Xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập hóa học liên quan đến hình vẽ thí nghiệm cho học sinh THPT

MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU.........................................................................2
1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI..........................................................................................2
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU...................................................................................2
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.................................................................................2
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................................................2
2. NỘI DUNG......................................................................2
2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI..............................................................................2
2.2. THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.....3
2.3. CÁC GIẢI PHÁP SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ............................................3
2.3.1. Cơ sở lí thuyết...........................................................................................3
2.3.2. Một số câu hỏi và bài tập hóa học liên quan đến hình vẽ thí nghiệm......4
2.4. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI....................................................................................19
3. KẾT LUẬN....................................................................19
3.1. KẾT LUẬN.......................................................................................................19
3.2. KIẾN NGHỊ......................................................................................................20


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Trong những năm gần đây việc đổi mới phương pháp dạy học được quan tâm đặc
biệt trong các cấp học phổ thông.
Đổi mới phương pháp học tập nhằm phát huy tối đa sự sáng tạo và năng lực tự đào
tạo của người học; coi trọng thực hành thí nghiệm, tránh nhồi nhét kiến thức, tránh tình
trạng học vẹt, học chay.
Hóa học là môn khoa học thực nghiệm và lí thuyết. Vì vậy các bài tập thực nghiệm
hóa học có vai trò quan trọng đối với học sinh.
Trong dạy học hóa học, bài tập hóa học là nguồn quan trọng để học sinh thu
nhận kiến thức, củng cố khắc sâu nhưng lí thuyết đã học, phát triển tư duy sáng tạo
của học sinh, nâng cao năng lực nhận thức. Trong những năm gần đây, trong các kỳ
thi, các câu hỏi liên quan đến hình vẽ thí nghiệm được đề cập khá nhiều trong trong

các đề thi, đặc biệt các đề thi thử THPTQG của các trường trên cả nước, cũng như đề
thi chính thức, đề thi minh họa của Bộ giáo dục và đào tạo. Vì vậy tôi chọn đề tài
‘‘Xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập hóa học liên quan đến hình vẽ thí nghiệm
cho học sinh THPT’’ nhằm giúp học sinh củng cố kiến thức tốt hơn với loại câu hỏi
và bài tập này, tránh bỡ ngỡ trong các kỳ thi, giúp các em có kết quả cao hơn trong
các kỳ thi.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Thông qua đề tài tôi muốn giúp học sinh rèn kỹ năng làm các câu hỏi và bài tập
liên quan đến hình vẽ thí nghiệm, giúp học sinh đạt kết quả cao hơn trong các kỳ thi.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Học sinh lớp 12 trường tôi.
- Các câu hỏi và bài tập liên quan đến hình vẽ thí nghiệm trong chương trình
THPT.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu các tài liệu liên quan.
- Nghiên cứu các câu hỏi và bài tập liên quan đến hình vẽ thí nghiệm trong
chương trình hóa học THPT.
- Đề xuất một số biện pháp giúp học sinh học tốt môn hóa.
- Thực nghiệm sư phạm đánh giá hiệu quả của đề tài.
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận của đề tài
Vai trò của bài tập hóa học:
Thực tế ở trường phổ thông đối với bộ môn hóa học, bài tập hóa học giữ vai trò
quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo. Bài tập hóa học
- là một trong những phương tiện hiệu nghiệm cơ bản nhất để học sinh củng cố
và khắc sâu kiến thức.
- giúp học sinh đào sâu, mở rộng kiến thức đã học một cách sinh động, phong
phú. Chỉ có vận dụng kiến thức vào việc giải bài tập mới nắm vững kiến thức một
cách sâu sắc.
- là phương tiện để ôn tập, củng cố, hệ thống hóa kiến thức một cách tốt nhất.

- rèn luyện kỹ năng hóa học cho học sinh, các kỹ năng thực hành, thí nghiệm.


