Quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa đống đa, hà nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.29 MB, 105 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
NGUYỄN THANH HƢƠNG
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
ĐỐNG ĐA, HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS HOÀNG TRIỀU HOA
HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Đống
Đa, Hà Nội” là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân với sự hướng dẫn
của Tiến sĩ Hoàng Triều Hoa. Các nội dung và kết quả nghiên cứu trong luận
văn này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình
nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thanh Hƣơng
LỜI CẢM ƠN
Qua 2 năm học tập, được sự giúp đỡ của các Thầy Cô Khoa Kinh tế
chính trị Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, bản thân tôi đã
tiếp thu được những kiến thức tương đối toàn diện về khoa học quản lý và
quản lý kinh tế.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Người hướng dẫn khoa học TS.
Hoàng Triều Hoa – Khoa Kinh tế Chính trị -Trường Đại học Kinh tế - Đại
học Quốc Gia Hà Nội đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện đề
tài luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè và những người
thân của tôi đã không ngừng động viên, cổ vũ tôi về tinh thần trong suốt
những năm tháng học tập và thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thanh Hƣơng
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... I
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ II
DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................................ II
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN
VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ
CÔNG LẬP ................................................................................................................4
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp
y tế công lập ..............................................................................................................4
1.1.1 Những nghiên cứu về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu ............... 4
1.1.2 Những nghiên cứu về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công
lập ................................................................................................................................................... 5
1.2 Cơ sở lý luận về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ..............6
1.2.1 Các khái niệm ................................................................................................................. 6
1.2.2 Nội dung quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ................ 13
1.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế
công lập ....................................................................................................................................... 23
1.2.4 Các tiêu chí đánh giá công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế
công lập ....................................................................................................................................... 26
1.3 Kinh nghiệm quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ...........29
1.3.1 Kinh nghiệm quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa Hà Đông .................29
1.3.2 Kinh nghiệm quản lý tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai ..............................30
1.3.3 Một số bài học rút ra cho Bệnh viện Đa khoa Đống Đa .................................. 32
Chƣơng 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................33
2.1 Các phương pháp thu thập tài liệu, số liệu .....................................................33
2.2 Phương pháp xử lý tài liệu, số liệu .................................................................33
2.2.1 Phương pháp thống kê ............................................................................................... 33
2.2.2 Phương pháp so sánh ................................................................................................. 34
2.2.3 Phương pháp phân tích ............................................................................................. 34
2.2.4 Phương pháp tổng hợp .............................................................................................. 35
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH
VIỆN ĐA KHOA ĐỐNG ĐA, HÀ NỘI ................................................................36
3.1 Tổng quan về Bệnh viện Đa khoa Đống Đa ...................................................36
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển Bệnh viện Đa khoa Đống Đa ................. 36
3.1.2 Chức năng, nhiệm vụ của Bệnh viện Đa khoa Đống Đa .................................. 37
3.1.3 Cơ cấu tổ chức của Bệnh viện Đa khoa Đống Đa ............................................. 39
3.2 Phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Đống
Đa ............................................................................................................................42
3.2.1 Tổ chức bộ máy quản lý tài chính ........................................................................... 42
3.2.2 Lập kế hoạch tài chính ............................................................................................... 43
3.2.3 Triển khai kế hoạch .................................................................................................... 52
