Dạy học trong nhà trường gắn với sản xuất kinh doanh tại địa phương thông qua chủ đề bài học lực ma sát

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT HOẰNG HÓA 3

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

DẠY HỌC TRONG NHÀ TRƯỜNG GẮN VỚI SẢN
XUẤT KINH DOANH TẠI ĐỊA PHƯƠNG THÔNG
QUA CHỦ ĐỀ BÀI HỌC: LỰC MA SÁT – VẬT LÍ 10.

Người thực hiện: Đỗ Thị Dương
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc môn: Vật lý

THANH HOÁ NĂM 2019


MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:..........................................................................................2
1.2. Mục đích nghiên cứu:...................................................................................2
1.3. Đối tượng nghiên cứu:..................................................................................2
1.4 Phương pháp nghiên cứu...............................................................................3
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1.Cơ sở lý thuyết :`...........................................................................................4
2.1.1. Hoạt động sản xuất kinh doanh:................................................................4
2.1.2. Ý nghĩa của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hoạt động giáo dục,
dạy học ở trường phổ thông :..............................................................................4
2.1.3 Quy trình tổ chức hoạt động dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa
phương..........................................................................................................4
2.1.4. Những yêu cầu về dạy học nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh:.......5

2.2. Thực trạng dạy, học Vật lí ở nhà trường phổ thông: .........................................5
2.3. Nội dung của đề tài:.......................................................................................6
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:...........................................................15
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1.Kết luận:...........................................................................................................16
2.Kiến nghị:.........................................................................................................16
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................18


I. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Để đạt được các mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông là giúp
học sinh: phát triển toàn diện về đạo đức, trí lực, thể chất, thẫm mĩ và các kĩ
năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động, sáng tạo, hình thành
nhân cách con người Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa, xây dựng tư cách và trách
nhiệm công dân (Luật giáo dục 2005), thì yếu tố quyết định đến kết quả giáo
dục là đổi mới phương pháp giáo dục từ lối dạy học truyền thụ một chiều sang
dạy học theo “phương pháp dạy học tích cực”. Làm cho “học” là quá trình kiến
tạo: tìm tòi, khám phá, phát hiện, khai thác và xử lí thông tin, học sinh tự mình
hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. “Dạy” là quá trình tổ chức hoạt
động nhận thức cho học sinh: cách tự học, sáng tạo, hợp tác, dạy phương pháp
và kĩ thuật lao động khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng những nhu cầu của
cuộc sống hiện tại và tương lai giúp học sinh nhận thức được những điều đã học
cần thiết, bổ ích cho bản thân và cho sự phát triển xã hội. [1]
Thực hiện nghị quyết số 29 – NQ/TW ngày 04/11/2013 hội nghị Trương
ương 8 Khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Thực hiện
chủ trương đổi mới đồng bộ hình thức dạy học, phương pháp dạy học và kiểm
tra, đánh giá kết quả giáo dục, để tăng cường việc gắn liền dạy học trong nhà
trường với thực tiễn cuộc sống và góp phần hình thành năng lực giải quyết vấn
đề của học sinh trung học. Thực hiện công văn số 323/ DATHPT 2 – ĐTBD

ngày 16/11/2017 của Bộ Giáo Dục và Đào tạo về việc xây dựng kế hoạch giáo
dục nhà trường gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh ở địa phương .
Xuất phát từ những thực tế đó và với kinh nghiệm trong giảng dạy bộ
môn Vật lí tại trường THPT Hoằng Hóa 3, tôi nhận thấy việc dạy học môn Vật lí
gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương là một biện pháp thiết thực và hiệu
quả trong việc hình thành và phát triển năng lực học sinh. Từ những lí do đó tôi
chọn đề tài: “DẠY HỌC TRONG NHÀ TRƯỜNG GẮN VỚI SẢN XUẤT
KINH DOANH TẠI ĐỊA PHƯƠNG THÔNG QUA CHỦ ĐỀ BÀI HỌC: LỰC
MA SÁT – VẬT LÍ 10”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức của các môn học khác nhau
để giải quyết các tình huống thực tiễn, tăng cường khả năng vân dụng tổng hợp,
khả năng tự học, tự nghiên cứu, tự thực hành của học sinh.
Thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với
thực tiễn đời sống, đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm học đi đôi
với trải nghiệm sáng tạo.
Góp phần đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra
đánh giá kết quả học tập, tăng cường hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Học sinh lớp 10 trường THPT Hoằng Hóa 3

2


- Giáo viên dạy bộ môn Vật lí của trường
- Tìm hiểu về những biện pháp nâng cao hiệu quả của việc lồng ghép nội dung
về dạy học trong nhà trường gắn liền với sản xuất kinh doanh tại địa phương
thông qua chủ đề bài học Lực ma sát – Vật lí 10.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp dạy học theo hướng giải quyết vấn đề

Nghiên cứu tư liệu và sản phẩm hoạt động sư phạm
Phương pháp quan sát thực tế: đi tham quan các cơ sở sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ về sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ, sửa chữa, bảo dưỡng xe máy và xe
đạp.
Phương pháp hỏi đáp: trao đổi trực tiếp với giáo viên, học sinh về những
vấn đề liên quan đến nội dung đề tài
Phương pháp thống kê, phân tích số liệu

