Hợp đồng chuyển giao công nghệ trong thương mại quốc tế.doc

ĐỀ CƯƠNG BÀI LÀM
I- Công nghệ và các vấn đề liên quan
1.Công nghệ
2 Bí quyết( know-how) và bí mật kinh doanh.
2.1 Bí quyết
2.2 Bí mật kinh doanh.
II- Chuyển giao công nghệ:
1- Khái niệm
2- Các phương thức chuyển giao:
3- Đối tượng công nghệ được chuyển giao
4-. Hình thức chuyển giao công nghệ
5- . Quyền chuyển giao công nghệ
III- Hợp đồng chuyển giao công nghệ
1 Khái niệm
2 Chủ thể của hơp đồng chuyển giao công nghệ
3. Hình thức của hợp đồng chuyển giao công nghệ
4 Hợp đồng chuyển giao công nghệ bao gồm những nội dung chính sau đây
5 Dịch vụ chuyển giao công nghệ
IV Mối quan hệ giữa chuyển giao công nghệ và nhượng quyền thương mại
V- Thực trạng
LỜI MỞ ĐẦU
Ngày nay, không một nước nào lại không nhận thức được vai trò then chốt của khoa học-
kĩ thuật đối với sự phát triển kinh tế- xã hội, củng cố quốc phòng và an ninh. Cạnh tranh
trong thế kỉ XXI chủ yếu được thực hiện bằng công nghệ cao. Việc ứng dụng những
nghiên cứu khoa học và công nghệ vào đời sống đã trở thành mệnh lệnh thời đại, góp phần
tạo nên công nghệ mới, các nghành sản xuất mới.
Hơn nữa, mỗi nhà kinh doanh trong nền kinh tế thị trường đều mong muốn tìm thế mạnh
cạnh tranh nhờ những sản phẩm có sức thoả mãn người tiêu dùng về số lượng, chất lượng,
kiểu dáng, tính thích dụng với giá cả.
Tất cả những yếu tố đó gắn liền với công nghệ mà nhà kinh doanh sử dụng. Chính vì vậy
mà công nghệ trở thành một đối tượng săn lùng của các nhà kinh doanh, trở thành một bí

mật mang ý nghĩa sống còn trong thế giới cạnh tranh.
Và bằng con đường chuyển giao công nghệ, các nước đi sau( chủ yếu là các nước đang
phát triển) có thể rút ngắn thời gian, tiết kiệm nguồn nhân lực để nhanh chóng hiện đại hoá
nhưng ngành kinh tế then chốt của đất nước mình đảm bảo cạnh tranh trong thương mại
quốc tế.
Trên cơ sở nhập kĩ thuật, coi trọng tiếp thu và cải tiến công nghệ, triệt để khai thác kết quả
nghiên cứu và triển khai của các nước phát triển, các nước đang phát triển có thể " đi tắt
đón đầu"
trong khoang thời gian ngắn để trở thành nước công nghiệp hoá. Như vậy, con đường đi
của các nước từ trước đến nay đều giống nhau ở chỗ liên tục và không ngừng giành cho
được các bí quyết kĩ thuật thông qua con đường chuyển giao công nghệ.
Vậy công nghệ là gì? Bí mật kĩ thuật là gì? Bí mật kinh doanh là gì?
Chuyển giao công nghệ là gì?
Hợp đồng chuyển giao công nghệ là gi?
NỘI DUNG
I- Công nghệ và các vấn đề liên quan.
1.Công nghệ:
* Khái niệm:
- Theo tiếng Anh thì công nghệ là" technology" có nghĩa là việc sử dụng khoa học vào
công nghiệp bằng cách sử dụng những kết quả nghiên cứu một cách có hệ thống và phương
pháp.
Tuy nhiên trong quá trình phát triển kinh tế trên thế giới thì khái niệm của công nghệ được
hinh thành dần dần các trương phái khác nhau có những định nghĩa sau:
+ Theo Uỷ ban kinh tế và xã hội châu Á- Thái Bình Dương của Liên hợp quốc( Economic
and Social Commission for Asia and the Pacific- ESCAP) thì công nghệ là một hệ thống
kiến thức về quy trình và kĩ thuật chế biến sản phẩm vật chất hay thông tin.
Theo định nghĩa này thì công nghệ bao gồm hai phần:
• Phần cứng: máy móc, thiết bị
• Phần mềm: kiến thức, công thức, bí quyết.
Tuy nhiên nói đến phần cứng và phần mềm là nói đến những khái niệm được dùng trong

