Rèn kĩ năng vẽ trang trí cho học sinh lớp 9

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục của Đảng và nhà nuớc ta đã xác định cần
phải đào tạo thế hệ trẻ trở thành người lao động làm chủ đất nước có trình độ
văn hoá cơ bản,những con người thông minh sáng tạo,có phẩm chất đạo đức
tốt ,chủ động chiếm lĩnh được tri thức của nhân loại ,đáp ứng được nhu cầu công
nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. để có những người như vậy phải được rèn
luyện trong quá trình đào tạo và tự đào tạo .Do đó nghành giáo dục đã xác định
rõ mục tiêu đào tạo để có nội dung và phương pháp dạy học sao cho phát huy
được tính độc lập,tính sáng đạo,tính chủ động tìm tòi khám phá tri thức của học
sinh đối với các môn học nói chung và môn mĩ thuật nói riêng .
Trong chương trình bậc THCS, Mĩ thuật là một môn học không kém phần
quan trọng góp phần đào tạo con người phát triển một cách toàn diện thích ứng
với nhu cầu của thời đại mới. Dạy và học mĩ thuật ở trường THCS là cần thiết
góp phần xây dựng môi trường thẩm mỹ cho xã hội, mọi người đều hướng tới
cái đẹp, thưởng thức cái đẹp theo ý mình sẽ làm cho cuộc sống ngày càng trở
nên tốt đẹp, phong phú và hài hoà hơn. trang trí là một “Hình thái nghệ thuật đặc
biệt” của con người, là một phạm trù thẩm mỹ phục vụ cuộc sống con người, là
nghệ thuật làm ra “Cái đẹp” để thỏa mãn nhu cầu trước hết là thông tin, giao tiếp
với những ký hiệu gắn liền với những tiến bộ và sự phát triển tất yếu của đời
sống vật chất và tinh thần của con người.
Trang trí là nghệ thuật sắp xếp bố trí hình mảng, đường nét, màu sắc, khối
lượng…để tạo nên những vật phẩm đẹp và tiện nghi phục vụ cho nhu cầu đời
sống tinh thần, thuận tiện cho lao động sản xuất, vui chơi, giải trí của con người
hằng ngày. Trang trí là nhu cầu của trí tuệ, nó phản ánh sự phát triển về mặt văn
hóa của mỗi người, mỗi xã hội, mỗi thời đại từ xưa đến nay.
Trang trí luôn gắn bó với đời sống của con người, xung quanh chúng ta bất
kỳ một đồ vật nào cũng được trang trí dù đó là những đồ vật có kích thước nhỏ
cho đến các công trình kiến trúc như: Nhà hát, công viên…thì hình dáng, màu
sắc càng muôn vẻ và tinh tế. Những kết quả đó nói lên sự sáng tạo về trang trí
vô cùng phong phú và to lớn của con người.

Trong quá trình giảng dạy thực tế, tôi nhận thấy vẽ trang trí cũng là một
phân môn được nhiều em yêu thích vì các em được thỏa sức sáng tạo bằng
những cảm nhận riêng của từng em về môi trường sống xung quanh. Với những
hình ảnh quen thuộc trong đời thường, các em sẽ chắt lọc, khái quát, cách điệu
lại để đưa vào các bài vẽ trang trí cụ thể.
Tuy nhiên không phải ta muốn trang trí kiểu nào cũng được mà nó có
những nguyên tắc riêng. Nếu không tuân theo những nguyên tắc này thì sản
phẩm tạo ra sẽ không có giá trị cao.
Mặc dù những nguyên tắc này đã được nói đến trong chương trình mĩ thuật
lớp 6, nhưng vẫn còn nhiều em mơ hồ. Do đó tôi đã quyết định chọn đề tài
“Rèn kỹ năng vẽ trang trí cho học sinh lớp 7” để nghiên cứu và áp dụng . Đây là


vấn đề rất cần thiết không phải chỉ riêng tôi mà theo tôi thiết nghĩ các bạn tôi
cùng chuyên nghành cũng thấy rất cần thiết.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Nghệ thuật trang trí có tác động lớn lao đối với đời sống xã hội, qua những
sản phẩm được làm đẹp bởi nghệ thuật trang trí sẽ góp phần định hướng, giáo
dục và xây dựng thị hiếu thẩm mỹ tốt cho con người, giúp hình thành một lối
sống có văn hóa, có nhân cách.Đề tài “Rèn kỹ năng vẽ trang trí cho học sinh
lớp 7”mà tôi nghiên cứu cũng không gì khác hơn là để phát huy những kỹ năng,
sự sáng tạo của các em học sinh trong việc học phân môn vẽ trang trí.Những
kinh nghiệm này, tôi đã rút ra trong quá trình giảng dạy thực tế ở lớp 7 theo
chương trình sách giáo khoa, phương pháp giảng dạy mới và phân phối chương
trình mới.
Đề tài này có thể áp dụng cho tất cả các khối lớp 6, 7, 8, 9 của bậc Trung
học cơ sở
1.3.Đối tượng nghiên cứu:
Rèn luyện kỹ năng vẽ trang trí cho học sinh lớp 7
2: NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Những vấn đề cơ sở lý luận
Đối tượng mà tôi điều tra là học sinh ở khối 7 trong năm học 2018-2019.
Thời gian áp dụng thực hiện : Từ đầu năm học 2018-2019, đến nay.Trong năm
học này tôi đã giảng dạy theo chương trình sách giáo khoa, chỉ cung cấp kiến
thức cơ bản mà sách giáo khoa đưa ra , trong đó có lý thuyết và các bước thực
hành đơn giản, tôi thu hoạch và chấm tất cả các bài vẽ trang trí từ đó tôi rút ra
nhược điểm trong bài vẽ của học sinh, và trong việc cung cấp kiến thức cho học
sinh còn thiếu sót để nghiên cứu .
Cách thực hiện: Đưa ra các giải pháp và biện pháp thực hiện áp dụng vào
các bài vẽ trang trí. Bài đầu cung cấp những kiến thức cơ bản là:Tiết 4: bài 4:
Tạo họa tiết trang trí
Các bài sau tuỳ thuộc vào yêu cầu của bài học tôi sẽ đưa vào áp dụng từng
giải pháp, biện pháp khác nhau, sao cho phù hợp và đạt kết quả nhất.
2.2. Thực trạng của đề tài cần nghiên cứu:
Như đã nói ở trên, mặc dù những nguyên tắc về trang trí đã được học ở lớp
6 (Bài 6), nhưng vẫn còn nhiều em chưa nắm rõ. Kết quả là nhiều em vẽ bài
không cân đối, sắp xếp họa tiết không hợp lý, một số em vẽ họa tiết quá đơn
giản, hình mảng bị đều nhau, không tạo được điểm nhấn nổi bật trong bài. Toàn
bộ bài vẽ chỉ là sự dàn trải, thiếu sự tinh tế trong bố cục. Do đó, ta cần phải nhấn
mạnh lại các nguyên tắc trang trí để các em nắm thật chắc khi vận dụng vào từng
bài vẽ cụ thể.
Tùy theo từng dạng bài, giáo viên hướng dẫn các thao tác thực hiện sao cho
phù hợp.