3


II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý thuyết
2.1.1. Hoạt động sản xuất kinh doanh
a. Khái niệm về hoạt động sản xuất kinh doanh
Hoạt động sản xuất kinh doanh là quá trình tiến hành các công đoạn từ
việc khai thác sử dụng các nguồn lực sẵn có trong nền kinh tế để sản xuất ra các
sản phẩm hàng hóa, dịch vụ nhằm cung cấp cho nhu cầu thị trường và thu được
lợi nhuận.
b. Một số loại hình sản xuất, kinh doanh
- Hoạt động sản xuất, kinh doanh trong các ngành dịch vụ khách sạn du lịch
- Hoạt động sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực tài chính tiền tệ
- Hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp
- Hoạt động sản xuất, kinh doanh trong công nghiệp
2.1.2. Ý nghĩa của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hoạt động giáo
dục, dạy học ở trường phổ thông [5]
Các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh là một nguồn nhận thức,
một phương tiện trực quan quý giá trong dạy học nói riêng, giáo dục nói chung.
Vì vậy, sử dụng các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh trong dạy học ở
trường phổ thông có ý nghĩa sau

- Kích thích hứng thú trong học tập của học sinh
- Phát triển tư duy của học sinh
- Giáo dục nhân cách của học sinh
- Định hướng nghề nghiệp cho học sinh
- Góp phần phát triển một số kĩ năng sống ở học sinh [4]
+ Kĩ năng giao tiếp
+ Kĩ năng đặt câu hỏi
+ Kĩ năng hợp tác
+ Kĩ năng trình bày suy nghĩ ý tưởng
+ Kĩ năng tư duy phê phán
+ Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
+ Kĩ năng quản lí thời gian
+ Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin
2.1.3. Quy trình tổ chức hoạt động dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại
địa phương [5]
Từ kinh nghiệm triển khai thí điểm chương trình giáo dục nhà trường gắn
với sản xuất, kinh doanh tại một số địa phương thời gian qua có thể đề xuất quy
trình tổ chức hoạt động giáo dục, dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa
phương như
Bước 1: Lựa chọn cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương phù hợp với nội
dung dạy học

4


Bước 2: Lựa chọn nội dung giáo dục/ dạy học
Bước 3: Khảo sát cơ sở sản xuất/ kinh doanh
Bước 4: Lập kế hoạch giáo dục/ dạy học
Bước 5: Thực hiện kế hoạch giáo dục/ dạy học
2.1.4. Những yêu cầu về dạy học nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh

[5]
a. Đảm bảo mục tiêu của dạy học và mục tiêu sản xuất kinh doanh
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục phổ thông, mục tiêu của từng cấp học nói
chung, mục tiêu cụ thể của từng môn học mà mục tiêu của từng bài học được
xây dựng. Vì vậy chuẩn bị lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh phục vụ cho việc
dạy học một bài học hoặc một nội dung, một chuyên đề của môn, giáo viên cần
xác định mục tiêu bài học, chuyên đề và lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh
phải hướng vào thực hiện mục tiêu đã được xác định và hỗ trợ, tạo điều kiện cho
việc thực hiện mục tiêu được thuận lợi hơn. Bên cạnh đó giáo viên cần xây dựng
thêm một số yêu cầu về cơ sở sản xuất, kinh doanh đối với học sinh.
b. Xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị chuẩn bị chu đáo
Dù tiến hành dạy học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh hay dạy học trong lớp
học có sử dụng tư liệu, hình ảnh của cơ sở sản xuất, kinh doanh, giáo viên cần
chuẩn bị kĩ nội dung và các điều kiện thực hiện. Ở đây chúng ta có thể coi việc
chuẩn bị nội dung chuyên môn đã được tiến hành chu đáo theo quy định của
chuẩn kiến thức, kĩ năng bộ môn và theo gợi ý về phương pháp dạy học bộ môn,
giáo viên tập trung vào việc xác định nội dung và các bước chuẩn bị liên quan
đến khai thác sản xuất, kinh doanh như một phương tiện dạy học.
2.2. Thực trạng dạy, học Vật lí ở nhà trường phổ thông
Vật lí là một trong những môn học khó trong trường phổ thông, nếu
không có bài giảng, phương pháp phù hợp rất dễ làm cho học sinh thụ động tiếp
thu. Đã có hiện tượng một số bộ phận học sinh không muốn học Vật lí, ngày
càng lạnh nhạt với giá trị thực tiễn của Vật lí. Và tại trường THPT Hoằng Hóa 3
cũng không phải là ngoại lệ, chỉ có 9 lớp trên tổng 30 lớp của trường là đăng kí
theo nguyện vọng KHTN.
Nguyên nhân đầu tiên là do chương trình hiện nay vẫn còn nặng về mặt
kiến thức. Trong một tiết học, với nội dung kiến thức tương đối nhiều, giáo viên
cố gắng để truyền tải kiến thức cho học sinh, nên thời gian để liên hệ thực tế
hoặc mở rộng, thực hiện các thí nghiệm, nâng cao kiến thức là rất hạn chế.
Hơn nữa, cơ sở vật chất dành cho phòng học bộ môn Vật lí ở nhiều trường

còn hạn chế, các bộ thí nghiệm cấp cho các trường cách đây đã 20 năm kể từ khi
thay sách giáo khoa nên việc thực hiện các thí nghiệm cũng gặp khó khăn. Học
sinh ít có điều kiện tiếp xúc với thí nghiệm thực hành để hiểu hơn về các hiện
tượng thực tế của bài học dẫn đến học sinh không quan sát, không hiểu rõ được
hiện tượng, không được trực tiếp tiến hành thí nghiệm, từ đó kém hứng thú, ghi
nhớ bài học máy móc, nhanh quên kiến thức và vận dụng kiến thức vào thực tế
còn kém.

5


Cạnh đó dạy học Vật lí còn chưa gắn liền với sản xuất, kinh doanh nên
còn xa rời định hướng phát triển nghề nghiệp, còn chưa phát huy tốt vai trò định
hướng, phân luồng sau phổ thông.
Để khơi dậy niềm đam mê của học sinh với môn Vật lí, cần phải tích cực
đổi mới cách ra đề kiểm tra đánh giá học sinh theo định hướng đề có lồng ghép
kiến thức thực tế làm cho học sinh phải thay đổi phương pháp học cho phù hợp.
Đồng thời, phải thay đổi phương pháp dạy của giáo viên, phải có tư duy đổi mới
gắn kiến thức Vật lí với thực tế và thí nghiệm thực hành. Một trong các phương
pháp đổi mới giáo dục nhằm đảm bảo các yêu cầu trên là phương pháp dạy học
gắn với sản suất kinh doanh tại địa phương.
2.3. Nội dung của đề tài
Chủ đề: LỰC MA SÁT
(Vật lí lớp 10)
A, THÔNG TIN CHUNG VỀ BÀI HỌC
1. Xác định vấn đề cần giải quyết (bài học gắn với sản xuất, kinh doanh)
Lực ma sát liên quan chặt chẽ đến nguyên tắc sản xuất, chế tạo và hoạt
động của nhiều thiết bị máy móc, đồ gia dụng,… phục vụ cuộc sống. Xây dựng
chủ đề Lực ma sát gắn liền với hoạt động sản xuất, kinh doanh sẽ giúp cho HS
phát triển phẩm chất và năng lực, góp phần giải quyết các vấn đề thực tiễn, thực

hiện việc tư vấn nghề nghiệp, hướng nghiệp phân luồng sau trung học.
Ngành nghề liên quan đến bài học: Cơ khí, mộc, nề, vật lý trị liệu, sửa xe
đạp, sửa xe máy, đồ gốm. Đây là các ngành nghề liên quan đến việc cung cấp đồ
gia dụng, nội thất, nâng cao chất lượng cuộc sống, phương tiện đi lại cho nhân
dân. Vì vậy, các nghề này luôn có nhu cầu nhân lực cao trên thị trường lao động.
2. Những công việc chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học
- Xây dựng danh mục và khảo sát các cơ sở sản xuất kinh doanh đồ gỗ mĩ
nghệ tại địa phương.
- Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức thực hiện đối với
bài lực ma sát.
- Lập kế hoạch dạy học (Chú ý đến đối tượng HS; điều kiện đảm bảo tài
liệu, cơ sở vật chất và đội ngũ GV, trong đó có tiến trình dạy học khái quát).
- Xây dựng hệ câu hỏi/ vấn đề của bài học gắn với sản xuất, kinh doanh
để học sinh tìm hiểu tại cơ sở sản xuất, kinh doanh.
3. Kế hoạch dạy học
(I). Mục tiêu bài học
1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ [2]
* Kiến thức
- Nêu được những đặc điểm của lực ma sát trượt, ma sát nghỉ, ma sát lăn.
- Viết được công thức của lực ma sát trượt.
- Nêu được một số cách làm giảm hoặc tăng ma sát.

6


- Trình bày được yêu cầu về kiến thức, kĩ năng phổ thông khi vào làm
trong các cơ sở sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ.
- Trình bày được qui trình cơ bản của việc hoàn thành việc làm bóng nhẵn
sản phẩm trong sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ tại địa phương, những công đoạn khó
khăn...

* Kỹ năng
- Vận dụng được công thức của lực ma sát trượt để giải các bài tập tương
tự như ở bài học.
- Giải thích được vai trò phát động của lực ma sát nghỉ đối với việc đi lại
của người, động vật và xe cộ.
- Bước đầu đề xuất giả thuyết hợp lí và đưa ra được phương án thí nghiệm
để kiểm tra giả thuyết.
- Tìm hiểu ngành nghề, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tại địa phương
liên quan đến chủ đề lực ma sát.
* Thái độ
- Quan tâm đến các vấn đề liên quan đến chủ đề lực ma sát.
- Hào hứng và chủ động nhận nhiệm vụ tìm hiểu về lực ma sát và vai trò
của nó trong khoa học kĩ thuật và sản xuất.
- Chia sẻ, hợp tác, có tỉnh thần xây dựng khi trao đổi các vấn đề bài học .
2. Các năng lực được hình thành và phát triển cho HS
Năng lực tự học và tự chủ; giải quyết vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và hợp
tác; ngôn ngữ, tính toán, tìm hiểu KHTN&XH, công nghệ, tin học. Cụ thể:
- Năng lực hiểu biết kiến thức về lực ma sát và vai trò của nó;
- Năng lực tìm tòi, khám phá quá trình mài mòn bề mặt của vật liệu;
- Năng lực giải quyết vấn đề nghiên cứu của bài học trong SGK và thực
tiễn.
3. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh liên quan
Cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ về sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ, sửa chữa,
bảo dưỡng xe máy và xe đạp
(II). Chuẩn bị
1. Giáo viên
- Video clip, ảnh liên quan đến việc làm mòn và nhẵn bề mặt gỗ, tre
- Các phiếu học tập giao nhiệm vụ cho HS.
- Kế hoạch dạy học, câu hỏi kiểm tra đánh giá…
- Phiếu đánh giá sản phẩm, báo cáo…

2. Học sinh
- Vở ghi, SGK, Internet, tư liệu GV cung cấp
- Báo cáo kết quả tìm hiểu theo phiếu học tập.
(III). Tổ chức hoạt động học
1. Hướng dẫn chung
Chủ đề được thực hiện theo 3 giai đoạn:
7


Giai đoạn 1:Trải nghiệm thực tiễn, tìm hiểu gia công làm nhẵn, bóng bề
mặt gỗ, tre,…
Giai đoạn 2:Học tập tại lớp, báo cáo kết quả thu thập từ trải nghiệm trước
lớp, từ đó đặt các câu hỏi tìm hiểu các vấn đề lí thuyết về lực ma sát. Thực hiện
các nghiên cứu lí thuyết và thực nghiệm trong sách giáo khoa về ma sát.
Giai đoạn 3:Thực hiện ở lớp và ở nhà, tìm tòi, báo cáo, thảo luận, chia sẻ,
trình bày kết quả ứng với các nhiệm vụ tìm tòi mở rộng sau bài học.
Dự kiến việc tổ chức các hoạt động theo thời gian như bảng dưới:
Quá
trình
dạy
học

Tình
huống
xuất
phát

Hoạt động

Hoạt động 1;

Trải nghiệm
thực tiễn, xây
dựng báo cáo

Hoạt động 2
Báo cáo kết
quả, trao đổi
Hình
thảo luận
thành
kiến
Hoạt động 3
thức
Hình thành hệ
thống
kiến
thức
Hoạt động 4
Luyện Hệ thống kiến
tập
thức và luyện
tập
Vận
Hoạt động 5:
dụng,
Tìm tòi mở
tìm tòi rộng về lực
mở
ma sát
rộng

8

Nội dung hoạt động
- Thăm quan và tìm hiểu thực tiễn về
việc làm nhẵn bề mặt bằng ma sát trượt
tại các cơ sở sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ tại
địa phương. Ghi lại những thông tin
quan sát được và nghe được vào phiếu
học tập 01.
-Tìm hiểu thêm các thông tin từ các
nguồn khác (sách báo, Internet), sắp xếp
các kiến thức về các lực ma sát.
- Tự đặt ra các câu hỏi về cáclực ma sát
và vai trò của nó.
-Chọn từ 1 đến 2 nhóm báo cáo kết quả
để trao đổi, thảo luận và đề ra các câu
hỏi nghiên cứu lí thuyết và thực
nghiệm

Thời
lượng dự
kiến
Trong
1
ngày, gồm:
1
buổi
tham quan
từ 1h đến

2h.
Làm báo
cáo
trải
nghiệm 2
đến 3 h
45 phút ở
lớp

30 phút ở
-Các nhóm đọc sách giáo khoa tìm hiểu
lớp
các kiến thức lí thuyết về lực ma sát
- Báo cáo kết quả học tập.
- Hệ thống hóa kiến thức bài học
- Giải nhanh một số bài tập
- Giải thích hiện tượng, sự kiện
Giao nhiệm vụ về nhà cho các nhóm:
Tìm hiểu một số ngành nghề khác liên
quan chặt chẽ đến ứng dụng của ma sát:
Các yêu cầu về nhân lực, khả năng sản
xuất, kinh doanh, quản lí, vận hành…
Xây dựng bản báo cáo dưới dạng tờ rơi
hoặc tập san để nộp lại hoặc giới thiệu
sản phẩm khi sinh hoạt tập thể (buổi

10 phút ở
lớp
5 phút giao
nhiệm vụ

và 01 tuần
xây dựng
sản phẩm
nhóm


chào cờ hoặc các ngày hội)
2. Hướng dẫn chi tiết các hoạt động học
Hoạt động 1: HS trải nghiệm thực tiễn tại cơ sở sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ và
làm việc ở nhà –Thời gian 1 ngày (2 đến 3 h)
a) Mục tiêu
Trải nghiệm tìm hiểu về ma sát trượt, ma sát lăn và ma sát
nghỉtrong thực tiễn để thu thập thông tin, sắp xếp các thông tin
và đặt các câu hỏi nghiên cứu.
b) Nội dung
- Tổ chức trải nghiệm thực tế tại các cơ sở sản xuất đồ gỗ mĩ
nghệ thu thập các thông tin thực tiễn. Tìm hiểu cách làm nhẵn
bề mặt của vật liệu; tìm hiểu nguyên nhân sự mài mòn của các
dụng cụ sản xuất như lưỡi bào, lưỡi cưa,..trong quá trình sử
dụng; tìm hiểu khi nào ma sát xuất hiện và tác dụng của ma sát;
cách làm giảm ma sát trong máy móc khi hoạt động để tăng tuổi
thọ cho máy móc.
- Xây dựng báo cáo dựa trên các nhiệm vụ của phiếu học tập 01
và các kết quả trải nghiệm.
- Đề xuất và lựa chọn các câu hỏi có liên quan.
c) Gợi ý tổ - Chia lớp 4 nhóm. Phổ biến kế hoạch tham quan trải nghiệm
chức
hoạt (từ 1h đến 2 h), tìm hiểu cơ sở sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ tại địa
động
phương. Giao nhiệm vụ thực hiện phiếu học tập 01

- Chuẩn bị học liệu (vở ghi, phiếu học tập 01)
- Có thể liên hệ trước các cơ sở tham quan.
Sau tham quan, trải nghiệm, HS về nhà:
- Tìm kiếm thêm các thông tin về ma sát từ các nguồn khác
nhau (người lớn, sách báo, Internet).
- Xây dựng báo cáo sản phẩm trải nghiệm.
d) Sản phẩm Báo cáo sản phẩm về tìm hiểu thực tiễn và các câu hỏi nghiên
mong đợi
cứu của các nhóm.
e) Gợi ý GV đánh giá việc trình bày, đánh giá sản phẩm là các câu hỏi, ý
đánh giá
kiến trao đổi, đánh giá kết quả vở ghi
Hoạt động 2: Báo cáo kết quả trải nghiệm tại lớp -thời gian 45 phút
a) Mục tiêu
Trình bày báo cáo, chia sẻ thảo luận về các điều thu được từ
trải nghiệm về ma sát tại các cơ sở sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ.
b) Nội dung -Trình bày các báo cáo, trao đổi kết quả trải nghiệm
-Trình bày, thảo luận để thống nhất các câu hỏi nghiên cứu: tìm
hiểu về ma sát; cách làm nhẵn, bóngbề mặt gỗ; cách làm giảm
ma sát trong chi tiết máy khi nó hoạt động.
c) Gợi ý tổ - Đại diện HS của 1 đến 2 nhóm báo cáo trước lớp về các kết
chức
hoạt quả trải nghiệm. Các nhóm còn lại lắng nghe, trao đổi, bổ sung
động
- Đại diện HS trình bày các câu hỏi đặt ra khi trải nghiệm để
thảo luận và lựa chọn các câu hỏi hợp lí.
- Thống nhất các câu hỏi nghiên cứu lí thuyết và thí nghiệm.
d) Sản phẩm - HS tiến hành trình bày báo cáo và thảo luận theo kế hoạch
mong đợi
- Lựa chọn được các câu hỏi hợp lí

9


Các câu hỏi mong muốn:
 Ma sát xuất hiện khi nào? Có những loại ma sát nào?
 Vai trò của từng loại ma sát như thế nào trong sản xuất?
 Cách xác định độ lớn của lực ma sát trượt bằng thực nghiệm?
 Đặc điểm của từng loại lực ma sát?
 Cách làm giảm ma sát và bảo dưỡng máy móc trong quá
trình sản xuất?
 Các bước tiến hành làm nhẵn, bóng bề mặt của vật liệu?
e) Gợi
đánh giá

ý + GV đánh giá quá trình thảo luận nhóm, đánh giá sản phẩm,
đánh giá kết quả ghi chép được của các HS và việc trình bày
thảo luận trước lớp của HS.
+ HS tham gia đánh giá lẫn nhau về vai trò, sự đóng góp của
từng thành viên trong nhóm (bàn học).
Hoạt động 3: Tìm hiểu các kiến thức trong sách giáo khoa về lực ma
sát - thời gian 30 phút [3]
a) Mục tiêu
Nghiên cứu tìm hiểu và trình bày các kiến thức từ sách giáo
khoa.
b) Nội dung - Đọc sách giáo khoa, lựa chọn và ghi chép các kiến thức về lực
ma sát ở mức độ sách giáo khoa
- Sắp xếp kiến thức thành sản phẩm nhóm để báo cáo.
c) Gợi ý tổ GV giao nhiệm vụ cho các nhóm
chức
hoạt - Làm việc nhóm đọc SGK (bài 13 - Vật lí 10) kết hợp với các

động
tài liệu bổ trợ đã nghiên cứu từ buổi trải nghiệm trước để tìm
hiểu về lực ma sát nhằm trả lời các câu hỏi vấn đề.
- Thảo luận, lựa chọn các kiến thức quan trọng để xây dựng sản
phẩm nhóm để báo cáo trước lớp.
- Đại diện một nhóm báo cáo về các kiến thức thu được, trao đổi
với các nhóm còn lại để hoàn thiện các kiến thức lí thuyết về lực
ma sát.
d) Sản phẩm Các báo cáo, bản ghi chép của nhóm HS đầy đủ nội dung, đạt
mong đợi
các yêu cầu:
- Ma sát xuất hiện khi nào, các loại ma sát.
- Cách xác định độ lớn của lực ma sát trượt bằng thực nghiệm,
độ lớn của nó phụ thuộc vào những yếu tố nào, hệ số ma sát
trượt và xác lập công thức tính độ lớn của lực ma sát lượt.
- Đặc điểm của từng loại lực ma sát và vai trò của chúng.
- Cách làm giảm ma sát và bảo dưỡng máy móc trong quá trình
sản xuất.
e) Gợi ý + GV đánh giá quá trình, đánh giá sản phẩm, đánh giá kết quả
đánh giá
+ HS đánh giá lẫn nhau như thế nào (nếu cần).
Hoạt động 4: Tổng hợp kiến thức và luyện tập- 10 phút
a) Mục tiêu
Nhận xét, bình luận, khen ngợi động viên và giao nhiệm vụ tìm

