SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM HÓA 8

Giải pháp khoa học: Rèn kỹ năng tính theo phương trình hóa học
A. MỞ ĐẦU
1/. Lý do chọn đề tài:
Ở cấp THCS các em bắt đầu làm quen với bộ môn Hóa học từ lớp 8.
Nhưng muốn học tốt môn Hóa học đòi hỏi ở mỗi học sinh phải giải quyết
nhiều bài tập, biết vận dụng lý thuyết để giải bài tập. Vì thế, các em phải
nắm được các bước giải bài tập Hóa học cơ bản ngay từ lớp 8.
Tính theophương trình hóa học là kiến thức cơ bản, xuyên suốt trong
chương trình Hóa học phổ thông. Nó làm nền tảng căn bản quan trọng trong
việc giải bài tập tính theo phương trình hóa học. Do đó để khắc phục tình
trạng mất căn bản môn Hóa học ở học sinh, bản thân tôi nghó rằng cần phải
tìm ra một giải pháp để nâng cao chất lượng bộ môn Hóa học là nhiệm vụ rất
quan trọng và cần thiết. Đó là lý do tôi chọn đề tài “ Rèn kỹ năng tính theo
phương trình hoá học” để nghiên cứu.
2/. Đối tượng nghiên cứu:
Tìm hiểu học sinh, nghiên cứu để đưa ra phương pháp giải các bài tập
tính theo phương trình hóa học ở học sinh lớp 8, cụ thể là lớp 8
4
và lớp 8
5
của
trường THCS Lộc Ninh.
3/. Phạm vi nghiên cứu:
Là giáo viên giảng dạy môn Hóa học, chính vì vậy mà giải pháp của tôi
xoay quanh vấn đề “ Rèn kỹ năng tính theo phương trình hoá học” của môn
Hóa học 8 để sử dụng giảng dạy cho học sinh lớp 8
4
, 8
5
của trường THCS Lộc
Ninh áp dụng từ tiết 32,33 trong phân phối chương trình học kỳ I.

4/. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu các tài liệu liên quan đến bộ môn Hóa học.
- Phương pháp tổng hợp tài liệu.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh.
- Phương pháp đàm thoại.
Trang 1
Người thực hiện: Nguyễn Hoa Phương
Giải pháp khoa học: Rèn kỹ năng tính theo phương trình hóa học
B. NỘI DUNG:
1/. Cơ sở lý luận:
Lê Nin nói rằng : “ Học – Học nữa – Học mãi”.
- Thật vậy, vấn đề học tập hiện nay được xem là quốc sách hàng đầu, nó
thuộc vào bốn loại hình được nhà nước quan tâm nhất ( điện, đường, trường,
trạm). Mục đích của việc học là đào tạo ra con người Xã Hội Chủ Nghóa. Do
đó việc phát triển qui mô giáo dục – đào tạo phải trên cơ sở đảm bảo chất
lượng và hiệu quả giáo dục để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu phát triển
của đất nước trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội
nhập quốc tế. Thực hiện Nghò quyết đại hội IX của Đảng. Tiếp tục quán triệt
các tư tưởng chỉ đạo giáo dục của Nghò quyết Trung ương 2 khóa VIII và
phương hướng nhiệm vụ giải pháp tiếp tục đổi mới giáo dục từ nay đến năm
2010.
- Cũng như các môn học khác, Hóa học là một trong nững môn học không
thể thiếu trong các trường THCS. Hóa học là môn học thực nghiệm nó phản
ánh các hiện tượng xảy ra trong cuộc sống và vũ trụ, trong đó bài tập Hóa học
tính theo phương trình hóa học là khâu quan trọng trong quá trình dạy và học.
- Với yêu cầu trên là giáo viên đang trực tiếp giảng dạy bộ môn Hóa học
phải xác đònh rõ mục tiêu giáo dục đó là chuẩn bò cho học sinh tiếp cận ngày
càng gần với khoa học công nghệ, giúp học sinh làm chủ tri thức, tiếp cận
được mũi nhọn khoa học công nghệ nhằm phát huy năng lực trong xã hội mới.
2/. Cơ sở thực tiễn:

- Hóa học là môn khoa học thực nghiệm, vì thế cần rèn cho học sinh các
kỹ năng cơ bản giải một số bài tập tính theo phương trình hóa học một cách
độc lập và sáng tạo. Qua đó học sinh tự đònh hướng để giải bài tập.
- Rèn cho học sinh có kỹ năng nhận dạng bài tập theo mức độ từ dễ đến
khó, phát triển dần kỹ năng hiện có của học sinh, nhằm phát huy thêm khả
năng tự học, tự nhận thức và độc lập, sáng tạo của học sinh. Đồng thời phát
huy hoạt động nhóm.
Trang 2
Người thực hiện: Nguyễn Hoa Phương
Giải pháp khoa học: Rèn kỹ năng tính theo phương trình hóa học
- Trên cơ sở đó, để kích thích tính tích cực học tập của học sinh trong việc
giải bài tập tính theo phương trình hóa học, bản thân giáo viên cần xác đònh
vai trò của mình đối với học sinh.
+ Giáo viên cần coi trọng lợi ích, nhu cầu, hứng thú học tập của học
sinh phat huy tối đa các năng lực còn tìm ẩn của học sinh. Hình thành cho học
sinh phương pháp học tập khoa học, năng lực sáng tạo, lòng say mê yêu thích
bộ môn.
+ Phát huy tối đa tính tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh.
+ Giáo viên hướng dẫn cho học sinh nghiên cứu để tìm hướng giải phù
hợp. Qua các bài tập từ dễ đến khó dần tạo ra sự tích cực, tự lực sáng tạo
trong học tập của học sinh. Giúp hình thành ở học sinh kỹ năng giải bài tập
hóa học tính theo phương trình hóa học.
3/. Nội dung vấn đề:
a/. Thực trạng của học sinh ở trường THCS Lộc Ninh:
- Nhìn chung, các em chưa có ý thức cao trong học tập, phần đông các em
là con nhà nông vừa đi học vừa phục giúp gia đình nhất là vào vụ mùa, các
em thường hay không thuộc bài, không làm bài tập, vào lớp học không chú ý
nghe giảng bài, không chuẩn bò bài mới làm ảnh hưởng đến việc học của các
em.
- Đối với học sinh lớp 8, cụ thể là lớp 8

4
và lớp 8
5
qua thời gian tìm hiểu
thực tế tôi nhận thấy các em chưa nắm vững các kiến thức cơ bản như: kí hiệu
hóa học; hóa trò; cách viết công thức của một hợp chất; lập phương trình hóa
học; các công thức chuyển đổi giữa số mol; khối lượng và thể tích; . . . cho nên
các em không thể vận dụng để giải một bài tập hóa học.
- Qua thực tế giảng dạy, bản thân tôi nhận thấy sau khi đọc đề toán đa số
các em chưa xác đònh được đề bài đã cho biết những đại lượng gì, có liên quan
đến công thức nào cần sử dụng đại lượng đề bài hỏi. Các em chưa xác được
hướng giải bài tập cho phù hợp. Mặt khác, các em chưa nắm vững những công
thức cơ bản và kỹ năng lập phương trình hóa học nên ảnh hưởng đến khả năng
giải một bài hóa học tính theo phương trình hóa học.
b/. Những giải pháp để nâng cao chất lượng bộ môn Hóa học và nâng cao
hiệu quả giải bài tập cho học sinh ở trường THCS Lộc Ninh như sau:
Trang 3
Người thực hiện: Nguyễn Hoa Phương
Giải pháp khoa học: Rèn kỹ năng tính theo phương trình hóa học
- Giáo viên cần trang bò cho học sinh vốn kiến thức cơ bản về Hóa học.
Nếu cần thiết giáo viên ghi tóm tắt và hướng dẫn học sinh cách ghi nhớ.
- Giáo viên chú ý chọn các bài tập nâng cao từ dễ đến khó tạo sự tích
cực, tính độc lập, sáng tạo cho học sinh.
- Quan trọng hơn là giáo viên giúp học sinh phân tích, tìm hiểu kỹ đề bài
qua đó đònh hướng được phương pháp giải.
- Sau đó giáo viên cho thêm bài tập tương tự, mức độ nâng dần lên để
hình thành ở học sinh kỹ năng giải bài tập hóa học.
Mỗi bài tập hóa học có nhiềi cách giải khác nhau nhưng phải thực hiện
đủ 4 bước:
+ Tìm hiểu đề tài: Xác đònh đại lượng đã cho và đại lượng cần tìm,