2.3. Những giải pháp thực hiện đề tài:
Các bài vẽ trang trí trong chương trình Mĩ thuật 7 đều là những bài trang trí
ứng dụng. Tuy nhiên nếu không có một nền tảng nhận thức đúng về các nguyên
tắc trang trí cơ bản thì sẽ không đạt được hiệu quả cao. Vì thế giáo viên cần phải
nhấn mạnh và khái quát lại những nội dung sau:

-Một số nguyên tắc cơ bản về bố cục trang trí
- Các yếu tố của nghệ thuật trang trí
- Những điều cần tránh trong nghệ thuật trang trí
- Rèn các kĩ năng trang trí
- Các phương pháp giảng dạy đối với phân môn vẽ trang trí
- Tiến trình thực hiện bài vẽ trang trí
- Đăng đối qua trục dọc (bên trái - bên phải) .
- Đăng đối qua trục ngang (phía trên - phía dưới) .
- Đăng đối qua đường chéo.
- Các họa tiết ở các góc ví dụ như ở các góc của hình vuông, hình chữ nhật,
…đều giống nhau và đối xứng nhau qua trục dọc, trục ngang hay trục chéo.
- Ngoài ra, các họa tiết có thể đăng đối trên một số hình ví dụ như hình tam
giác, lục giác, ngũ giác, bát giác,… Khi đó ta sẽ lấy một điểm chính làm trọng
tâm cho cả hình để từ đó ta kẻ các đường trục về các góc nhằm tạo khoảng cách
giữa các họa tiết đều nhau. Như vậy tỉ lệ của các họa tiết cũng sẽ đều nhau.
Nhắc lại : Họa tiết chính được nhắc lại nhiều lần, đặt bên cạnh nhau.
Xen kẽ : Họa tiết được nhắc lại nhưng không đặt liền nhau mà được đặt
xen kẽ bởi một họa tiết khác trong một khoảng cách đều nhau để làm phong phú
cho họa tiết, tạo sự chuyển đổi về tỉ lệ cũng như màu sắc.
Nguyên tắc xoay chiều : Những họa tiết trang trí có thể xếp theo chiều
ngược lại để tạo nên sự sinh động, nhịp nhàng .
Hình mảng không đều: Ngoài các hình thức trang trí trên, ta còn áp dụng
cách thức bố cục đặt hình mảng không đều nhau. Tuy nhiên, ta cũng cần phải
chú ý tạo ra sự cân bằng của các họa tiết trong một tổng thể chung. Sự cân bằng,
cân xứng ở đây không có nghĩa là bằng nhau như nguyên tắc đăng đối mà có thể
một bên to - một bên nhỏ, thuận mắt mà không lấn áp, cạnh tranh nhau.
Nguyên tắc phá thế:
Là làm giảm đi những mảng, hình, đậm nhạt có xu hướng lấn át đi bố cục
chung khi có quá nhiều những đường thẳng thì phải đưa vào các đường cong.
Trong sắc độ đậm cũng cần phải có độ nhạt. Trong sắc độ rực rỡ phải có sắc độ

êm dịu. Bên cạnh những mảng nhọn cứng phải có những đường cong mềm mại,
làm giảm đi sự đơn điệu trong bài, trọng tâm sẽ được thể hiện rõ hơn.
Các yếu tố của nghệ thuật trang trí
Nền:
- Là khoảng trống giữa các họa tiết.


