Kinh nghiem su dung tranh anh trong day van 6

Kinh nghiệm sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy ngữ văn 6
------------------------------------------------------------------------------------------
I. Lí do chọn đề tài:
Vấn đề sử dụng tranh minh họa trong việc dạy văn học trong nhà trờng phổ
thông đã đợc áp dụng từ nhiều năm,nó không phải là vấn đề mới mẻ. Mặc dù việc
sử dụng tranh ảnh minh họa không thờng xuyên và cha đợc giáo viên chú trọng
đúng mức nhng nó cũng có một chút hiệu quả. Nó giúp cho quá trình nhận thức
của học sinh dễ dàng hơn. Bởi vì quá trình nhận thức của học sinh theo đúng quy
luật nhận thức của con ngời. Từ trực quan sinh động đến t duy trừu tợng. Mà tranh
minh họa là một công cụ, phơng tiện trực quan giúp học sinh t duy nhận thức dễ
dàng.
Tranh ảnh (Phơng tiện dạy học) là một trong những điều kiện thực hiện ph-
ơng pháp đổi mới, phơng pháp dạy học làm tăng tính hấp dẫn, hứng thú trong học
sinh, phát huy tính tích cực, chủ động của hcọ sinh trong giờ học văn. Bên canh
đó, ta thấy sách giáo khao lớp 6 đợc xây dựng theo tinh thần tích hợp. Theo tinh
thần này cả 3 phân môn: Văn Tiếng Việt Tập làm văn có mối quan hệ hết
sức chặt chẽ, phụ thuộc vào nhau, ủng hộ lẫn nhau, làm sáng tỏ cho nhau trong
một cuốn sách. Tuy nhiên, mỗi phân môn cũng có đặc thù riêng, có ranh giới nhất
định và nội dung cụ thể.
ở phân môn văn, các văn bản vừa tiêu biểu cho lịch sử văn học, vừa đáp ứng
việc dạy Tiếng Việt, Tập làm văn. Trọng tâm chính của chơng trình lớp 6 là văn
bản tự sự và miêu tả. Tơng ứng với 2 loại văn bản này, sách giáo khoa Ngữ văn
dựa vào thể loại tác phẩm để tổ chức dạy. Văn bản tự sự của chơng trình lớp 6 với
các tác phẩm thuộc thể loại truyện dân gian (Truyền thuyết, Cổ tích, Truyện cời,
Truyện ngụ ngôn) và truyện trung đại, truyện hiện đại.
Nhìn vào cấu trúc sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6, ta thấy truyện truyền
thuyết, truyện cổ tích đợc dạy trong 18 tiết ở học kỳ I. Đặc điểm nổi bật của các
thể loại truyện này: Truyện đợc sáng tạo bằng trí tởng tợng phong phú của nhân
dân nên có nhiều yếu tố kỳ ảo, hoang đờng. Để nắm bắt đợc nội dung chủ đề t
tởng của tác phẩm, bên canh việc suy ngẫm từ những con chữ có trên văn bản, nó
còn đòi hỏi học sinh phải hình dung tởng tợng. Do đó, sử dụng tranh minh họa

---------------------------------------------------------------------------------------
Kinh nghiệm sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy ngữ văn 6
------------------------------------------------------------------------------------------
trong các giờ dạy truyện truyền thuyết, truyện cổ tích giúp cho học sinh lớp 6 dễ
dàng hơn trong việc hình dung, tởng tợng. Học sinh hứng thú học tập, nắm bắt
kiến thức chắc chắn hơn.
Với bài viết này, tôi chỉ đa ra một vài suy nghĩ và những việc làm cụ thể để
sử dụng tranh minh họa trong các giờ dạy truyện truyền thuyết, cổ tích cho học
sinh lớp 6.
II. Quá trình thực hiện đề tài:
1. Khảo sát thực tế:
- Tình hình thực tế khi cha thực hiện đề tài.
Từ năm học 2001-2002 thực hiện thay SGK và áp dụng các phơng pháp
giảng dạy mơi phát huy tính tích cực của học sinh, các trờng THCS đã tiến hành
dạy thí điểm đổi mới phơng pháp dạy học với các môn học lớp 6. Vào thời kỳ đầu
năm học, Ban dự án thay sách của Bộ Giáo dục&Đào tạo cha trang bị cho nhà tr-
ờng bộ tranh ảnh minh họa cho các bài dạy thuộc hai thể loại truyện truyền thuyết,
cổ tích giáo viên có thể sử dụng tranh minh họa nhng mức độ còn hạn chế. Mặt
khác, tranh in trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6 rất nhỏ, chỉ có 2 màu đen trắng,
thậm chí tranh không phù hợp với các chi tiết của văn bản nên hiệu quả sử dụng
cha đợc cao.
Bên cạnh đó, học sinh lớp 6 mới bớc vào cấp học trung học cơ sở, cho nên
việc tiếp thu kiến thức theo phơng pháp đổi mới còn hạn chế. Chính vì vậy, việc
nắm bắt kiến thức của học sinh trong các giờ đọc hiểu văn bản còn tơng đối
khó khăn, thậm chí học sinh cha hào hứng học.
Những biện pháp thực hiện:
Sau khi đợc Ban dự án thay sách của Bộ GD&ĐT trang bị cho nhà trờng bộ
tranh minh họa cho các tác phẩm văn học dân gian, chúng tôi rất phấn khởi vì đã
dợc trang bị một phơng tiện trực quan rất phong phú, sinh động: tranh to, màu sắc
đờng nét rất rõ ràng. Nhng vấn đề đặt ra là sử dụng tranh nh thế nào để dạt hiệu

quả cao, nó vừa phát huy đợc tính tích cực, chủ động của học sinh, vừa gây hứng
thú cho các em, vừa giúp các em nắm đợc nội dung t tởng chủ đề của tác phẩm.
---------------------------------------------------------------------------------------
Kinh nghiệm sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy ngữ văn 6
------------------------------------------------------------------------------------------
Tôi thiết nghĩ sử dụng tranh minh họa phải hợp lí đúng mức, đúng lúc, đúng
chỗ. Giáo viên phải xác định dợc thời điểm đa tranh ra giới thiệu, phải cho học
sinh làm việc với tranh, kích thích các em t duy. Đồng thời giáo viên phải xác định
đợc mục đích khi sử dụng tranh: tranh giúp học sinh phát hiện, yìm hiểu vấn đề
của bài. Tránh tình trạng cho học sinh xem tranh một cách đơn thuần với lời giới
thiệu ngắn gọn của giáo viên. Để học sinh đợc làm việc khi sử dụng tranh, giáo
viên có thể dặt ra những câu hỏi cụ thể có liên quan đến bức tranh mà học sinh
quan sát. Học sinh kết hợp những chi tiết có trong văn bản, có sự suy ngẫm, hình
dung, tởng tợng của mình sau khi quan sát tranh để tìm ra câu trả lời phù hợp, rút
ra nội dung kiến thức cần ghi nhớ.
Sử dụng tranh minh họa trong giờ học nhằm phát huy tính tích cực của học
sinh không có nghĩa là: Giáo viên cho học sinh quan sát tranh, trả lời câu hỏi. Học
sinh hiểu vấn đề nh thế nào cũng đợc, mà giáo viên phải có sự định hớng, hớng
dẫn. Sau đó giáo viên phải đánh giá đợc sự nhận thức của học sinh và bằng lời văn
của mình, giáo viên có thể miêu tả, thuyết minh về bức tranh để gây ấn tợng cho
học sinh, giúp học sinh nắm bắt kiến thức tốt hơn.
3. Những việc làm cụ thể trong giờ dạy:
*/ Truyện truyền thuyết Thánh Gióng:
Học sinh cần năm đợc:
- Truyện có nhiều yếu tố kỳ ảo hoang đờng.
Hình tợng Thánh Gióng mang mầu sắc thần kỳ, thể hiện quan niệm của nhân
dân về ngời anh hùng đánh giặc. Thánh Gióng là biểu tợng rực rỡ của lòng yêu n-
ớc, sức mạnh phi thờng và tinh thần chống ngoại xâm của dân tộc. Truyện còn thể
hiện lòng biết ơn của nhân dân đối với ngời anh hùng đánh giặc cứu nớc.
Minh họa cho truyện Thánh Gióng có 2 bức tranh to của Bộ GD&ĐT trang

bị và 3 bức tranh nhỏ in trong sách giáo khoa. Tôi thấy 2 bức tranh to đã bao hàm
cả 3 bức tranh nhỏ trong sách giáo khoa, nên tôi chỉ sử dụng 2 bức tranh đó.
*/ Phần tìm hiểu văn bản, sau khi giúp học sinh nắm đợc:
- Sự ra đời lớn lên kỳ lạ của Gióng.
- Sự giúp đỡ của nhân dân để Gióng trởng thành đi đánh giặc.
---------------------------------------------------------------------------------------
Kinh nghiệm sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy ngữ văn 6
------------------------------------------------------------------------------------------
Đến phần Gióng ra trận dánh giặc, tôi yêu cầu học sinh đọc lại đoạn truyện
trong sách giáo khoa, sau đó giới thiệu bức trang Gióng nhổ tre đánh giặc, yêu cầu
học sinh quan sát, tôi đặt câu hỏi:
Em hãy miêu tả hình ảnh Gióng ra trận và cuộc chiến đấu của Gióng?
Học sinh dựa vào những chi tiết có trong đoạn truyện vừa đọc kết hợp quan
sát tranh đã miêu tả:
Sau khi sứ giả mang roi sắt, nón sắt, ngựa sắt, áo giáp sắt đến, Gióng vơn vai
biến thành một tráng sĩ oai phong lẫm liệt. Gióng mặc áo giáp nhảy lên mình
ngựa, ngựa phun ra những luồng đỏ rực. Ngựa phi đến đâu, Gióng dùng roi sắt
quật tíu bụi vào giặc. Xác giặc ngổn ngang nh ngả rạ. Bỗng roi sắt gẫy, Gióng nhổ
hẳn cả một bụi tre to bên đờng quật vào đầu giặc. Giặc khiếp đảm giẫm đạp lên
nhau chạy trốn. Nhng cuối cùng chúng cũng phải bỏ mạng.
Khi học sinh đã nắm bắt đợc hình ảnh Thánh Gióng và trận chiến đấu, tôi
yêu cầu học sinh trả lời tiếp 2 câu hỏi:
Em có nhận xét gì về hình ảnh Gióng trong trận chiến đấu?
Qua lời miêu tả, học sinh đều rút ra đợc kết luận về hình ảnh của Gióng
- Gióng chiến đấu dũng cảm, kiên cờng và có sức mạnh phi thờng
- Chi tiết Gióng nhổ tre đánh giặc và thắng giặc gợi cho em suy nghĩ
gì ?
Đây là một câu hỏi nâng cao, học sinh trả lời, giáo viên bổ sung để học sinh
hiểu dợc ý nghĩa của chi tiết:
Chi tiết Gióng nhổ tre đánh giặc và thắng giặc là chi tiết đặc sắc, giàu ý