3.2.4 Kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý tài chính .................................................. 69
3.3 Đánh giá công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Đống Đa giai
đoạn 2012 – 2017 ....................................................................................................71
3.3.1 Những kết quả đạt được ............................................................................................ 71
3.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân .............................................................................. 74
Chƣơng 4 ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỐNG ĐA ..................78
4.1 Định hướng phát triển Bệnh viện đa khoa Đống Đa ......................................78
4.1.1 Định hướng phát triển chung của ngành y tế ...................................................... 78
4.1.2 Định hướng phát triển Bệnh viện đa khoa Đống Đa ......................................... 82
4.2 Định hướng hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa
Đống Đa ..................................................................................................................83
4.3 Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa
Đống Đa ...................................................................................................................................... 84
4.3.1 Giải pháp về tổ chức bộ máy quản lý tài chính .................................................. 84
4.3.2 Giải pháp hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính ..................................... 85
4.3.3 Giải pháp hoàn thiện công tác triển khai thực hiện kế hoạch tài chính ...... 86
4.3.4 Giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra công tác quản lý tài chính... 91
KẾT LUẬN ..............................................................................................................92
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................93
STT
Bảng
1
Bảng 3.1
2
Bảng 3.2
3
Bảng 3.3
4
Bảng 3.4
5
Bảng 3.5
6
Bảng 3.6
DANH MỤC BẢNG
Nội dung
Tổng hợp Dự toán các nguồn thu của bệnh
viện giai đoạn 2013 - 2017
Tổng hợp dự toán các nguồn chi của bệnh
viện giai đoạn 2013 - 2017
Tổng hợp các khoản thu của bệnh viện giai
đoạn 2013 - 2017
Thu sự nghiệp và thu khác của bệnh viện
giai đoạn 2013 - 2017
Tổng hợp các khoản chi của bệnh viện giai
đoạn 2013 - 2017
Số tiền trích lập các quỹ tại Bệnh viện Đa
khoa Đống Đa giai đoạn 2013 - 2017
i
Trang
47
51
54
57
64
69
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
STT
Bảng
1
Biểu đồ 3.1
2
Biểu đồ 3.2
3
Biểu đồ 3.3
4
5
Biểu đồ 3.4
Biểu đồ 3.5
Nội dung
Trang
So sánh nguồn Ngân sách Nhà nước giai đoạn 2013 55
2017
So sánh nguồn thu viện phí giai đoạn 2013 - 2017
58
So sánh nguồn thu Bảo hiểm y tế giai đoạn 2013 58
2017
So sánh nguồn thu khác giai đoạn 2013 - 2017
52
So sánh dự toán chi và thực chi giai đoạn 2013 - 2017
65
DANH MỤC SƠ ĐỒ
STT
Sơ đồ
Nội dung
Trang
1
Sơ đồ 3.1
Bộ máy quản lý tài chính của Bệnh viện đa
khoa Đống Đa
42
ii
3
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hòa nhập với xu hướng chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa và chủ trương xã hội hóa dịch vụ công, các đơn vị sự nghiệp
ở Việt Nam không còn đơn thuần thực hiện chỉ tiêu kế hoạch Nhà nước giao
mà còn tự tổ chức cung ứng dịch vụ cho xã hội. Ngành y tế cũng không nằm
ngoài xu hướng đó. Cùng với sự phát triển của các đơn vị sự nghiệp y tế, nhu
cầu về tài chính cho hoạt động của đơn vị ngày một gia tăng, trong khi nguồn
Ngân sách nhà nước cấp đang hạn hẹp dần. Hiện nay, trước tình hình mới, các
thành phần kinh tế, dịch vụ được vận hành theo cơ chế thị trường dưới sự điều
tiết vĩ mô của nhà nước nhưng với y tế thì không thể thực hiện theo cơ chế đó
mặc dù các yếu tố cấu thành và cung cấp hoạt động cho y tế trong đó có cả
nhân lực cũng đang chịu sự chi phối hoạt động theo cơ chế thị trường. Đó là
bài toán khó, là thách thức đối với các nhà lãnh đạo và hoạch định chính sách
y tế. Thực tế trên đòi hỏi quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế vừa
phải đảm bảo mục tiêu tài chính, vừa đảm bảo tính hiệu quả, công bằng trong
chăm sóc sức khỏe nhân dân. Quản lý tài chính bệnh viện là một loại hình
quản lý kinh tế mang tính chất đặc thù. Quản lý tài chính tại các đơn vị sự
nghiệp y tế trở thành chìa khóa quyết định sự thành công hay thất bại trong
việc quản lý bệnh viện, quyết định sự tụt hậu cũng như phát triển của bệnh
viện.
Bệnh viện Đa khoa Đống Đa, Hà Nội là bệnh viện công lập trực thuộc
Sỏ y tế Hà Nội, được thành lập từ sau ngày giải phóng thủ đô năm 1954. Sau
nhiều năm hoạt động, bệnh viện đã đạt được nhiều thành tích đáng kể, đóng
góp vào sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc sức khỏe toàn dân, đặc biệt là của 02
quận Đống Đa và Thanh Xuân. Trước sự hạn hẹp của nguồn thu NSNN
1
cùng với sự phát triển không ngừng của Bệnh viện, nhu cầu tài chính đang
ngày một gia tăng. Do vậy, Bệnh viện cần có giải pháp hữu hiệu hoàn thiện
quản lý tài chính để đáp ứng nhiệm vụ và mục tiêu đặt ra trong những năm
tới. Bên cạnh đó, cũng như nhiều bệnh viện công lập khác, Bệnh viện Đa
khoa Đống Đa đang tiến tới tự chủ tài chính hoàn toàn trong thời gian tới.
Việc tự chủ tài chính này một mặt tạo động lực để bệnh viện nâng cao chất
lượng khám bệnh, chữa bệnh, tăng tính cạnh tranh. Bên cạnh đó, bệnh viện
cũng sẽ gặp nhiều khó khăn khi không còn nguồn thu từ Ngân sách Nhà nước
và phải tìm kiếm các nguồn tài chính từ bên ngoài để phục vụ chi cho hoạt
động của bệnh viện.