10


tòi, nghiên cứu cho các HS
b) Nội dung Khẳng định các kiến thức đã được trình bày, bổ sung

Vận dụng giải một số bài tập đơn giản
c) Gợi ý tổ - GV đưa ra ý kiến đánh giá (nhận xét, khen ngợi, phê bình, chia
chức
hoạt sẻ…) về kết quả, tinh thần làm việc của các nhóm
động
- GV bổ sung thêm các kiến thức chưa đầy đủ (nếu cần)
- HS ghi kiến thức vào vở.
- Giải các bài tập do GV hoặc HS đưa ra.
d) Sản phẩm - HS giải được các bài tập
mong đợi
- Vở ghi hoàn thiện của HS
e) Gợi ý + GV đánh giá quá trình, đánh giá sản phẩm, đánh giá kết quả
đánh giá
+ HS đánh giá lẫn nhau như thế nào (nếu cần)
Hoạt động 5:Tìm tòi mở rộng về nghề liên quan đến chủ đề lực ma sát
a) Mục tiêu
Tìm tòi mở rộng kiến thức về các ngành có liên quan đến chủ đề
“ Lực ma sát”
b) Nội dung Tìm hiểu ngành nghề sản xuất, kinh doanh liên quan đến lực ma
sát ở địa phương và ở cả nước như:
- Đặc điểm lực ma sát, khi nào cần giảm và tăng ma sát trong
sản xuất;
- Tìm hiểu ngoài nghề mộc ra còn có nhiều các các nghề khác
liên quan đến lực ma sát như: nề, cơ khí, vật lý trị liệu, sửa xe,
sản xuất gốm sứ,…;
- Yêu cầu về kiến thức, kĩ năng phổ thông khi hoạt động trong
các nghề đó tại địa phương, những công đoạn sản xuất, khó khăn
gặp phải...;
- Xây phương án tăng năng suất chất lượng sản phẩm trong quá
trình sản xuất, gia công liên quan đến ứng dụng của lực ma sát.

c) Gợi ý tổ + Giao các nhóm HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà, xây dựng sản
chức
hoạt phẩm là bài giới thiệu trước lớp hoặc trước toàn trường; được hỗ
động
trợ giúp đỡ khi cần thiết.
+ Hoạt động của GV:
- Yêu cầu HS thực hiện nhiệm vụ, hướng dẫn các em hoạt động
ngoài giờ (thực hiện phiếu học tập 02)
- Chuẩn bị học liệu (SGK, vở ghi, tư liệu…), thiết bị dạy học
(tranh ảnh, mô hình, thí nghiệm thực/ảo/mô phỏng, video, slide)
…
d) Sản phẩm Các bài viết của HS về phương án tăng năng suất chất lượng sản
mong đợi
phẩm đồ gỗ mĩ trong việc làm nhẵn bề mặt và tăng tuổi thọ máy
móc thông qua khảo sát thực tế ở cơ sở sản xuất và học tập trên
lớp.
e) Gợi ý + GV đánh giá quá trình, đánh giá sản phẩm, đánh giá kết quả
đánh giá
+ HS đánh giá lẫn nhau như thế nào (nếu cần)

11


B. CÂU HỎI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Câu 1. (Nhận biết): Lực ma sát trượt, ma sát lăn và ma sát nghỉ xuất hiện khi
nào? [3]
Câu 2. (Thông hiểu): Đặc điểm của lực ma sát trượt, ma sát lăn, ma sát nghỉ?[3]
Câu 3. (Thông hiểu): Nêu phương án thực nghiệm để đo độ lớn lực ma sát
trượt?
Câu 4. (Thông hiểu) Độ lớn của lực ma sát trượt phụ thuộc vào những yếu tố

nào?
Câu 5. (Vận dụng): Kéo một vật có khối lượng 70 kg trên mặt sàn nằm ngang
bằng lực có độ lớn 210 N theo phương ngang làm vật chuyển động đều. Hệ
số ma sát trượt giữa vật và sàn là bao nhiêu ? (Lấy g =10 m/s2)
Câu 6. (Vận dụng) : Đặt một khúc gỗ hình hộp chữ nhật có khối lượng m =
10(kg) trên sàn nằm ngang .Biết hệ số ma sát trượt giữa khúc gỗ với sàn là
0,1. Lấy g = 10m/s2. Tính lực kéo tối thiểu theo phương song song với sàn để
khúc gỗ trượt trên sàn?
Câu 7. (Vận dụng rcao: Một vật khối lượng m = 1kg, được kéo chuyển động
ngang bởi lực F hợp một góc  = 30o với phương ngang, F = 2N. Biết sau
2
khi bắt đầu chuyển động 2s vật đi được quãng đường 1,66m. g 10 m / s ,

3 1,73 .

a,Tính hệ số ma sát trượt k giữa vật và mặt sàn?
b, Nếu vật chuyển động thẳng đều, hãy xác định hệ số ma sát trượt k?
Câu 8. (Vận dụng). Kể tên các ngành nghề có liên quan đến ứng dụng của ma
sát?
Câu 9. (Vận dụng cao). Hãy kể tên các cơ sở sản xuất, hay kinh doanh hoặc
dịch vụ liên quan đến ma sát ở địa phương mà em đã khảo sát thực tế. Nếu là
nhà quản lí hay bắt đầu khởi nghiệp về một trong số lĩnh vực đó, hãy đề ra
những bước đi, giải phápnhằm kinh doanh hiệu quả với ngành nghề đó?

