Sử dụng tranh minh hoạ dạy van THCS 678

sở giáo dục và đào tạo hải dơng
Sáng kiến kinh nghiệm :
Sử dụng tranh minh hoạ
trong giảng dạy Ngữ văn THCS

------------ ------------
*******************
Môn : ngữ văn
lớp : 6+7+8
Năm học: 2008-2009
1
Sáng Kiến Kinh Nghiệm:
Sử dụng tranh minh họa
trong giảng dạy ngữ văn thcs

------------ ------------
Môn : ngữ văn
lớp : 6+7+8

đánh giá của phòng GD & ĐT
(Nhận xét, xếp loại, ký, đóng dấu)
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Tên tác giả:............................................................
Trờng:........................................................................
2

Phần ghi số phách
của Phòng GD&ĐT
Phòng giáo dục và đào tạo huyện Nam Sách
Trờng Trung học cơ sở Hiệp Cát

Sáng Kiến Kinh Nghiệm:
Sử dụng tranh minh họa
trong giảng dạy ngữ văn thcs

Bộ môn : ngữ văn
Khối lớp : 6+7+8
Tên tác giả: Đào Thị ánh Tuyết
Đánh giá của nhà trờng
(Nhận xét, xếp loại, kí, đóng dấu)
....................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................
3
Phần ghi số phách
của Phòng GD&ĐT
Phần A
Đặt vấn đề
1. Lí do chọn đề tài:
Môn Ngữ Văn trong nhà trờng trớc hết là một môn học nh tất cả các
môn khoa học khác đợc quy định bởi chơng trình và có tác dụng góp phần
hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách học sinh theo mục tiêu giáo
dục. Những tác phẩm trong chơng trình đó là những tác phẩm văn chơng đ-

ợc chọn lọc từ trong kho tàng văn hoá dân tộc và nhân loại. Nói đến những
tác phẩm văn chơng là nói đến một nghệ thuật, nghệ thuật ngôn từ , đó là
đặc trng của văn học.
Việc dạy học trong nhà trờng chịu sự chi phối của phơng thức phản
ánh bằng hình tợng ngôn ngữ đợc thể hiện qua sự sáng tạo độc đáo của nhà
văn. Xét về cấu tạo, hình tợng, bao hàm các cái riêng, cái phổ biến. Và các
cá thể, cái trừu tợng khái quát và sinh động, xúc động cảm tính và ý thức t
tởng, nội dung và hình thức. Chính sự thống nhất của các mặt đối lập ấy tạo
ra sức mạnh riêng biệt của văn chơng nghệ thuật.
Hình tợng nghệ thuật có khả năng gây ra những tác động không hạn
chế gợi lên trờng liên tởng bát tận. Hình thức nghệ thuật văn học mang tính
đa nghĩa. Nó nh khối đa diện nhiều màu, tuỳ theo chỗ đứng, cách nhìn của
ngời xem mà phát hiện ra vẻ đẹp khác nhau của nó. Lứa tuổi, trình độ học
vấn, kinh nghiệm sống, t tởng, tình cảm , sự lịch lãm và vị trí xá hội,
khuynh hớng của tâm hồn và trí tuệ từng ngời cũng dẫn đến sự nhận thức
khác nhau.
Vì vậy khi dạy học đòi hỏi ngời dạy vừa phải là một nhà giáo, vừa là
ngời nghệ sĩ đa tài làm thế nào để làm nổi bật đợc sự rung động thẩm mĩ
sâu sắc của tác phẩm khiến cho học sinh say mê, thích thú.
Nói đến phơng pháp dạy học đã từ lâu môn văn ttrở thành môn học
chủ yếu trong nhà trờng. Trong thời phong kiến khi đi học, học trò học
4
ngay những bài học về Tam cơng, ngũ thờng, Tứ th, Ngũ kinh mà
phơng pháp chỉ yếu thiên về bình giảng, đây là một phơng pháp có nhiều
tích cực. Song trải qua quá trình lịch sử môn văn đã có những cải tiến quan
trọng cả về chơng trình và phơng pháp. Đặc biệt trong những năm gần đây
ngành Giáo dục nớc ta không ngừng đổi mới về phơng pháp dạy học trong
đó có môn Ngữ văn. Xuất phát từ mục đích yêu cầu của chơng trình đổi
mới, tôi xin trình bày một phơng pháp gỉảng dạy giúp giờ học giúp giờ học
đạt kết quả cao đó là: Sử dụng tranh minh hoạ trong giảng dạy Ngữ văn

