phát huy khả năng tối đa làm việc cá nhân. GV phát huy vai trò là người
hướng dẫn, điều khiển quá trình học thông qua hệ thống các hoạt động từ đơn
giản đến phức tạp, người học chính là chủ thể tự tìm ra tri thức. Sử dụng các
PPDH và hình thức tổ chức dạy học hợp lý, hiệu quả, linh hoạt. Chú trọng dạy
cho HS những phương pháp học để từ đó giúp các em có khả năng học tập suốt
đời. Cần rèn luyện cho HS các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, đặc biệt
hóa, khái quát hóa, tương tự, quy lạ về quen...để hình thành và phát triển năng
lực sáng tạo cho HS khi học toán. GV sử dụng hiệu quả các giờ thực hành môn
Toán để cho HS có những trải nghiệm thực tế. Đẩy mạnh ứng dụng CNTT và
truyền thông trong dạy học.
- Kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Toán của HS: Bảo đảm trung thực,
khách quan; phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học tập với đánh
giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của GV với tự đánh giá; đánh giá lẫn nhau
của HS; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và xã hội. Khuyến
khích HS tìm tòi, khám phá, sáng tạo. Tạo điều kiện thuận lợi cho học tập, chia
sẻ, trao đổi, tranh luận..; GV phải coi trọng đánh giá các năng lực của HS theo
mục tiêu dạy học, động viên sự cố gắng của HS. Nâng cao yêu cầu vận dụng kiến
thức liên môn vào giải quyết các tình huống thực tiễn trong cuộc sống. Không
kiểm tra việc ghi nhớ máy móc mà chú trọng đến việc kiểm tra năng lực vận
dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề đặt ra; Khi chấm bài và kiểm tra phải
nhận xét, động viên HS và định hướng cho HS cách sữa chữa những sai sót; GV
xây dựng ma trận để, thiết kế đề kiểm tra theo ma trận, cân đối hợp lý giữa trắc
nghiệm và tự luận trong mỗi đề kiểm tra; thiết kế nhiều mã đề có nội dung tương
đương để khắc phục tình trạng HS trao đổi hoặc quay cóp trong quá trình kiểm
tra; Tăng cường dùng CNTT trong kiểm tra, đánh giá, kịp thời thu thập, xử lý
thông tin, phân tích dữ liệu để việc kiểm tra đánh giá có hiệu quả.

2.1.4.2. Yêu cầu đối với học sinh:
Phải tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám
phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng, xây dựng thái độ và hành vi đúng
đắn; Phải tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng học tập, thực hành thí nghiệm, thực
4


hành vận dụng kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống
và các vấn đề đặt ra trong thực tiễn, xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập
phù hợp với khả năng và điều kiện thực tế; Phải mạnh dạn trình bày, bảo vệ ý
kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân,
cho thầy cô, bạn bè; Phải biết tự đánh giá và đánh giá các ý kiến, quan điểm, các
sản phẩm hoạt động học tập của bản thân và bạn bè.
2.1.5. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS theo định
hướng phát triển năng lực học sinh
2.1.5.1. Vai trò của các chủ thể trong quản lý hoạt động dạy học môn Toán
ở trường THCS theo định hướng phát triển năng lực học sinh
- Phòng GD&ĐT có trách nhiệm tham mưu giúp UBND cấp huyện thực hiện
chức năng quản lý nhà nước về giáo dục trên địa bàn huyện: Giúp UBND cấp huyện
quản lý các cơ sở giáo dục trực thuộc, gồm: cơ sở giáo dục mầm non, trường tiểu
học, trường trung học cơ sở, trường phổ thông có nhiều cấp học (trong đó không có
cấp trung học phổ thông) và các cơ sở giáo dục khác (nếu có) thuộc thẩm quyền
quản lý của UBND cấp huyện; Hướng dẫn, tổ chức thực hiện công tác chuyên môn,
nghiệp vụ [8]; Hướng dẫn, tổ chức thực hiện công tác chuyên môn, nghiệp vụ các
trường THCS thông qua công tác quản lý HĐDH là cốt lõi.
- HT có nhiệm vụ và quyền hạn như sau: Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà
trường; Thực hiện các quyết nghị của Hội đồng trường; Xây dựng quy hoạch
phát triển nhà trường; xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch nhiệm vụ năm
học; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trước Hội đồng trường và các cấp có
thẩm quyền; Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn

trong nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó; đề xuất các thành viên của Hội
đồng trường trình cấp có thẩm quyền quyết định; Quản lý giáo viên, nhân viên;
quản lý chuyên môn; phân công công tác, kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo viên,
nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng, kỉ luật đối với giáo viên, nhân viên;
thực hiện việc tuyển dụng giáo viên, nhân viên; ký hợp đồng lao động; tiếp nhận,
điều động giáo viên, nhân viên theo quy định của Nhà nước; Quản lý học sinh và
các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; xét duyệt kết quả đánh giá,
xếp loại học sinh, ký xác nhận học bạ, ký xác nhận hoàn thành chương trình tiểu
học cho học sinh tiểu học (nếu có) của trường phổ thông có nhiều cấp học và
quyết định khen thưởng, kỷ luật học sinh; Quản lý tài chính, tài sản của nhà
trường; Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân
viên, học sinh; tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà
trường; thực hiện công tác xã hội hoá giáo dục của nhà trường; Chỉ đạo thực hiện
các phong trào thi đua, các cuộc vận động của ngành; thực hiện công khai đối với
nhà trường; Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
và hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật [3].
- TTCM có nhiệm vụ xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của
tổ, hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch
dạy học, phân phối chương trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trường;
5


Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ; tham gia đánh giá, xếp loại các
thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học và
các quy định khác hiện hành; Tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần và có thể
họp đột xuất theo yêu cầu công việc hay khi Hiệu trưởng yêu cầu...[3].
2.1.5.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS theo
định hướng phát triển năng lực học sinh
a) Quản lý hoạt động dạy của giáo viên môn Toán
- Phân công giáo viên giảng dạy các lớp: Trình tự phân công: HT phổ biến

những yêu cầu nhiệm vụ và các vấn đề liên quan đến nhiệm vụ được phân công
sử dụng giáo viên môn Toán  nêu nguyên tắc phân công  để GV đưa ra
nguyện vọng riêng  tổ chuyên môn thảo luận dự kiến phương án phân công 
HT và Phó HT phụ trách chuyên môn xem xét quyết định phân công GV trên cơ
sở đề xuất của tổ chuyên môn. Dựa trên năng lực chuyên môn của GV, đặc điểm
các lớp mà CBQL phân công GV dạy hợp lý nhằm phát huy hết năng lực của
người dạy và người học.
- Xây dựng thời khóa biểu và chỉ đạo việc lập kế hoạch dạy học của giáo
viên:
Trên cơ sở kế hoạch hoạt động của nhà trường do HT xây dựng, TTCM lập
kế hoạch công tác từng tháng, từng học kì, cả năm học; đồng thời xác định
phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu trình HT phê duyệt. Từ kế
hoạch của tổ chuyên môn, TTCM hướng dẫn GV lập kế hoạch dạy học và duyệt
kế hoạch này của mỗi GV. Kế hoạch dạy học của GV gồm: Kế hoạch dạy học
chính khóa; kế hoạch dạy thêm; kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi; kế hoạch dạy
đội tuyển học sinh giỏi; kế hoạch phụ đạo học sinh yếu kém môn Toán. Kế hoạch
dạy học chính khóa được GV căn cứ vào phân phối chương trình dạy học môn
Toán được phân công giảng dạy để xây dựng kế hoạch dạy học cả năm và hàng
tuần. Từ đó GV viết bản thiết kế giờ dạy cho từng bài cụ thể. Kế hoạch dạy học
cả năm của GV do TTCM duyệt và là căn cứ pháp lý để TTCM và HT quản lý
hoạt động sư phạm của GV trong năm học.
- Quản lý dạy học trên lớp của giáo viên:
+ Xây dựng và ban hành quy định nề nếp ra vào lớp.
+ Lãnh đạo kiểm tra việc thực hiện nề nếp ra vào lớp của GV và HS.
+ Thông qua tổ chuyên môn hướng dẫn GV tổ chức các hình thức dạy học
đa dạng, phù hợp với từng nội dung bài học, môn học, với từng khối lớp.
+ Chỉ đạo GV tích cực đổi mới PPDH phát huy được tính tích cực, tự giác,
chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực tự học; trên cơ sở đó
trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tư duy.
+ Tổ chức dự giờ và phân tích giờ dạy của GV theo hướng nghiên cứu bài

học, trên cơ sở đó đề ra những quyết định quản lý hợp lý nhằm thúc đẩy mọi hoạt
động của nhà trường.
- Quản lý giáo viên đánh giá kết quả học tập của học sinh:
6