Trước bối cảnh đó, việc nghiên cứu để hoàn thiện công tác quản lý tài
chính trong điều kiện tiến tới tự chủ tài chính tại các bệnh viện công lập nói
chung và Bệnh viện Đa khoa Đống Đa nói riêng là hết sức cần thiết, nhằm đáp
ứng được các mục tiêu và nhiệm vụ đặt ra. Vì vậy, tôi đã chọn đề tài nghiên cứu
“Quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Đống Đa, Hà Nội” làm đề tài luận
văn, với mong muốn hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại bệnh viện cho phù
hợp với yêu cầu đổi mới, phát triển của bệnh viện, góp phần vào sự phát triển
của hệ thống chăm sóc sức khỏe nhân dân của đất nước.
2. Câu hỏi nghiên cứu
- Công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa Đống Đa gặp những
thuận lợi và khó khăn gì?
- Lãnh đạo bệnh viện đa khoa Đống Đa cần phải làm gì để hoàn thiện
công tác quản lý tài chính của bệnh viện trong giai đoạn tới?
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là hoàn thiện công tác quản lý tài chính
tại Bệnh viện Đa khoa Đống Đa từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển của
Bệnh viện trong thời gian tới.
2
Để đạt được mục tiêu đó, luận văn phải giải quyết các nhiệm vụ sau:
- Hệ thống hóa khung lý thuyết về quản lý tài chính tại các bệnh viện
công lập.
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện đa
khoa Đống Đa. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác
quản lý tài chính tại bệnh viện trong thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý tài chính tại các
bệnh viện công lập
4.2 Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Luận văn nghiên cứu công tác quản lý tài chính tại
Bệnh viện Đa khoa Đống Đa.
- Về thời gian: từ năm 2013 đến năm 2017.
- Về nội dung: Luận văn nghiên cứu công tác xây dựng bộ máy quản lý
tài chính, lập kế hoạch tài chính, triển khai thực hiện kế hoạch và kiểm tra
giám sát các hoạt động quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa Đống Đa,
nhằm hướng tới hoàn thiện công tác quản lý tài chính của bệnh viện .
5. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4
chương:
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn
về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
Chương 2. Phương pháp nghiên cứu
Chương 3. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa
Đống Đa, Thành phố Hà Nội
Chương 4. Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài
chính tại Bệnh viện Đa khoa Đống Đa, Thành phố Hà Nội.
3
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU,
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI
ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý tài chính tại các đơn vị sự
nghiệp y tế công lập
1.1.1 Những nghiên cứu về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu
Nghiên cứu về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu có thể
kể đến các công trình sau:
- Luận văn Thạc sĩ “Quản lý tài chính tại các Trường Đại học công lập tự
chủ tài chính trên địa bàn Thành phố Hà Nội trực thuộc Bộ giáo dục và đào tạo”
của Nguyễn Thị Giang Hương, năm 2015, Trường Đại học Kinh tế - Đại học
Quốc Gia. Đề tài này nêu lên được những vấn đề chung về quản lý tài chính tại
các trường đại học công lập, thực trạng về quản lý tài chính tại các trường đại
học công lập trên địa bàn Thành phố, và các giải pháp hoàn thiện quản lý tài
chính cho các Trường đại hoc công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
- Luận văn Thạc sĩ: “ Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính ở đài truyền
hình Việt Nam” của Đặng Thị Hồng Vân, năm 2015, Trường Đại học Kinh tế
- Đại học Quốc Gia. Đề tài này nêu lên được lý thuyết về cơ chế tự chủ tài
chính ở các đơn vị sự nghiệp có thu, thực trạng cơ chế tự chủ tài chính ở Đài
truyền hình Việt Nam
- Luận văn Thạc sĩ: “Quản lý tài chính ở Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia – Sự thật” của Lưu Thị Bình, năm 2014, Trường Đại học Kinh tế - Đại
học Quốc Gia. Đề tài này nêu lên cơ sở lý thuyết về quản lý tài chính tại đơn
vị sự nghiệp công và thực trạng quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Chính trị
Quốc gia – Sự thật.
4
1.1.2 Những nghiên cứu về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế
công lập
Về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, có thể kể
đến các công trình sau:
- Luận văn Thạc sĩ “Nghiên cứu giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài
chính trong đơn vị sự nghiệp có thu ngành y tế Bắc Ninh” của Nguyễn Văn
Lượng, năm 2012, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh (Đại học
Thái Nguyên). Đề tài này nêu lên được lý thuyết về cơ chế tự chủ tài chính
của các đơn vị sự nghiệp có thu, thực trạng về cơ chế tự chủ tài chính của các
đơn vị sự nghiệp có thu ngành y tế tỉnh Bắc Ninh, và một số giải pháp hoàn
thiện cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp có thu của ngành y tế
tỉnh Bắc Ninh đến năm 2015. Tuy nhiên, do đề tài lấy số liệu tổng hợp của
các đon vị sự nghiệp có thu ngành y tế tỉnh Bắc Ninh nên các giải pháp đưa ra
nhằm hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính mang tính chất chung chung, khi áp
dụng cho từng đơn vị sự nghiệp y tế có thu khác phải tìm hiểu và chọn lọc lại
để thực hiện.
- Luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện
Bạch Mai” của Nguyễn Thị Thanh Huệ, năm 2015, Trường Đại học Kinh tế Đại học Quốc Gia Hà Nội. Đề tài nêu lên được lý thuyết về cơ chế tự chủ tài
chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, đồng thời đưa ra được một số
giải pháp để hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện Bạch Mai. Tuy
nhiên, các giải pháp đưa ra có khuynh hướng thiên về những yếu tố vĩ mô với
sự tác động chủ yếu của Nhà nước mà chưa làm rõ được năng lực tự chủ tài
chính từ những yếu tố bên trong của bệnh viện.
- Luận văn Thạc sĩ “Một số biện pháp hoàn thiện công tác quản lý tài
chính tại Bệnh viện Phụ sản Hải Dương” của Trương Tuấn Minh, năm 2015,
Trường Đại học hàng Hải Việt Nam. Luận văn đã nêu lên được cơ sở lý luận
về công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp tự chủ có thu, thực trạng
5
công tác quản lý tài chính theo cơ chế đơn vị sự nghiệp tự chủ có thu tại bệnh
viện Phụ sản Hải Dương, một số biện pháp hoàn thiện công tác quản lý tài
chính theo cơ chế đơn vị sự nghiệp tự chủ có thu tại bệnh viện Phụ sản Hải
Dương.
- Luận văn Thạc sĩ: “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ
chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa Trung ương Thái Nguyên” của
Lê Thanh Huệ, năm 2015, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh
– Đại học Thái Nguyên. Luận văn đã nêu lên được cơ sở lý luận về công
tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế có thu, thực trạng công tác
quản lý tài chính theo cơ chế đơn vị sự nghiệp y tế có thu tại bệnh viện Đa
khoa Trung ương Thái Nguyên và một số biện pháp hoàn thiện công tác
quản lý tài chính theo cơ chế đơn vị sự nghiệp tự chủ có thu tại bệnh viện
Đa khoa Trung ương Thái Nguyên.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đây đã đưa ra được những
vấn đề lý thuyết và thực tiễn về quản lý tài chính tại một số bệnh viện công
lập. Và cho đến nay, chưa có công trình nào nghiên cứu về công tác quản lý
tài chính tại Bệnh viện đa khoa Đống Đa, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay,
khi Bệnh viện đang hướng tới việc tự chủ tài chính hoàn toàn theo quy định
của Sở y tế Hà Nội.
1.2 Cơ sở lý luận về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập
1.2.1 Các khái niệm
1.2.1.1 Đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Theo Điều 9 luật viên chức số: 58/2010/QH12 ngày 15 tháng 11 năm
2017: Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của
Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định
của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý
nhà nước.
6
Đơn vị sự nghiệp công lập gồm:
- Đơn vị sự nghiệp công lập được giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực
hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự.
- Đơn vị sự nghiệp công lập chưa được giao quyền tự chủ hoàn toàn về
thực hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự.
Phân loại Đơn vị sự nghiệp công lập: Theo điều 9 của Nghị định số
43/2006/NĐ-CP thì căn cứ vào nguồn thu sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp được
phân loại để thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính như sau:
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động
thường xuyên.
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt
động thường xuyên, phần còn lại được ngân sách Nhà nước cấp.
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị sự nghiệp không có
nguồn thu, kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do
ngân sách Nhà nước bảo đảm toàn bộ kinh phí hoạt động.
Việc phân loại đơn vị sự nghiệp theo quy định trên được ổn định trong
thời gian 3 năm. Sau thời hạn 3 năm sẽ xem xét phân loại lại cho phù hợp.
Theo khoản 1 Điều 2 nghị đinh số Số: 85/2012/NĐ-CP ngày 15 tháng
10 năm 2012: “Đơn vị sự nghiệp y tế công lập” là tổ chức do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền thành lập và quản lý theo quy định của pháp luật, có tư
cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định
của pháp luật về kế toán để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc
phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn y tế như: Y tế dự
phòng; khám bệnh, chữa bệnh; điều dưỡng và phục hồi chức năng; giám định
y khoa, pháp y, pháp y tâm thần; y dược cổ truyền; kiểm nghiệm dược, mỹ
phẩm, trang thiết bị y tế; an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa gia
đình; sức khỏe sinh sản; truyền thông giáo dục sức khỏe. Bệnh viện công lập
7
là tổ chức thuộc đơn vị sự nghiệp y tế công lập, thực hiện nhiệm vụ cung cấp
các dịch vụ công trong lĩnh vực y tế theo quy định của nhà nước.