12


C. PHỤ LỤC
Phiếu học tập 1
Trường THPT: ..........................................................Lớp:.....................

Họ và tên:................................................................. Nhóm..................
BẢN THU HOẠCH TRẢI NGHIỆM
(Tại cơ sở sản xuất đồ gỗ mĩ nghệ)
A, Chú ý an toàn:
Tuân thủ các quy định của cơ sở, của người hướng dẫn
Khi đến cơ sở liên quan đến điện, chỉ được xem, không được lại gần hoặc sờ
tay vào các thiết bị khi nó đang hoạt động
B, Yêu cầu quan sát
Quan sát các máy móc thiết bị trong quy trình làm nhẵn bề mặt gỗ, hỏi người
hướng dẫn nhứng thông tin ... và hoàn thiện các mục sau:
1. Liệt kê các dụng cụ và thiết bị máy móc sử dụng
- Giấy ráp
2. Liệt kê các bước làm nhẵn bóng bề mặt gỗ từ người phụ trách cơ sở
3. Các câu hỏi được đặt ra
4. Giải pháp tăng hiệu quả quá trình làm nhẵn, bóng vật liệu
5. Giải pháp làm giảm ma sát trong máy móc khi hoạt động để tăng tuổi thọ cho
máy móc
6. Các cảm nhận về buổi trải nghiệm
13


Yêu cầu: Hoàn thành phiếu cá nhân sau buổi trải nghiệm, sau đó làm việc nhóm
tại nhà để xây dựng báo cáo sản phẩm nhóm về 4 vấn đề trên để trình bày tại lớp
vào giờ học về lực ma sát (trình bày từ 5 đến 7 phút).

Phiếu học tập 2
TÌM HIỂU NGÀNH SẢN XUẤT, KINH DOANH ĐỒ GỖ MĨ NGHỆ
Cơ sở
Lĩnh vực sản Yêu cầu về Mức thu Nhu cầu Đánh
(tên, địa xuất/kinh

con người
nhập
nhân lực
nhận
chỉ)
doanh
trung
về sự
bình
triển
lĩnh
này

TÀI LIỆU BỔ TRỢ
Các website bổ trợ
/> /> /> /> />
14

giá,
định
phát
của
vực


2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Sau khi áp dụng phương pháp dạy học gắn vớn sản xuất, kinh doanh tại
địa phương thông qua chủ đề bài học: Lực ma sát – Vật lí 10 tôi thấy đã đạt
được các kết quả khả quan :
- Học sinh quan tâm đến bộ môn nhiều hơn, chất lượng được nâng cao.

- Học sinh được quan sát trực tiếp đối tượng học tập hoặc có liên quan sẽ
giúp học sinh hiểu sâu hơn, rộng hơn kiến thức được đọc trong sách, được học
tại nhà trường.
- Khi tiếp xúc với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, học sinh sẽ hiểu được vai
trò của những tiến bộ khoa học, kĩ thuật đối với sản xuất và vai trò của con người
trong quy trình sản xuất hiện đại.
- Sự phong phú, mới lạ của cơ sở tham quan so với môi trường học tập trên
lớp sẽ tạo hưng phấn, kích thích tính tìm tòi, khám phá của học sinh. Vốn hiểu
biết thực tiễn và sự mới lạ trong phong cách hướng dẫn của người hướng dẫn
tham quan cũng vừa tăng vốn hiểu biết cho học sinh vừa củng cố, mở rộng kiến
thức cho học sinh.
- Học sinh phải viết thu hoạch về tham quan sẽ không chỉ có tác dụng trong
việc nâng cao kiến thức mà còn được rèn luyện kĩ năng trình bày vấn đề. Đây
cũng là một năng lực quan trọng cần hình thành và phát triển cho học sinh.
Tôi đã thử nghiệm với 2 lớp học sinh
- Lớp 10A2 áp dụng phương pháp dạy học gắn vớn sản xuất, kinh doanh tại địa
phương (Lớp thực nghiệm)
- Lớp 10A3 dạy học theo phương pháp truyền thống (Lớp đối chứng)
Kết quả thu được như sau:
Điểm
Lớp 10A2
Lớp 10A3
Số HS
%
Số HS
%
Giỏi(9-10)
10
23,81%
2

4,76%
Khá (7-8,5)
19
45,24%
10
23,81%
TB (5-6,5)
10
23,81%
20
46,62%
yếu,kém(dưới 5)
3
7,14%
10
23,81%
Tổng : 42 HS
Tổng : 42 HS

15


III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Từ việc nghiên cứu những vấn đề cơ bản về lí luận và thực trạng hoạt
động dạy học gắn vớn sản xuất, kinh doanh tại địa phương, tôi nhận thấy
phương án dạy học này gắn với các nội dung liên hệ thực tiễn đến các ngành sản
xuất kinh doanh có tác dụng cao nhất nhằm phát triển phẩm chất và năng lực
học sinh, thông qua hoạt động có tác dụng hỗ trợ cho giáo dục hướng nghiệp
phân luồng sau khi các em rời ghế nhà trường.