- Phần nền có khi là các khoảng trống thoáng, rộng rãi mà các họa tiết chỉ
là những điểm phụ, đơn giản hay có khi là những khoảng trống nhỏ còn sót lại
do các họa tiết tạo ra.
- Màu của nền thường là một màu thống nhất sắc tố chính cho sự hòa sắc.
Họa tiết :
- Là một kiểu hình thể nào đó được sáng tạo, chọn lựa để trang trí. Đó có
thể là hình hoa lá, con vật hay các hình ảnh khác lấy thực tế cuộc sống.
- Màu của các họa tiết thường không giống màu của nền.
Các dạng kỷ hà:
- Dùng những hình kỷ hà như tròn, vuông, xoắn ốc,... kết hợp với nhau để
tạo thành một họa tiết trang trí.
- Cũng có khi dùng hình kỷ hà này phối hợp để phối hợp và hỗ trợ cho các
họa tiết chính để bố cục được chặt chẽ hơn.
Màu sắc :
- Là yếu tố thiết yếu trong nghệ thuật trang trí.
- Trong một mặt phẳng trang trí cần lưu ý đến các sắc chính (chủ sắc)
không nên phối hợp hai sắc trái ngược như nóng - lạnh chiếm cùng diện tích như
nhau. Do tính chất tương tranh của hai màu mà triệt tiêu lẫn nhau.
- Sự phối hợp màu sắc tùy theo sở thích của mỗi cá nhân, mỗi dân tộc
nhưng cần phải tránh bớt dùng nhiều màu nguyên chất như đỏ, vàng, xanh
dương... để bài vẽ bớt sự nặng nề hay nhìn chói mắt, khó xem.
- Hình thể trong trang trí rõ ràng, dứt khoát. Do đó, màu sắc lúc nàu cũng
phải nằm gọn trong một mảng hình nào đó. Các mảng màu thường ở dạng bẹt,

không vờn bóng sáng - tối. Tuy nhiên đôi khi hoạ sĩ cũng thích dùng kỹ thuật
vờn bóng sáng - tối để làm họa tiết có chiều sâu không gian nhưng điều đó cũng
không làm mất đi tính dứt khoát của mảng trang trí.
- Dù dùng loại hòa sắc nào, nhẹ nhàng hay gay gắt, vui tươi hay trầm lặng
cũng cần phải thể hiện được một hòa sắc thuận mắt, ưa nhìn, hòa được với hoàn
cảnh xung quanh, với tự nhiên.
Những điều cần tránh trong nghệ thuật trang trí:
- Không dứt khoát trong việc phân chia mảng, chia đôi hình ngập ngừng, xấp xỉ
nhau, hình cao to đều nhau hay chia đôi một bề mặt đều nhau (không phải đăng
đối họa tiết).
- Chia đôi một bề mặt góc vuông theo đường chéo.
- Trong một hình ba chiều phải tránh chỉ nhìn theo một mặt trước mà không
chú ý đến chiều sâu, bề mặt nghiêng của hiện vật .
Rèn các kỹ năng trang trí :
* Để thực hiện tốt các bài vẽ trang trí, ta cần rèn luyện học sinh một số kỹ
năng sau:
- Kỹ năng quan sát: tạo cho học sinh thói quen quan sát, biết cách quan sát
các hình tượng, họa tiết, đường nét, màu sắc, đậm nhạt,… nắm được đặc điểm


của các sự vật, hiện tượng, làm tăng cảm xúc thẩm mỹ, phát huy tính sáng tạo,
bồi dưỡng tình cảm trân trọng cái đẹp.
- Kỹ năng tư duy, tạo hình, bố cục: học sinh phải suy nghĩ, khám phá, sáng
tạo những hình tượng đa dạng, phong phú về tạo hình, cách bố cục theo những ý
tưởng độc đáo, mới lạ, không bị lặp lại, không bị nhàm chán khi sử dụng các
ngôn ngữ hội họa về hình mảng, đường nét, màu sắc,… làm cho các em hứng
thú, chủ động và học tập tích cực hơn.
- Kỹ năng vẽ hình, chỉnh hình: học sinh cần được hình thành và phát triển
kỹ năng vẽ hình để đạt được hiệu quả như mong muốn, tránh tẩy xóa nhiều, bài
vẽ bẩn, hình vẽ sẽ bị méo mó, không cân đối. Hình vẽ, họa tiết cần phải cân đối

về tỉ lệ hình mảng.
- Kỹ năng vẽ đậm nhạt: khi học sinh cảm nhận tốt độ đậm nhạt của các
mảng hình trang trí thì sẽ vẽ màu tốt, tạo được tương quan chung hài hòa, hợp
lý, nổi bật được trọng tâm của hình hay vật dụng trang trí. Độ đậm nhạt cần phải
lựa chọn sao cho phù hợp với nhu cầu sử dụng và nội dung trang trí. Độ đậm
nhạt có thể tương phản mạnh mẽ, cũng có thể êm dịu, nhẹ nhàng, vừa phải về
màu sắc.
- Kỹ năng cảm thụ: giúp học sinh biết cảm nhận cái đẹp về hình mảng, họa tiết,
đường nét, màu sắc, đậm nhạt,… theo cách tư duy và cách vẽ trong trang trí.
- Kỹ năng tư duy: giúp học sinh tư duy và tưởng tượng có sáng tạo,
biết khái quát hóa, điển hình hóa, chi tiết hóa các hình tượng mang yếu tố
trang trí, cách điệu,…
- Kỹ năng thực hành: rèn cho học sinh biết cách bố cục, vẽ hình, vẽ nét, vẽ màu,
đậm nhạt; nắm được phương pháp thể hiện bài tập, sáng tạo theo lối vẽ trang trí.
- Kỹ năng đánh giá: giúp học sinh biết nhận ra cái đẹp, chưa đẹp; biết phân
tích, đánh giá, so sánh cái đẹp một cách sáng tạo, không lệ thuộc một cách máy
móc, khuôn mẫu.
- Kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn: tạo cho học sinh thói
quen sáng tạo, vận dụng những kiến thức đã học vào việc trình bày, xếp
đặt, trang trí,… trong sinh hoạt, học tập của bản thân và môi trường sống
xung quanh các em.
Các phương pháp giảng dạy đối với phân môn vẽ trang trí
Phương pháp trực quan:
Đây là phương pháp quan trọng nhất quyết định chất lượng bài vẽ của học
sinh. Vì thông qua quan sát các em sẽ phân tích, nhận xét, đánh giá những hoa
văn, những hình vẽ cũng như những cách sắp xếp (bố cục) trong từng bài vẽ cụ
thể. Khi học sinh quan sát, giáo viên cần gợi ý để các em nhận ra những nguyên
tắc của trang trí, cách sắp xếp các hình mảng.
Ví dụ: trong một bài trang trí thì mảng chính sẽ chiếm diện tích lớn nhất,
đường nét được cách điệu, khái quát cao hơn so với những họa tiết xung quanh.

