BẰNG CÁCH GIẢI một số bài TOÁN kết hợp sử DỤNG các sơ đồ THUẬT TOÁN được THIẾT kế BẰNG PHẦN mềm CROCODILE ICT 605

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT HẬU LỘC 3

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY- HỌC BÀI “BÀI TOÁN VÀ
THUẬT TOÁN” TIẾT 11 - TIN HỌC 10 THPT BẰNG CÁCH
GIẢI MỘT SỐ BÀI TOÁN KẾT HỢP SỬ DỤNG CÁC SƠ ĐỒ
THUẬT TOÁN ĐƯỢC THIẾT KẾ BẰNG PHẦN MỀM
CROCODILE ICT-605.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh mực (môn): Tin Học

THANH HOÁ NĂM 2019


MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.............................................................................................2
1.2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................3
1.3. Đối tượng nghiên cứu.....................................................................................3
1.4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................3
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận:..................................................................................................4
2.2. Thực trạng......................................................................................................5
2.3 Giải quyết vấn đề :..........................................................................................6
2.3.1. Chuẩn bị ...............................................................................................6
2.3.2. Mục tiêu của đề tài ...............................................................................8

2.3.3. Nội dung đề tài......................................................................................8
2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm :............................................................16

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận :........................................................................................................18
3.2. Kiến nghị :......................................................................................................18

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 1


I.

MỞ ĐẦU

I.1 Lý do chọn đề tài
Phương pháp dạy học là một trong những nhân tố quan trọng của quá trình dạy
học. Cùng một nội dung giống nhau, nhưng học sinh học tập có hứng thú học tập
tích cực hay không, giờ học có phát huy được tiềm năng sáng tạo, có thể để lại dấu
ấn sâu sắc và khơi dậy những tình cảm lành mạnh trong tâm hồn các em hay
không, phần lớn đều phụ thuộc vào phương pháp dạy học của người giáo viên.
Trong quá trình dạy học người giáo viên thường tập trung sự cố gắng của mình
vào việc biên soạn nội dung giáo án và dùng các phương tiện dạy học hiện đại để
đổi mới phương pháp dạy học, nhưng về cơ bản, nội dung đã được quy định trong
sách giáo khoa, còn phương pháp dạy học thích hợp cho mỗi bài học là hoạt động
sáng tạo chủ yếu và thường xuyên của người giáo viên.
Ngày nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học đang trở thành trào
lưu của nền giáo dục hiện đại. Thông qua việc sử dụng các công cụ hỗ trợ làm cho
bài giảng của giáo viên thêm phong phú và trực quan hơn, làm tăng hiệu quả của
quá trình dạy học.

Qua việc dạy tin học ở trường THPT Hậu Lộc 3, đặc biệt là khi dạy bài “ bài
toán và thuật toán” tin học 10. Tôi thấy học sinh khó tiếp cận được việc mô tả các
bài toán và thuật toán trong tin học, vì các thuật toán cần độ tư duy trừu tượng,
học sinh khó hình dung ra được một số thuật toán sẽ đi theo các bước nào. Học
sinh chưa quen với những thuật ngữ như: “phép gán”, “lần duyệt”. Trong quá trình
dạy các thuật toán, việc thử nghiệm kết quả của thuật toán là một quá trình mất
nhiều thời gian bởi người dạy phải thực hiện từng bước một, nhất là đối với các
thuật toán lặp. Một số thuật toán giáo viên khó diễn tả rõ được các thao tác này nên
học sinh chỉ tiếp thu một cách thụ động.
Từ thực tế trên, khi dạy đến bài 4: “Bài toán và thuật toán”, Tôi thiết nghĩ, cần có
những cải tiến trong phương pháp dạy học và sự cần thiết phải ứng dụng công nghệ
thông tin trong việc giảng dạy tin học ở trường THPT. Để khắc phục khó khăn
trên, tôi đã trăn trở , tìm hiểu và tham khảo các phương pháp khi dạy về thuật toán
để đạt hiệu quả tốt nhất. Tôi đã tìm hiểu về phần mềm Crocodile ICT 605.
Crocodile ICT 605 là một phần mềm cho phép vẽ sơ đồ thuật toán, thực thi ngay
trên sơ đồ để kiểm tra kết quả của thuật toán. Crocodile ICT 605 là phần mềm hỗ
trợ việc hình thành, rèn luyện, phát triển tư duy giải thuật và một số kĩ năng lập
trình cơ bản cho học sinh THPT khi học môn tin học...Đáp ứng những điều tôi
đang cần khi dạy về thuật toán. Crocodile ICT là phần mềm trong nhóm phần mềm
của hãng Crocodile Clipt Ltd (Crocodile Chimistry, Crocodile Physics and
Crocodile ICT). Chúng là những phần mềm được các nhà giáo trong ba lĩnh vực
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 2


trên đánh giá rất cao bởi những khả năng hỗ trợ trong dạy học các bộ môn khoa
học Hóa học, Vật lí và Tin học. Đặc biệt, Crocodile ICT cho phép thực hiện các
bước của thuật toán ngay trên sơ đồ từ đó học sinh có thể hiểu rõ về thuật toán.
Để thực hiện nhiệm vụ của năm học là nâng cao chất lượng dạy-học, đồng thời
thực hiện đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong dạy học - nhu cầu mà Đảng và nhà