Sau khi áp dụng phương pháp dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại
địa phương thì học sinh quan tâm đến bộ môn nhiều hơn, chất lượng được nâng
cao hơn, bản thân các em biết vận dụng kiến thức đã học để giải thích các sự vật,
hiện tượng gắn với cuộc sống hàng ngày, qua đó dễ dàng tiếp thu và khắc sâu
kiến thức hơn.
Tuy nhiên có một điều hết sức lưu ý là việc vận dụng các kiến thức thực
tiễn phải phù hợp nội dung bài, phân bố thời gian hợp lý mới tạo được sự cuốn
hút, tập trung, chú ý của học sinh để không khí tiết học thoải mái qua đó hình
thành ý thức học tập và yêu thích bộ môn. Đặc biệt đòi hỏi giáo viên phải chuẩn
bị rất kĩ lưỡng và trong quá trình thực hiện hướng dẫn học sinh tham quan, giáo
viên phải tổ chức thật khoa học tất cả các khâu: từ việc đưa đón học sinh đi lại,
giao nhiệm vụ, theo dõi hoạt động của học sinh để có kết quả học tập mong
muốn sau bài học.
3.2. Kiến nghị
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động dạy và học theo phương
pháp dạy học gắn vớn sản xuất, kinh doanh tại địa phương, tôi đề nghị:
- Sở Giáo dục và Đào tạo, lãnh đạo nhà trường tiếp tục tạo điều kiện thuận
lợi để giáo viên được tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên về
chuyên môn, nghiệp vụ.
- Đầu tư, trang bị tốt hơn về cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị dạy học hiện
đại, phòng học bộ môn tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử phương pháp dạy học
gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương.
- Nhà trường tạo điều kiện để cho giáo viên tổ chức các hoạt động trải
nghiệm sáng tạo và tham quan thực tế, các cuộc giao lưu kiến thức sẽ gây hứng
thú cho học sinh một cách hiệu quả.
- Để thực hiện tốt, người giáo viên cần nghiên cứu kỹ bài giảng, xác định
được kiến thức trọng tâm, tìm hiểu, tham khảo các vấn đề thực tế liên quan phù
hợp với năng lực học sinh. Xây dựng kế hoạch dạy học cho từng chuyên đề,
từng nội dung kiến thức theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học
sinh, phải mang tính hợp lí và hài hòa.

- Giáo viên phụ trách môn học không quản ngại khó khăn, vất vả và có
nhận thức đúng về ý nghĩa, sự cần thiết phải tăng cường sử dụng hình thức dạy
học theo hướng gắn nội dung dạy học với thực tiễn SXKD tại địa phương.
– Học sinh cần tích cực tham gia các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức
trong các tiết học hay giao nhiệm vụ về nhà, biết tìm tòi, quan sát các hiện

16


tượng trong tự nhiên, trong sản xuất và đời sống, từ đó biết vận dụng kiến thức
môn học để giải thích các hiện tượng đó.
Trên đây là những kinh nghiêm tôi đúc rút được trong quá trình giảng dạy.
Rất mong đây sẽ là tài liệu tham khảo cho HS và đồng nghiệp. Rất mong được
sự đóng góp chân thành của đồng nghiệp.

XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 22 tháng 05 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)

Đỗ Thị Dương

17


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chương trình giáo dục phổ thông môn Vật lí THPT do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban

hành.
2. Chuẩn kiến thức kỹ, năng môn vật lí lớp 10. Nhiều tác giả. Nhà XBGD Việt Nam.
3. Sách giáo khoa vật lí lớp 10. Nhiều tác giả. Nhà XBGD Việt Nam.
4. Tài liệu tập huấn đổi mới PPDH và KTĐG do Bộ GD&ĐT biên soạn.
5. Các tài liệu chuyên môn của một số Dự án giáo dục.

18


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ
CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Đỗ Thị Dương
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Hoằng Hóa 3, xã Hoằng Ngọc, huyện Hoằng
Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
Kết quả
Cấp đánh giá
đánh giá
Năm học
TT
Tên đề tài SKKN
xếp loại (Sở,
xếp
đánh giá
Tỉnh,…)
loại(A,B
xếp loại
hoặc C)

Nâng cao hiệu quả sử
dụng mối liên hệ với
chuyển động tròn đều để
1
giải nhanh các bài toán
Sở GD&ĐT
C
2014-2015
liên quan đến dao động
điều hòa trong chương
trình Vật lý 12 THPT
Hướng dẫn học sinh dùng
phương pháp tọa độ để
giải nhanh một số bài toán
Sở GD&ĐT
C
2016-2017
2
giao thoa sóng cơ, chương
Sóng cơ, chương trình Vật
lý 12

19