Màu sắc nhiều hơn và nổi bật hơn so với họa tiết phụ.


Một điều cần lưu ý các em là muốn cho họa tiết chính nổi bật thì ta có 2
cách: một là màu của họa tiết chính sáng, nền ta vẽ màu đậm; hai là vẽ màu họa
tiết đậm thì nền chọn màu nhạt.
Khi quan sát, giáo viên cũng cần đưa những sản phẩm còn hạn chế để các
em rút kinh nghiệm và tránh những lỗi ấy khi tiến hành làm một bài vẽ cụ thể.
Ví dụ: trong bài vẽ tất cả các đường nét đều là nét thẳng, làm cho bài trở
nên khô cứng, nếu ta thêm vào vài nét cong thì sẽ thấy bài vẽ trở nên sinh động
hơn hẳn. Ngược lại, nếu tất cả các đường nét đều là nét cong sẽ gây cảm giác
nhàm chán, nếu thêm vào nét thẳng thì bài sẽ cảm giác có bố cục chặt chẽ hơn.
Phương pháp vấn đáp:
Song song với việc sử dụng phương pháp trực quan, giáo viên cần phải
chuẩn bị một hệ thống câu hỏi sao cho khoa học, phù hợp. Các câu hỏi đưa ra
phải rõ ràng, dễ hiểu.
Ví dụ: khi dạy tiết 3: Tạo họa tiết trang trí, ta có thể đặt một số câu hỏi
như:
- Họa tiết thường là gì? (Hoa,lá,mây,sóng nước…).
- Đường nét cách điệu như thế nào? (mềm mại, uyển chuyển …).
- Cách điệu ra sao? ( Đối xứng,hoặc không đối xứng).
- Màu sắc của họa tiết thường như thế nào? Màu sắc có thể rực rỡ hoặc êm
dịu tùy thuộc vào hình trang trí được cách điệu(Giáo viên cần đặt câu hỏi gợi ý
để phát triển khả năng tư duy và trí sáng tạo của các em.
Sau tiết học tạo họa tiết các em có thể áp dụng cho bài tạo dáng và trang trí
lọ hoa, bài trang trí đồ vật có dạng hình chữ nhật, bài trang trí đĩa tròn…
Phương pháp thảo luận:
Giáo viên sẽ đưa ra vấn đề và phân công các nhóm cùng bàn luận về vấn đề
đưa ra.
Giáo viên có thể đưa ra yêu cầu thảo luận như:

- Em hãy phân tích đặc điểm, cấu tạo, chất liệu, họa tiết, màu
Giáo viên có thể đưa ra yêu cầu các nhóm thảo luận, đánh giá bài vẽ của
các bạn trong lớp, phân tích những ưu điểm và những hạn chế trong bài của bạn.
Điều này sẽ rất hay khi áp dụng thực tế vì nó giúp các em nhận biết rõ giá
trị của một bài vẽ. Đồng thời qua việc tranh luận giữa các nhóm, các em sẽ ngày
càng tự tin hơn, hiểu được giá trị thực sự của sản phẩm do bạn cũng như do
mình làm ra.
Phương pháp gợi mở:
Khi thực hiện giảng dạy một bài vẽ nào đó, ta đều biết rằng có nhiều cách
để thực hiện. Chính vì vậy, giáo viên phải là người biết khơi dậy những tiềm
năng của các em, giúp các em phát triển kỹ năng và không ngừng sáng tạo nên
những sản phẩm ngày càng mới lạ, độc đáo.
Ví dụ: Trang trí đĩa tròn có nhiều cách để thực hiện, giáo viên có thể gợi ý:
trang trí xứng hoặc không đối xứng. (trang trí tự do)


TRANG TRÍ ĐỐI XỨNG

TRANG TRÍ KHÔNG ĐỐI XỨNG


Phương pháp minh họa:
Giáo viên sau khi phân tích, giảng giải xong, cần thực hiện minh họa để
học sinh hiểu và nắm được các bước tiến hành. Hình minh họa cần phải rõ ràng,
thể hiện rõ cách cố cục, sắp xếp các mảng.
Phương pháp luyện tập:
Vẽ trang trí trong chương trình Mĩ thuật 7 là sự tiếp nối và nâng cao so
với các lớp dưới mà các em đã học. Vì thế để có được kỹ năng thành thạo, đòi
hỏi học sinh phải không ngừng rèn luyện. Trong quá trình học sinh thực hành,
giáo viên sẽ bao quát lớp và góp ý cho từng em để các em hoàn thành bài tốt