Phân loại đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Theo điều 3 của Nghị định 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012 thì Đơn
vị sự nghiệp y tế được đăng ký và phân loại theo các nhóm sau đây:
- Nhóm 1: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm được toàn bộ
kinh phí hoạt động thường xuyên và kinh phí đầu tư phát triển.
- Nhóm 2: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm được toàn bộ
kinh phí hoạt động thường xuyên.
- Nhóm 3: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần kinh
phí hoạt động thường xuyên.
- Nhóm 4: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn
thu, kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ được giao
do ngân sách Nhà nước bảo đảm toàn bộ.
Việc đăng ký, phân loại các đơn vị sự nghiệp y tế được ổn định trong
thời gian 03 năm, sau thời hạn 03 năm sẽ xem xét phân loại lại cho phù hợp.
Trường hợp đơn vị có biến động về nguồn thu hoặc nhiệm vụ chi làm thay
đổi cơ bản mức tự bảo đảm kinh phí hoạt động thường xuyên thì được xem
xét điều chỉnh việc phân loại trước thời hạn.
Mức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên được xác định theo
công thức:
Mức tự bảo đảm chi phí hoạt động
Tổng số nguồn thu sự nghiệp
x 100%
thường xuyên của đơn vị (%)
Tổng số chi hoạt động thường xuyên
Vai trò của đơn vị sự nghiệp y tế công lập trong nền kinh tế thị
trường
Trong nền kinh tế thị trường vai trò của các đơn vị sự nghiệp y tế công
lập được thể hiện trên một số điểm sau:
8
- Đơn vị sự nghiệp y tế công lập đảm nhận nhiệm vụ chính trong việc
cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng, góp
phần tích cực vào việc bảo tồn và chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho
các hoạt động kinh tế xã hội.
- Góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội và đảm bảo công
bằng xã hội.
Thông qua việc thực hiện các chương trình mục tiêu trong lĩnh vực y
tế như ưu tiên khám chữa bệnh miễn phí cho người nghèo, các đối tượng
chính sách xã hội…các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đã hỗ trợ tích cực cho
việc thực hiện các chính sách nêu trên.
- Giúp Nhà nước định hướng được sự phát triển của hệ thống các đơn vị
sự nghiệp y tế. Thông qua hoạt động của mình, các đơn vị sự nghiệp y tế công
lập thực hiện sự hỗ trợ và định hướng cho các hoạt động của các đơn vị sự
nghiệp y tế tư nhân, tạo điều kiện cho các cơ sở y tế tư nhân đóng góp tích cực
vào sự nghiệp khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho người dân.
- Huy động một phần nguồn lực cho NSNN: Qua việc cung cấp các
dịch vụ công, dịch vụ sản xuất kinh doanh, các đơn vị sự nghiệp y tế công
lập sẽ tự đảm bảo chi phí hoạt động, giảm gánh nặng chi tiêu ngân sách và
hướng đến đóng góp tăng thu cho NSNN.
1.2.1.2 Quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý
nhằm đạt đến mục tiêu của tổ chức trong điều kiện biến động của môi trường
(Nguyễn Hồng Sơn và Phan Huy Đường, 2013).
Tài chính trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập là phản ánh các khoản
thu, chi bằng tiền của các quỹ tiền tệ trong đơn vị. Xét về hình thức, nó phản
ánh sự vận động và chuyển hóa các nguồn lực tài chính trong quá trình sử
dụng các quỹ bằng tiền. Xét về bản chất, nó là những mối quan hệ tài chính
9
biểu hiện dưới hình thức giá trị phát sinh trong quá trình hình thành và sử
dụng các quỹ bằng tiền nhằm phục vụ cho sự nghiệp khám bệnh, chữa bệnh
cho nhân dân.
Đối với đơn vị sự nghiệp y tế công lập, các quan hệ tài chính rất đa
dạng, xuất phát từ các nguồn thu và chi như sau:
- Quan hệ tài chính giữa đơn vị sự nghiệp y tế công lập với Ngân sách
Nhà nước:
Hàng năm, Ngân sách Nhà nước cấp kinh phí cho đơn vị sự nghiệp y
tế công lập để chi cho các hạng mục như: Chi thường xuyên, chi sự nghiệp
khoa học công nghệ, chi chương trình mục tiêu quốc gia về khám bệnh, chữa
bệnh, chi đầu tư phát triền, chi nhiệm vụ đột xuất do Nhà nước giao cho các
đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Các đơn vị sự nghiệp y tế công lập phải thực
hiện các nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước theo quy định.
