Dạy tác phẩm truyện an dương vương và mị châu – trọng thủyvà việc giáo dục nghĩa vụ công dân lòng yêu nước cho học sinh trong nhà trường

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRUNG TÂM GDTX TRIỆU SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI
DẠY TÁC PHẨM “TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ
MỊ CHÂU-TRONG THỦY” VÀ VIỆC GIÁO DỤC NGHĨA VỤ
CÔNG DÂN-LÒNG YÊU NƯỚC
CHO HỌC SINH TRONG NHÀ TRƯỜNG

Người thực hiện: Lê Thị Thúy
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực: Ngữ văn

THANH HOÁ NĂM 2017

1


MỤC LỤC
Trang
I
Mở đầu
1
1.1
Lí do chọn đề tài
1
1.2
Mục đích nghiên cứu

1
1.3
Đối tượng nghiên cứu
1
1.4
Phương pháp nghiên cứu
2
1.5
Những điểm mới của SKKN
2
II
Nội dung của SKKN
3
1
Giải pháp của đề tài
3
1.1
Cơ sở lí luận
3
1.2
Thực trang vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
3
1.3.1 Xác định nội dung tích hợp bài dạy học
3
1.3.2 Xác định phương pháp, phương tiện thực hiện trong giờ dạy học 4
1.3.3 Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
5
1.3.4 Mô tả bài giảng
5
2.4.1 Kết quả thử nghiệm

11
2.4.2 Lợi ích và hiệu quả
12
2.4.3 Kết quả thực hiện- Bài học tổng kết
13
2.4.3.1 Kết quả thực hiện
13
2.4.3.2 Bài học tổng kết-kinh nghiệm rút ra
13
III
Kết luận- Kiến nghị
13
3.1
Kết luận
13
3.1.1 Nhận định chung
13
3.1.2 Điều kiện để áp dụng kinh nghiệm
14
3.1.3 Những đề xuất của người viết
14

2


I. MỞ ĐẦU:
1.1 Lí do chọn đề tài.
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa thế giới (UNESCO) xác định
mục tiêu của giáo dục thế kỉ XXI là: Học để biết, học để làm, học để chung sống
với nhau, học để tự khẳng định mình. Luật Giáo dục Việt Nam, năm 2005 cũng

khẳng định, mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn
diện về đáo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng
lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt
Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho
học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng bảo
vệ Tổ Quốc.
Thực tế cho thấy hiện nay, nhiều học sinh vẫn học một cách thụ động,
chưa tích cực trong các hoạt động học.
Vậy nên việc tìm phương pháp dạy học thích hợp nhằm lôi cuốn học sinh
vào các hoạt động học nhằm phát triển các năng lực giúp các em nhận thấy quá
trình học bộ môn cũng là quá trình khám phá, đánh thức các năng lực của bản
thân, đem tri thức trong sách vở ứng dụng vào thực tiễn phục vụ cho cuộc sống
của chính mình là việc làm tối quan trọng, cần thiết của quá trình dạy học. Trong
đó có việc rất quan trọng là giáo dục nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ Quốc qua từng bài học.
Với ý nghĩa đó, tôi chọn đề tài: “ Dạy tác phẩm “Truyện An Dương
Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”và việc giáo dục nghĩa vụ công dân-Lòng
yêu nước cho học sinh trong nhà trường”.
1.2 Mục đích nghiên cứu.
Với dung lượng của một đề tài nhỏ, để bài viết có sự tập trung, tôi sẽ đi sâu tìm
hiểu vấn đề liên quan đến việc giảng dạy bài Đọc văn “Truyện An Dương Vương
và Mị Châu - Trọng Thủy” trong chương trình Ngữ văn lớp 10. Qua đó giáo dục
cho học sinh nghĩa vụ công dân với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ Quốc.
Đặc biệt là giúp học sinh qua giờ học, tích hợp với kiến thức của một số môn
học khác như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân,Giáo dục quốc phòng an ninh,
Hoạt động ngoài giờ lên lớp để hiểu được bài học lịch sử mà tác giả dân gian
muốn nhắn nhủ cho muôn đời sau về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu kẻ thù
xâm lược trong công cuộc dựng xây và bảo vệ đất nước.
1.3 Đối tượng nghiên cứu.
1.2.1. Đối với học sinh:

