LY TAO ( KHUẤT NGUYÊN - TRUNG HOA )

Sửu tam bụỷi Monkeykid7000 Nguyeón Coõng Hoang 2009
Ly Tao - Khut Nguyờn
Ly tao l tỏc phm tiờu biu ca Khut Nguyờn, l bi th lóng mn-tr tỡnh-t thut u tiờn v ln nht
trong lch s vn hc Trung Quc. Ly tao ni ting n mc ngi Trung Quc v sau coi ú l i biu
ca th ca. H gi nh th, nh vn l "tao nhõn, mc khỏch" ( Vit Nam ta trc õy cng quan nim nh
vy, nờn Lờ Thỏnh Tụng gi thi n do mỡnh sỏng lp l "Tao n", v Th L trong bi Cõy n muụn
iu ó vit "Mn cõy bỳt nng Ly tao tụi v..."). V ch Ly tao cú nhiu cỏch gii thớch. Chu Bớch Liờn,
trong sỏch C thi hi, kt hp ý kin ca nhiu nh nghiờn cu, lý gii rng: Ly tao nguyờn l mt iu dõn
ca nc S, thớch hp vi vic th hin nhng ni ut c, bt bỡnh; vỡ th nh th Khut Nguyờn khi b vua
S y i ó dựng Ly tao lm tr phỏt nhng ni au bun day dt ut kt trong lũng, ng thi núi
lờn lý tng m mỡnh hoi bóo. ta, thụng thng vn hiu ch "ly tao" theo cỏch chỳ gii ca Vng Dt
(ngi cui i éụng Hỏn): "Ly tao - ni su ly bit". Chỳ nh vy cng thụng (cú th õy l nguyờn ngha
ca Ly tao trong S iu).
é Cao Dng chi miờu du h,
Trm hong kho vit Bỏ Dung.
Nhip trinh vu mnh trõu h,
Duy canh dn ngụ d giỏng.
Hong lm qu d s h,
Triu tớch d d gia danh.
Danh d vit Chớnh Tc h,
T d vit Linh Quõn.
Phõn ngụ ký hu th ni m h,
Hu trựng chi d tu nng.
H giang ly d tch chi h,
Nhn thu lan d vi bi.
Ct d nhc tng bt cp h,
Khng niờn tu chi bt ngụ d.
Triu khiờn tỡ chi Mc lan h,
Tch lóm chõu chi tỳc m.
Nht nguyt ht k bt yờm h,
Xuõn d thu k i t.

Duy tho mc chi linh lc h,
H bt ci h th .
Tha k ký d trỡ sớnh h,
Lai ngụ o phự tiờn l.
Tớch tam hu chi thun tuý h,
C chỳng phng chi s ti.
Tp thõn tiờu d khun qu h,
Khi duy nhõn phự hu chi.
B Nghiờu Thun chi cnh gii h,
Ký tuõn o nhi c l.
H Kit Tr chi xng ph h,
Phự duy tip kớnh d qun b.
Duy phự ng nhõn chi du lc h,
L u mui d him i.
Khi d thõn chi n ng h,
Khng hong d chi bi tớch.
Ht bụn tu d tiờn hu h,
/>Sưu tầm bởi Monkeykid7000 – Nguyễn Công Hoang – 2009
Cập tiền vương chi chủng vũ.
Thun bất sát dư chi trung tình hề,
Phản tín sàm nhi tễ nộ.
Dư cố tri kiển kiển chi vi hoạn hề,
Nhẫn chi bất năng xả dã.
Chi cửu thiên dĩ vi chính hề,
Phù duy linh tu chi cố dã.
Viết hồng hơn dĩ vi kỳ hề,
Khương trung đạo nhi cải lộ.
Sơ ký dữ dư thành ngơn hề,
Hậu hối độn nhi hữu tha.
Dư bất nan phù ly biệt hề,

Thương linh tu chi sắc hố.
Dư ký tư lan chi cửu uyển hề,
Hựu thụ huệ chi bách mẫu.
Huề lưu di dữ yết xa hề,
Tạp đỗ hành dữ phương chi.
Ký chi diệp chi tuấn mậu hề,
Nguyện sĩ thì hồ ngơ tương ngải.
Tuy uỷ tuyệt kỳ diệc hà thương hề,
Ai chúng phương chi vu uế.
Chúng giai cạnh tiến dĩ tham lam hề,
Bằng bất yếm hồ câu sách.
Khương nội thứ ký dĩ lượng nhân hề,
Các hưng tâm nhi tật đố.
Hốt trì vụ dĩ truy trục hề,
Phi dư tâm chi sở cấp.
Lão nhiễm nhiễm kỳ tương chí hề,
Khủng tu danh chi bất lập.
Triêu ẩm mộc lan chi truỵ lộ hề,
Tịch xan thu cúc chi lạc anh.
Cẩu dư tình kỳ tín khố dĩ luyện yếu hề,
Trường kham hạm diệc hà thương!
Lãm mộc căn dĩ kết chỉ hề,
Qn bệ lệ chi lạc nhị.
Kiều khuẩn quế dĩ nhân huệ hề,
Tác hồ thằng chi sỉ sỉ.
Kiển ngơ pháp phủ tiền tu hề,
Phi thế tục chi sở phục!
Tuy bất chu ư kim chi nhân hề,
Nguyện y Bành Hàm chi di tắc.
Trường thái tức dĩ yểm thế hề,