hơn. Đồng thời qua đó, giáo viên phát hiện ra những hạn chế trong bài vẽ của
học sinh để các em kịp thời sửa chữa.
Phương pháp trò chơi:
Nhằm hưởng ứng phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” và
thực hiện chương trình đổi mới phương pháp dạy – học, giáo viên cần phải biết
sáng tạo ra những trò chơi để gây sự hứng thú, phấn khởi cho học sinh. Thông
qua trò chơi, các em sẽ nhận biết thêm, hiểu thêm về vấn đề mà giáo viên đặt ra
cho trò chơi. Tuy nhiên cũng cần lưu ý rằng, trò chơi đưa ra phải phù hợp với
từng nội dung bài, không phải bài nào cũng đưa ra trò chơi mà có thể sử dụng
những phương pháp khác. Một trò chơi đưa ra cần phải thể hiện rõ mục đích của
cuối cùng của trò chơi là gì? Phải có luật chơi, thởi gian quy định rõ ràng để các
cá nhân hay các nhóm thi đua với nhau. Sau khi chơi trò chơi xong, giáo viên
tổng kết, tuyên dương nhóm thực hiện tốt để động viên, khuyến khích các em.
Giáo viên tổ chức´“Trò chơi với các hình mẫu do giáo viên cắt sẵn”
Chúng ta cần phải khẳng định rằng việc tổ chức trò chơi hợp lý sẽ mang lại hiệu
quả giáo dục rất cao. Nói cụ thể hơn là khi các em tiến hành một bài vẽ trang trí
thì đòi hỏi các em phải cân nhắc, suy nghĩ để tìm ra cách sắp xếp, bố cục một
cách hợp lý và hài hòa. Chính vì lẽ đó, tôi đã suy nghĩ đến việc làm những hình
ảnh cắt rời sẵn. Yêu cầu đưa ra đối với học sinh là hãy sắp xếp những gì giáo
viên đã chuẩn bị sẵn thành một sản phẩm đẹp nhất, hợp lý nhất. Thông qua bàn bạc
giữa các thành viên trong nhóm, các em sẽ phải tìm ra cách thực hiện tốt nhất.
Khi các nhóm đã thực hiện xong, giáo viên yêu cầu trưng bày sản phẩm
và cho lớp nhận xét về cách bố cục của bạn nhằm tìm ra nhóm có sản phẩm đẹp
nhất để tuyên dương. Đối với những sản phẩm chưa hợp lý, giáo viên yêu cầu
học sinh Phát biểu ý kiến về cách khắc phục hạn chế ở sản phẩm của bạn.
Đối với sản phẩm tốt, giáo viên vẫn gợi ý thêm, ngoài cách sắp xếp như
nhóm của bạn, ta còn có thể bày trí, sắp xếp như thế nào nữa? Điều đó để các em
nhận thấy rằng sản phẩm tốt khi nãy không phải là khuôn mẫu để thực hiện theo
mà ta còn có nhiều cách bày trí khác.
- Trò chơi nhận diện những bố cục chưa đẹp, cách sắp xếp các hình mảng

chưa hợp lý:


Đối với trò chơi này ta có thể vẽ minh họa nhiều tranh để các em nhận
xét. Tuy nhiên tôi nhận thấy nếu minh họa bằng tranh thật, học sinh phát hiện cái
sai hay cái chưa hợp lý chứ không thấy được cách khắc phục. Còn nếu giáo viên
vẽ thêm tranh hoàn chỉnh để các em nhận thấy sản phẩm đã được khắc phục thì
lại phải đầu tư nhiều thời gian cho việc vẽ tranh, làm đồ dùng dạy – học.
Trong chương trình mĩ thuật 7, chúng ta thấy có 2 dạng bài trang trí ứng dụng:
trang trí vật dụng và trang trí sản phẩm ,cách thực hiện 2 dạng bài này cũng có
sự khác nhau.
Dạng bài trang trí vật dụng:
Có thể kể đến dạng bài này là các bài như: trang trí lọ hoa,đồ vật dạng
hình vuông, hình chữ nhật, hình tròn…
Các thao tác thực hiện gồm:
- Xác định khuôn khổ định trang trí.
- Tìm bố cục (mảng chính, mảng phụ).
- Tìm họa tiết.
- Tìm đậm nhạt.
- Vẽ màu.
Xác định khuôn khổ định trang trí:
Tùy theo từng bài cụ thể mà giáo viên yêu cầu các em về kích thước, tỉ
lệ của hình vẽ. Ví dụ: bài trang trí đĩa tròn đường kính 16cm để trang trí phù hợp
trên khổ giấy A4, giáo viên quy định đo bán kính một nửa là 8cm
Còn đối với các bài như hình chữ nhật, hay chữ trang trí, trang trí đầu
báo tường thì giáo viên định hướng các em sẽ vẽ hình có chiều dài bố cục ngang
sẽ hợp lý và đẹp hơn, từ đó ta sẽ bố trí giấy ngang cho hợp lý, đảm bảo bố cục
chặt chẽ, hình vẽ nằm gọn bên trong tờ giấy, không để giấy trống quá nhiều ở 2
bên hay ở trên – dưới.
Tìm bố cục (mảng chính, mảng phụ):

Khi thực hiện tìm bố cục, giáo viên yêu cầu học sinh cần phải xác định rõ
mình đang trang trí cái gì để từ đó lựa chọn hình thức trang trí cho hợp lý. Có
thể nêu lại các hình thức trang trí như đăng đối, nhắc lại, xen kẽ, xoay chiều, phá
thế, mảng hình không đều… Từ đó, giáo viên hướng dẫn học sinh cách tìm
mảng chính, mảng phụ
Tìm họa tiết:
Tùy theo bài mà ta lựa chọn họa tiết cho phù hợp, có thể họa tiết được
cách điệu từ hoa lá, con vật hay những hình ảnh từ thiên nhiên được khái quát
lại. Họa tiết cũng có thể là sự sắp xếp của các mảng hình kỷ hà.
Ví dụ: trang trí đĩa tròn thường là các họa tiết hình hoa lá, con vật, phong
cảnh, ... Họa tiết cần phải có sự cách điệu tinh tế hơn, sáng tạo hơn so với những
họa tiết mà các em đã thực hiện ở các lớp dưới.
Giáo viên có thể gợi ý hay minh họa một số họa tiết như sau:



Tìm đậm nhạt:
Qua các đợt học thay sách và bồi dưỡng chuyên môn – nghiệp vụ do Sở GD &
ĐT Thanh Ho¸ tổ chức, tất cả thầy cô đều thống nhất việc tìm đậm nhạt trên
thực tế không thể thực hiện được do thời gian trên lớp không đảm bảo. Tuy
nhiên mọi người đều cho rằng cần phải giới thiệu cho học sinh biết sơ lược về
việc tìm đậm nhạt để sau này nếu các em tiếp tục học vào các trường năng khiếu
Mĩ thuật sẽ không phải bỡ ngỡ.
Để minh họa cho điều này, khi giảng dạy bằng giáo án điện tử, sau khi đã
thực hiện xong phần hình vẽ, giáo viên cần tạo hiệu ứng xuất hiện bài vẽ đậm
nhạt trắng đen cạnh bên rồi sau đó tiếp tục hiệu ứng vẽ màu ở hình vẽ khi nãy.
Có như vậy, học sinh sẽ hiểu rõ hơn tác dụng của việc vẽ đậm nhạt sẽ giúp bài
vẽ chúng ta trở nên đẹp hơn, họa tiết chính sẽ nổi bật hơn và tất nhiên việc lựa
chọn màu sắc cũng sẽ dễ hơn rất nhiều theo các sắc độ đậm nhạt.
Vẽ màu:

Như đã nói ở trên, do không có thời gian thực hiện việc vẽ đậm nhạt nên
giáo viên cần định hướng các em lựa chọn màu cho phù hợp. Nếu màu nền đậm
thì chọn họa tiết màu nhạt, màu họa tiết chính phải sáng hơn màu họa tiết phụ.
Ngược lại nếu màu nền nhạt thì màu họa tiết phải đậm hơn màu nền, đặc biệt
màu của họa tiết chính lúc bấy giờ phải đậm hơn màu của họa tiết phụ.
Thực hiện tốt việc phối hợp màu sắc sẽ làm cho bài vẽ hài hòa, rõ trọng tâm.
Xác định khuôn khổ định trang trí:
Tùy theo từng bài cụ thể mà giáo viên yêu cầu các em về kích thước, tỉ lệ.
Ví dụ: Tiết 15 “Chữ trang trí” giáo viên đưa ra tỉ lệ cho chiều cao, chiều
ngang của chữ để các em lựa chọn vì có nhiều cách để ngắt dòng nhưng cần lưu ý
việc ngắt dòng cần phải cân nhắc sao cho hợp lý. Tránh trường hợp ngắt dòng tùy
tiện làm cho người xem không hiểu nội dung gì.
Có thể tự chọn nội dung không quy định: “Hoa học trò” ta có thể trình bày
theo bố cục ngang hay dọc tùy thuộc vào dáng chữ
Còn với bài trang trí khác cũng tùy thuộc vào bố cục thì cần xác định cách
trình bày hình ảnh là dọc hay ngang để bố cục cho hợp lý trên giấy vẽ.
Tìm bố cục (phân khoảng, chia mảng):
Giáo viên hướng dẫn học sinh cách sắp xếp các mảng chính, mảng phụ sao cho
hợp lý và phân chia các khoảng để hợp lý và vẽ thêm hình ảnh phụ cho sinh
động. Điều cần lưu ý đối với dạng bài chữ trang trí ta cần đọc kỹ nội dung và
xác định là sẽ trình bày nội dung ấy thành mấy dòng, ở vị trí nào. Từ đó, giáo
viên hướng dẫn các em phân chia nội dung thành các khoảng. Lưu ý, bài kẻ chữ
đã được học ở lớp 6
Tìm chữ và họa tiết (hình ảnh) minh họa:
Tùy theo nội dung bài mà giáo viên hướng dẫn học sinh cách tìm kiểu chữ
và hình minh họa cho phù hợp.


Tìm đậm nhạt:
Như đã nói ở phần trên, giáo viên cần minh họa cho điều này bằng giáo án

điện tử.
Lưu ý học sinh mảng chính cần phải nổi bật hơn những mảng khác trong
toàn bộ bài vẽ. Giáo viên tạo hiệu ứng xuất hiện bài vẽ đậm nhạt trắng đen cạnh
bên rồi sau đó tiếp tục hiệu ứng vẽ màu ở hình vẽ khi nãy.
Vẽ màu:
Nếu màu nền đậm thì phần khẩu hiệu chọn màu nhạt, màu chữ phải sáng hơn
màu nền. Ngược lại nếu màu nền nhạt thì màu chữ phải đậm hơn màu nền, các
hình ảnh khác trong bài cũng cần phối hợp màu sắc sao cho hài hòa, tránh lấn át
đi phần chữ.

Trước khi thực hành, giáo viên khái quát lại các bước thực hiện để học
sinh nắm, tiếp đến, cho các em chơi trò chơi, xem tham khảo và phân tích
một số bài vẽ của các bạn năm trước để rút kinh nghiệm khi thực hiện.