- Học sinh trực tiếp tham gia các hoạt động học tập, được rèn luyện các kĩ
năng sống như: kĩ năng tự nhận thức (tự trọng, tự tin) , kĩ năng suy nghĩ ( tư duy
phê phán), kĩ năng thể hiện sự cảm thông, kĩ năng nêu và giải quyết vấn đề...
Đồng thời phát triển các năng lực: năng lực tự học, năng lực giao tiếp,
năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực tự
quản lí, năng lực sử dụng ngôn ngữ,...Học sinh nhận thức bài học sâu sắc về tinh
thần cảnh giác với kẻ thù, về ý thức bảo vệ bí mật quốc gia, tinh thần yêu nước
và niềm tự hào dân tộc, trách nhiệm dựng xây và bảo vệ Đất nước.

3


1.2.2. Đối với người làm công tác giảng dạy Ngữ văn:
Giáo viên dạy Ngữ văn có thể sử dụng kinh nghiệm này trong quá trình
giảng dạy các bài đọc văn.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.
1.4.1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN.
Một số nguyên tắc cụ thể trong việc dạy Ngữ văn. [1]
• Thứ nhất: Nguyên tắc mục tiêu: Nhận diện -> Lí giải -> Vận dụng.
• Thứ hai: Nguyên tắc kết hợp lí thuyết với thực hành.
Lí thuyết <-> Thực hành.
• Thứ ba: Nguyên tắc sư phạm:
Dễ -> Khó; Đơn giản -> Phức tạp; Ứng dụng -> Sáng tạo.
1.4.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
. Thực trạng:
- Học sinh trong các giờ học bài Đọc văn nói chung và đọc văn phần
truyền thuyết dân gian nói riêng chủ yếu nghe giáo viên giảng bài và ghi chép.
- Kiểm tra phần chuẩn bị bài trước khi đến lớp của học sinh, tôi thấy chủ
yếu học sinh trả lời câu hỏi sách giáo khoa một cách chiếu lệ cốt cho đủ bài. Một

số học sinh thì không chuẩn bị bài.
- Trong giờ học, học sinh ít tham gia vào hoạt động học, giáo viên phát
vấn thì có rất ít học sinh giơ tay xung phong phát biểu, chủ yếu là giáo viên phải
chủ động gọi học sinh trình bày.
1.4.3 PHƯƠNG PHÁP, BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH
Các bước tiến hành:
- Tìm hiểu tình hình thực tế của quá trình giảng dạy:
+ Đặc điểm bài học Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy
- Tìm hiểu nội dung các môn học có liên quan đến bài dạy học
- Thiết kế bài dạy học nhằm hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động
học, từ đó phát triển các năng lực chung, năng lực chuyên biệt và các kĩ năng
sống. Đặc biệt là giáo dục học sinh về nghĩa vụ công dân, lòng yêu nước.
1.4.3 THỜI GIAN NGHIÊN CỨU VÀ TẠO RA GIẢI PHÁP
Quá trình giảng dạy các lớp 10 năm học: 2016-2017
1.5. Những điểm mới của SKKN
Thông qua việc áp dụng các phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích
cực, nhằm đem lại hiệu quả cao trong giờ dạy bài học: Tiết 10 và 11 Truyện An
Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ thuộc chương trình Ngữ văn lớp 10
Trung học phổ thông.
Qua giờ học, học sinh hiểu rõ đặc trưng của thể loại truyền thuyết, biết
cách đọc hiểu thể loại văn học này.
Học sinh hiểu được bài học lịch sử mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ
cho muôn đời sau về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu kẻ thù xâm lược. Từ
đó nâng cao ý thức trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ
Quốc.
Trong mục 1.4.1 [1] do tự tác giả viết ra.