+ Phòng GD&ĐT triển khai hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra các trường THCS
thực hiện nghiêm túc việc đánh giá xếp loại kết quả học tập của HS theo thông tư
58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT và định hướng
đổi mới kiểm tra đánh giá của Bộ, Sở GD&ĐT.
+ HT phổ biến, quán triệt đến mọi GV các văn bản của Bộ, Sở, Phòng
GD&ĐT về việc hướng dẫn chỉ đạo kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS
trung học học theo định hướng đổi mới (như Thông tư 58/2011/TT-BGDĐT ngày
12/12/2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT...); giao cho TTCM chỉ đạo, giám sát việc
GV xây dựng đề kiểm tra, đánh giá HS thông qua các bài kiểm tra định kỳ, học
kỳ, năm học; qua các đợt khảo sát chất lượng; qua các kỳ thi HS giỏi...; Sử dụng
kết quả đánh giá HS của GV để chỉ đạo điều chỉnh việc dạy và việc học.
- Quản lý việc xây dựng hồ sơ chuyên môn của giáo viên:
+ Phòng GD&ĐT triển khai hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra các trường THCS
thực hiện nghiêm túc quy định hồ sơ, sổ sách về hoạt động giáo dục đối với nhà
trường, tổ chuyên môn và GV theo quy định của Điều lệ trường trung học cơ sở,
trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm
theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3 /2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo.
+ HT phổ biến, quán triệt đến mọi GV thực hiện nghiêm quy định về hồ sơ
chuyên môn của tổ chuyên môn và GV; tổ chức thực hiện nghiêm quy định về hồ
sơ, sổ sách của nhà trường. HT phân cấp cho TTCM thực hiện các nội dung quản
lý hồ sơ chuyên môn của GV.
- Quản lý hoạt động tự học, bồi dưỡng nâng cao năng lực của GV toán:
Căn cứ vào kết quả đánh giá GV theo chuẩn nghề nghiệp hàng năm, HT xác

định nhu cầu bồi dưỡng GV và chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng
thường xuyên của GV, trong đó chú trọng việc bồi dưỡng đổi mới PPDH theo
định hướng phát triển NLHS. Để quản lý tốt hoạt động này, các cấp QLGD cần:
+ Phòng GD&ĐT tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng, huấn luyện giúp GV
nắm vững các PPDH tích cực, hiểu bản chất của đổi mới PPDH là sự cải tiến
cách dạy, cách học, bổ sung, phối hợp linh hoạt các PPDH nhằm kích thích hoạt
động học, khơi dậy khả năng tư duy sáng tạo, tích cực chủ động trong quá trình
nhận thức của HS; Tổ chức các hội thi GV dạy giỏi, thi dạy học theo chủ đề tích
hợp, thi viết sáng kiến kinh nghiệm, thi làm và sử dụng đồ dùng dạy học, thi ứng
dụng CNTT trong dạy học...trong GV và HS nhằm tạo môi trường thu hút sự
hứng thú của GV và HS trong dạy học; Chỉ đạo các trường THCS triển khai ứng
dụng sáng kiến và kết quả nghiên cứu khoa học vào dạy học, phổ biến, nhân rộng
các sáng kiến và kết quả nghiên cứu khoa học có chất lượng tốt, khắc phục hiện
tượng sao chép để đối phó, gắn kết quả nghiên cứu khoa học và triển khai áp
dụng sáng kiến của GV với việc đánh giá giáo viên theo quy định.
+ HT chỉ đạo GV tích cực học hỏi, đa dạng hóa hình thức tổ chức dạy học,
tạo điều kiện để HS được học tập thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo;
khuyến khích GV nghiên cứu các đề tài khoa học sư phạm ứng dụng nhằm tìm ra
7


các biện pháp giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình dạy học.
b) Quản lý hoạt động học tập môn Toán của học sinh:
- Quản lý hoạt động học tập trên lớp của học sinh: Thông qua tổ chức xây
dựng và thực hiện nội quy học tập của HS.
- Quản lý hoạt động học tập ngoài giờ lên lớp và học tập ở nhà của HS:
+ Phòng GD&ĐT triển khai hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra các trường
THCS thực hiện nghiêm túc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo
hướng dẫn của Bộ, Sở GD&ĐT phù hợp với tình hình của địa phương.
+ HT xây dựng kế hoạch hoạt động và tổ chức, chỉ đạo, điều hành thực hiện

kế hoạch, có sự phối hợp với gia đình HS.
+ TTCM triển khai kế hoạch giáo dục ngoài giờ lên lớp tới các GV trong tổ
và tùy tình hình, khả năng HS có sự điều chỉnh hợp lý, khuyến khích, phát huy
tối vai trò chủ thể của HS và tập thể HS trong hoạt động học tập ngoài giờ lên
lớp.
+ GV chủ nhiệm là người trực tiếp phối hợp với cha mẹ HS để đảm bảo các
em có đủ thời gian học tập trong ngày.
2.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
trường THCS theo định hướng phát triển năng lực học sinh
2.1.6.1. Chương trình, sách giáo khoa môn Toán
HT cần chỉ đạo GV xây dựng chương trình dạy học nói chung và dạy học
môn Toán nói riêng trên cơ sở hướng dẫn của Bộ GD&ĐT phù hợp với thực tế và
năng lực của GV, HS nhà trường.
2.1.6.2. Về đội ngũ giáo viên
Trong giai đoạn hiện nay, bên cạnh những kỹ năng cơ bản, truyền thống như
kỹ năng tìm hiểu chương trình, SGK; kỹ năng trình bày bảng; kỹ năng giải bài
tập toán học, GV Toán còn cần những kỹ năng mới, đó là: Kỹ năng ứng dụng
CNTT và truyền thông trong dạy học; kỹ năng hợp tác trong dạy học; kỹ năng lập
kế hoạch và tổ chức các diễn đàn toán học (hoặc tổ chức các hoạt động trải
nghiệm, sáng tạo thông qua môn Toán); kỹ năng thiết kế và dạy học trực tuyến...
2.1.6.3. Về cán bộ quản lý
CBQL giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành
các hoạt động giáo dục. CBQL giáo dục phải không ngừng học tập, rèn luyện,
nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý và trách
nhiệm cá nhân [18].
2.1.5.4. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học
Dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực cần có sự hỗ trợ rất
nhiều về CSVC và TBDH tương ứng như: phòng học, phòng học bộ môn đảm
bảo ánh sáng và thiết bị thực hành, bàn ghế đầy đủ đúng quy cách, thư viện đầy
đủ sách và tài liệu, máy tính kết nối mạng internet, máy chiếu đa năng, sân tập...