nghĩa. Qua đây nhân dân muốn khẳng định:
- Gióng thắng giặc nhờ có sức mạnh tổng hợp của: lòng yêu nớc, tinh thần
dũng cảm, sức mạnh của tổ tiên (qua việc Gióng ra đời), sức mạnh của cộng đồng,
sức mạnh của vũ khí, sức mạnh của cả cây tre quê hơng. Cây tre vũ khí thô sơ
cũng góp phần đánh giặc. (Giáo viên có thể minh họa, liên hệ với thực tiễn các
cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm của dân tộc).
Chi tiết đó góp phần thể hiện quan niệm sáng suốt, đúng đắn của ông cha
thời xa về sức mạnh để chống giặc ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc.
---------------------------------------------------------------------------------------
Kinh nghiệm sử dụng tranh ảnh trong giảng dạy ngữ văn 6
------------------------------------------------------------------------------------------
Để sử dụng bức tranh thứ hai, tôi đặt câu hỏi:
Sau khi đánh giặc xong, Gióng đã làm gì?
Học sinh trả lời: Gióng bay về trời.
Tôi giới thiệu bức tranh thứ hai để học sinh quan sát. Tôi thấy đây là bức
tranh đẹp, màu sắc đờng nét rất rõ ràng, minh họa đúng các chi tiết của văn bản
(khác với tranh trong sách giáo khoa) nên học sinh rất thích thú khi thấy bức tranh.
Tôi cho học sinh quan sát và yêu cầu các em :
Em hãy miêu tả cảnh Gióng bay về trời?
Sau khi đánh tan giặc ân, đất nớc thanh bình, Gióng cỡi ngựa lên đỉnh núi
Sóc (Sóc Sơn Hà Nội bây giờ). Chàng cởi giáp sắt, nón sắt, một mình một ngựa
chàng bay về trời trên những đám mây ngũ sắc. Chàng còn quay lại từ biệt
quê hơng, từ biệt những ngời thân, từ biệt bà con xóm làng.
Giáo viên miêu tả lại để gây ấn tợng cho học sinh, sau đó giáo viên đặt tiếp
những câu hỏi liên quan đến bức tranh để học sinh phát hiện, tìm ra kiến thức:
Em có nhận xét gì về chi tiết này?
Học sinh đều khẳng định: Đây là một chi tiết kỳ ảo, hoang đờng tạo ra sự
hấp dẫn, lôi cuốn và gây bất ngờ đối với ngời đọc.
Gióng có công lao to lớn nh vậy, tại sao tác giả dân gian lại không cho
Gióng ở lại để vua ban thởng, phong tặng chức tớc, danh hiệu, mà lại cho

Gióng bay về trời?
ở câu hỏi này các em có thể trả lời đợc một vài ý, giáo viên bổ sung định h-
ớng cho học sinh hiểu.
Nhân dân muốn khẳng định: Gióng không chỉ là sự ra đời, lớn lên kỳ lạ khác
thờng, có tinh thần yêu nớc, dũng cảm chiến đấu vì dân, vì nớc, với sức mạnh phi
thờng mà Gióng còn không màng danh lợi, chức vụ. Gióng là ngời anh hùng toàn
vẹn, và đó cũng chính là quan niệm của nhân dân về ngời anh hùng đánh giặc cứu
nớc.
Ngoài ra nhân dân còn muốn tôn vinh Gióng ngang tầm với vũ trụ. Gióng
bay lên trời, Gióng là non nớc đất trời, Gióng trở về với cõi vô biên, vĩnh cửu,
Gióng là con ngời bất tử. Sự tôn vinh Gióng thể hiện tình cảm biết ơn sâu sắc, tâm
---------------------------------------------------------------------------------------