Trang trí bìa lịch của học sinh
Trần Thị Dung 7B THCS Quảng Hải

Học sinh: Trần Thị Dung -Lớp 7B- Trường THCS Quảng Hải


Bài trang trí của Đoàn Thị Nhung- Lớp 7C
Trường THCS Quảng Hải

Nguyễn Thái Linh
Lớp 7B THCS Quảng Hải

Nguyễn Thị Chung
Lớp 7C THCS Quảng Hải

* Với những kiến thức đã cung cấp cho học sinh, giáo viên có thể gợi ý
ngoài việc vẽ trang trí trên một tờ giấy, ta có thể làm bài theo dạng mô hình. Ta
có thể áp dụng với những bài như: “Trang trí lọ hoa”, “Trang trí báo tường”. Ta
sẽ áp dụng những nguyên tắc trang trí đã học vào trong bài cụ thể. Đồng thời khi
làm một mô hình học sinh sẽ thể hiện trí tưởng tượng và sáng tạo rất cao, các em
sẽ cảm nhận tốt hơn về không gian của sản phẩm. Thậm chí có một số sản phẩm
có thể ứng dụng vào trong thực tế.
Khi hướng dẫn các em làm bài trang trí đĩa tròn,tôi đã nhận được sự
hưởng ứng nhiệt tình của các em. Cụ thể là qua bài trang trí đĩa tròn, tôi đã có
những kết quả . Điều đó chứng tỏ những phương pháp mà tôi áp dụng đã thực sự
có hiệu quả, lôi cuốn được các em học sinh, các tiết học trở nên sinh động hơn


rất nhiều. Đa số các mô hình đều thực hiện tốt các nguyên tắc trang trí, kết hợp
tốt các mảng họa tiết chính, mảng họa tiết phụ cũng như phối hợp hài hòa các
màu sắc với nhau. Một số sản phẩm mang tính chất nghệ thuật rất cao,do chính
các em học sinh khối lớp 7- trường THCS Quảng Hải đã làm được trong năm
học 2018-2019.
THỰC HÀNH:
Trong quá trình làm bài, giáo viên bao quát lớp để có thể gợi ý, định
hướng khi cần thiết nhất là đối với những em còn lúng túng trong thao tác hay
chưa suy nghĩ được là mình sẽ phải làm gì, làm như thế nào.
* ĐÁNH GIÁ, NHẬN XÉT:
Khi tổ chức nhận xét, đánh giá, giáo viên có thể cho nhận xét theo nhóm,
theo tổ, theo chủ đề, theo bố cục. Giáo viên gợi ý để học sinh nhận xét về tỉ lệ,
bố cục - cách sắp xếp các mảng chính, mảng phụ, họa tiết, hình vẽ, kiểu chữ,
cách ngắt ý, màu sắc tổng thể, trọng tâm bài, …
Giáo viên cần khuyến khích học sinh phát biểu để tìm những sản phẩm tốt
nhất, đối với những bài vẽ chưa tốt thì gợi ý để các em tìm cách khắc phục
những hạn chế để sản phẩm các em vẽ ra được đẹp hơn, nhìn thu hút hơn.

2.4. HIỆU QUẢ CỦA SKKN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
-Kết quả đạt được:
Với những kỹ năng trang trí mà các em đã được học ở các lớp dưới,
cùng với những biện pháp mà tôi đưa ra trong quá trình giảng dạy thực tế. Sau
một thời gian áp dụng, tôi nhận thấy chất lượng của phân môn vẽ trang trí của
năm học 2018- 2019 đã có sự chuyển biến ngày càng tích cực hơn so với
năm học 2017- 2018.Cụ thể, tôi đã khảo sát chất lượng học sinh qua Tiết 23:
“Trang trí đĩa tròn” và đã thu được kết quả như sau:
Bảng kết quả khảo sát :
Tổng số học sinh
Chưa đạt yêu cầu
Đạt yêu cầu (Đ)
Khối 7
(CĐ)
2017-2018
122
116
6
2018-2019
148
148
0
Từ bảng thống kê trên cho thấy, năm học 2018- 2019 khảo sát trên 148 em
học sinh khối lớp 7 thì đã có: 100% học sinh đạt yêu cầu , nhiều em thực hiện bài vẽ
rất tốt. Tôi đánh giá xếp loại học sinh theo Thông Tư 58/2011/TT- BGD&ĐT.
Tôi nhận thấy học sinh đã có sự tiến bộ khá rõ nét, những kỹ năng, thao
tác của các em đã trở nên tự tin hơn, mạnh dạn hơn, không còn rụt rè như trước
nữa. Có những em rất sáng tạo, có trí tưởng tượng vô cùng phong phú và tinh tế.
Năm học

Kết luận về vấn đề nghiên cứu:
Từ những biện pháp trên, tôi nhận ra rằng: để phát triển tốt kỹ năng vẽ trang
trí của học sinh thì cần phải đảm bảo những yêu cầu sau:
*Đối với giáo viên:
Chuẩn bị:
- Tranh hướng dẫn các bài vẽ trang trí.
- Tranh một số bài trang trí mẫu.
- Sưu tầm tranh, ảnh, vật dụng có liên quan đến nội dung bài học.
- Hình cắt dán các hình ảnh đã vẽ màu sẵn có dán keo hoặc đính kèm nam
châm phía dưới để học sinh chơi trò chơi.
Giáo viên cần kết hợp tốt các phương pháp trong giảng dạy.
Bên cạnh sự chuẩn bị đó, giáo viên cần phải tạo không khí vui tươi, phấn
khởi, sinh động cho các tiết học bằng các hình thức như thảo luận nhóm, chơi
trò chơi, thi đua tổ, nhóm.
Giáo viên chú ý tuyên dương những em có những sáng tạo độc đáo, chăm
chỉ trong quá trình học tập cũng như có sự tiến bộ trong học tập. Đối với những
em yếu hay không có năng khiếu, giáo viên cần động viên, khuyến khích để các
em có thể hoàn thành được bài vẽ đơn giản theo yêu cầu.
Sự nhiệt tình, thân thiện, ân cần của giáo viên sẽ là động lực rất lớn để các
em tích cực say mê tìm tòi, khám phá, phấn khởi trong quá trình học tập.
Đối với học sinh:
Chuẩn bị:
- Giấy vẽ, bút chì, thước, com-pa, tẩy, màu vẽ, …
- Sưu tầm tranh, ảnh, vật dụng có liên quan đến nội dung bài học.
- Tập trung trong giờ học, chú ý theo dõi bài.
- Hăng hái phát biểu ý kiến, thảo luận, chơi trò chơi.
- Tự tin trong quá trình làm bài.
Đó là những yêu cầu cần thiết để giúp học sinh phát triển những kỹ năng
vẽ trang trí. Qua đó giáo dục các em luôn cố gắng, rèn luyện và nỗ lực trong học