để GV và HS có thể thực hiện HĐDH dạy học phát triển năng lực một cách hiệu
quả nhất.
2.1.6.5. Chất lượng tuyển sinh và đặc điểm học sinh THCS
8


Đối với huyện Lang Chánh, gần 90% HS vào học THCS là con em đồng
bào các dân tộc thiểu số, điều kiện kinh tế và sự quan tâm đến giáo dục còn nhiều
hạn chế. HS còn hạn chế về năng lực tư duy đối với môn Toán và kỹ năng ứng
xử.
HS lứa tuổi THCS có đặc điểm tâm, sinh lý rất riêng, các em đã phát triển
hơn so với lứa tuổi HS tiểu học nhưng chưa hoàn thiện về sinh lý và tâm lý. Do
sự biến đổi về mặt giải phẩu sinh lý mà ở lứa tuổi này cơ thể phát triển mạnh mẽ
nhưng không đồng đều, hay mệt mỏi khi làm việc, dễ xúc động, dễ bực tức và có
những phản ứng gay gắt, mạnh mẽ hoặc thờ ơ, lơ đểnh, cá biệt có một số em có
những hành vi xấu không đúng bản chất của các em. Động cơ học tập của học
sinh THCS rất phong phú đa dạng, nhưng chưa bền vững, nhiều khi còn thể hiện
sự mâu thuẩn của nó. Thái độ đối với học tập của các em cũng rất khác nhau.
2.1.6.6. Môi trường gia đình – nhà trường – xã hội

Việc phối hợp giữa ba môi trường giáo dục: Gia đình-Nhà trường- Xã hội để
giáo dục HS, các điều kiện về kinh tế, văn hoá, xã hội địa phương có ảnh hưởng
trực tiếp đến chất lượng dạy và học của nhà trường.
2.2.Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn toán ở các trường trung
học cơ sở huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định hướng phát triển
năng lực học sinh
2.2.1. Sơ lược về quá trình khảo sát thực trạng
a) Mục đích khảo sát:
Thu thập số liệu, phân tích và đánh giá được thực trạng quản lý HĐDH môn
Toán theo định hướng phát triển NLHS ở các trường THCS huyện Lang Chánh,

tỉnh Thanh Hóa. Cung cấp các minh chứng cần thiết làm cơ sở cho việc đề xuất
các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán ở các trường THCS huyện Lang Chánh
nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán theo định hướng phát triển NLHS,
đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
b) Đối tượng khảo sát:
Tác giả đã khảo sát ý kiến của Lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT,
CBQL, tổ trưởng, tổ phó chuyên môn, GV Toán và HS của 12 trường THCS
trong huyện Lang Chánh bằng phiếu hỏi. Cụ thể như sau:
- Lãnh đạo Phòng GD&ĐT: 02 người
- Chuyên viên Phòng GD&ĐT: 04 người
- CBQL (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng): 25 người
- Tổ trưởng, tổ phó chuyên môn: 24 người
- GV dạy môn Toán: 31 người
- Học sinh : 36 người.
c) Nội dung khảo sát:
Đối với Lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT, CBQL và GV: Khảo sát
thực trạng nhận thức về mục đích, tầm quan trọng của HĐDH theo định hướng
phát triển năng lực người học; thực trạng HĐDH môn Toán, thực trạng quản lý
HĐDH môn Toán; đề xuất về đổi mới quản lý HĐDH môn Toán.
9


Đối với HS: Khảo sát thực trạng hoạt động học tập môn Toán của HS; Ý
kiến đề xuất về đổi mới quản lý học tập để nâng cao chất lượng học tập môn
Toán của HS ở các trường THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa.
d) Phương pháp khảo sát

Để khảo sát, tác giả xây dựng 03 phiếu khảo sát như sau:
- Phiếu khảo sát dành cho CBQL (mẫu 01-phụ lục 1) gồm 11 câu hỏi, trong
đó có 3 câu hỏi mở.

- Phiếu khảo sát dành cho TTCM (mẫu 02-phụ lục 2) gồm 16 câu hỏi, trong
đó có 5 câu hỏi mở.
- Phiếu khảo sát dành cho GV Toán (mẫu 03-phụ lục 3) gồm 8 câu hỏi, trong
đó có 5 câu hỏi mở.
Nội dung câu hỏi về thực trạng công tác quản lý và thực hiện HĐDH của
CBQL, GV, HS các trường THCS trên địa bàn huyện Lang Chánh. Câu hỏi đã có
nội dung, đưa ra các mức độ thực hiện, sử dụng thang đo 5 bậc tương ứng với các
mức độ thực hiện Tốt, Khá, Trung bình, Yếu, Chưa thực hiện hoặc thường xuyên,
khá thường xuyên, thỉnh thoảng, hiếm khi, không bao giờ để CBQL, GV lựa
chọn mức độ tương ứng. Lấy ý kiến của CBQL, GV về đề xuất đổi mới hoạt
động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường.
Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các phương pháp khảo sát sau:
- Nghiên cứu hồ sơ chuyên môn: Kế hoạch năm học, kế hoạch tổ chức hoạt
động dạy học của HT, kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn, báo cáo công tác dạy
học hàng năm, báo cáo tổng kết năm học, biên bản sinh hoạt tổ, sổ kế hoạch
giảng dạy của GV, sổ dự giờ của GV, giáo án của GV, bài thu hoạch, bài kiểm tra
của HS để đánh giá thực trạng công tác hoạt động dạy học của các nhà trường.
- Quan sát thực tế: Tác giả tham dự buổi họp triển khai nhiệm vụ chuyên
môn của HT, dự sinh hoạt, tổ nhóm chuyên môn, dự giờ GV dạy gắn với sử dụng
phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực, dạy học tích hợp, dạy học chuyên đề,
quan sát các buổi hoạt động tập thể, hoạt động ngoại khóa của HS, dự buổi họp
phụ huynh HS một số trường THCS để nắm bắt về hiệu quả công tác quản lý
HĐDH của các nhà trường.
- Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi trực tiếp với Lãnh đạo, chuyên viên
Phòng GD&ĐT, CBQL, GV, phụ huynh, HS các trường THCS để tìm hiểu thêm,
làm rõ một số khía cạnh về thực trạng quản lý HĐDH.
e) Cách xử lý kết quả
Sau khi thu phiếu thăm dò, tác giả đã dùng phương pháp thống kê toán học
để xử lý kết quả. Các phiếu thu về được phân loại phiếu điền đủ thông tin, phiếu
không đủ thông tin; các câu hỏi theo thang đo 5 mức, quy ra điểm số để đánh giá

mức độ thực hiện bằng điểm số trung bình: Tốt (thường xuyên) tương đương với
4 điểm, khá (khá thường xuyên) 3 điểm, trung bình (thỉnh thoảng) 2 điểm và yếu
(hiếm khi) 1 điểm, chưa thực hiện là 0 điểm. Kết quả được tổng hợp theo điểm
trung bình. Loại tốt: từ 3,2 đến 4; loại khá từ 2,4 đến dưới 3,2; loại trung bình từ
1,6 đến dưới 2,4; loại yếu từ 0,8 đến dưới 1,6, rất yếu dưới 0,8. Các câu hỏi mở
10


tổng hợp theo nhóm ý kiến để đưa ra nhận định chung. Tình hình tham gia khảo
sát được tổng hợp trong bảng 2.1 (phụ lục 5).
2.2.2. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục trung
học cơ sở của huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa
2.2.2.1. Đặc điểm tự nhiên, dân cư, kinh tế - xã hội
Lang Chánh là một huyện miền núi cao nằm ở phía Tây của tỉnh Thanh Hóa,
cách trung tâm Thành phố Thanh Hóa 101 km. Phía Bắc giáp huyện Bá Thước;
Phía Nam giáp huyện Thường Xuân; Phía đông giáp huyện Ngọc Lặc; Phía Tây
giáp huyện Quan Sơn và huyện Sầm Tớ - nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào
trên tuyến biên giới dài 7km. Huyện có 11 đơn vị hành chính gồm 10 xã và 01 thị
trấn, trong đó có 10 xã thuộc chương trình 30a của Chính phủ, 08 xã thuộc diện
đầu tư của Chương trình 135. Toàn huyện có 99 làng, bản, khu phố, tổng dân số
toàn huyện 49.675 người, có 3 dân tộc chủ yếu sinh sống, gồm dân tộc Thái
54,3%, dân tộc Mường 35%, dân tộc Kinh 10% và một số ít dân tộc khác chiếm
0,2%. Dân cư phân bố không đồng đều giữa các vùng, các xã trên địa bàn huyện.
Địa hình tự nhiên bị chia cắt bởi nhiều sông suối, giao thông đi lại khó khăn, xã
xa nhất cách trung tâm huyện gần 60 km, có khu lẻ cách trung tâm xã từ 15-20
km. Do đó ảnh hưởng lớn đến việc phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội nói chung
và công tác GD&ĐT nói riêng.
Tổng diện tích tự nhiên của huyện 58.657,78 ha, chiếm 9% diện tích toàn tỉnh,
trong đó đất canh tác là 1.198 ha, còn lại là đất rừng và thổ cư. Sản xuất chủ yếu là
nông - lâm nghiệp. Thu nhập bình quân đầu người 23,1 triệu đồng/người/năm. Số

hộ nghèo và hộ cận nghèo tính đến 31/12/2017 là 5971 hộ, tỷ lệ 52,31%, trong đó tỷ
lệ hộ nghèo là 31,9%, tuy tỷ lệ hộ nghèo có giảm nhưng còn chậm, so với tỷ lệ
chung của tỉnh thì vần còn cao.
Trong những năm qua kinh tế lâm nghiệp được khôi phục và phát triển, từng
bước hình thành các trang trại đồi rừng và vườn rừng. Công tác trồng rừng tập
trung, chăm sóc rừng trồng, rừng khoanh nuôi, rừng tái sinh và rừng đầu nguồn
đạt kết quả, góp phần vào tăng trưởng kinh tế của huyện, cải thiện môi trường
sinh thái, hạn chế chống xói mòn, rửa trôi đất, tạo cảnh quan thiên nhiên phát
triển bền vững.
Nghị quyết đại hội Đảng bộ lần thứ XXII (nhiệm kỳ 2015-2020) của huyện
đặt ra chỉ tiêu phấn đấu giảm tỷ lệ đói nghèo bình quân hằng năm là 5,5%, đến
năm 2020 xuống 10%. Các hộ đói nghèo hầu hết vẫn tập trung ở các xã vùng sâu,
vùng cao, sự phân hóa giàu nghèo đang có xu hướng tăng lên giữa các tầng lớp
dân cư và các vùng trong huyện. Trước thực trạng đó các cấp ủy, chính quyền từ
huyện đến xã đang tích cực chỉ đạo bằng nhiều biện pháp trên cơ sở phát huy nội
lực và tranh thủ sự giúp đỡ của Nhà nước nhằm đạt mục tiêu đề ra đến năm 2020.
2.2.2.2. Tình hình giáo dục THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa
Mạng lưới trường lớp của giáo dục THCS huyện Lang Chánh được quy
hoạch, sắp xếp hợp lý, quy mô ổn định đảm bảo yêu cầu dạy và học. Mỗi xã đều
có 01 trường THCS (trong đó có 01 xã có 01 trường bán trú), toàn huyện có 01
11


trường phổ thông dân tộc nội trú nuôi dạy con em các dân tộc trong huyện theo
chính sách của Đảng và Nhà nước (xem bảng 2.2 và 2.3 phụ lục 5)
Những năm gần đây, giáo dục THCS huyện Lang Chánh đã đạt được một số
kết quả khá. Huy động HS ra lớp và duy trì sĩ số HS được quan tâm, số HS huy
động ra lớp đầu cấp hàng năm đạt 99,0%; Duy trì tốt kết quả phổ cập giáo dục,
chất lượng giáo dục toàn diện từng bước được nâng lên. Đội ngũ GV phần lớn
được đào tạo, bồi dưỡng cơ bản đạt chuẩn và trên chuẩn. Tỷ lệ HS đậu tốt nghiệp

THCS bình quân hàng năm đạt trên 98%. CSVC, TBDH từng bước được tăng
cường, đến nay 100% đơn vị trường học được kết nối internet, có 5/12 trường đạt
chuẩn Quốc gia chiếm tỷ lệ 41,7% (xem bảng 2.2, 2.3, 2.4a, 2.4b, 2.4c và bảng
2.5 phụ lục 5).
Tuy nhiên CSVC và TBDH còn chưa đáp ứng đầy đủ so với yêu cầu thực tế,
số phòng học mới chỉ đáp ứng được giờ học chính khóa, chưa đủ các phòng chức
năng, phòng bộ môn và phòng học để bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém,
phòng sinh hoạt tổ chuyên môn. Còn 7/12 trường chưa có phòng chức năng,
phòng bộ môn; chất lượng giáo dục toàn diện chưa vững chắc, chất lượng các
môn khoa học tự nhiên đạt thấp, trong đó môn Toán chiếm tỷ lệ đáng kể.
2.2.3. Thực trạng dạy học môn Toán ở các trường THCS huyện Lang
Chánh
2.2.3.1. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán của giáo viên
Để tìm hiểu thực trạng dạy học môn Toán ở các trường THCS huyện Lang
Chánh, tác giả đã khảo sát kiến của tổ trưởng, tổ phó chuyên môn và GV Toán
của 12 trường THCS huyện Lang Chánh.
Kết quả:Hoạt động giảng dạy môn Toán của GV chưa tốt, sử dụng TBDH
chưa hiệu quả, chậm đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức, kỹ thuật dạy học
theo hướng phát triển NLHS (xem bảng 2.6 và bảng 2.7 phụ lục 5).
2.2.3.2. Thực trạng hoạt động học tập môn Toán của học sinh
Để tìm hiểu thực trạng hoạt động học tập môn Toán của HS ở các trường
THCS huyện Lang Chánh, tác giả đã hỏi ý kiến của tổ trưởng, tổ phó chuyên
môn, GV Toán và HS của 12 trường THCS huyện Lang Chánh.
Kết quả:Hoạt động học tập môn Toán của HS chưa chủ động, tự giác học bài
ở nhà và học trên lớp; phương pháp học tập bộ môn chưa tốt; năng lực tư duy của
HS còn nhiều hạn chế, đa số HS gặp khó khăn trong việc hệ thống hóa kiến thức,
tóm tắt kiến thức trước và sau bài học môn Toán; năng lực tổ chức tự học, tự
nghiên cứu và học tập theo nhóm còn nhiều hạn chế, kỹ năng làm việc nhóm
chưa cao; chưa có hứng thú khi học môn Toán; đa số HS gặp khó khăn khi vận
dụng kiến thức toán vào các môn khoa học thực nghiệm (xem bảng 2.8 phụ lục

5).
2.2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THCS huyện Lang Chánh theo định hướng phát triển năng lực học sinh
Để tìm hiểu thực trạng quản lý HĐDH môn Toán ở các trường THCS huyện
Lang Chánh theo định hướng phát triển năng lực học sinh, tác giả đã hỏi ý kiến
12


của Lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT; CBQL, tổ trưởng, tổ phó chuyên
môn và GV Toán của 12 trường THCS huyện Lang Chánh. Kết quả như sau:
- Quản lý HĐDH môn Toán hiệu quả chưa cao: phân công GV dạy môn
Toán còn nhiều bất cập; còn GV lập kế hoạch dạy học chậm, chất lượng kế hoạch
chưa cao, giảng dạy chưa đúng kế hoạch đã lập; HT chưa quán triệt sâu sắc đầy
đủ đến GV yêu cầu dạy học theo định hướng phát triển NLHS; Tổ chức rút kinh
nghiệm giờ dạy chưa nghiêm túc; HT chưa thường xuyên chỉ đạo, kiểm tra GV
thực hiện quy định về điểm số, việc chấm trả bài cho HS; chưa xây dựng ngân
hàng đề thi môn Toán theo hướng tiếp cận NLHS, số lượng đề thi môn Toán chưa
phong phú; Chưa làm tốt việc phân tích và sử dụng kết quả đánh giá HS vào điều
chỉnh việc dạy của GV; HT chưa tạo điều kiện tốt nhất cho GV và HS khai thác,
sử dụng CSVC, TBDH vào HĐDH; Tài liệu tham khảo, TBDH hư hỏng, xuống
cấp và thiếu; Việc mua sắm bổ sung CSVC, TBDH hàng năm chưa đáp ứng yêu
cầu; chưa làm tốt việc kiểm tra đánh giá việc sử dụng, bảo quản CSVC, TBDH
của GV và HS; sự phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường để quản lý
học tập của HS chưa hiệu quả; chưa quan tâm xây dựng tập thể HS tự quản trong
học tập và rèn luyện; tổ chức chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện nề nếp của
HS chưa thường xuyên (xem các bảng 2.9, 2.10, 2.11, 2.12, 2.13, 2.16 phụ lục 5).
- Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn chưa tốt: HT chưa thường xuyên chỉ
đạo tổ chuyên môn triển khai sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài
học; chưa thường xuyên kiểm tra hồ sơ, nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn; chưa
làm tốt việc tổ chức hội thảo trong tổ chuyên; chưa phát huy vai trò của tổ