4

II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
I. GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Với học sinh lớp 10 bài học trong 2 tiết. Ngoài ra còn có bài Khái quát Văn học
dân gian Việt Nam, phần nội dung thể loại có nói về đặc điểm của truyền thuyết.
Trên cơ sở nắm chắc chương trình học của học sinh, kiến thức học sinh đã tìm
hiểu bài học mới nhằm đạt hiểu quả cao trong dạy học. Đặc biệt là hướng học
sinh đến việc phát triển các năng lực, trong đó học sinh ý thức sâu sắc về vai trò
trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc; biết nhìn nhận
rút ra những bài học đối với cá nhân trong ứng xử trước những vấn đề đặt ra của
cuộc sống cá nhân, của cộng đồng, của đất nước.
1.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
1. Về kiến thức: Giúp học sinh
- Hiểu đặc trưng cơ bản của truyền thuyết.
- Hiểu được giá trị ý nghĩa của Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng
Thuỷ:
2. Về kĩ năng : Rèn kĩ năng tóm tắt và đọc hiểu văn bản tự sự dân gian, kĩ năng
phân tích truyện dân gian theo đặc trưng thể loại để có thể hiểu đúng ý nghĩa của
những hư cấu nghệ thuật trong truyền thuyết và dụng ý sâu xa mà các tác giả
dân gian đã giử gắm trong truyện.
3. Về thái độ :
- Bồi dưỡng cho học sinh niềm tự hào về truyền thống văn hoá của dân tộc qua
di sản văn học các em được học.
- Khắc sâu bài học giữ nước mà tác giả dân gian muốn nhắn nhủ cho đời sau.
Điều đáng lưu ý là bài học lịch sử đó cần được đặt trong bối cảnh hiện tại đất
nước ta vừa cần mở rộng sự hội nhập cùng các nước trên thế giới, vừa phải giữ
vững an ninh, chủ quyền đất nước.
4. Về phát triển các năng lực và kĩ năng sống cho học sinh:
- Bỗi dưỡng và phát triển các năng lực chung : năng lực tự học, năng lực giao
tiếp, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo...

- Bồi dưỡng các kĩ năng sống: kĩ năng tự nhận thức/ tự trọng, tự tin , kĩ năng suy
nghĩ/ tư duy phê phán, kĩ năng giao tiếp hiệu quả...
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
1.3.1: Xác định nội dung tích hợp trong bài dạy học:
Môn
Bài
Nội dung tích hợp
Mục đích
Lịch sử Bài 14,
Sự hình thành và
Giúp học sinh thấy được vai trò
lớp 6
bài 15 Nước phát triển của nhà của An Dương Vương trong
Âu Lạc
nươc Âu Lạc
việc xây dựng nhà nước Âu
Lạc, xây thành Cổ Loa, chế tạo
vũ khí, và cả sự thất bại của An
Dương Vương.
Giáo dục Bài 12:
- Thế nào là tình Giúp học sinh hiểu rõ bi kịch
công dân Công dân
yêu
của Mị Châu, biết cắt nghĩa,

5


- lớp 10

với tình yêu,
hôn nhân và
gia đình
Giáo dục Bài 14:
công dân Công dân
- lớp 10 với sự
nghiệp xây
dựng và bảo
vệ Tổ Quốc

Giáo dục Bài 2:
công dân Thực hiện
- lớp 12 pháp luật
Giáo dục
quốc
phòng
an ninh
– lớp 12

- Bản chất của tình đánh giá thái độ của nhân dân
yêu chân chính
và bài học nhân dân gửi gắm
trong tác phẩm
- Nguồn cội của - Giúp học sinh thấy được ý
lòng yêu nước
nghĩa của tác phẩm
- Biểu hiện của - Bồi dưỡng lòng yêu nước và
lòng yêu nước.
tinh thần tự hào dân tộc.
- Trách nhiệm xây - Giáo dục ý thức trách nhiệm

dựng và bảo vệ Tổ và hành động xây dựng, bảo vệ
Quốc của công dân Tổ Quốc ( học tập, lao động
sáng tạo, đấu tranh vì lợi ích
của quốc gia.)
Pháp lệnh về bảo Học sinh ý thức được các cơ
vệ bí mật nhà nước quan, tổ chức và mọi công dân
(điều 2, điều 5)
đều có nghĩa vụ, trách nhiệm
bảo vệ bí mật Nhà nước.
- Nhiệm vụ bảo vệ Học sinh có ý thức sâu sắc về
an ninh quốc gia
việc bảo vệ an ninh quốc gia
- Bảo vệ an ninh trong đó có an ninh thông tin.
thông tin
Chống làm lộ, lọt thông tin bí
mật của nhà nước