nước ta đặt ra. Là một giáo viên tin học và mong muốn góp phần vào việc nâng cao
chất lượng dạy học môn Tin học ở nhà trường phổ thông nói riêng và các môn học
khác nói chung, tôi đã chọn đề tài: “NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY- HỌC BÀI
“BÀI TOÁN VÀ THUẬT TOÁN” TIẾT 11 - TIN HỌC 10 THPT BẰNG
CÁCH GIẢI MỘT SỐ BÀI TOÁN KẾT HỢP SỬ DỤNG CÁC SƠ ĐỒ
THUẬT TOÁN ĐƯỢC THIẾT KẾ BẰNG PHẦN MỀM CROCODILE ICT605”.
I.2 Mục đích nghiên cứu
- Để tạo hứng thú học tập và làm cho học sinh hiểu một cách sâu sắc về bài toán
và thuật toán, bước đầu tiên học sinh làm quen với bài toán trong lĩnh vực tin học.
- Làm nổi bật bài giảng trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng dạy học.
- Nâng cao tính tư duy trừu tượng của học sinh
- Chia sẻ công cụ hỗ trợ cho việc tạo các sơ đồ thuật toán đó là sử dụng phần
mềm Crocodile Ict.
- Biết cách sử dụng Crocodile ICT để thiết kế sơ đồ thuật toán vào giảng dạy
một cách có hiệu quả.
I.3 Đối tượng nghiên cứu
Để có cơ sở đánh giá về hiệu quả của việc áp dụng đề tài vào thực tế dạy học,
tôi chọn 4 lớp của trường THPT Hậu Lộc 3, cụ thể:
- Lớp đối chứng: 10C2, 10C3 (năm học 2017 – 2018) ;
- Lớp thực nghiệm: 10B2, 10B3 (năm học 2018 – 2019);
- Các lớp được chọn tham gia nghiên cứu cho đề tài có nhiều điểm tương đồng
nhau về kết quả học tập cuối năm học ở lớp 10, khả năng tư duy, ý thức học tập của
học sinh ngang bằng nhau.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để có cơ sở tiến hành nghiên cứu và áp dụng đề tài vào thực tế dạy học, tôi đã:
- Tìm hiểu về thực trạng dạy và học bài 4:”Bài toán và thuật toán” môn Tin
học 10 ở trường THPT Hậu Lộc 3.
- Tìm hiểu về cách cài đặt và sử dụng Crocodile ICT -605.
- Tìm hiểu thực trạng về đổi mới phương pháp dạy học môn Tin học.
- Tham khảo các tài liệu, sách giáo khoa, sách giáo viên để lựa chọn các các bài

toán để xây dựng sơ đồ khối cho thuật toán.
- Tìm hiểu về cách thiết kế các sơ đồ thuật toán sử dụng Crocodile ICT -605.
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 3


- Phương pháp nghiên cứu tài liệu và sản phẩm hoạt động sư phạm.
- Nguồn website, youtube,… có liên quan trực tiếp đến đề tài.
- Kết hợp thực tiễn giáo dục ở trường THPT Hậu Lộc 3, dự giờ, quan sát, tham
khảo ý kiến góp ý của đồng nghiệp trong tổ bộ môn về cách thức tổ chức dạy
học, quá trình lên lớp bằng giáo án điện tử có sự hỗ trợ của máy tính, máy
chiếu.
- Tổ chức thực hiện đề tài vào thực tế dạy học tại trường THPT Hậu Lộc 3.
- Tiến hành so sánh, đối chiếu và đánh giá về hiệu quả của đề tài khi áp dụng.

II- NỘI DUNG
II.1 Cơ sở lí luận
Giáo dục và đào tạo là một vấn đề hết sức quan trọng trong đời sống chính trị
của mỗi nước, là biểu hiện trình độ phát triển của mỗi nước. Vì vậy, ngay từ khi
giành được chính quyền, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ "một dân tộc dốt là một dân tộc
yếu". Do đó xác định Giáo dục và đào tạo là một nhiệm vụ quan trọng của cách
mạng Việt Nam.
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được xác định trong nghị quyết
TW4 khóa VII (1/1993), nghị quyết TW2 khóa VIII (1/1996), được thể chế hóa
trong luật giáo dục (2005), được cụ thể hóa trong các chỉ thị của bộ giáo dục và đào
tạo, đặc biệt chỉ thị số 14 (4/1999).
Đặc biệt, sự nghiệp Giáo dục và Giáo dục lý luận chính trị được Đại hội toàn
quốc lần thứ X đặc biệt quan tâm và nhấn mạnh hơn nữa nhằm giáo dục con người
phát triển toàn diện, nhất là thế hệ trẻ. Đại hội X đã xác định mục tiêu giáo dục là
nhằm bồi dưỡng thế hệ trẻ tinh thần yêu nước, lòng tự tôn dân tộc, lý tưởng chủ

nghĩa xã hội, lòng nhân ái, ý thức tôn trọng pháp luật, tinh thần hiếu học, ý chí tiến
thủ lập nghiệp, không cam chịu nghèo nàn, đào tạo lớp người lao động có kiến
thức cơ bản, làm chủ năng lực nghề nghiệp, quan tâm hiệu quả thiết thực, nhạy
cảm với chính trị, có ý chí vươn lên về khoa học-công nghệ. Để cụ thể chủ trương
đó, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương phát triển giáo dục một cách tổng thể và
toàn diện, bắt đầu từ chủ trương phát triển giáo dục mầm non, thực hiện xoá mù
chữ và phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở trên phạm vi cả nước, tạo môi
trường thuận lơi để cho mọi người học tập và học tập suốt đời. Điều hành hợp lý cơ
cấu bậc học, cơ cấu ngành nghề, cơ cấu vùng trong hệ thống Giáo dục và đào tạo,
quan tâm đào tạo đội ngũ công nhân kỹ thuât lành nghề, hướng vào mục tiêu phát
triển kinh tế, thực hiện tốt chính sách giáo dục gắn với phát triển kinh tế xã hội
Đổi mới chương trình, sách giáo khoa đặt trọng tâm vào việc đổi mới
phương pháp dạy học. Chỉ có đổi mới phương pháp dạy học chúng ta mới có thể
tạo ra được sự đổi mới thực sự trong giáo dục, mới có thể đào tạo lớp người năng
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 4


động, sáng tạo, có tiềm năng cạnh tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều nước trên thế
giới đang hướng tới và phát triển nền kinh tế tri thức.
Nước ta đang trên con đường hội nhập và phát triển thì đổi mới giáo dục, trong
đó đổi mới phương pháp dạy học là hết sức cần thiết. Luật giáo dục 2005, điều 28 đã
ghi “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm cảu từng môn học, lớp học; bồi
dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học
tập cho học sinh”.
Sự phát triển mạnh mẽ như vũ bão của tin học đã làm cho xã hội có nhiều nhận
thức mới về cách tổ chức các hoạt động. Nhiều quốc gia trên thế giới ý thức được
rất rõ tầm quan trọng của tin học và có những đầu tư lớn cho lĩnh vực này, đặc biệt

trong giáo dục nâng cao dân trí về tin học và đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng
cao. Chúng ta hi vọng có thể sớm hoà nhập với khu vực và trên thế giới.
Tôi nhận thấy rằng, bước đầu để học sinh tiếp cận với học về thuật toán trong tin
học là rất quan trọng, đó là nền tảng sau này học sinh có thể phân tích thiết kế bất
kì một bài toán nào, học sinh có cái nhìn một cách trực quan và hiểu sâu sắc về
trình tự các bước thực hiện, học sinh hiểu được một bài toán trong tin học gồm 3
bước cơ bản là: Dữ liệu vào, xử lí, dữ liệu ra. Nội dung bài 4:”Bài toán và thuật
toán” ở lớp 10 là một bài rất quan trọng liên quan, bước đầu để học sinh làm quen
với các thuật toán khi các em học đến lập trình cơ bản (pascal) ở lớp 11. Đây cũng
chính là cơ sở cho việc phát hiện sớm các học sinh có tố chất, có tư duy tốt để chọn
vào nguồn đội tuyển học sinh giỏi Tin học cấp tỉnh khi các em lên lớp 11.
2.2 Thực trạng trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Trường THPT Hậu Lộc 3 là ngôi trường được thành lập năm 2004. Nằm trên
địa bàn Xã Đại Lộc- Huyện Hậu Lộc. Một vùng quê còn nghèo và đa số học sinh
của trường là con em nông thôn điều kiện máy tính ở nhà còn thiếu thốn, Nhà
trường còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học nhất là phòng máy
tính cho các em thực hành còn nhiều hạn chế.
Tin học là một môn học không thi đại học ở các trường phổ thông nên học sinh
còn nhiều hạn chế khi tiếp cận với môn học. Điều kiện về thiết bị máy móc còn
hạn chế nên việc dạy- học gặp nhiều khó khăn. Môn học không trong chương trình
thi đại học nên học sinh thường không chú trọng và xem thường. Nên kết quả kiểm
tra miệng thường đạt điểm kém, khi làm bài kiểm tra 15 phút, 1 tiết thì quay cóp
bài của bạn. Qua các tiết học trước tôi nhận thấy đa số các em chưa hiểu một cách
rõ ràng về các thuật toán; có thể các em vẽ được sơ đồ khối, hoặc liệt kê các bước,
nhưng các em không mô tả được thuật toán, hoặc không diễn đạt được bằng lời;
Chưa hình dung ra được cần phải đưa dữ liệu vào từ đâu, xử lí ra sao và phải đưa
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 5

kết quả ra đâu khi kết thúc thuật toán, hoặc các em chưa hình dung ra việc biến
chạy tăng sau mỗi lần thực hiện công việc, cũng như việc cộng dồn kết quả vào một
biến. Ngoài ra với các cụm từ như: “phép gán”, “lần duyệt”cũng là những cụm từ
ngữ riêng của môn tin học mà các em phải suy nghĩ.
Vì vậy vấn đề đặt ra là phải có phương pháp phù hợp và tạo hứng thú cho học
sinh khi học. Học sinh cần có cái nhìn trực quan về việc thực hiện các bước của
thuật toán. Chính vì vậy tôi đã tìm hiểu cài đặt phần mềm Crocodile Ict để tạo các
sơ đồ thuật toán, và điều tôi đặc biệt quan tâm đến phần mềm này là Crocodile Ict
cho phép vẽ sơ đồ một cách nhanh chóng và thực thi ngay trên sơ đồ để kiểm tra
kết quả của thuật toán. Qua đó học sinh có thể quan sát và hình dung ra được cách
thức thực hiện thuật toán trong lĩnh vực tin học.
Đây là tiết bài tập, tôi mong muốn học sinh khắc sâu hơn kiến thức về thuật
toán, rèn luyện cho học sinh vẽ và mô tả sơ đồ thuật toán.
2.3 Giải quyết vấn đề
2.3.1 Chuẩn bị :
Bài 4: “Bài toán và thuật toán” Tin học 10 trong phân phối chương trình có 5
tiết(10-15 theo PPCT). Tiết 10(theo PPCT) tôi đã cho học sinh tìm hiểu khái niệm
về bài toán và thuật toán trong lĩnh vực tin học, các cách biểu diễn thuật toán, trong
đó tôi nhấn mạnh về cách biểu diễn thuật toán bằng vẽ sơ đồ khối. Vì theo tôi, sử
dụng sơ đồ khối để biểu diễn thuật toán học sinh dễ quan sát, hình dung và tư duy
hơn. Tiếp theo là tiết 11- Chính là tiết học tôi sử dụng để áp dụng đề tài hướng dẫn
học sinh xây dựng thuật toán cho các bài toán đơn giản đến phức tạp giúp học sinh
nắm được kiến thức sâu sắc và rõ ràng nhất.
- Các bài toán cần sử dụng khi dạy tiết 11 bài 4:”Bài toán và thuật toán”:
 Bài toán 1: Giải phương trình bậc nhất.
 Bài toán 2: Giải phương trình bâc 2.
 Bài toán 3: Bài toán tìm UCLN(a,b).
 Bài toán 4: Bài toán tìm GTLN của dãy số.
 Bài toán 5: Bài toán tìm kiếm tuần tự.
 Bài toán 6: Bài toán kiểm tra xem số nguyên N có phải là số nguyên tố hay

không.
Cài đặt phần mềm Crocodile Ict 605. Bộ cài nguồn internet.
Cách sử dụng phần mềm:
Các hình sử dụng trong sơ đồ thuật toán thiết kế bằng Crocodile Ict tương tự
như trong sơ đồ khối học sinh đã được tìm hiểu trong SGK ở tiết 10. Ngoài ra, nó
có bố trí khác so với SGK là sử dụng thêm hình bình hành với mục đich nhập/xuất,
hình chữ nhật 4 góc bo tròn là bắt đầu và kết thúc. Cụ thể gồm những hình sau:
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 6


-

Sau khi cài đặt xong, nháy đúp vào phần mềm ta có giao diện như hình
sau:

Các thành phần cơ bản của Crocodile ICT 605:
- Thanh tiêu đề: Chứa tên chương trình.
- Thanh thực đơn (Menu Bar): Chứa các nhóm lệnh.
- Thanh công cụ chuẩn (Tools): Chứa một số biểu tượng, ô điều khiển và một
số lệnh thông dụng.
- Crocodile ICT 605 chứa thư viện các thành phần cơ bản phục vụ cho việc vẽ
lưu đồ giải thuật.
Đề thực hiện vẽ các sơ đồ thuật toán tôi sử dụng các lệnh sau:
 Lệnh bắt đầu hoặc kết thúc chương trình: tại menu lệnh chọn:
Parts Library→Flowcharts→ Start And Stop →start (bắt đầu)/ stop(kết thúc);
 Nhập giá trị cho biến: Tại menu lệnh, chọn:
Parts Library→Flowcharts→ Inputs And Outputs→Get Property;
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 7

Đặt tên biến: Tên biến mặc định là x, nếu bạn muốn đổi tên biến: click chuột
vào chữ x, chương trình cho phép bạn xóa x và thay bằng một tên biến khác.
 Kiểu dữ liệu của biến: Sau tên biến là kiểu dữ liệu của biến; Bạn click chuột
vào Property và chọn kiểu dữ liệu thích hợp cho biến.
Lưu ý: Sau khi bạn tạo xong ô này, tại hình vuông trong ô, bạn sử dụng chuột kéo
tới ô để nhập dữ liệu cho biến.
 Tạo ô để nhập giá trị cho biến: Tại menu lệnh, chọn:
Part Library→Presentation→ Input-Outputs→ Edit Box;
 Nhập chú thích: (ví dụ: Nhập hệ số a,…) tại ô Label.
 Thực hiện các phép toán: Tại menu lệnh, chọn:
Parts Library→Flowcharts→Processes→ Set Variable;
 Thực hiện các thao tác so sánh: Tại menu lệnh, chọn:
Parts Library→Flowcharts→Decisions→ Test;
Mặc định phép so sánh là bằng(=), để thay đổi bạn click chuột vào dấu = →
menu các phép so sánh xuất hiện là chọn phép so sánh thích hợp. Thay đổi hai
nhánh (đúng/sai): Chỉ cần click chuột vào chữa “Y” hoặc chữ “N” thì chương trình
sẽ tự động thay đổi cho bạn.
 Xuất kết quả: Tại menu lệnh, chọn:
Parts Library → Flowcharts → Inputs And Outputs → Set Property;
Lưu ý: Sau khi tạo xong ô này, tại hình vuông trong ô, sử dụng chuột kéo tới ô
nhận giá trị xuất.
 Tạo ô nhận giá trị xuất: Tại menu lệnh, chọn:
Parts Library→ Presentation→ Input-Outputs→ Edit Box;
 Nhập chú thích (ví dụ: nghiệm 1, nghiệm 2…) tại ô Label.
Sau khi vẽ xong sơ đồ, nhập giá trị cho biến tại ô nhập giá trị đã tạo ở trên; click
chuột vào nút start; chương trình chạy và cho ra kết quả tại ô nhận giá trị xuất.
2.3.2. Mục tiêu của đề tài
- - Tạo được hứng thú cho học sinh khi học, học sinh quan sát trực quan các bước

của thuật toán, làm cho tiết học thêm sinh động và ứng dụng CNTT vào dạy học.
- - Giúp học sinh nhớ và khắc sâu kiến thức, rèn luyện, nâng cao tính tư duy của
học sinh.
- - Bước đầu tiếp cận bài toán và thuật toán trong lĩnh vực tin học.
- - Chia sẻ công cụ hỗ trợ và cách thiết kế sơ thuật toán với phần mềm Crocodile
Ict-605.
- - Nâng cao được kết quả dạy-học môn Tin học .
* Mục tiêu của bài học:
+ Về kiến thức:
- Nắm được khái niệm bài toán và thuật toán


Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 8


- Biết hai cách biểu diễn thuật toán bằng sơ đồ khối và bằng liệt kê các bước.
+ Về kỹ năng:
- Biểu diễn và mô tả được thuật toán một số bài toán đơn giải thông qua sơ
đồ khối hoặc liệt kê.
+ Về thái độ:
- Hứng thú và ngày càng yêu thích môn học.
- Có ý thức và trách nhiệm trong việc học môn tin học.
2.3.3. Nội dung đề tài.
Bước 1. Thiết kế câu hỏi kiểm tra bài cũ.
Để củng cố kiến thức về mặt lý thuyết tôi đưa ra các câu hỏi như sau:
Câu 1: Nêu khái niệm bài toán và thuật toán?
Câu 2: Thuật toán có những tính chất gì? Có mấy cách biểu diễn thuật toán?
Câu 3: Để biểu diễn thuật toán bằng phương pháp sơ đồ khối ta cần sử dụng những
hình gì? Ý nghĩa của mỗi hình?

Tôi gọi học sinh lên bảng trả lời.
Bước 2: Thiết kế và biểu diễn thuật toán các bài toán bằng phương pháp sơ
đồ khối:
Lưu ý: Tất cả các thuật toán tôi trình bày trong tiết này, mục đích là để học sinh
rèn luyện kỹ năng thiết kế sơ đồ thuật toán và hiểu sâu sắc hơn về thuật toán của
từng bài toán, học sinh đối chiếu bài của mình với bài của giáo viên, sau đó quan
sát trình tự các bước thuật toán thực hiện trên sơ đồ khối trên phần mềm và kiểm
chứng kết quả ngay trên sơ đồ khi thuật toán kết thúc. Vì vậy, đối với mỗi bài, tôi
yêu cầu học sinh nêu input, output, ý tưởng giải bài toán. Tôi chia lớp thành 4
nhóm, mỗi nhóm đều thảo luận và sau đó đưa ra cách biểu diễn thuật toán của
mình. Sau khi học sinh đưa ra các sơ đồ khối của mình. Tôi nhận xét sửa cho học
sinh, sau đó liên kết đến phần mềm Crocodile ICT đã cài đặt trong máy và mở
thuật toán đã thiết kế sẵn, hướng dẫn học sinh nhập dữ liệu vào các ô nhập input
đã thiết kế trên sơ đồ sau đó ấn nút start, để chế độ chạy chậm. Học sinh quan sát
các bước mà thuật toán thực hiện trên sơ đồ. Mỗi nhóm tôi yêu cầu đưa ra một số
bộ input để kiểm tra kết quả.
Thiết kế các thuật toán giải các bài toán đã lựa chọn ở trên:
 Thuật toán 1: Thuật toán giải phương trình bậc nhất.
 Thuật toán 2: Thuật toán giải phương trình bâc 2.
 Thuật toán 3: Thuật toán bài toán tìm UCLN(a,b).
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 9


 Thuật toán 4: Thuật toán bài toán tìm GTLN của dãy số.
 Thuật toán 5: Thuật toán bài toán tìm kiếm tuần tự.
 Thuật toán 6: Thuật toán bài toán kiểm tra xem số nguyên N có phải là số
nguyên tố hay không.

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019

Page 10


Bài tập 1: Giải phương trình bậc nhất: ax+b=0
Input: a, b.
Output: Nghiệm x.
Ý tưởng:
- Nếu a=0, b=0 phương trình vô số nghiệm
- Nếu a=0, b ≠0 PTVN
- Nếu a≠0 PT có nghiệm x=-b/a;
Thuật toán 1:

Đây là một bài toán đơn giản nhất, học sinh tư duy cách giải từ cách giải trong
toán học.
GV: Yêu cầu học sinh nêu input, output, ý tưởng giải bài toán.
Tôi đặt câu hỏi: Trong toán học các em giải bài này như thế nào?
Câu hỏi này giúp học sinh biết được trình tự các bước thực hiện cũng giống như
cách biện luận phương trình bậc nhất như trong toán học.
GV: Yêu cầu HS vẽ sơ đồ thuât khối biểu diễn thuật toán.
GV: Nhận xét sơ đồ khối của HS, sau đó kết nối đến phần mềm Crocodile ICT để
mở sơ đồ thuật toán đã chuẩn bị và thực hiện thuật toán cho học sinh quan sát.
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 11


HS: Quan sát các bước mà thuật toán thực hiện trên sơ đồ, ví dụ trên sơ đồ trên tôi
đưa ra bộ input là a=6, b=4 thì nghiệm của phương trình là -0.67.
GV: Yêu cầu HS đưa ra cacs bộ test khác để thực nghiệm.
Bài tập 2: Giải phương trình bậc 2: ax2 + bx + c = 0 (với a ≠ 0).
Input: Nhập a,b,c.

Output: Nghiệm x1,x2.
Ý tưởng:
Bước 1: Tính D(delta)
Bước 2: Nếu D>0 PT có 2 nghiệm phân biệt, nếu D=0 PT có nghiệm kép. Nếu
D<0 PT vô nghiệm.
Bước 3: Đưa ra nghiệm, kết thúc.
Thuật toán 2:

Bài này mức độ khó hơn bài giải phương trình bậc nhất, vì nó có nhiều trường
hợp hơn. Tuy nhiên các em cũng đã biết cách giải trong toán học, vấn đề là khi
diễn đạt bằng thuật toán thì sắp xếp các bước đó như thế nào. Tôi chia lớp làm
4 nhóm tương ứng với 4 tổ.
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 12


GV: Yêu cầu HS nêu ý tưởng và vẽ sơ đồ thuật toán, sau đó nhận xét và trình
chiếu thuật toán đã chuẩn bị trước đó.
GV: Với bộ inut 1, -5, 6 thì PT có 2 nghiệm x1=3, x2=2.
GV: Yêu cầu học sinh đưa ra các bộ input khác để kiểm chứng kết quả
HS: Quan sát, kiểm chứng kết quả.

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 13


Bài toán 3: Thuật toán 3: Tìm UCLN(a,b)
Input: Nhập a,b.
Output: UCLN(a,b).
Ý tưởng:

- Nếu a=b thì ucln(a,b)=a;
- Nếu a>b thì gán a a-b, ngược lại b b-a; đến khi a=b thì dừng.
Thuật toán 3:

Đối với bài này, các em cũng đã biết về cách tìm UCLN của 2 số a,b trong toán
học, tuy vậy về thuật toán trong tin học lại diễn đạt hoàn toàn khác.
GV: Yêu cầu HS nêu input, output, ý tưởng. Sau đó nhận xét và gợi ý về ý tưởng
của thuật toán cho HS. Từ đó yêu cầu HS vẽ sơ đồ khối.
GV: Nhận xét, và trình chiếu thuật toán đã thiết kế.
HS: Quan sát.
GV: Yêu cầu HS đưa ra các bộ input khác nhau để kiểm chứng kết quả.
HS: Theo dõi quá trình thực hiện thuật toán.
Tôi đặt câu hỏi: Vậy khi thuật toán kết thúc thì UCLN(a,b) là b có được không?
Câu hỏi này giúp học sinh hiểu sâu sắc về thuật toán. Bởi vì có một số học sinh
tư duy còn kém vẫn thắc mắc tại sao lại gán kết quả UCLN(a,b) cuối cùng cho a
mà không phải là b? khi thuật toán kết thúc thì a=b vậy UCLN gán bằng giá trị
nào cũng được.
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 14


Bài toán 4: Tìm Max: Cho dãy A số gồm N phần tử (a 0,a1,…,aN). Hãy tìm giá
trị lớn nhất của dãy số
Input: Nhập N và dãy A(a0,a1,…,aN)
Output: GTLN của dãy.
Ý tưởng:
- Gán Max=a0, i=1;
- Biến chạy i chạy từ 1 đến N, Nếu ai> Max thì gán Max=aI,
- Tăng i lên 1 đơn vị, quá trình cứ lặp đến khi i=N thì dừng đưa ra Max, kết
thúc thuật toán.

Thuật toán 4:

GV: Với dãy A= 2, 3, 4, 10, 9. GTLN của dãy số là 10
GV: Yêu cầu HS đưa ra các bộ input khác để kiểm chứng kết quả.
Tôi đặt câu hỏi: Có bao nhiều lần thực hiện thao tác so sánh, và bao nhiêu lần thực
hiện thao tác tăng i?
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 15


Câu hỏi này giúp học sinh có nắm vững kiến thức hơn. Học sinh sẽ phải tư duy ra
việc sẽ có N -1 lần thực hiện thao tác so sánh và N lần thao tác tăng i. Từ đó học
sinh sẽ quen dần với việc lặp và việc gán giá trị. Bởi vì, khi dạy đến thuật toán này
tôi thấy rằng nhiều học sinh không hình dung ra việc biến max được gán giá trị
mới thay cho giá trị max cũ mỗi khi thỏa mãn điều kiện ai> max.
Bài toán 5: Tìm kiếm tuần tự: Cho dãy A gồm N phần tử và một số nguyên k.
Đưa ra chỉ số i mà ai=k.
Input: Nhập N và dãy A(a0,a1,…,aN)
Output: Chỉ số i thỏa mãn ai=k hoặc trả lời “không có chỉ số i”
Ý tưởng:
- Biến chạy i chạy từ 1 đến N, nếu ai=k thì đưa ra chỉ số i.
- Nếu i> N thì đưa ra thông báo trong dãy không có giá trị nào thỏa mãn yêu
cầu.
Thuật toán 5:

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 16


Tôi đặt câu hỏi: Thuật toán dừng khi nào?

Câu hỏi này giúp học sinh nắm rõ các trường hợp của thuật toán, có 2 trường
hợp. Trường hợp trong dãy có giá trị ai=k, thì thuật toán dừng khi gặp giá trị ai=k,
còn trong trường hợp không có giá trị ai=k thì thuật toán dừng khi i=N. Lý do vì có
một số học sinh hay quên trường hợp không có giá trị ai=k hoặc dập khuôn theo
thuật toán 4 tìm GTLN là i phải chạy hết dãy.
Bài toán 6: kiểm tra tính nguyên tố của một số nguyên N:
Input: N.
Output: “N là nguyên tố” hoặc “N không là nguyên tố”.
Ý tưởng:
- Nếu N=1 thì kết luận, N không là nguyên tố,
- Nếu N< 4 thì kết luận, N là nguyên tố.
- Với N>4:
+ i khởi tạo bằng 2.
+ Nếu N mod i=0 kết luận “N không là nguyên tố”, rồi kết thúc.
+ Nếu N mod i ≠0 thì i tăng lên 1 đơn vị
+ Nếu i > [sqrt(N)] thì kết luận “N là nguyên tố”, rồi kết thúc.
Thuật toán 6:

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 17


Đây là một bài thuộc dạng khó, mục đích tôi lồng ghép vào tiết bài tập này để phát
huy độ tư duy cao của HS, qua đó phát hiện ra những học sinh có tố chất và tư duy
tốt nhất.
Tôi đặt câu hỏi 1: Tại sao i lại chạy đến sqrt(N) mà không chạy đến N
Ở đây tôi muốn nhấn mạnh thêm về mức độ tối ưu của thuật toán, vì cũng có
những học sinh cho biến chạy i chạy từ 2 đến N, cũng đúng nhưng thuật toán như
vậy sẽ chưa tối ưu, thuật toán chạy chậm khi dữ liệu lớn. vì ước của N( nếu
có)cũng chỉ nằm trong khoảng từ 2 đến sqrt(N). Với câu hỏi này giúp tôi phân loại

và chọn ra những em có tố chất và tư duy tốt có thể dự nguồn HSG trong năm lớp
11.
Tôi đặt câu hỏi 2: i còn có thể chạy đến đâu thì thuật toán tối ưu hơn là chạy đến
sqrt(N)?
Với câu hỏi này giúp học sinh biết được trong bài toán tin học chúng ta phải chú
ý tới thuật toán ở mức tối ưu nhất. i chạy đến sqrt(N) là vẫn chưa tối ưu nhất, mà i
chạy đến [sqrt(N)](phần nguyên căn bậc 2 của N)mới là tối ưu nhất. Số lần duyệt
sẽ ít hơn rất nhiều khi N lớn.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
+ Đối với hoạt động giáo dục: Thực hiện nhiệm vụ của năm học là nâng cao
chất lượng dạy học, bồi dưỡng năng lực tự học của học sinh đồng thời thực hiện
đẩy mạng ứng dụng CNTT trong dạy học - nhu cầu mà Đảng và nhà nước ta đặt ra,
Việc sử dụng các chương trình biểu diễn trên sơ đồ khối vào giảng dạy làm cho tiết
học trở nên sôi nổi, tạo được hứng thú cho học sinh khi học. Học sinh hiểu sâu sắc
về bản chất vấn đề hơn. Qua đó tạo sự tò mò và hứng thú cho học sinh đối với
những bài toán và thuật toán khác. Qua việc thực hiện thuật toán trên sơ đồ khối
tôi nhận thấy rằng, học sinh tư duy tốt lên rất nhiều thể hiện qua những bài tập ở
các tiết tiếp theo.
+ Đối với bản thân: Tự nâng cao trình độ chuyên môn, trau dồi tích lũy kiến thức,
nâng cao kỹ năng trong việc thiết kế các sơ đồ khối đối trên phần mềm Crocodile
ICT- 605 với những bài toán khó và phức tạp hơn. Từ đó có thể áp dụng cho những
tiết học khác ở lớp 11, như khi học về các cấu trúc rẽ nhánh, cấu trúc lặp... Xây
dựng được các bài giảng có tính trực quan hơn giúp học sinh nắm kiến thức bài học
rất hiệu quả.
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 18


+ Đối với đồng nghiệp và nhà trường: Giới thiệu, giúp đỡ đồng nghiệp có thể
ứng dụng phần mềm Crocodile ICT- 605 để thiết kế các thuật toán cho các bài

giảng sinh động hơn. Nâng cao chất lượng dạy-học và ứng dụng CNTT trong nhà
trường.
 Kết quả thực tiễn
Sau khi đưa các sơ đồ thuật toán thiết kế bằng phần mềm Crocodile ICT vào bài
giảng thì tôi nhận thấy đạt được những kết quả thực tiễn trong giờ học như sau:
- Học sinh rất hứng thú với tiết học, tiết học sôi nổi và sinh động hơn, học sinh
hứng thú với việc quan sát các bước đi của thuật toán trên sơ đồ khối. Từ đó tăng
độ tư duy cao cho học sinh trong việc phân tích và thiết kế thuật toán.
- Từ việc nhìn thấy một cách trực quan quá trình thực hiện thuật toán học sinh hiểu
rõ bản chất của thuật toán hơn. Học sinh hứng thú muốn tạo ra các sơ đồ khối cho
các bài toán khác để có thể kiểm chứng kết quả của mình ngay trên sơ đồ.
- 100% học sinh trong lớp đã tham gia vào tiết học hăng say và nghiêm túc.
- Thể hiện hiệu quả trong việc sử dụng các phương pháp.
 Kết quả đối chứng
Kết quả đối chứng là kết quả sau khi học sinh làm bài kiểm tra 1 tiết sau đó:
* Năm học 2017 – 2018:
Khi chưa áp dụng đề tài vào giảng dạy kết quả điểm kiểm tra như sau :
Lớp đối chứng 10C2, 10C3

Lớp

SỐ Điểm < 3.5
SỐ BÀI
Số
HS
số %
KT HS

3.5≤Điểm<5
Số

HS

Điểm ≥5

số % Số HS Số %

Điểm≥8
Số
HS

Số %

10C2 44

44

8

18%

11

25%

22

50%

3

7%

10C3

45

10

22%

8

20%

24

52%

3

6%

45

* Năm học 2018– 2019: Thu được kết quả cao đáng kể như sau :
Lớp thực nghiệm: 10B2, 10B3
Lớp

10B2

SỐ Điểm < 3.5
SỐ BÀI
Số
HS
số %
KT HS
44

44

2

3,92%

3.5≤Điểm<5
Số
HS
4

số %
9,8%

Điểm ≥5
Số
HS
30

Số %
68,63%

Điểm≥8
Số
HS
8

Số %
17,65%

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 19


10B3

45

45

2

4,25%

6

10%

29

65,80%

8

16,95%

- Ưu thế của Học sinh:
+ Kết quả của 2 năm học cho thấy ảnh hưởng của việc sử dụng sơ đồ khối thiết
kế bằng Crocodile ICT-605, Tin học 10 của các lớp thực nghiệm tại trường Trung
học phổ thông Hậu Lộc 3 là có tiến bộ đáng kể.
+ Việc sử dụng sơ đồ khối nhưng thực thi được ngay trên sơ đồ là thực sự hiệu
quả, tạo hứng thú và nâng cao chất lượng học tập cho học sinh. Học sinh lĩnh hội
được kiến thức một cách sâu sắc, hình thành, rèn luyện, phát triển tư duy giải thuật
được tốt hơn
+ Học sinh thấy hứng thú với môn học. Hăng say tìm các bài toán khác để thiết
kế sơ đồ thuật toán, hoặc các bài toán cô giáo giao đều nhanh chóng thảo luận để
làm . Như vậy, việc áp dụng đề tài vào việc giảng dạy tiết 11 – bài tập(theo PPCT)
- Tin học lớp 10 đã được kiểm chứng.
III- KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN
Với việc sử dụng các sơ đồ khối biểu diễn thuật toán được thiết kế bằng
Crocodile ICTT-605 vào tiết dạy đã cho thấy sự khác nhau rõ rệt khi sử dụng các
sơ đồ khối thông thường do giáo viên vẽ bằng Word, Powerpoint hoặc bằng giấy
khổ lớn. Kết quả thể hiện trong tiết học, học sinh hứng thú học tập hơn, học sinh
nghiêm túc, trật tự hăng say thảo luận trao đổi để đưa ra thuật toán một cách
nhanh chóng. Các bước thuật toán tuần tự được thực hiện trên sơ đồ thuật toán,
học sinh quan sát được từng bước, từng giá trị của các biến thay đổi sau mỗi lần
duyệt và kết quả hiển thị ngay sau khi thuật toán dừng càng gây hứng thú cho học
sinh. Qua đó hình thành và phát triển tư duy về giải thuật cho học sinh. Sự thành
công của tiết học càng minh chứng cho việc ứng dụng CNTT vào việc giảng dạy
là cần thiết.
3.2. KIẾN NGHỊ

Với kết quả đạt được trong thực tế của quá trình giảng dạy ở trường phổ
thông tôi có đề xuất như sau:
- Đối với giáo viên:
Tự bồi dưỡng chuyên môn, tâm huyết với nghề, cần đầu tư thời gian, kết
hợp sử dụng có hiệu quả các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực trong từng
bài dạy, từng tiết dạy học tin học. Nên đầu tư thời gian thiết kế các sơ đồ thuật
toán khi dạy đến các bài có liên quan đên thuật toán và phải sử dụng đến sơ đồ
khối cho các tiết dạy trên lớp.
- Đối với Huyện, Tỉnh:
Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 20


Cần tạo điều kiện xây dựng cơ sở vật chất tốt nhất để có thể đáp ứng nhu
cầu dạy và học ở trường phổ thông, để có thể ứng dụng tốt nhất các phương
pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Đặc biệt việc trang bị máy tính, máy chiếu
đáp ứng nhu cầu những tiết học cần sử dụng đến máy chiếu của giáo viên là rất
cần thiết.
- Đối với Sở và Bộ Giáo dục đào tạo:
Cần trang bị nhiều hơn nữa các tài liệu, sách tham khảo đối với môn tin ở
cấp THPT.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 28 tháng 5 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.

Nguyễn Thị Hồng

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 21


1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tải và cài đặt phần mềm Crocodile ICT -605. Nguồn internet.
Các kênh youtube, internet nghiên cứu cách sử dụng phần mềm Crocodile
ICT-605và cách thức thiết kế sơ đồ thuật toán.
Lựa chọn các bài toán để thiết kế thuật toán nguồn sách giáo khoa, sách bài
tập, sách giáo viên.
Dạy học theo Chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Tin học 10
Nhà xuất bản ĐHSP 2010.
Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Tin học
Nhà xuất bản giáo dục 2009.
Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng
Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội.
Dạy học, kiểm tra đánh giá theo Chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Tin học
Bộ GD& ĐT năm 2010.

Dạy và học tích cực một số phương pháp và kỹ thuật dạy học.
Nhà xuất bản ĐHSP.
Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học môn Tin học
Nhà xuất bản ĐHSP 2010.

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 22


DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC CẤP
CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Hồng
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo Viên - THPT Hậu Lộc 3

TT

Tên đề tài SKKN

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,
Tỉnh...)
hoặc C)

Năm học
đánh giá xếp
loại

1.

“Nâng cao hiệu quả dạy-học
bài cấu trúc lặp - tiết 14 - lớp
11 THPT bằng cách giải bài
tập kết hợp sử dụng sơ đồ tư
duy thiết kế bằng phần mềm
Edraw Mind Map7”

Cấp sở

C

2015

2.

“Ứng dụng phần mềm Adobe
presenter vào soạn bộ câu
hỏi trắc nghiệm cho bài
giảng E- Learning, tạo hứng
thú cho học sinh khi ôn tập
tiết 68- Tin học 10”

Cấp sở

C

2017

Sáng kiến kinh nghiệm 2018-2019
Page 23