chuyên môn trong bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV (xem các bảng 2.14, 2.15
phụ lục 5).
2.2.5. Nguyên nhân của thực trạng
2.2.5.1. Nguyên nhân khách quan:
- Điều kiện kinh tế của huyện còn khó khăn nên đầu tư cho giáo dục chưa
đáp ứng yêu cầu. Nguồn tài chính chi cho hoạt động sự nghiệp, để tạo ra hiệu quả
trong quản lý chuyên môn rất thấp (khoảng 5% quỹ lương của đơn vị). CSVC
phục vụ cho thí nghiệm thực hành môn Toán nghèo nàn, vẫn còn nhiều trường
không có phòng học bộ môn, thiết bị chung với phòng kho vẫn còn phổ biến.
- Sự phối hợp, quan tâm giáo dục của Ban đại diện CMHS ở nhiều các xã rất
hạn chế, nhiều bậc CMHS không đủ điều kiện để chăm lo việc học của con.
2.2.5.2. Nguyên nhân chủ quan:
- Một bộ phận CBQL làm việc thiếu năng động, sáng tạo, thiếu chủ động
trong quản lí HĐDH môn Toán.
- Vẫn còn một bộ phận GV chậm đổi mới, làm việc thiếu tinh thần trách
nhiệm, thiếu gương mẫu trong công tác giáo dục.
- Nhiều HS chưa xác định cho mình tinh thần thái độ học tập đúng đắn, còn
lười học, thiếu trung thực trong kiểm tra, thi cử,
- Việc tổ chức khai thác sử dụng TBDH chưa đạt hiệu quả cao, tình trạng
lãng phí về thời gian, về tài chính vẫn xảy ra ở các trường học. Nội lực của nhà
13


trường chưa được chú trọng để phát huy tối đa.
2.3.Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các
trường trung học cơ sở huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định
hướng phát triển năng lực học sinh
2.3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp
- Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu giáo dục trung học cơ sở
Nguyên tắc này yêu cầu các biện pháp quản lý HĐDH được đề xuất phải thể

hiện việc đổi mới quản lý HĐDH hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng dạy
học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS
huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa.
- Nguyên tắc đảm bảo kế thừa và phát triển
Các biện pháp quản lý HĐDH theo định hướng phát triển NLHS ở các
trường THCS huyện Lang Chánh phải phù hợp với chủ trương, chính sách của
Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục; tuân thủ các quy định của ngành trong
quá trình quản lý; Phải có tính kế thừa và phát triển từ các biện pháp quản lý
HĐDH môn Toán ở các trường THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa hiện
nay phù hợp thực tiễn địa phương.
- Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ và hệ thống
Mỗi biện pháp quản lý HĐDH môn Toán được coi là một thành tố của hệ
thống biện pháp quản lý HĐDH, phải thể hiện cách tác động đến các đối tượng
quản lý (CBQL, GV, HS, các lực lượng giáo dục, điều kiện CSVC dạy và học..).
Các biện pháp quản lý đưa ra có mối quan hệ hữu cơ với nhau và với các biện
pháp đang triển khai tạo sự đồng bộ, nhất quán, không phủ định nhau, gia tăng
hiệu lực, hiệu quả quản lý, nhằm tạo ra những thay đổi tích cực trong HĐDH
môn Toán theo định hướng phát triển năng lực, góp phần thiết thực nâng cao chất
lượng dạy học môn Toán nói riêng, chất lượng dạy học ở các trường THCS
huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa nói chung.
2.3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định hướng phát triển năng
lực học sinh
2.3.2.1. Bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho CBQL; kỹ năng
dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS cho giáo viên
a)Mục tiêu của biện pháp
- Bồi dưỡng đội ngũ CBQL có năng lực quản lý cao, có trình độ chuyên
môn vững vàng, có tâm huyết với công việc. Có khả năng xác định, cụ thể hóa
mục tiêu, nhiệm vụ và các biện pháp nhằm đổi mới HĐDH mang lại hiệu quả
cao. Nhận thức một cách đầy đủ, sâu sắc về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của

quản lý HĐDH theo định hướng phát triển NLHS trong công cuộc đổi mới giáo
dục hiện nay. Từ đó người CBQL thực hiện tốt vai trò quản lý HĐDH trong nhà
trường, làm tốt vai trò định hướng cho các HĐDH của GV theo định hướng phát
triển NLHS.
- Bồi dưỡng đội ngũ GV Toán có trình đội chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm
14


vững vàng, có ý thức tự giác, chủ động trong dạy học, tự bồi dưỡng năng lực bản
thân để thực hiện tốt công tác đổi mới PPDH theo định hướng phát triển NLHS,
từ đó nâng cao chất lượng dạy học môn Toán, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
b) Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
* Đối với đội ngũ CBQL và TTCM
- Phòng GD&ĐT xây dựng kế hoạch bồi dưỡng lý luận chính trị, chuyên
môn nghiệp vụ cho đội ngũ CBQL và GV các trường thuộc phạm vi quản lý.
Phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị huyện mở các lớp bồi dưỡng trình
độ trung cấp lý luận chính trị cho đội ngũ CBQL, GV các trường học.
- Đối với bồi dưỡng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, Phòng GD&ĐT báo
cáo kế hoạch bồi dưỡng với Sở GD&ĐT đồng thời tham mưu cho Chủ tịch
UBND huyện cử CBQL, GV đi học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên
môn nghiệp vụ do Sở GD&ĐT tổ chức và đi học tại các trường đại học trong
nước.
Ngoài ra, Phòng GD&ĐT tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo bồi dưỡng nâng
cao năng lực quản lý HĐDH cho đội ngũ CBQL, TTCM các trường THCS theo
định hướng phát triển NLHS. Đây là nội dung quan trọng, bổ ích vì CBQL,
TTCM được tiếp thu, liên hệ những tình huống quản lý HĐDH môn Toán thực tế
của đơn vị trường mình. Cụ thể là:
- Trong phân công GV dạy Toán HT cần chú ý: phải ưu tiên đảm bảo quyền
lợi học tập của HS và chất lượng, hiệu quả của HĐDH môn Toán; phải tạo điều

kiện cho GV phát huy tốt nhất khả năng trong dạy học; phải đảm bảo mặt bằng
lao động giữa các GV để họ yên tâm công tác, tập trung nguồn lực nâng cao chất
lượng, hiệu quả giảng dạy; xây dựng tiêu chí đánh giá kết quả công việc do GV
phụ trách để làm cơ sở cho phân công GV.
- Quản lý lập kế hoạch giảng dạy của GV: HT cần đưa ra những quy định
cụ thể về việc lập kế hoạch dạy học của GV để làm cơ sở hướng dẫn chỉ đạo GV
và đánh giá việc lập kế hoạch của GV; HT cần quyết liệt chỉ đạo tổ chuyên môn
xây dựng kế hoạch năm học đảm bảo theo yêu cầu; quyết liệt chỉ đạo đạo TTCM
hướng dẫn GV xây dựng kế hoạch năm học (về bố cục, thể thức văn bản, thời
gian hoàn thành); TTCM phê duyệt kế hoạch dạy học của GV đúng quy định
(như phê duyệt đúng lịch, có sự kiểm tra, góp ý cụ thể...);
Phòng GD&ĐT cần hướng dẫn các trường mẫu kế hoạch dạy học thống
nhất trong toàn huyện theo hướng đổi mới PPDH tiếp cận NLHS để cho GV
thực hiện và thuận tiện cho công tác quản lý, chỉ đạo chuyên môn. Kế hoạch dạy
học của GV phải đảm bảo mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức
dạy học, kiểm tra đánh giá theo hướng tiếp cận NLHS. HT, TTCM yêu cầu GV
phải dạy học theo đúng kế hoạch đã lập.
- Quản lý HĐDH của GV môn Toán: HT cần nghiêm túc trong việc đánh giá
nề nếp ra vào lớp của GV; HT phải chỉ đạo TTCM thường xuyên kiểm tra, giám
sát GV dạy đúng chương trình, kế hoạch đã được duyệt; Quán triệt sâu sắc, đầy
15