THCS .
2. Cơ sở lí luận:
Môn ngữ văn là một môn học đồng thời cũng là nôm nghệ thuật có ý
nghĩa to lớn và quan trọng trong việc giáo dục t tởng tình cảm cho học sinh.
Vì vậy giáo viên cần phải giúp học sinh tiếp cận những bài học đạo đức đó
một cách tự nhiên sinh động.
Trong phân môn Ngữ văn theo quan điểm tích hợp hiện nay thì đây là
phần nền quan trọng, làm cơ sở cho các phần khác nh Tiếng Việt, Tập làm
văn. Xuất phát từ đó nên việc hiểu rõ, hiểu sâu những vấn đề t tởng đặt ra
trong văn bản là một việc hết sức quan trọng. Trong phạm vi một tiết dạy
văn( tìm hiểu văn bản) đặt ra những yêu cầu về nhận thức, giúp học sinh h-
ớng tới những t tởng tình cảm đẹp, lòng nhân ái trọng lẽ phải, căm ghét cái
xấu, cái ác, sự bất công trong xã hội và cả hớng tới những t tởng lớn của
thời đại nh lòng yêu nớc, yêu hoà bình, ghét chiến tranh
Để đạt đợc điều đó, giáo viên cùng một lúc thực hiện nhiều thao tác
(phơng pháp ) với những hoạt động cụ thể trong tiết dạy nh : Đọc văn bản,
tìm hiểu chú thích, phân tích các chi tiết, hình ảnh, hệ thống câu hỏi, lời
giảng bình làm nổi bật ý nghĩa nội dung bài. Song một thao tác không thể
thiếu và góp phần quan trọng trong bài dạy đó là dùng tranh minh hoạ giúp
học sinh quan sát, tởng tợng chủ động tự rút ra những suy nghĩ đúng đắn,
sâu sắc về bài học.
5
Vì theo quan niệm biện chứng thì quá trình nhận thức nói chung đi từ
trực quan sinh động đến t duy trừu tợng. Do vậy muốn nhận thức thì phải
trải qua quá trình phản ánh( nhận biết) và không có sự nhận biết nào sinh
động toàn diện hơn khi trực tiếp quan sát tranh ảnh minh hoạ. Thông qua
bức tranh bức ảnh đó học sinh có thể nhận biết nội dung và vẻ đẹp của tác
phẩm văn học. Vì thế việc sử dụng tranh minh hoạ là cần thiết cho bài
giảng. Qua quan sát tranh vẽ, học sinh có thể suy nghĩ, cảm nhận toàn diện
mới mẻ của bản thân với bức tranh ngôn ngữ của nhà văn đã gợi lên mà