- Quan hệ tài chính giữa đơn vị sự nghiệp y tế công lập với xã hội:
Quan hệ tài chính giữa đơn vị sự nghiệp y tế công lập với xã hội, mà
cụ thể là người bệnh được thể hiện thông qua các khoản thu sau: viện phí, lệ
phí và một số loại phí khác để góp phần đảm bảo cho các hoạt động khám
bệnh, chữa bệnh. Bộ y tế quy định khung viện phí, cơ chế thu và sử dụng
viện phí đối với các loại hình bệnh viện. Tuy nhiên, các đối tượng chính
sách và người nghèo được miễn giảm theo quy định của Nhà nước.
- Quan hệ tài chính trong nội bộ đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Gồm các quan hệ tài chính giữa các phòng, khoa, đơn nguyên và giữa
các cán bộ viên chức trong bệnh viện thông qua các quan hệ tạm ứng, thanh
toán, phân phối thu nhập như: thù lao khám bệnh, chữa bệnh, nghiên cứu
khoa học, sáng kiến cải tiến, tiền lương, trực, các khoản phụ cấp, thu nhập
tăng thêm...
- Quan hệ tài chính giữa đơn vị sự nghiệp y tế công lập với nước ngoài:
10
Gồm các quan hệ tài chính với các bệnh viện, các tổ chức nước ngoài
về các hoạt động như: liên kết khám bệnh, chữa bệnh; tài trợ khám bệnh,
chữa bệnh, nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế nhằm phát triển các
nguồn lực tài chính, tìm kiếm các nguồn viện trợ, tài trợ.
- Quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập thường
hướng vào quản lý thu chi các quỹ tài chính trong đơn vị, quản lý thu chi các
chương trình khám bệnh, chữa bệnh, quản lý thực hiện dự toán ngân sách
của bệnh viện.
Hiện nay, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đang áp dụng cơ chế tự
chủ tài chính một phần và tiến đến tự chủ hoàn toàn. Đây là cơ chế quản lý
tài chínhđược hình thành trên quan điểm đơn vị sử dụng tài chính được điều
hành một cách linh hoạt thay thế cho một cơ chế quản lý tài chính mà lâu nay
Nhà nước áp đặt đối với các đơn vị sự nghiệp. Tự chủ tài chính trước hết
được hiểu là sự đổi mới trong công tác quản lý tài chính, nhằm đạt được các
mục tiêu cụ thể sau:
- Nâng cao quyền tự chủ của đơn vị sự nghiệp, gắn quyền tự chủ với
trách nhiệm và nghĩa vụ của thủ trưởng đơn vị.
- Tăng cường công tác xã hội hóa trong hoạt động sự nghiệp, gắn
quyền tự chủ với trách nhiệm và nghĩa vụ của thủ trưởng đơn vị.
- Từng bước cải thiện đời sống của người lao động.
Quản lý tài chính là việc các chủ thể quản lý lựa chọn, đưa ra các
quyết định tài chính và tổ chực thực hiện các quyết định đó nhằm đạt được
mục tiêu hoạt động quản lý tài chính của đơn vị. Mục tiêu tài chính có thể
thay đổi theo từng thời kì hoặc theo từng mục tiêu chiến lược của đơn vị.
Mặc dù vậy, khác với quản lý doanh nghiệp với mục tiêu chủ yếu là tối đa
hóa lợi nhuận, mục tiêu quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập lại không
vì mục tiêu lợi nhuận, mục tiêu phục vụ cộng đồng là chủ yếu nên quản lý tài
11
chính tại các cơ sở y tế công lập là quản lý sử dụng có hiệu quả và đúng mục
đích các nguồn kinh phí do NSNN cấp và các nguồn thu theo quy định của
pháp luật để thực hiện các nhiệm vụ được giao.
*Nguyên tắc của quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Việc quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trước
hết phải phù hợp với những điều kiện cụ thể tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập
đó. Dù cơ quan đơn vị đó thuộc loại hình nào thì việc quản lý tài chính cũng
phải tuân thủ theo một số nguyên tắc quản ý tài chính như sau:
- Đảm bảo các khoản chi thường xuyên của cơ quan, đơn vị phải tuân
theo chế độ, định mức tiêu chuẩn của Nhà nước quy định hoặc theo chế độ,
định mức, tiêu chuẩn chi tiêu nội bộ đã được duyệt để cơ quan, đơn vị đó hoạt
động liên tục và hiệu quả.