Bài 9: Trách
nhiệm của
học sinh với
nhiệm vụ
bảo vệ an
ninh Tổ
Quốc
1.3.2: Xác định phương pháp, phương tiện thực hiện trong giờ dạy học :
• Phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học sử dụng trong bài
PP DH, KT DH
sử dụng

Nội dung bài dạy

học được áp dụng

Mục đích hướng tới (phát triển
năng lực và kĩ năng sống)

PP nêu và GQVĐ
PP thuyết trình

- Giới thiệu về
truyền thuyết, về di
tích lịch sử Cổ Loa
- Hướng tìm hiểu
tác phẩm
- Nội dung tích hợp
trong các môn Sử,
Địa, GDCD...

- Phát triển năng lực tự học, năng
lực giải quyết vấn đề, năng lực
sáng tạo, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp
- Giáo dục kĩ năng tự nhận thức,
kĩ năng tư duy, kĩ năng giao tiếp
hiệu quả, kĩ năng ra quyết định, kĩ
năng thể hiện sự tự tin.

PP thảo luận nhóm - Quá trình xây
thành, chế nỏ, đánh
giặc của An Dương
Vương

-Thái độ của nhân
dân đối với sự kiện

- Phát triển năng lực hợp tác, năng
lực giải quyết vấn đề, năng lực
sáng tạo, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp
- Giáo dục kĩ năng tư duy phê
phán, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng

6


lịch sử và nhân vật
lịch sử.

tư duy, kĩ năng giao tiếp hiệu quả,
kĩ năng ra quyết định, kĩ năng thể
hiện sự tự tin, kĩ năng thể hiện sự
cảm thông, kĩ năng kiềm chế cảm
xúc

• Phương tiện sử dụng trong giờ dạy học:
- Phấn, bảng, SGK; Máy tính, máy chiếu, màn hình...
1.3.3: Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
• Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án word, giáo án điện tử, phiếu học tập
- Phấn, bảng, SGK,
- Máy tính, máy chiếu, màn hình
• Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài trước khi học

- Học sinh đọc SGK.
- Tìm hiểu kiến thức liên quan đến truyền thuyết An Dương Vương và Mị
Châu – Trọng Thủy.
- Tìm hiểu bài học theo phiếu học tập giáo viên đã hướng dẫn (Học sinh
chuẩn bị ở nhà )
1.3.4: MÔ TẢ BÀI GIẢNG TIẾT 10+11 – ĐỌC VĂN
TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THỦY
II.1.5.1.Tiết thứ nhất
• Nội dung trọng tâm của bài học, giáo viên giúp học sinh tìm hiểu những vấn
đề sau:
- Giới thiệu chung về truyền thuyết.
- Giới thiệu cụm di tích Cổ Loa.
- Giới thiệu tác phẩm, tóm tắt tác phẩm.
- Tìm hiểu phần 1 (An Dương Vương xây thành, chế nỏ, thắng giặc)
•
Phần bài mới:
I. Tìm hiểu chung
1.Trước hết giáo viên tổ chức hoạt động để học sinh tìm hiểu khái quát về
truyền thuyết:
- GV kiểm tra việc sử dụng sơ đồ tư duy nêu nội dung cơ bản của phần tiểu
dẫn trong SGK mà học sinh đã chuẩn bị ở nhà. Nhận xét và gọi HS trình chiếu
(nếu HS đã chuẩn bị trên máy tính).
- Giáo viên sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi:
+ Dạng câu hỏi biết kiểm tra trí nhớ của học sinh: Nhắc lại định nghĩa thế nào
là truyền thuyết? Kể tên một số truyền thuyết của Việt Nam? (học sinh trả lời,
giáo viên nhận xét và bổ sung nếu cần).
Trong II.1.5.1.Tiết thứ nhất phần Đặc trưng của truyền thuyết TLTK [1]

7

* Khái niệm truyền thuyết
+ Giáo viên ra câu hỏi hiểu kiểm tra việc hiểu của học sinh về đặc trưng của
truyền thuyết
* Đặc trưng của truyền thuyết :