hiểu ý nghóa mở rộng từng đại lượng. Cần tóm tắt đề bài rõ ràng bằng ký hiệu
hiệu hóa học, chuyển đổi đơn vò nếu cần thiết.
+ Xác đònh hướng giải bài tập: Nhớ lại các khái niệm, các qui tắc,
công thức, … có liên quan. Từ đó tìm ra mối liên hệ giữa điều kiện đề bài cho
và yêu cầu của bài tập.
+ Trình bày lời giải: Thực hiện các bước giải đã vạch.
+ Kiểm tra kết quả: Xem lại đã trả lời đúng yêu cầu của bài chưa?
Tính toán có sai sót hay không?
- Đó là những yêu cầu cơ bản để giải một bài tập hóa học. Nếu học sinh
nắm được kiến thức, kỹ năng cơ bản thì việc giải bài tập theo qui trình trên sẽ
mang lại kết quả cao.
c/. Sơ lược về quá trình thực hiện:
- Để “ Rèn kỹ năng tính theo phương trình hóa học” bản thân tôi không
ngừng tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu liên quan đến bộ môn, đặc biệt quan
trọng hơn nữa là luôn luôn dự giờ, trao dồi học hỏi kinh nghiệm với các đồng
nghiệp trong công tác giảng dạy để đưa ra giải pháp tốt nhất trong việc nâng
cao chất lượng bộ môn Hóa học.
- Sau cùng là thu thập các số liệu cần thiết cho giải pháp khoa học.
- Đối với học sinh, bản thân tôi đònh hướng như sau:
+ Tìm hiểu kó đối tượng học sinh, phát hiện ra những chỗ hỏng kiến thức
của học sinh mắc phải qua các bài kiểm tra, câu trả lời vấn đáp của học sinh,
cách làm bài trong khi kiểm tra bài cũ.
Trang 4
Người thực hiện: Nguyễn Hoa Phương
Giải pháp khoa học: Rèn kỹ năng tính theo phương trình hóa học
+ Chú ý cách học tập của học sinh từ khâu theo dõi bài, ghi chép đến
khâu giải bài tập.
+ Giành nhiều thời gian để hướng dẫn kó cho học sinh cách giải bài tập
mẫu tính theo phương trình hóa học nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh.
- Trong thời gian nghiên cứu, bản thân tôi thu thập các số liệu, nắm kết

quả qua các bài kiểm tra để theo dõi mức độ tiến bộ của học sinh mà có
hướng điều chỉnh hợp lí.
d/. Những biện pháp hoặc sáng kiến mới đã áp dụng:
- Qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ môn Hóa học lớp 8
4
và lớp 8
5
, qua
kết quả học kỳ tôi nhân thấy chất lượng học tập bộ môn còn thấp. Đặc biệt là
đa số học sinh không giải được bài tập tính theo phương trình hóa học. Để thực
hiện giải pháp khoa học “ Rèn kỹ năng tính theo phương trình hóa học” bản
thân tôi áp dụng tiết 32 đến tiết 51 trong chương trình Hóa học lớp 8.
- Để giải một bài tập tính theo phương trình hóa học nhất thiết phải thực
hiện đủ 4 bước sau:
+ Bước 1: Tìm số mol chất đã cho theo đề bài.
+ Bước 2: Viết phương trình hóa học đúng.
+ Bước 3: Tính số mol chất cần tìm theo phương trình hóa học dựa vào
số mol đề bài đã cho ( áp dụng quy tắc tam suất).
+ Bước 4: Tìm đại lượng mà đề bài yêu cầu tìm ( tìm khối lượng
m = n.M hoặc thể tích khí ở điều kiện tiêu chuẩn V = 22,4.n).
- Sau đây là một vài ví dụ tính theo phương trình hóa học:
* Ví dụ 1: Tính khối lượng CaCO
3
cần dùng để điều chế 42g CaO?
Giải
Số mol CaO sinh ra sau phản ứng:
n
CaO
=
Phương trình hóa học:

CaCO
3
CaO + CO
2

1 mol 1 mol 1 mol
?x mol 0,75 mol
Trang 5
Người thực hiện: Nguyễn Hoa Phương