cha nói hết đợc. Trong quá trình đó vô tình học sinh lại đợc tiếp cận với
môn nghệ thuật mới hội hoạ. Xuất phát từ những vấn đề trên tôi thiết
nghĩ nhất thiết phải sử dụng tranh trong tiết dạy Văn học.
3. Cơ sở thực tiễn:
Thực tế cho thấy tranh ảnh tác động trực tiếp và sinh động tới các
giác quan của học sinh, học sinh có thể nhận biết đợc ngay vấn đề, chứ
không nh ngôn ngữ học sinh phải đọc, phân tích nghĩa, suy luận, rút ra nội
dung (đó là quá trình mất nhiều thời gian cho học sinh)
Ngày nay do sự phát triển chung , nhận thức của học sinh càng cao
và nhanh nhạy, đứng trớc yêu cầu đó trong mỗi giờ dạy giáo viên không thể
nhất thiết phải phân tích rồi rút ra nội dung bài học mà chỉ cần thông qua hệ
thống câu hỏi gợi mở, giúp học sinh tự phân tích đánh giá cái hay, cái đẹp,
những tình cảm, ý tởng đã đợc thể hiện trong bức tranh. Những phát hiện
mới này học sinh có thể hiểu qua đờng nét, những hoạ tiết, màu sắc đầy ấn
tợng của bức tranh.
Trong thực tế sách giáo khoa mới đã in sắn nhiều bức tranh đẹp phù
hợp để minh hoạ cho mỗi văn bản. Song nếu có thể vẽ lại một số bức tranh
để đạt đợc những yêu cầu cao hơn nh màu sắc, đờng nét giúp cho học sinh
cảm nhận nội dung bài học dễ dàng, sâu sắc hơn. Vì bản thân mỗi học sinh
đã đợc học mĩ thuật nên các em có thể cảm nhận tốt các nội dung đợc thể
hiện trong bức tranh.
6
Từ những vấn đề trên, qua thực tế giảng dạy, qua trao đổi tích luỹ
của bản thân với đồng nghiệp tôi mạnh dạn đa ra một ý tởng trong giảng
dạy đó là: Sử dụng tranh minh hoạ trong giảng dạy Ngữ văn THCS tôi
nghĩ đây là vấn đề thiết thực mang tính khả thi đối với tất cả các trờng, các
tiết dạy phù hợp với mọi đối tợng học sinh. Song sử dụng tranh minh hoạ
khi nào và sử dụng ra sao để đạt đợc kết quả cao đó là toàn bộ những vấn đề
về nội dung mà tôi muốn trình bày sau đây.

7
Phần B:
GiảI quyết vấn đề
I. Nội dung
1. Những yêu cầu khi sử dụng tranh.
1.1. Yêu cầu về tranh:
Để sử dụng tranh ảnh vào một tiết dạy nh một đồ dùng nghệ thuật
trong tiết dạy cũng nh các phơng tiện đồ dùng dạy học khác đòi hỏi tranh
ảnh phải chuẩn mực về nội dung và hình thức.
- Về hình thức: yêu cầu bức tranh phải có giá trị thẩm mĩ cao, khoa
học, đẹp có độ lớn phù hợp.
- Về nội dung tranh ảnh phải phù hợp với nội dung của tác phẩm, thể
hiện những nét đặc sắc của nội dung bài học, dễ hiểu dễ nhận biết ( không
vẽ quá trừu tợng), phối hợp màu sắc hợp lí, không quá loè loẹt
Nh vậy bức tranh mới đầy đủ yêu cầu để đa vào minh hoạ cho bài
học. Nếu không đáp ứng đợc các yêu cầu trên thì tranh minh hoạ sẽ nh con
dao hai lỡi, sẽ phản tác dụng với mục đích của tiết dạy và gây cho học sinh
sự chán nản không yêu thích văn học nghệ thuật.
1.2. Yêu cầu khi sử dụng:
Để phát huy đợc hết những tác dụng của bức tranh đòi hỏi giáo viên
phải có kĩ năng sử dụng, không nh thông thờng đa tranh ra để ngắm hay
triển lãm mà đa tranh ảnh ra để dạy học, giúp học sinh cảm nhận đợc vẻ
đẹp của nội dung bức tranh. Vì vậy mà giáo viên phải kết hợp chặt chẽ và
tiến hành song song nhiều hoạt động, nhiều phơng pháp một lúc đặc biệt
chú ý tới hệ thống câu hỏi gợi mở, những lời bình, lời phân tích có nh vậy
giờ học mới thực sự sôi nổi.
Hơn nữa cũng cần định hớng và ngăn chặn ngay những suy luận
không đúng chủ đề, yêu cầu của bài, có nh vậy mới dạy đúng nội dung của
8