đủ đến GV yêu cầu dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học; HT
cần thường xuyên chỉ đạo TTCM hướng dẫn GV tổ chức các hình thức dạy học
đa dạng phù hợp đặc trưng môn Toán, hàng tháng có kiểm tra đánh giá kết quả
thực hiện của GV; Thường xuyên chỉ đạo GV thực hiện dạy học có liên hệ với
thực tiễn, dạy học cá thể hóa, dạy học tích hợp gắn với giải quyết tình huống thực
tiễn để phát triển năng lực của học sinh; HT cần quy định việc ứng dụng CNTT,
sử dụng TBDH trong dạy học, đầu tư mua sắm bổ sung trang thiết bị CNTT,

TBDH phục vụ dạy học; Thường xuyên tổ chức cho GV tham gia sinh hoạt trên
trường học kết nối với nội dung sinh hoạt phong phú để nâng cao năng lực
chuyên môn, nghiệp vụ; Chỉ đạo GV bồi dưỡng phương pháp học tập chung và
phương pháp học tập môn Toán cho HS; Chỉ đạo GV hướng dẫn HS tham gia
nghiên cứu khoa học để phát triển năng lực cho HS; HT, TTCM cần đa dạng hóa
các hình thức kiểm tra giờ dạy trên lớp của GV; Tổ chức rút kinh nghiệm giờ dạy
nghiêm túc, yêu cầu GV góp ý bài dạy sâu sắc; đánh giá xếp loại giờ dạy đảm
bảo khách quan, công bằng; HT cần sử dụng kết quả đánh giá xếp loại giờ dạy
vào điều chỉnh việc dạy học của GV.
- Quản lý hoạt động học của HS: Để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt
động học của HS, HT cần chỉ đạo GV hướng dẫn, bồi dưỡng các phương pháp
học tập tích cực cho HS; Thường xuyên tổ chức giám sát, kiểm tra việc thực
hiện nề nếp học tập của HS; Yêu cầu GV tổ chức các hoạt động tập thể, hoạt
động trải nghiệm sáng tạo cho HS tham gia, qua đó phát triển phẩm chất và năng
lực cho HS; Tăng cường phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường để
quản lý học tập của HS; xây dựng tập thể HS tự quản trong học tập và rèn luyện.
* Đối với đội ngũ GV Toán.
- Phòng GD&ĐT cử GV Toán tham gia đầy đủ các đợt tập huấn chuyên đề
bồi dưỡng GV do Sở GD&ĐT Thanh Hóa tổ chức; Tổ chức các lớp tập huấn đổi
mới PPDH, kiểm tra đánh giá theo định hướng tiếp cận NLHS cho GV Toán.
- Hàng năm, HT cần xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng
năng lực cho GV dựa vào kết quả đánh giá GV theo chuẩn năng lực; giới thiệu và
cung cấp đầy đủ các tài liệu cho GV để kết hợp bồi dưỡng và tự bồi dưỡng; HT
cần tổ chức cho GV tham quan, học hỏi kinh nghiệm của các trường bạn để nâng
cao năng lực dạy học; tạo điều kiện về thời gian, hỗ trợ kinh phí cho GV trong
thiết kế bài giảng, đồ dùng dạy học theo yêu cầu; phát huy vai trò của tổ chuyên
môn trong bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV; thường xuyên kiểm tra việc bồi
dưỡng thường xuyên năng lực dạy học cho GV để có biện pháp giúp đỡ, chỉ đạo
GV kịp thời; HT cần làm tốt công tác đánh giá và xếp loại, khen thưởng kết quả
bồi dưỡng thường xuyên GV cuối năm học để kịp thời động viên, khích lệ GV;

tạo điều kiện cho GV môn Toán đi học tập bồi dưỡng sau đại học; chưa tổ chức
tốt công tác viết và ứng dụng sáng kiến vào hoạt động dạy học môn Toán.
- Mỗi GV phải dựa theo trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của bản thân để
xây dựng kế hoạch tự bồi dưỡng với những nội dung cụ thể, chi tiết và thiết thực.
Ví dụ: Nội dung tự bồi dưỡng nâng cao kiến thức chuyên ngành toán, kỹ năng sử
16


dụng các dụng cụ thực hành, nâng cao nghiệp vụ sư phạm, nắm vững các biện
pháp dạy học mới; nâng cao khả năng ứng dụng CNTT, kỹ năng sử dụng máy
tính và các phần mềm phục vụ giảng dạy bộ môn toán..
c) Điều kiện thực hiện biện pháp
- Phòng GD&ĐT cần làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng
lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ CBQL, GV đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục hiện nay.
- HT nhà trường cần phải là tấm gương cho GV về việc tự bồi dưỡng nâng
cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. Một CBQL có trình độ
chuyên môn vững vàng, có năng lực làm việc tốt thì mới tạo được niềm tin của
GV, từ đó GV mới thực bị thuyết phục và thực hiện tốt các quyết định quản lý mà
HT đề ra.
- HT phải tích cực tham mưu cho Phòng GD&ĐT, UBND huyện và các cơ
quan đơn vị liên quan để tạo điều kiện về nhân lực, vật lực cho công tác bồi
dưỡng phát triển trình độ, năng lực GV dạy học theo định hướng phát triển
NLHS như hiện nay.
- HT cần có kế hoạch bổ sung, cung cấp chi thư viện nhà trường các tài liệu
bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, quản lý HĐDH và cung cấp các thiết
bị cần thiết cho việc tự học, tự bồi dưỡng của GV, phát huy được hiệu quả hoạt
động của thư viện - thiết bị nhà trường.
- Đội ngũ CBQL, GV nhà trường phải có ý thức tự giác, trách nhiệm với
công việc và các nhiệm vụ được giao.

2.3.2.2. Chỉ đạo tổ chuyên môn sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu
bài học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
a)Mục tiêu của biện pháp
- Chỉ đạo tổ chuyên môn có đầy đủ hồ sơ hoạt động, tổ chức và duy trì tốt
nề nếp sinh hoạt chuyên môn; tổ chức sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu
bài học môn Toán theo định hướng phát triển NLHS đảm bảo số lương và chất
lượng.
- Tạo cho GV ý thức tự giác, tích cực nghiên cứu bài học theo định hướng
phát triển NLHS và tham gia sinh hoạt tổ, sôi nổi thảo luận một cách sâu sắc, góp
ý xây dựng cho đồng nghiệp thấu đáo, chân thành đồng thời cầu thị tiếp thu rút ra
cho mình những kiến thức, kỹ năng và bài học, kinh nghiệm bổ ích phục vụ cho
HĐDH môn Toán góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán trong nhà
trường.
b)Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
- Để nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài
học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, trước hết HT phải xây dựng
quy định nề nếp sinh hoạt tổ chuyên môn một cách cụ thể của trường mình trên
cơ sở quy định của ngành; Chỉ đạo TTCM xây dựng kế hoạch sinh hoạt chuyên
môn dựa trên nghiên cứu bài học theo định hướng phát triển năng lực học sinh để
HT duyệt; Thường xuyên chỉ đạo TTCM triển khai sinh hoạt chuyên môn theo hướng
17


nghiên cứu bài học theo kế hoạch đã duyệt; Thường xuyên kiểm tra hồ sơ, nội dung
sinh hoạt tổ chuyên môn để nắm bắt được thực trạng sinh hoạt tổ chuyên môn từ
đó có những chỉ đạo kịp thời.
- HT cần làm tốt việc khuyến khích GV thảo luận, góp ý tạo không khí dân chủ,
phát huy trí tuệ tập thể, chia sẻ kinh nghiệm trong giảng dạy, giúp đỡ GV gặp khó
khăn trong chuyên môn, giúp đỡ GV trẻ mới ra trường nâng cao năng lực chuyên
môn.