- Trách nhiệm quản lý tài chính của các cơ quan, đơn vị thuộc về cơ
quan, đơn vị mà người đứng đầu chịu trách nhiệm ở đây chính là người lãnh
đạo của cơ quan, đơn vị.
- Trong quá trình quản lý tài chính tại các cơ quan, đơn vị cần phải tôn
trọng dự toán năm được duyệt. Trong trường hợp cần điều chỉnh dự toán cần
được cơ quan có thẩm quyền cho phép điều chỉnh để đảm bảo cho cơ quan,
đơn vị hoàn thành tốt những chức năng và nhiệm vụ của mình.
* Vai trò của quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập
Quản lý tài chính đóng vai trò quan trọng trong bất kì một tổ chức, bất
kể quy mô tổ chức đó thế nào, nó tồn tại và tuân theo quy luật khách quan,
và bị chi phối bởi các mục tiêu và phương hướng hoạt động của tổ chức đó.
Quản lý tài chính tốt sẽ giúp cho đơn vị sự nghiệp y tế công lập khai thác và
sử dụng hiệu quả các nguồn tài chính. Tiết kiệm được các khoản chi phí sẽ
làm tăng các khoản trích lập vào các quỹ phúc lợi tại đơn vị sự nghiệp, từ đó
làm tăng thu nhập cho người lao động. Đồng thời đơn vị sự nghiệp sẽ có
12
thêm kinh phí để đầu tư vào cơ sở hạ tầng, máy móc, trang thiết bị khám
bệnh, chữa bệnh để thu hút bệnh nhân.
1.2.2 Nội dung quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập
1.2.2.1 Tổ chức bộ máy quản lý tài chính
Con người là nhân tố trung tâm của bộ máy quản lý. Năng lực cán bộ là
yếu tố quyết định trong quản lý nói chung và trong quản lý kinh tế nói riêng.
Trình độ quản lý của lãnh đạo bệnh viện tác động rất lớn tới cơ chế
quản lý tài chính tại bênh viện. Giám đốc là người đứng đầu bộ máy quản lý,
có vai trò quan trọng trong công tác quản lý tài chính tại bệnh viện, quyết
định việc xây dựng kế hoạch thu chi, quy định mức tiền lương, thu nhập tăng
thêm, phúc lợi xã hội và trích lập các quỹ của bệnh viện.
Đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác tài chính kế toán cũng đòi hỏi
phải có năng lực và trình độ chuyên môn nghiệp vụ, có kinh nghiệm công tác
để đưa công tác quản lý tài chính kế toán của bệnh viện ngày càng hoàn thiện,
tuân thủ các chế độ quy định về tài chính kế toán của Nhà nước nhằm góp
phần vào hiệu quả hoạt động chung của bệnh viện
Nhìn chung, bộ máy trực tiếp quản lý tài chính trong các đơn vị sự
nghiệp y tế công lập bao gồm: Ban Giám đốc, Trưởng Phòng tài chính kế
toán, Phòng tài chính kế toán.
1.2.2.2 Lập kế hoạch tài chính
Lập kế hoạch tài chính là quá trình phân tích, đánh giá, tổng hợp, lập dự
toán nhằm xác lập các chỉ tiêu thu chi của đơn vị sự nghiệp y tế công lập dự
kiến có thể đạt được trong năm kế hoạch, đồng thời xác lập các biện pháp chủ
yếu về kinh tế - tài chính để đảm bảo thực hiện tốt các chỉ tiêu đã đề ra.
Trong quy trình quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập,
lập kế hoạch tài chính là khâu mở đầu trong quá trình quản lý tài chính, có ý
nghĩa quan trọng đối với hoạt động quản lý tài chính của đơn vị, cụ thể là:
13
Thứ nhất, thông qua việc lập kế hoạch tài chính để đánh giá khả năng
và nhu cầu về tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
Thứ hai, theo nguyên tắc quản lý tài chính, chi phải dựa trên các nguồn
thu trong khi các hoạt động thu và chi trong các cơ quan Nhà nước không
phải là đồng nhất với nhau về mặt thời gian, có những lúc có nhu cầu chi
nhưng chưa có nguồn thu và ngược lại. Do đó, cần có kế hoạch thu và chi để
các nhà quản lý có thể chủ động điều hành đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
Thứ ba, kế hoạch tài chính là căn cứ để đơn vị triển khai thực hiện. Do
đó lập kế hoạch tài chính có vai trò quan trọng đối với hoạt động của một đơn
vị sự nghiệp y tế công lập, là cơ sở dẫn dắt quá trình thực hiện dự toán của
đơn vị sau này.