2. Giáo viên tổ chức hoạt động giới thiệu cụm di tích Cổ Loa:
- Giáo viên sử dụng PPDH nêu và GQVĐ
Giáo viên gọi đại diện học sinh trình bày phần chuẩn bị của nhóm mình.
Sau đó nhận xét, biểu dương và giới thiệu thêm một vài hình ảnh về Cổ Loa.
* Giới thiệu chung: Thành Cổ Loa thuộc xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà
Nội, là kinh đô của nhà nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương vào khoảng
thế kỷ thứ III trước Công nguyên và là kinh đô của nhà nước Vạn Xuân dưới
thời Ngô Quyền thế kỷ X sau Công nguyên. Năm 1962, thành Cổ Loa được
Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. [2]
Trong phần đặc trưng của truyền thuyết và thành Cổ loa TLTK từ Internet [2]

* Vị trí địa lý của thành Cổ Loa
Vào thời Âu Lạc, Cổ Loa nằm vào vị trí đỉnh của tam giác châu thổ sông Hồng
và là nơi giao lưu quan trọng của đường thủy và đường bộ. Từ đây có thể kiểm
soát được cả vùng đồng bằng lẫn vùng sơn địa.
* Cấu trúc Thành Cổ Loa
Thành Cổ Loa được các nhà khảo cổ học đánh giá là "tòa thành cổ nhất, quy
mô lớn vào bậc nhất, cấu trúc cũng thuộc loại độc đáo nhất trong lịch sử xây
dựng thành lũy của người Việt cổ".
3. Giới thiệu Văn bản:
II. Phần Đọc- hiểu
1. Giáo viên tổ chức hoạt động tóm tắt tác phẩm.
- Sử dụng kỹ thuật sơ đồ tư duy, hoặc sơ đồ
- Gọi học si

nh trình bày phần chuẩn bị của mình:

8


2. Giáo viên tổ chức hoạt động tìm hiểu tác phẩm về nội dung, nghệ thuật và
giá trị của nó
2.1. GV hướng dẫn HS hoạt động tìm hiểu phần 1 của tác phẩm: Quá trình
xây thành, chế nỏ, thắng giặc ngoại xâm.
GV sử dụng PPDH thảo luận nhóm (còn gọi là dạy học hợp tác, dạy
học theo nhóm).
GV chia 3 nhóm
- Nhóm 1: Thảo luận về vấn đề: Quá trình xây thành của An Dương Vương diễn
ra như thế nào? Do đâu Vua được thần linh giúp đỡ?
- Nhóm 2: Thảo luận về vấn đề: Xây thành xong, An Dương Vương băn khoăn
về điều gì và được giúp đỡ ra sao? Ý nghĩa của chi tiết này?
- Nhóm 3: Thảo luận về vấn đề: Kể về việc xây thành, chế nỏ, dân gian sáng
tạo những yếu tố kì ảo nào? Qua đó tác giả dân gian gửi gắm thái độ đối với
nhà vua như thế nào? [1]
GV nhận xét và hướng dẫn học sinh nắm những ý cơ bản:
* An Dương Vương xây thành
* An Dương Vương chế nỏ, giữ nước
* Cách kể chuyện của nhân dân
GV ra câu hỏi áp dụng, yêu cầu HS trình bày 1 phút.
Câu hỏi: Qua phần vừa tìm hiểu em hãy trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề
vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu quốc gia (người lãnh đạo)
Muốn thành công trong công việc, con người cần phải có những kĩ năng gì?
HS bày tỏ ý kiến của mình:
- Có thể có nhiều ý kiến khác nhau. GV tập hợp và đánh giá:
- + Người đứng đầu ( quốc gia, hoặc một tổ chức nào đó) cần có tài, có

tâm, có đức, có chí ( cụ thể là: cần có trí tuệ sáng suốt, có tầm nhìn chiến lược,
có tinh thần yêu nước, thiết tha với lợi ích của cộng đồng, biết coi trọng hiền