Ai dân sinh chi đa gian.
Du tuy hiếu tu khố dĩ cơ ky hề,
Kiển triêu đốt nhi tịch thế.
Kỳ thế dư dĩ huệ tương hề,
Hựu thân chi dĩ lãm chi.
Diệc dư tâm chi sở thiện hề,
Tuy cửu tử kỳ do vị hối.
/>Sửu tam bụỷi Monkeykid7000 Nguyeón Coõng Hoang 2009
Oỏn linh tu chi ho óng h,
Chung bt sỏt phự dõn tõm.
Chỳng n tt d chi nga mi h,
Dao trỏc v d d thin dõm.
C thỡ tc chi cụng xo h,
Min quy c nhi ci th.
Bi thng mc d tru khỳc h,
Cnh chu dung d vi .
én ut p d sỏ s h,
Ngụ c cựng khn th thỡ dó.
Chớ iu chi bt quõn h,
T tin th nhi c nhiờn.
H phng viờn chi nng chu h,
Phự thc d o nhi tng yờn!
Khut tõm nhi c chớ h,
Nhn vu nhi nhng cu.
Phc thanh bch d t trc h,
C tin thnh chi s hu.
Hi tng o chi bt sỏt h,
Diờn tr h ngụ tng phn!
Hi trm xa d phc l h,
Cp hnh mờ chi v vin,

B d Mó u lan cao h,
Trỡ tiờu khõu th yờn chi tc.
Tin bt nhp d ly vu h,
Thoỏi tng phc tu ngụ s phc.
Ch k h d vi y h,
Tp phự dung d vi thng.
Bt ngụ tri k dic d h,
Cu d tỡnh k tớn phng.
Cao d quan chi ngp ngp h,
Trng d bi chi lc ly.
Phng d trch k tp nu h,
Duy chiờu cht k do v khuy.
Ht phn c d du mc h,
Tng vóng quan h t hoang.
Bi bõn phõn k phn sc h,
Phng phi phi k di chng.
Dõn sinh cỏc hu s nho h,
D c hiu tu d vi thng.
Tuy th gii ngụ do v bin h,
Khi d tõm chi kh trng.
N tu chi thin viờn h,
Thõn thõn k l d.
Vit: "Cn hónh trc d vong thõn h,
Chung nhiờn yu h V chi dó.
Nh h bỏc kin nhi hiu tu h,
Phõn c hu th khoỏ tit.
T lc thi d doanh thõn h,
/>Sưu tầm bởi Monkeykid7000 – Nguyễn Công Hoang – 2009
Phán độc ly nhi bất phục.
Chúng bất khả hộ thuyết hề,

Thục vân sát dư chi trung tình?
Thế tịnh cử nhi hiếu bằng hề,
Phù hà quynh độc nhi bất dư thính".
Y tiền thánh dĩ tiết trung hề,
Khối bằng tâm nhi lịch tư.
Tế Ngun Tương dĩ nam chinh hề,
Tựu Trùng Hoa nhi trần từ.
Khải "cửu biện" dữ "cửu ca" hề,
Hạ Khang nhu dĩ tự túng.
Bất cố nạn dĩ đồ hậu hề,
Ngũ tử dụng thất hồ gia hạng.
Nghệ dâm tu dĩ dật điền hề,
Hựu hiếu xạ phù phong hồ.
Cố loạn lưu kỳ tiển chung hề,
Xác hựu tham phù quyết gia.
Ngáo thân bị phục cường ngữ hề,
Túng dục nhi bất nhẫn.
Nhật khang ngu nhi tự vong hề,
Quyết thủ dụng phù điên vẫn.
Hạ Kiệt chi thường vi hề,
Nãi toại n nhi phùng ương.
Hậu Tân chi trư hải hề,
Ân tơng dụng chi bất trường.
Thang, Vũ nghiễm nhi chi kính hề,
Chu luận đạo nhi mạc sai.
Cử hiền tài nhi thụ năng hề,
Tùng thằng mặc nhi bất pha.
Hồng thiên vơ tư a hề,
Lãm dân đức n thố phụ.
Phù duy thánh triết dĩ mậu hạnh hề,