- còn được sử dụng như là phương tiện để nghiên cứu tài liệu mới khi trang bị
kiến thức mới, giúp học sinh tích cực linh hội kiến thức một cách sâu sắc và bền
vững.
- là phương tiện để kiểm tra kiến thức, kĩ năng của học sinh một cách chính xác.
- còn có tác dụng giáo dục đạo đức, tác phong, rèn tính kiên nhẫn, trung thực,
chính xác, khoa học.
- Bài tập hóa học trong đó có bài tập liên quan hình vẽ thí nghiệm cung cấp cho
học sinh cả kiến thức, con đường giành lấy kiến thức, đặc biệt góp phần to lớn trong
việc phát huy khả năng tu duy độc lập, sáng tạo của học sinh.
2.2. Thực trạng của đề tài trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Qua thực tế giảng dạy hóa học tôi thấy:
- Môn hóa học trong trường phổ thông là một môn học khó, nếu không có
phương pháp phù hợp dễ làm học sinh thụ động, chán nản; đặc biệt trong tình hình
mới hiện nay nhiều học sinh và phụ huynh lạnh nhạt với môn hóa nên dễ bỏ hóa mà
theo học các môn học khác như tiếng anh…
- Do thời gian giảng dạy trên lớp còn hạn chế, một số giáo viên chưa đề cập đến
các bài tập liên quan hình vẽ thí nghiệm. Do đó khi tham gia các kỳ thi, kiểm tra học
sinh thấy lạ lẫm với loại bài tập này, dẫn đến làm sai loại bài tập này.
- Một số học sinh học yếu môn hóa đã ảnh hưởng đáng kể đến việc giảng dạy
chung trên lớp của giáo viên.
- Các câu hỏi, bài tập hóa học liên quan đến hình vẽ thí nghiệm chưa được một
số giáo viên đề cập hoặc đề cập hạn chế trong các bài giảng, các bài kiểm tra, đánh
giá dẫn đến học sinh không biết hoặc biết mơ hồ, do đó trong khi làm bài thi dạng
này học sinh dễ bị lúng túng, mất thời gian, dẫn đến làm sai.
2.3. Các giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Cơ sở lí thuyết
Các câu hỏi và bài tập hóa học liên quan đến hình vẽ thí nghiệm có thể là các

câu hỏi về tính chất vật lí, tính chất hóa học, điều chế các chất. Do đó HS cần nắm
vững tính chất vật lí, tính chất hóa học, phương pháp điều chế các chất; nắm vững tên
của các dụng cụ thí nghiệm, chức năng của các dụng cụ này... Từ đó đưa ra cách giải
quyết phù hợp cho từng loại bài tập. Chẳng hạn:
- Khi nạp các khí tan nhiều vào bình kín rồi úp vào chậu nước thì nước sẽ tự phun
vào trong bình. Ví dụ khí: NH3, HCl…
- Muốn thu khí bằng cách đẩy không khí ra khỏi bình để đứng thì khí đó phải nặng
hơn không khí (M > 29). Ví dụ các khí: CO2, Cl2, SO2…
- Muốn thu khí bằng cách đẩy không khí ra khỏi bình úp ngược thì khí đó phải nhẹ
hơn không khí (M < 29). Ví dụ các khí: H2, CH4…
- Muốn thu khí bằng cách đẩy nước ra khỏi ống úp ngược trong nước thì khí đó phải
ít tan trong nước. Ví dụ các khí như: H2, N2, O2, CO2, CH4…
- Hơi nước bị H2SO4 giữ lại; khí CO2 bị dung dịch kiềm giữ lại; khí HCl bị dung dịch
NaCl bao hòa giữ lại.
- Hơi nước gặp CuSO4 khan màu trắng sẽ chuyển sang màu xanh.
- Khí CO2 sục vào nước vôi trong thì nước vôi bị vẩn đục.
- Khí HCl tan vào nước tạo dung dịch axit mạnh; khí NH 3 tan vào nước tạo dung dịch
có tính bazơ yếu…


- Khí clo ẩm có tính tẩy màu; khí clo khô không có tính tẩy màu.
…
2.3.2. Một số câu hỏi và bài tập hóa học liên quan đến hình vẽ thí nghiệm
Câu 1: (Trích đề tham khảo Bộ GD&ĐT - 2018): Trong phòng thí nghiệm, khí X
được điều chế và thu vào bình tam giác bằng cách đẩy không khí như hình vẽ sau:
Khí X là
A. H2.
B. C2H2.
C. NH3.
D. Cl2.

Hướng dẫn giải
Dễ thấy khí X thu được bằng
cách đẩy không khí trong
bình phải nặng hơn không khí.
Do đó khí X chỉ có thể là
Cl2. Vậy chọn đáp án D.
*Áp dụng: Bài tập trên có thể dùng để ôn tập hoặc kiểm tra đánh giá cuối chương
hiđrocacbon không no (lớp 11) hoặc ôn thi THPTQG cho HS lớp 12.
Câu 2: (Trích đề thi THPTQG năm 2016): Hình vẽ sau mô tả thí nghiệm điều chế khí
Z: