Vai tro va nhu cau cac chat dinh duong

Bs PHAN KIM HUỆ
BM. DD - VSATTP
KHOA Y TẾ CÔNG CỘNG


MỤC TIÊU
 Cách phân loại các chất dinh dưỡng
 Cách tính nhu cầu năng lượng
 Vai trò & nhu cầu P-L-G trong DD
 Vai trò & nhu cầu của Vitamin và
Khoáng chất


PHÂN LOẠI
• Nhóm chất sinh
năng lượng
– Protein
– Lipid
– Glucid

• Nhóm chất không
sinh năng lượng
–
–
–
–

Nước
Vitamin
Khoáng chất
Chất xơ

NHU CẦU NĂNG LƯỢNG


TỈ LỆ SINH NĂNG LƯỢNG
P: L : G = 4 : 9 : 4
TỈ LỆ TRONG KHẨU PHẦN
P : L : G # 14 : 20 : 66

NĂNG LƯỢNG ĐỂ TIÊU HOÁ

P: 30% CHCB
Hỗn hợp: 10% CHCB


Chuyển hoá cơ bản?
• CHCB  duy trì hô
hấp, tuần hoàn, bài tiết,
thân nhiệt / không tiêu
hoá, vận cơ, điều nhiệt
• Đo lúc mới ngủ dậy –
buổi sáng
• Chưa vận động
• Sau ăn 12 – 18 giờ

WAKE UP !!!


CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG

CÔNG THỨC TÍNH CHCB
Theo WHO:  BMR (basal metabolic rate)

 Dựa vào cân nặng và lứa tuổi


Một số công thức khác
•

Harris-Benedict:

– Nam: CHCB = 66,5 + 18,8W + 5H – 6,8A
– Nữ: CHCB = 655,1 + 9,6W + 1,9H – 4,7A
•

Mifflin-St Jeor:

– Nam: CHCB = 10W + 6,25H – 4,92A + 5
– Nữ: CHCB = 10W + 6,25H – 4,92A – 161
 Nhận xét?


NHU CẦU NĂNG LƯỢNG
•

CHCB theo thực nghiệm (RMR):

– Nam # 1 kcal/kg/giờ

– Nữ # 0,9 kcal/kg/giờ
Khái niệm RMR (resting metabolic rate)
Cao hơn CHCB một ít
Đo sau ăn/vận động vài giờ
Phổ biến hơn


NHU CẦU NĂNG LƯỢNG
•

EER(1) = RMR + TEF + ADL(1)

– EER: estimated energy requirement
– TEF: thermic effect of food # 10% RMR
– ADL(1): activity daily living (base on RMR)
• Nhẹ # 30% RMR{giáo viên, nội trợ, NVVP, lao
động trí óc…}
• Trung bình # 40%RMR {công nhân xây dựng, sinh
viên, nông dân, quân nhân,…}
• Nặng # 50%RMR {công nhân mỏ, công nghiệp
nặng, vận động viên thể thao,…}


NHU CẦU NĂNG LƯỢNG
•

EER(2) = BMR * ADL(2)

– BMR: basal metabolic rate (WHO-1985)
– ADL(2): hệ số năng lượng theo mức độ hoạt

động theo BMR


Một số trường hợp đặc biệt
•

Sốt: 1oC thân nhiệt tăng lên +10%RMR

•

Cường độ vận động đặc biệt cao {vận động viên trong giai đoạn luyện tập liên tục, công
nhân hầm mỏ, …}

 hệ số tính ADL(2) là: nam = 2,4; nữ = 2,2


Một số đối tượng đặc biệt
• Trẻ em dưới 1 tuổi (WHO/UNICEF 1998)
0 – 2 tháng

404 kcal/ngày

3 – 5 tháng

550 kcal/ ngày

6 – 8 tháng

682 kcal/ngày

9 – 11 tháng

830 kcal/ngày

• PN có thai 6 tháng cuối: + 300 - 350 kcal/ngày
• PN cho con bú: + 500 - 550 kcal/ngày


VAI TRÒ &
NHU CẦU
CÁC CHẤT
DINH DƯỠNG
TRONG KHẨU
PHẦN ĂN



•

Vai trò Protid
- Là yếu tố tạo hình

PROTEIN

- Bảo vệ và giải độc
- Cung cấp năng lượng
- Cần thiết cho quá trình chuyển hóa
- Tham gia vận chuyển các chất dinh dưỡng
- Kích thích sự thèm ăn

Acid amin
•

Phân loại acid amin
- Aicd amin cần thiết: tryptophan, lysin, methionin, phenylalanin, leucin, isoleucin, valin và
threonin, ở trẻ em có thêm histidin và arginin
- Các acid amin không cần thiết?


Acid amin
• Vai trò của acid amin

- Thành phần cấu tạo nên các protein
- Tham gia vào chức phận của các tuyến nội
tiết
Ví dụ: Phenylalanin, Leucin và isoleucin Tuyến giáp trạng và thượng thận
Arginin - Tuyến sinh dục (tạo tinh trùng)
Lysin có quan hệ tới quá trình tạo máu


Nhu cầu protein của cơ thể
•

Phương pháp tính
- Phương pháp bilăng nitơ
- Phương pháp tính từng phần nhu cầu cho lượng
nitơ mất đi không tránh khỏi
• Nhu cầu khuyến nghị  1g/kg CN/ ngày.
- PN có thai 6 tháng cuối: + 6g/ ngày

- Người mẹ cho con bú: + 15g/ngày
- Protein chiếm 12 – 14% NL khẩu phần


Nguồn cung cấp protid



Hậu quả của thiếu protein ?
•

Thiếu dinh dưỡng protein năng lượng

•

Dễ mắc bệnh nhiễm trùng

•

Tuyến yên

•

Tuyến thượng thận

•

Gan xâm nhiễm mỡ

•

Thần kinh

•

Xương

December 18, 2019

23


•

Vai trò của Glucid
- Vai trò chính là cung cấp năng lượng
- Tham gia cấu trúc tế bào
- Duy trì đường huyết 80 – 120 mg%
- Điều hòa hoạt động cơ thể, kích thích ruột
- Thừa: toan máu (thể ceton)
- Thiếu: hạ đường huyết

December 18, 2019

24


Glucid

• Phân loại

- Mono saccarid: Glucose, Galactose,
Fructose
- Di – saccarid: Sucrose, Lactose, Maltose
- Polysaccarid: Glycogen, Cellulose, tinh
bột

December 18, 2019

25