công nghệ máy tính và bảo trì. Trong lĩnh vự công nghệ, chúng được sử dụng để phân biệt
những kiến thức đã được tư liệu hoá và không hàm chứa kĩ thuật với những kiến thức đã
được sản xuất bằng những kiến thức đó.
+ Theo UNCTAD( United Nation Conference on trade and Development) đưa ra một số
hoạt động thuộc phạm trù công nghệ như sau:
ϖ Nghiên cứu khả thi và khảo sát thị trường trước khi đâu tư.
ϖ Thu thập thông tin về thông số kĩ thuật sẵn có.
ϖ Thiết kế kĩ thuật
ϖ Xây dựng nhà máy, lắp đặt thiết bị
ϖ Phát triển công nghệ sản xuất, nghĩa là những tri thức hiện thân trong bản thân quá trình
sản xuất.
ϖ Tri thức về quản lý và vân hành các phương tiện sản xuất.
ϖ Thông tin thị trường
ϖ Năng lực cải tiến tại chỗ để nâng cao hiệu quả của quá trình sản xuất.
+ Theo AIT ( Asian Institute of Technology) thì công nghệ là đầu vào nguyên thuỷ để sản
xuất hàng hoá và dịch vụ, nhưng cái này được mua và bán trên thị trường thế giới hàng hoá
theo một trong các dạng sau:
¬ Tư liệu sản xuất và đôi khi là các sản phẩm trung gian là đối tượng của những giao dịch
thương mại đặc biệt có liên quan đên những quyết đinh đầu tư.
¬ Sức lao động thường là có chất lượng và đôi khi có chất lượng cao đòi hỏi khả năng sử
dụng máy móc và kĩ thuật, điều chỉnh cách giải quyết vấn đề và hợp lý hoá thông tin để sản
xuất ra hàng hoá cần thiết.
¬ Thông tin kỹ thuật hay thương mại được cung cấp trên thị trường hay được giữ bí mật.
Trong những thập kỷ gần đây, có nhiều tác giả đã mở rộng khaí niệm công nghệ , theo đó,
công nghệ được hiểu là một tập hợp bao gồm nhiều yếu tố hợp thành như phương tiện máy
móc thiết bị, các quy trình vận hành, các phương thức tổ chức, quản lý đảm bảo cho qua
trình sản xuất và dịch vụ của xã hội.
- Theo luật chuyển giao công nghệ năm 2006 c ủa Việt Nam quy định "Công nghệ là giải
pháp, quy trình, bí quyết kỹ thuật có kèm hoặc không kèm công cụ, phương tiện dùng để
biến đổi nguồn lực thành sản phẩm" ( khoản 2 điều 3 ).

- Các thành tố cơ bản của công nghệ bao g ồm cả ph ần cứng v à phần mềm, là t ổ hợp của
bốn thành phần có tác động qua lại với nhau v à cùng thực hiện quá trình sản xuất v à dịch
vụ bất kì:
♣ Th ành phần trang thiết bị, bao gồm máy móc, khí cụ, nhà xưởng…
♣ Thành phần kĩ năng và tay nghề.
♣ Thành phần thông tin ( liên quan đến các bí quyết, cácquy trình, các phương pháp, các
dữ liệu và các bản thiết kế ..)
♣ Thành phần tổ chức ( bố trí, sắp xếp, điều phối, quản lý và tiếp thị…)
Mọi hoạt động sản xuất và dịch vụ bất kì đều đòi hỏi phải có đồng thời bốn thành phần
trên vì mỗi thành phần có vai trò và chức năng riêng của mình. Nếu áp dụng đồng thời cả
bốn yếu tố của hệ thống công nghệ thì có thể cho kết quả tới 70-75% hay cao hơn .
Công nghệ khi đáp ứng được những tiêu chí nhất định như tính mới, khả năng áp dụng
trong công nghiệp… sẽ được pháp luật bảo vệ bằng quyền sở hữu công nghiệp trong một
thời hạn nhất định. Cơ sở pháp lý của việc bảo hộ công nghệ là hệ thống pháp luật quốc gia
về sở hữu trí tuệ và các điều ước quốc tế song phương, đa phương về lĩnh vực này.
* Phân loai công nghệ:
+ Nếu xét theo bản chất của quá trình chế biến sản phẩm vật chất hay thông tin thì có công
nghệ sinh học, công nghệ hoá học, công nghệ laser, công nghệ điện tử,tin học..
+ Nếu xét theo trình độ công nghệ có công nghệ lạc hậu(là công nghệ đã lỗi về nguyên lý),
công nghệ tiên tiến( là công nghệ hàng đầu, có trình độ công nghệ cao hơn trình độ công
nghệ cùng loại hiện có.), công nghệ cao( là công nghệ có hàm lượng cao về nghiên cứu
khoa học và phát triển công nghệ; tạo ra các sản phẩm, dịch vụ có chất lượng và giá trị gia
tăng cao; có khả năng hình thành các ngành sản xuất, dịch vụ mới hoặc hiện đại hoá ngành
sản xuất, dịch vụ hiện có ), công nghệ trung gian ( là công nghệ nằm giữa công nghệ lạc
hậu và công nghệ tiên tiến).
+ Nếu xét theo mức độ sách thì có công nghệ sạch và công nghệ không sạch.
+ Nếu xét theo phạm vi địa lý có côngnghệ trong nước và công nghệ quốc t ê.
+ Nếu xét theo tính chất thì có công nghệ chế tạo, công nghệ thiết kế, công nghệ quản lý.
* Nguồn gốc của công nghệ:
Đối với một quốc gia thi công nghệ được hình thành theo hai nguồn:

ϖ Tự nghiên cứu
ϖ Mua lại của nước ngoài
* Thị trường và các luồng công nghệ:
Để hình thành một công nghệ mới cần phải trải qua 4 giai đoạn có liên quan mật thiết với
nhau:
Nghiên cứu→ Triển khai→ Sản xuất → Thị trường.
Hoạt động chuyển giao công nghệ đang diễn ra rất sôi nổi trên toàn thế giới và bốn giai
đoạn trên có thể diễn ra trong nội bộ quốc gia và cũng có thể diễn ra giữa các quốc gia với
nhau.
Các luồng công nghệ:
+ Chuyển giao dọc là chuyển giao khi công nghệ còn là mục tiêu, bí quyết, công nghệ được
thực hiện chuyển giao dọc từ nghiên cứu đến sản xuất. Chuyển giao dọc thường thấy ở các
nước phát triển, có điều kiện và tiềm lực để tiến hành nghiên cứu, triển khai.
Chuyển giao dọc có ưu điểm là mang đến cho người sản xuất một công nghệ hoàn toàn
mới, có khả năng cạnh tranh và thắng đậm"
trên thị trường nhưng cũng phải chấp nhận một mức độ mạo hiểm tương đối.
+ Chuyển giao ngang là sự chuyển giaomột công nghệ hoàn thiện từ một xí nghiệp này
sang một xí nghiệp khác. Đây là những công nghệ đã được thử thách bằng những sản phẩm
có uy tín trên thị trường.
Chuyển giao này có ưu điểm là độ tin cậy cao, ít mạo hiểm nhưng đòi hỏi bên nhận công
nghệ phải có trình độ tiếp nhận cao để tránh những sai lầm trong chuyển giao và phải nhận
được một công nghệ dưói tầm người khác.
+ Chuyển giao công nghệ Bắc- Nam: là chuyển giao công nghệ từ các nước phát triển sang
các nước đang phát triển.
+ Chuyển giao công nghệ Nam- Nam: là hình thức chuyển giao công nghệ giữa các nước
phát triển với nhau.
2 Bí quyết( know-how) và bí mật kinh doanh.
2.1 Bí quyết:
Bí quyết hay được gọi là bí quyết công nghệ cũng là một đối tượng quan trọng của giao
dịch chuyển giao công nghệ.

Theo Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới(WIPO) thì bí quyết là dữ liệu thông tin hoặc kiến thức
thu được từ kinh nghiệm hoặc kĩ năng có thể áp dụng vào thực tiễn, đặc biệt trong lĩnh vực
công nghiệp.
Theo pháp luật về chuyển giao công nghệ năm 2006 có quy định về bí mật kĩ thuật như
sau:"Bí quyết kỹ thuật là thông tin được tích luỹ, khám phá trong quá trình nghiên cứu, sản
xuất, kinh doanh của chủ sở hữu công nghệ có ý nghĩa quyết định chất lượng, khả năng
cạnh tranh của công nghệ, sản phẩm công nghệ."
2.2 Bí mật kinh doanh.
Trong một số trường hợp, bí mật có thể được bảo vệ như một bí mật thương mại ( trade
secret).Theo luật sở hữu trí tuệ năm 2005 quy định thì:"
+ Bí mật kinh doanh là thông tin thu được từ hoạt động đầu tư tài chính, trí tuệ, chưa được
bộc lộ và có khả năng sử dụng trong kinh doanh.
+ Quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh được xác lập trên cơ sở có được
một cách hợp pháp bí mật kinh doanh và thực hiện việc bảo mật bí mật kinh doanh đó.
+ Chủ sở hữu bí mật kinh doanh là tổ chức, cá nhân có được bí mật kinh doanh một cách
hợp pháp và thực hiện việc bảo mật bí mật kinh doanh đó. Bí mật kinh doanh mà bên làm
thuê, bên thực hiện nhiệm vụ được giao có được trong khi thực hiện công việc được thuê
hoặc được giao thuộc quyền sở hữu của bên thuê hoặc bên giao việc, trừ trường hợp các
bên có thoả thuận khác."
+ Để được bảo hộ với danh nghĩa bí mật kinh doanh, thông tin phải có đủ các điều kiện sau
đây:
(i) Không phải là hiểu biết thông thường;
(ii) Có giá trị thương mại đối với người nắm giữ thông tin đó và đem lại cho chủ sở hữu lợi
thế hơn so với các đối thủ cạnh tranh những người không nắm giữ thông tin đó;
(iii) Được chủ sở hữu bảo mật bằng các biện pháp cần thiết để thông tin đó không bị tiết lộ
và không dễ dàng tiếp cận được.
II- Chuyển giao công nghệ:
1- Khái niệm:
Theo ESCAP, chuyển giao công nghệ từ nước ngoài là việc tiếp nhận công nghệ nước
ngoài và là một qúa trình vật lý( trí tuệ)-