9


tài, biết tập hợp sức mạnh của nhân dân, luôn chủ động sẵn sàng ứng phó với
mọi hoàn cảnh).
+ Muốn thành công trong bất cứ công việc gì con người cần có ý chí, có
nghị lực, có lòng quyết tâm, có sự kiên trì, nhẫn nại, có lòng dũng cảm, có tinh
thần tập thể…
• GV củng cố và dặn dò HS học ở nhà và tiếp tục chuẩn bị cho tiết học
sau
2.3.5.Tiết thứ hai
•
Nội dung trọng tâm của bài học.
- Tìm hiểu bi kịch nước mất nhà tan thể hiện trong tác phẩm.
- Tìm hiểu thái độ của nhân dân gửi gắm trong tác phẩm.
- Tìm hiểu ý nghĩa của tác phẩm .
- Luyện tập củng cố bài học.
GV tiếp tục hướng dẫn học sinh hoạt động tìm hiểu:
Phần II. Đọc hiểu
2.2. Bi kịch nước mất, nhà tan và thái độ của tác giả dân gian gửi gắm trong
tác phẩm.
2.2.1 . Bi kịch nước mất, nhà tan:
* Biểu hiện của Bi kịch nước mất, nhà tan :
Giáo viên tiếp tục sử dụng PP nêu và giải quyết vấn đề và kĩ thuật đặt
câu hỏi. Dạng câu hỏi hiểu và câu hỏi phân tích:
Câu hỏi: Những sai lầm nào của An Dương Vương và Mị Châu dẫn đến thảm
hoạ mất nước? [1]

+ Sự mất cảnh giác của Vua thể hiện như thế nào?)
+ Sai lầm lớn nhất của Mị Châu là gì?
Ở mục 2.2.1 TLTK [1]

HS trình bày trước lớp, HS khác nêu ý kiến của mình . Sau đó GV nhận xét và
chốt những ý chính như sau:
* Nguyên nhân của Bi kịch
GV cho HS trình bày ý kiến của mình giải quyết câu hỏi 2 trong SGK.
Việc Mị Châu lén đưa cho Trọng Thủy xem nỏ thần,có hai cách đánh giá:
Ý kiến 1: Mị Châu chỉ thuận theo tình cảm vợ chồng mà quên nghĩa vụ quốc gia
Ý kiến 2: Mị Châu làm theo ý chồng là lẽ tự nhiên, hợp đạo lí.
Ý kiến của em như thế nào?
Giáo viên tiếp tục sử dụng PP nêu và giải quyết vấn đề và kĩ thuật đặt
câu hỏi. Dạng câu hỏi hiểu và câu hỏi áp dụng nhằm kiểm tra khả năng liên
hệ áp dụng thông tin đã thu được vào tình huống mới
Câu hỏi: Từ bi kịch trên tác phẩm gửi gắm cho thế hệ sau bài học gì? Bài14
môn giáo dục công dân lớp 10, và bài 9 môn Giáo dục quốc phòng, an ninh: có
đề cập đến vai trò và trách nhiệm của công dân đối với Tổ Quốc như thế nào?
[3]

10


HS trình bày trước lớp, HS khác nêu ý kiến của mình . Sau đó GV nhận
xét và chốt những ý chính như sau:
* Bài học từ bi kịch :
- Cảnh giác cao độ với kẻ thù.
- Cần giải quyết tốt mối quan hệ riêng - chung, nước – nhà , cá nhân – tập
thể.
2.2.2. GV hướng dẫn HS hoạt động tìm hiểu vấn đề thái độ của nhân dân

đối với nhân vật An Dương Vương, Mị Châu và Trọng Thủy:
Giáo viên sử dụng PPDH thảo luận nhóm ( còn gọi là dạy học hợp tác,
dạy học theo nhóm).
GV chia 3 nhóm
Nhóm 1: Thảo luận về vấn đề : Thái độ của nhân dân đối với An Dương Vương
Nhóm 2: Thảo luận về vấn đề :Thái độ của nhân dân đối với nhân vật Mị Châu?
Nhóm 3: Thảo luận về vấn đề: Đối với nhân dân Âu Lạc, Trọng Thủy là người
như thế nào?