Cẩu đắc dụng thử hạ thổ.
Chiêm tiền nhi cố hậu hề,
Tướng quan dân chi kế cực.
Phù thục phi nghĩa nhi khả dụng hề?
Thục phi thiên nhi khả phục?
Ðiếm dư thân nhi nguy tử hề,
Lãm dư sơ kỳ do vị hối.
Bất lượng tạc nhi chính nhuế hề,
Cố tiền tu dĩ trư hải.
Tăng hư hi dư uất ấp hề,
Ai trẫm thì chi bất đáng.
Lãm nhự huệ dĩ yểm thế hề,
Chiêm dư khâm chi lãng lãng.
Quy phu nhẫm dĩ trần từ hề,
Cảnh ngơ ký đắc thử trung chính.
Tứ ngọc cù dĩ thừa ế hề,
Kháp ai phong dư thượng chinh.
/>Sửu tam bụỷi Monkeykid7000 Nguyeón Coõng Hoang 2009
Triờu phỏt nhn Thng Ngụ h,
Tch d chi h Huyn Ph.
Dc thiu lu th linh to h,
Nht ht ht k tng m.
Ngụ linh Hy Ho nh tit h,
Vng Yờm - tu nhi vt bỏch.
L man man k tu vin h,
Ngụ tng thng h nhi cu sỏch.
m d mó Hm - trỡ h,
Tng d bớ h phự tang.
Chc nhc mc d pht nht h,
Liờu tiờu diờu d tng dng.

Tin Vng Th s tiờn khu h,
Hu Phi Liờm s bụn chỳc.
Loan hong v d tiờn gii h,
Lụi s cỏo d d vi c.
Ngụ linh phng iu phi ng h,
K chi d nht d.
Phiờu phong n k tng ly h,
Sut võn nghờ nhi li nh.
Phõn tng tng k ly hp h,
Ban dc ly k thng h.
Ngụ linh é hụn khai quan h,
xng hp nhi vng d.
Thỡ ỏi ỏi k tng bói h,
Kt u lan nhi diờn tr.
Th hn trc nhi bt phõn h,
Hiu t m nhi tt .
Triờu ngụ tng t Bch thu h,
éng Lóng phong nhi tit mó.
Ht phn c d lu th h,
Ai cao khõu chi vụ n.
Khỏp ngụ du th xuõn cung h,
Chit qunh chi d k bi.
Cp vinh hoa chi v lc h,
Tng h n chi kh di.
Ngụ linh Phong long tha võn h,
Cu Phc phi chi s ti.
Gii bi tng d kt ngụn h,
Ngụ linh Kin Tu d vi lý.
Phõn tng tng k ly hp h,
Ht v hoch k nan thiờn.

Tch quy th Cựng thch h,
Triờu trc phỏt h V bn.
Bo quyt m d kiờu ngo h,
Nht khang ngu d dõm du.
Tuy tớn m nhi vụ l h,
Lai vi khớ nhi ci u.
Lóm tng quan t cc h,
/>Sửu tam bụỷi Monkeykid7000 Nguyeón Coõng Hoang 2009
Chu lu h thiờn d nói h.
Vng Dao i chi yn kin h,
Kin Hu nhung chi dt n.
Ngụ linh Trm vi mụi h,
Trm cỏo d d bt ho.
Hựng cu chi minh th h,
D do k iờu xo.
Tõm do d nhi h nghi h,
Dc t thớch nhi bt kh.
Phng hong ký th di h,
Khng Cao Tõn chi tiờn ngó.
Dc vin tp nhi vụ s ch h,
Liờu phự du d tiờu diờu.
Cp Thiu Khang chi v gia h,
Lu Hu Ngu chi nh diờu.
Lý nhc nhi mụi chuyt h,
Khng o ngụn chi bt c.
Th hn trc nhi tt hin h,
Hiu t m nhi xng ỏc.
Khuờ trung ký d thuý vin h,
Trit vng hu bt ng.
Hoi trm tỡnh nhi bt phỏt h,

D yờn nng nhn d th chung c.
Sỏch qunh mao d ỡnh chuyờn h,
Mnh Linh Phõn v d chiờm chi.
Vit: lng m k tt hp h,
Thc tớn tu nhi m chi?
T cu chõu chi bỏc i h,
Khi duy th k hu n?
Vit: min vin th nhi vụ h nghi h,
Thc cu m nhi thớch nh?
H s c vụ phng tho h,
Nh h hoi h c v.
Th u mui, d huyn diu h,
Thc võn sỏt d chi thin ỏc?
Dõn hiu k bt ng h,
Duy th ng nhõn k c d.
H phc ngi d doanh yờu h,
V u lan k bt kh bi.
Lõm sỏt tho mc k do v c h,
Khi trỡnh m chi nng ng.
T phn nhng d sung vi h,
V thõn tiờu k bt phng.
Dc tũng Linh phõn chi cỏt chiờm h,
Tõm do d nhi h nghi.
Vu Hm tng tch giỏng h,
Hoi tiờu s nhi yờu chi.
Bỏch thn k b giỏng h,
Cu nghi bõn k tnh nghờnh.
/>