tập, vận dụng những kiến thức của môn Mĩ thuật vào cuộc sống thực tiễn nhằm
đáp ứng nhu cầu thị hiếu, luôn hướng tới cái đẹp của con người và của xã hội.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
3.1. Kết luận:
- Đối với giáo viên: Thường xuyên bồi dưỡng cho giáo viên về phương
pháp giảng dạy nhất là phân môn vẽ trang trí theo phương pháp tiên tiến.
+ Đảm bảo cho giáo viên có đủ tài liệu hướng dẫn về phương pháp giáo
dục bộ môn.
3.2. KIẾN NGHỊ
Đối với nhà trường:
+ Các biện pháp tổ chức trong nhà trường như triển lãm các bài vẽ của
học sinh trong những ngày lễ lớn như: 20/11, 8/3, 26/3. Tổ chức cho các em thi
vẽ tranh trong những ngày lễ đó.


- Tổ chức cho các em đi tham quan các bảo tàng, triển lãm đi du lịch ở
những chuyến đi đó có thể kết hợp cho học sinh tập kí họa. Rèn luyện cho học
sinh về kĩ năng quan sát thực tế để nắm bắt đối tượng cảm xúc , trí tưởng tượng
khi vẽ tranh đề tài và học phân môn vẽ trang trí .
Đối với Phòng giáo dục:
Cần có kế hoạch bồi dưỡng và tổ chức các cuộc thi cho HS có năng khiếu MT.
Nên thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo bộ môn MT cấp huyện, cấp Tỉnh để
các GV dạy MT có điều kiện để học tập, trao đổi kinh nghiệm cùng các bạn
đồng nghiệp để hiệu quả dạy học MT ngày càng được nâng cao.
Trên đây là những kinh nghiệm nhỏ của bản thân để phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của học sinh trong phân môn vẽ trang trí .Chắc rằng sẽ còn nhiều
thiếu sót, song cũng xin được mạnh dạn trao đổi cùng các đồng nghiệp để chất
lượng dạy - học mĩ thuật ở trường THCS ngày một nâng cao. Đồng kính mong
được sự quan tâm, xem xét, góp ý của các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp
để hiệu quả các tiết dạy – học mĩ thuật ngày một tốt hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

……………………………………..
……………………………………..
……………………………………..
……………………………………..

Quảng Xương, ngày 18 tháng 4 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của tôi viết
không sao chép nội dung của người khác
Người viết

Đặng Thị Minh Thanh


TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Sách Mĩ thuật 7 – Nhà xuất bản Giáo dục.
- Sách giáo viên Mĩ thuật 7- Nhà xuất bản Giáo dục.
- Sách những vấn đề về đổi mới giáo dục THCS môn Mĩ thuật - Nhà xuất bản
Giáo dục.
- Phân phối chương trình THCS môn mĩ thuật, Sở Giáo Dục và Đào Tạo
Thanh Hoá. Tài liệu chỉ đạo chuyên môn, thực hiện từ năm học 2018-2019.
2. Các sản phẩm đã làm để phục vụ việc thực hiện đề tài
- Tranh hướng dẫn trang trí lọ hoa.
- Tranh hướng dẫn trang trí đồ vật có dạng hình chữ nhật
- Tranh hướng dẫn chữ trang trí.
- Tranh hướng dẫn trang trí bìa lịch treo tường.
- Tranh hướng dẫn trang trí đĩa tròn.
- Tranh hướng dẫn trang trí báo tường.

- Tranh hướng dẫn trang trí tự chọn.
- Hình cắt dán để học sinh chơi trò chơi: tiết 16- “Trang trí bìa lịch treo
tường”,
T iết 23- “Trang trí đĩa tròn ”.
- Giáo án tiết 5: “Tạo dáng và trang trí lọ hoa”.


MỤC LỤC
Nội dung
1. Mở đầu
1.1.Lí do chọn đề tài
1.2.Mục đích nghiên cứu
1.3.Đối tượng nghiên cứu
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1.Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN
2.3.Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.4.Hiệu quả của SKKN
3. Kết luận, kiến nghị
3.1.Kết luận
3.2.Kiến nghị
Tài liệu tham khảo

Trang
1
1
2
2
2
2

2
2
15
16
16
16
18

Mẫu 1 (2)

DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN


Họ và tên tác giả: Đặng Thị Minh Thanh
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên – Trường THCS Quảng Hải
Cấp đánh giá
xếp loại
TT
Tên đề tài SKKN
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh;
Tỉnh...)
1. Một số biện pháp nâng Phòng GD&ĐT
cao kỹ năng thực hành
vẽ tranh ở học sinh lớp
6 trung học cơ sở2. Rèn kỹ năng vẽ trang
Sở GD&ĐT

trí cho học sinh lớp 83. Phương pháp dạy học Phòng GD&ĐT
rèn luyện kỹ năng vẽ
theo mẫu cho học sinh
bậc THCS-

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B,
hoặc C)
C

2011 - 2012

B

2012 - 2013

B

2016 - 2017

Năm học
đánh giá
xếp loại