Trong mục nguyên nhân của bi kịch tác giả dùng TLTK [3]

3. GV hướng dẫn HS hoạt động tìm hiểu đặc sắc về nghệ thuật của
tác phẩm
Câu hỏi : Từ sự phân tích trên hãy cho biết đâu là cốt lõi lịch sử của truyện ?
Cốt lõi lịch sử đó đã được nhân dân thần kì hoá như thế nào? (Câu hỏi 5 sgk
Ngữ văn 10, tập1)
Phạm Văn Đồng nói: ''Truyền thuyết của ta đều bắt nguồn từ cái lõi của sự
thật lịch sử. Nhân dân qua các thời đại đã gửi gắm vào đó tâm hồn thiết tha của
mình cùng với thơ và mộng''. [4]
- Cái lõi lịch sử của truyền thuyết này là:
+ An Dương Vương xây thành, chế nỏ, bảo vệ đất nước.
+ An Dương Vương để mất nước.
- Từ cái lõi ấy nhân dân ta đã thần kì hoá gửi vào đó tâm hồn thiết tha của
mình qua hình ảnh Rùa vàng, bi tình sử Mị Châu – Trọng Thủy và hình ảnh
''Ngọc trai - giếng nước ''. Chi tiết về Rùa vàng, chi tiết về sự hóa thân của Mị

11


Châu, chi tiết « ngọc trai - giếng nước » chỉ là trí tưởng tượng của dân gian làm

tăng thêm mối quan hệ với cốt lõi lịch sử nhằm mục đích :
+ Tạo sự hấp dẫn cho tác phẩm.
+ Lí tưởng hoá việc xây thành. Ca ngợi đề cao vua An Dương Vương (anh
minh, sáng suốt, tài năng, đức độ, được lòng dân, trọng người tài). Đề cao sức
mạnh trí tuệ, khả năng của nhân dân Âu Lạc (Đủ mạnh để trụ vững ở đồng
bằng).
+ Giải thích nguyên nhân mất nước nhằm xoa dịu nỗi đau mất nước (Mất
nước do kẻ thù dùng thủ đoạn hèn hạ, lừa gạt chứ không phải vì ta yếu kém)
+ Thể hiện lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc của nhân dân ta.
GV hướng dẫn học sinh tổng kết nội dung bài học :
III. Tổng kết.
Nội dung tích hợp :
Qua các bài học ấy học sinh nhận thức rõ trách nhiệm của thanh niên học
sinh là :
- Trung thành với Tổ quốc với chế độ xã hội chủ nghĩa. Cảnh giác trước
mọi âm mưu chia rẽ, xuyên tạc của thế lực thù địch; phê phán, đấu tranh với
những thái độ, việc làm gây tổn hại đến an ninh quốc gia, xâm phạm chủ quyền
và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
- Tích cực học tập, rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh, bảo vệ sức khỏe.
- Có tinh thần trách nhiệm, nghĩa vụ với cộng đồng, đặt quyền lợi của Tổ
Quốc trên hết, tham gia đăng ký nghĩa vụ quân sự khi đến tuổi; sẵn sàng lên
đường làm nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.
- Tích cực tham gia các hoạt động an ninh, quốc phòng ở địa phương;
hoạt động đền ơn đáp nghĩa do nhà trường, địa phương tổ chức.
- Vận động bạn bè người thân thực hiện tốt nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục.
* Đề tài có thể ứng dụng ở các nhà trường trong các giờ dạy học bài đọc văn.
Câu hỏi trong mục 3 tác giả sử dụng TLTK: [4]

2.4.1 KẾT QUẢ THỬ NGHIỆM:

Người viết đã thử nghiệm kết quả tại các giờ học của học sinh, tại trường
TTGDTX Triệu Sơn, đối tượng học sinh lớp 10 năm học 2016 – 2017
Sau đây là một vài minh chứng:
1. Phần chuẩn bị bài của một số em tiêu biểu:
- Sơ đồ nội dung phần tiểu dẫn: (4)
H1
2. Trong giờ học giáo viên chia các nhóm học sinh cho các em thảo luận về
nội dung bài học.
Kết quả thảo luận của các nhóm HS tiết 1 như sau: H2
Nội dung thảo luận trong tiết 2:H3

12


2.4.2 . LỢI ÍCH VÀ HIỆU QUẢ :
- Học sinh có hứng thú hơn trong giờ học văn, giờ học sôi nổi hơn, học
sinh chủ động tham gia hoạt động học tập hơn.
Ở các hình ảnh 1,2,3 lấy từ bài làm thực hành của học sinh