physical(intellectuel) processe, một quá trình đi kèm với việc huấn luyện toàn diện một bên
và sự hiểu biết, học hỏi của một bên khác.
Theo định nghĩa trên thì dấu hiệu để nhận diện chuyển giao công nghệ là đường biên giới
và nền kinh tế quốc gia.
Như vậy, bất cứ sự lưu thông kiến thức kĩ thuật nào đi qua đường biên giới quốc gia đều
được coi là chuyển giao công nghệ và
bất cứ dòng công nghệ nào từ bên giao đi tới bên nhận diễn ra trong phạm vi lãnh thổ một
nước thì được coi là bộ phận của việc phát triển công nghệ sở tại.
Theo pháp luật Việt Nam, cụ thể là tại khoản 8 điều 3 luật chuyển giao công nghệ năm
2006 quy định"Chuyển giao công nghệ là chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng
một phần hoặc toàn bộ công nghệ từ bên có quyền chuyển giao công nghệ sang bên nhận
công nghệ."
Trong đó:
- Chuyển giao quyền sở hữu công nghệ: là việc chủ sở hữu công nghệ chuyển giao toàn bộ
quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt công nghệ cho tổ chức, cá nhân khác.
Trường hợp công nghệ là đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp thì việc
chuyển giao quyền sở hữu công nghệ phải được thực hiện cùng với việc chuyển giao quyền
sở hữu công nghiệp theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
- Chuyển giao quyền sử dụng công nghệ: tổ chức, cá nhân cho phép tổ chức, cá nhân khác
sử dụng công nghệ của mình.
* Phạm vi chuyển giao quyền sử dụng công nghệ do các bên thỏa thuận bao gồm:
+ Độc quyền hoặc không độc quyền sử dụng công nghệ;
+ Được chuyển giao lại hoặc không được chuyển giao lại quyền sử dụng công nghệ cho
bên thứ ba;
+ Lĩnh vực sử dụng công nghệ;
+ Quyền được cải tiến công nghệ, quyền được nhận thông tin cải tiến công nghệ;
+ Độc quyền hoặc không độc quyền phân phối, bán sản phẩm do công nghệ được chuyển
giao tạo ra;
+ Phạm vi lãnh thổ được bán sản phẩm do công nghệ được chuyển giao tạo ra;
+ Các quyền khác liên quan đến công nghệ được chuyển giao.

Trường hợp công nghệ là đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp thì việc
chuyển giao quyền sử dụng công nghệ phải được thực hiện cùng với việc chuyển giao
quyền sở hữu công nghiệp theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
2- Các phương thức chuyển giao:
- Chuyển giao công nghệ tại Việt Nam là việc chuyển giao công nghệ giữa các tổ chức, cá
nhân hoạt động trong lãnh thổ Việt Nam.
- Chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam là việc tổ chức, cá nhân hoạt động ở
nước ngoài chuyển giao công nghệ cho tổ chức, cá nhân hoạt động trong lãnh thổ Việt
Nam.
- Chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài là việc tổ chức, cá nhân hoạt động
trong lãnh thổ Việt Nam chuyển giao công nghệ cho tổ chức, cá nhân hoạt động ở nước
ngoài.
( Căn cứ theo điều 9-10-11 luật chuyển giao công nghệ năm 2006).
3- Đối tượng công nghệ được chuyển giao
1. Đối tượng công nghệ được chuyển giao là một phần hoặc toàn bộ công nghệ sau đây:
a) Bí quyết kỹ thuật;
b) Kiến thức kỹ thuật về công nghệ được chuyển giao dưới dạng phương án công nghệ,
quy trình công nghệ, giải pháp kỹ thuật, công thức, thông số kỹ thuật, bản vẽ, sơ đồ kỹ