- HT cần chỉ đạo tổ chức hội thảo trong tổ chuyên môn; hàng tháng, từng học
kỳ có sơ kết đánh giá nghiêm túc công tác sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên
cứu bài học của tổ chuyên môn và GV.
c)Điều kiện thực hiện biện pháp
- Phòng GD&ĐT cần làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng
lực cho đội ngũ CBQL, TTCM và GV trong việc tổ chức sinh hoạt chuyên môn
dựa trên nghiên cứu bài học theo định hướng phát triển NLHS đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục hiện nay.
- HT và TTCM phải am hiểu sâu sắc về bản chất, nội dung, phương pháp,
hình thức tổ chức sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học (môn Toán
càng thuận lợi) theo định hướng phát triển NLHS.
- GV môn Toán phải am hiểu sâu sắc về bản chất, nội dung, phương pháp,
hình thức tổ chức sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học môn Toán
theo định hướng phát triển NLHS; hiểu rõ năng lực từng HS của lớp mình giảng
dạy.
- Đội ngũ CBQL, GV nhà trường phải có ý thức tự giác, trách nhiệm với
công việc và các nhiệm vụ được giao.
2.3.2.3.Chỉ đạo giáo viên đổi mới phương pháp dạy học theo hướng sử dụng
các phương pháp dạy học có lợi thế trong việc phát triển năng lực học sinh
a)Mục tiêu của biện pháp
- Đổi mới PPDH theo hướng sử dụng các PPDH có lợi thế (là các PPDH
tích cực) trong việc phát triển NLHS phải được thực hiện thường xuyên ở các
nhà trường mang lại hiệu quả tốt.
- Tạo cho GV kỹ năng sử dụng linh hoạt các PPDH, trong đó phát huy tốt
ưu điểm của PPDH tích cực nhằm phát triển NLHS.
b)Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
Có thể khẳng định rằng trong các PPDH và kỹ thuật dạy học, không có
phương pháp nào và kỹ thuật nào là vạn năng. GV cần phải biết kết hợp nhiều
phương pháp, kỹ thuật dạy học nhằm phát huy những ưu điểm và hạn chế những
khuyết điểm của mỗi phương pháp, kỹ thuật thì mới đem lại hiệu quả cao trong

dạy học.
Trong dạy học môn Toán theo định hướng phát triển NLHS đòi hỏi GV phải
biết kết hợp nhiều phương pháp và kỹ thuật dạy học với nhau, trong đó GV cần
tích cực sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học có lợi thế trong việc phát
triển NLHS. Các phương pháp và kỹ thuật dạy học đó là: PPDH nêu vấn đề và
18


giải quyết vấn đề, PPDH hợp tác, các PPDH khám phá trên mạng, PPDH khác;
Kỹ thuật đặt câu hỏi, Lắng nghe và phản hồi tích cực, Sơ đồ tư duy, Phối hợp các
kỹ thuật dạy học, Sử dụng kỹ thuật dạy học khác.
- HT chỉ đạo GV tích cực đổi mới PPDH, kết hợp nhiều PPDH và kỹ thuật
dạy học khác nhau, trong đó tăng cường sử dụng các PPDH nêu vấn đề và giải
quyết vấn đề, PPDH hợp tác, Kỹ thuật đặt câu hỏi, Lắng nghe và phản hồi tích
cực, Sơ đồ tư duy; Hạn chế sử dụng hoặc sử dụng một cách hợp lý PPDH thuyết
trình trong dạy học môn Toán nhằm phát triển NLHS.
- Yêu cầu GV xây dựng kế hoạch bài dạy thiết kế các HĐDH tăng cường sử
dụng các PPDH và kỹ thuật dạy học nêu trên.
- HT giao cho TTCM duyệt nội dung kế hoạch bài dạy của GV môn Toán;
Kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch bài dạy của GV trên lớp (giảng bài);
Tổ chức sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học, dự giờ thăm lớp, hội
thảo rút kinh nghiệm giờ dạy về đổi mới PPDH theo hướng sử dụng PPDH và kỹ
thuật dạy học có lợi thế trong việc phát triển NLHS.
- HT kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện của TTCM và HĐDH của GV
môn Toán.
c) Điều kiện thực hiện biện pháp
- Phòng GD&ĐT cần làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng
lực cho đội ngũ CBQL, TTCM và GV trong việc đổi mới PPDH theo định hướng
phát triển NLHS.
- HT, TTCM và GV phải am hiểu sâu sắc về nội dung, ưu nhược điểm của

từng phương pháp, kỹ thuật dạy học, những phương pháp, kỹ thuật dạy học có lợi
thế trong việc phát triển NLHS; GV môn Toán phải hiểu rõ năng lực từng HS của
lớp mình giảng dạy.
- Đội ngũ CBQL, GV nhà trường phải có ý thức tự giác, trách nhiệm với
công việc và các nhiệm vụ được giao.
2.3.2.4. Tổ chức thực hiện đa dạng các hình thức dạy học để phát triển
năng lực vận dụng kiến thức môn Toán vào thực tiễn cho học sinh
a)Mục tiêu của biện pháp
Tổ chức thực hiện đa dạng các hình thức dạy học để phát triển năng lực vận
dụng kiến thức môn Toán vào thực tiễn cho học sinh phải được thực hiện thường
xuyên ở các nhà trường, mang lại kết quả tốt, góp phần phát triển NLHS.
b) Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
Việc tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng qua đó phát triển năng lực của HS
không chỉ bằng hình thức dạy học truyền thống mà thực tế diễn ra hết sức phong
phú trong đời sống xã hội, gắn liền với tâm sinh lý lứa tuổi HS THCS và cuộc
sống sinh hoạt hàng ngày của các em. Dạy học gắn liền với thực tế giúp HS vận
dụng được những kiến thức đã học vào giải quyết những tình huống cụ thể trong
thực tế, qua đó phát triển năng lực của mình, đối với dạy học môn Toán lại càng
có ý nghĩa lớn vì các em cần phải biết vận dụng những kiến thức Toán đã học vào
thực tiễn rất phong phú. Thực tế vấn đề này các trường THCS huyện Lang Chánh
19


thực hiện rất yếu.
Do vậy, ngoài hình thức dạy học truyền thống, HT cần chỉ đạo GV môn
Toán tổ chức tốt các hình thức dạy học sau đây tùy vào điều kiện thực tế và năng
lực của HS từng trường:
- Hướng dẫn học sinh tự đọc tài liệu tìm ra kiến thức mới
- Tổ chức câu lạc bộ Toán.
- Tổ chức và hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học.

- Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
- Các hình thức dạy học khác.
Ví dụ: Hình thức Hướng dẫn học sinh tự đọc tài liệu tìm ra kiến thức mới,
Tổ chức câu lạc bộ Toán, Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo áp dụng cho
các trường vùng núi thấp quanh khu vực thị trấn, và chỉ áp dụng mức độ khác
nhau với từng đối tượng HS. Hình thức Tổ chức và hướng dẫn học sinh nghiên
cứu khoa học chỉ áp dụng được đối với một số HS có năng lực của các trường
THCS Thị trấn, THCS Dân tộc Nội trú.
c) Điều kiện thực hiện biện pháp
- Phòng GD&ĐT cần làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng
lực cho đội ngũ CBQL, TTCM và GV trong việc tổ chức các hình thức dạy học
đáp ứng yêu cầu phát triển NLHS.
- HT, TTCM và GV phải am hiểu sâu sắc về nội dung, ưu nhược điểm của
từng hình thức tổ chức dạy học, những hình thức tổ chức dạy học có lợi thế trong
việc phát triển NLHS; GV môn Toán phải hiểu rõ năng lực từng HS của lớp mình
giảng dạy.
- HT cần tạo điều kiện cần thiết về thời gian, kinh phí, trang thiết bị cho GV
tổ chức đa dạng các hình thức dạy học.
- Đội ngũ CBQL, GV nhà trường phải có ý thức tự giác, trách nhiệm với
công việc và các nhiệm vụ được giao.
- HS phải có ý thức tự giác, đam mê học tập, có năng lực nhất định trong
học tập bộ môn Toán.
2.3.2.5. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo định hướng phát triển năng lực học sinh
a) Mục tiêu của biện pháp
Kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh theo định hướng
phát triển năng lực học sinh phải được thực hiện có nề nếp và đạt hiệu quả cao tại
các nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán, góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục của nhà trường.
b) Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

- HT phải cụ thể hóa các văn bản pháp quy của nhà nước, của ngành về
công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát triển
NLHS để áp dụng vào hoàn cảnh cụ thể của nhà trường, trách việc áp dụng cứng
nhắc dẫn đến sai lệch kết quả đánh giá; Thường xuyên nhắc nhở GV thực hiện
các quy định về kiểm tra, cho điểm xếp loại học sinh theo quy định (vào điểm
20


trong sổ điểm cái sau mỗi bài kiểm tra); Chỉ đạo TTCM thường xuyên kiểm tra
định kỳ các tiết dạy, sổ điểm theo phân phối chương trình của môn học; Tổ chức
xây dựng ngân hàng đề thi môn Toán theo hướng tiếp cận năng lực học sinh, với
nhiều mã đề thi khác nhau;
- HT và TTCM phải yêu cầu GV ra đề kiểm tra phân hóa được trình độ
HS; kết hợp giữa đánh giá của GV với tự đánh giá của HS trong kiểm tra đánh
giá; Thường xuyên kiểm tra định kỳ và đột xuất GV về thực hiện quy định điểm
số, việc chấm trả bài cho HS, việc vào điểm, sửa điểm; xử lý nghiêm và kịp thời
các trường hợp vi phạm quy chế thi; Cần phân tích và đánh giá kết quả học tập
của HS để làm cơ sở cho việc đánh giá kết quả dạy học của GV và điều chỉnh
HĐDH của GV; Yêu cầu GV sử dụng kết quả đánh giá HS để điều chỉnh việc dạy
học của mình.
c) Điều kiện thực hiện biện pháp
- Phòng GD&ĐT cần làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng
lực cho đội ngũ CBQL, TTCM và GV trong việc đổi mới kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của HS theo định hướng phát triển NLHS.
- HT, TTCM và GV phải am hiểu sâu sắc về yêu cầu của việc đổi mới kiểm
tra đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát triển NLHS; GV môn
Toán phải hiểu rõ năng lực từng HS của lớp mình giảng dạy.
- HT cần tạo điều kiện cần thiết về thời gian, kinh phí, trang thiết bị cho GV
tổ chức đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát
triển NLHS.

- Đội ngũ CBQL, GV nhà trường phải có ý thức tự giác, trách nhiệm với
công việc và các nhiệm vụ được giao.
2.3.2.6. Tạo môi trường giáo dục thuận lợi cho việc tổ chức hoạt động dạy
học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh
a) Mục tiêu của biện pháp
Tạo môi trường giáo dục thuận lợi cho việc tổ chức hoạt động dạy học môn
Toán theo định hướng phát triển năng lực HS, góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
b) Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
HĐDH theo định hướng phát triển NLHS không thể tách rời môi trường
giáo dục mà có sự liên hệ rất mật thiết với môi trường giáo dục. Môi trường giáo
dục thuận lợi thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức HĐDH theo định hướng
phát triển năng lực HS. Môi trường giáo dục trong luận văn này được hiểu là: Môi
trường gia đình - nhà trường - xã hội, đội ngũ CBQL, GV, Cơ sở vật chất, thiết bị dạy
học. Các biện pháp tạo môi trường giáo dục thuận lợi cho HĐDH môn Toán ở
các trường THCS huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định hướng phát triển
năng lực HS như sau:
- Phòng GD&ĐT, HT tham mưu cho Huyện ủy, HĐND, UBND huyện,
UBND các xã, thị trấn tiếp tục quan tâm chăm lo đầu tư CSVC cho các trường
học theo hướng xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia, đáp ứng yêu cầu đổi mới
21


giáo dục hiện nay; làm tốt công tác tuyên truyền vận động nhân dân tạo điều kiện
cho con em đến trường học đầy đủ, phối hợp tốt với nhà trường trong việc giáo
dục HS.
- Phòng GD&ĐT tham mưu cho UBND huyện bố trí, sắp xếp hợp lý đội
ngũ CBQL, GV các trường THCS đảm bảo chỉ tiêu, định mức, cân đối GV môn
Toán; Cấp kinh phí đảm bảo cho các hoạt động chuyên môn của các nhà trường
thực hiện đổi mới giáo dục; Làm tốt công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ chính

trị, chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ nhà giáo.
- Phòng GD&ĐT tham mưu cho Sở GD&ĐT cấp trang thiết bị dạy học cho
các trường THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới PPDH hiện nay.
- HT tổ chức tốt mối liên hệ phối hợp thường xuyên giữa Ban giám hiệu,
GV chủ nhiệm, GV môn Toán với Ban đại diện cha mẹ HS và phụ huynh HS để
giáo dục HS.
- HT quản lý tốt việc khai thác, sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học: xây
dựng quy đinh đăng ký, sử dụng, bảo quản CSVC, TBDH trong nhà trường; tổ
chức bồi dưỡng năng lực sử dụng CSVC, TBDH cho GV và nhân viên phụ trách
Thư viện – thiết bị; tạo điều kiện để GV, HS khai thác sử dụng CSVC, TBDH
vào HĐDH; Thường xuyên kiểm tra, giám sát, đánh giá việc sử dụng CSVC,
TBDH của GV và HS; Kiểm tra định kỳ và đột xuất hồ sơ quản lý và công tác
bảo quả, sử dụng CSVC, TBDH của nhân viên phụ trách; sử dụng kết quả kiểm
tra việc sử dụng CSVC, TBDH để đánh giá GV một cách chưa chính xác; tổ
chức quản lý việc sử dụng CSVC, TBDH hiệu quả; thực hiện mua sắm, bổ sung
CSVC, TBHD hàng năm đáp ứng yêu cầu đổi mới PPDH góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
c) Điều kiện thực hiện biện pháp
- Phòng GD&ĐT làm tốt chức năng quản lý nhà nước về GD&ĐT, tham
mưu cho Huyện ủy, HĐND, UBND huyện; chỉ đạo các xã, thị trấn giải quyết kịp
thời hiệu quả những khó khăn của các nhà trường trong hoạt động giáo dục vượt
khả năng giải quyết của HT.
- HT cần làm tốt công tác tham mưu cho Phòng GD&ĐT, UBND huyện, cấp
ủy chính quyền địa phương trong công tác xây dựng CSVC, tổ chức hoạt động
giáo dục của nhà trường.
- Đội ngũ CBQL, GV nhà trường phải có ý thức tự giác, trách nhiệm với
công việc và các nhiệm vụ được giao.
2.3.3. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất
Sau khi đề xuất 06 biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các
trường trung học cơ sở huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa theo định hướng phát

triển năng lực học sinh, tác giả xây dựng phiếu hỏi để trưng cầu ý kiến của các
nhà quản lý, tổ chuyên môn về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
đề xuất.

22