- Hiệu quả học tập của học sinh cao hơn. Học sinh được rèn luyện nhiều
kĩ năng, phát triển các năng lực chung và năng lực chuyên biệt.
- Học sinh được bồi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc. Và đặc
biệt là bài học về tinh thần cảnh giác với kẻ thù; nhận thấy rõ ý thức trách nhiệm
trong việc giữ bí mật quốc gia, giải quyết về mối quan hệ riêng- chung và xây
dựng tình yêu chân chính.
- Nếu được hỗ trợ của các phương tiện máy chiếu thì hiệu quả dạy học
càng cao hơn.
2.4.3. KẾT QUẢ THỰC HIỆN – BÀI HỌC TỔNG KẾT.
2.4.3.1. KẾT QUẢ THỰC HIỆN:
Nhận xét:

Qua giờ học Đọc văn: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy
, với việc sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại hướng dẫn học
sinh tham gia vào các hoạt động học nhằm nâng cao các năng lực của học sinh,
đem các tác phẩm văn học dân gian lại gần cuộc sống hơn, nhằm giáo dục ý thức
trách nhiệm của công dân với sựu nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, tôi thấy
kết quả giảng dạy có sự khác biệt rõ rệt, học sinh được kích thích khả năng tư
duy, quá trình sáng tạo và hứng thú học tập ở học sinh. Học sinh mất dần biểu
hiện thụ động trong việc tiếp thu bài giảng. Các em tham gia vào quá trình học
tích cực hơn, chủ động hơn và hiệu quả hơn, biết cách ứng dụng vào những vấn
đề khác trong cuộc sống.
2.4.3.2. BÀI HỌC TỔNG KẾT, KINH NGHIỆM RÚT RA.
- Sáng kiến kinh nghiệm đã đề cập và tìm hiểu một vấn đề quan trọng thiết
thực đối với công việc giảng dạy bộ môn Ngữ văn của giáo viên và đối với việc
học đọc văn của học sinh trường .
- Từ việc tìm hiểu kiến thức sách giáo khoa phổ thông, các em học sinh có
thể ứng dụng linh hoạt các kiến thức vào trong cuộc sống của cá nhân và của
cộng đồng.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1 KẾT LUẬN
3.1.1 NHẬN ĐỊNH CHUNG
Với dung lượng một đề tài nhỏ: Dạy tác phẩm “Truyện An Dương

Vương và Mị Châu – Trọng Thủy” và viêc giáo dục nghiã vụ công
dân -Lòng yêu nước cho học sinh trong nha trường”, có đối tượng nghiên
cứu và mục đích cụ thể nhằm phục vụ cho công tác giảng dạy môn Ngữ văn của

13


mình ở trường phổ thông, người viết nghĩ rằng phương pháp này có tính thực

tiễn cao, rất dễ sử dụng.
+ Người học có hứng thú với giờ học, chủ động tham gia vào các hoạt động
+ Nắm bắt kiến thức nhanh hơn.
+ Hiểu bản chất vấn đề kỹ hơn, khái quát hơn, có chiều sâu hơn.
+ Phát triển các năng lực và kĩ năng của người học và ứng dụng đạt hiệu quả
cao hơn.
+ Đặc biệt là học sinh thấy các tác phẩm văn học gần gũi hơn với cuộc sống
và có ích cho bản thân mình cũng như cộng đồng.
3.1.2. ĐIỀU KIỆN ĐỂ ÁP DỤNG KINH NGHIỆM:
- Kinh nghiệm này có thể áp dụng rộng rãi trong giờ dạy học dạy học ngữ văn
có nội dung liên quan đến đề tài.
3.1.3 NHỮNG ĐỀ XUẤT CỦA NGƯỜI VIẾT:
Để chất lượng dạy và học trong nhà trường ngày càng nâng cao theo hướng
hiện đại hoá tổ bộ môn, nhóm chuyên môn trong các nhà trường nên giao cho
mỗi giáo viên nghiên cứu phương pháp giảng dạy một phần, một nhóm bài nào
đó. Sau đó tổng kết, rút kinh nghiệm và áp dụng vào thực tiễn giảng dạy cho
từng lớp đối tượng.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 25 tháng 5 năm2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Lê Thị Thúy

14


TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 tập 1
[2] Từ nguồn Intenet

[3] Sách giáo khoa Giáo dục công dân lớp 10
[4] Phạm Văn Đồng với Văn hóa và đổi mới

NXB giáo dục
Google
NXB giáo dục
NXB Chính trị QG-1994

15


16