Lập kế hoạch tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập gồm 2 phần:
* Lập dự toán thu:
Hàng năm, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập phải lập dự toán các
nguồn thu của đơn vị bao gồm Nguồn thu từ Ngân sách Nhà nước trên cơ sở
phân bổ và giao dự toán ngân sách năm theo quy định của Thủ tướng Chính
phủ và nguồn thu từ hoạt động của đơn vị. Đối với các đơn vị có thêm nguồn
thu sự nghiệp thì ngoài việc lập dự toán thu trên cơ sở phân bổ và giao dự
toán ngân sách năm theo quy định của Thủ tướng Chính phủ, các đơn vị cần
phải lập dự toán đối với các nguồn thu ngoài ngân sách.
* Lập dự toán chi:
Dự toán chi của đơn vị sự nghiệp y tế bao gồm chi thường xuyên và chi
không thường xuyên.
Nguồn kinh phí Ngân sách Nhà nước cấp được dùng để chi thường
xuyên thực hiện chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện, thực hiện nghĩa vụ khám
bệnh, chữa bệnh được giao, cách hoạt động phục vụ thu phí, lệ phí, thực hiện
công tác chống dịch, mua sắm và sửa chữa trang thiết bị, tài sản cố định phục
14
vụ hoạt động sự nghiệp. Kinh phí Nhà nước cấp thực hiện qua Kho bạc Nhà
nước. Bệnh viện thực hiện chi và kế toán, thanh quyết toán theo các mục lục
ngân sách Nhà nước tương ứng với từng nội dung chi.
Nhóm 1: nhóm thanh toán cho cá nhân gồm các khoản chi sau:
- Tiền lương
- Tiền công (lương hợp đồng, công nhật)
- Phụ cấp lương
- Các khoản đóng góp (Bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất
nghiêp, kinh phí công đoàn)
Theo quy định hiện nay, các bệnh viện công lập phải tiến đến tự chủ tài
chính hoàn toàn. Cơ chế tự chủ tài chính tạo ra quyền chủ động cho các đơn
vị sự nghiệp có thu được phép xây dựng kế hoạch và quỹ tiền lương và
phương án chi trả tiền lương theo kết quả hoạt động tài chính và kết quả lao
động. Đây là bước tiến quan trọng nhằm khắc phục quy định cứng nhắc của
hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp.
Như vậy, cơ chế tự chủ tài chính không những tạo ra động lực cho bệnh
viện tăng nguồn thu, giảm chi phí, nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn góp
phần tăng thu nhập cho người lao động.
Nhóm 2: Chi cho nghiệp vụ chuyên môn
- Chi tiền ăn cho bệnh nhân
- Chi phí nghiệp vụ chuyên môn
Đây là nhóm quan trọng chiếm tỷ lệ chi cao trên tổng số kinh phí chi
thường xuyên, vì vậy nhóm này đòi hỏi nhiều công sức để quản lý, gắn liền
với chất lượng dịch vụ và hướng đi của bệnh viện. Nhóm này có nhiều đặc
điểm cần nghiên cứu, vì trong thực tế kinh phí nhóm này càng cao thì tiền thu
lại cho bệnh viện càng ít do các nguyên nhân sau:
- Thuốc, vật tư tiêu hao, dịch truyền... không được tính lãi của bệnh
15
nhận mà còn thất thoát do nhiều nguyên nhân khác nhau (bệnh nhân miễn
giảm, trốn viện, thuốc hết hạn phải hủy...)
- Bảo hiểm y tế không chi trả đủ vì đã vượt trần, vượt quỹ hoặc do bác
sỹ chỉ định không đúng chuyên môn mà bảo hiểm kí kết hợp đồng khám
bệnh, chữa bệnh với bệnh viện
Chi nghiệp vụ chuyên môn: là khoản chi mang tính đặc thù của mỗi
ngành, mỗi lĩnh vực sự nghiệp nó ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng, hiệu quả
dịch vụ công mà ngành, lĩnh vực đó cung cấp cho xã hội.
Thực trạng chất lượng y tế còn chưa cao hiện nay được các nhà quản lý
y tế lý giải là do một trong những nguyên nhân sau: Mức độ hạn hẹp của các
khoản kinh phí dành cho nghiệp vụ chuyên môn ngành y tế; sự lạc hậu, thiếu
thốn trang thiết bị, cơ sở vật chất, thu nhập của cán bộ - viên chức – người lao
động còn thấp nên không khuyến khích họ chuyên tâm làm việc.
Đối với các cơ sở y tế, các điều kiện về nghiệp vụ chuyên môn còn là
khó khăn chung của ngành y tế. Mặc dù đã tập trung đầu tư cho công tác, cải
tiến khoa học nhưng chưa thể đáp ứng 100% nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh
của nhân dân. Nguyên nhân là do các định mức chi cho hoạt động này chưa
tương xứng với quy mô, sự phát triển chung của toàn xã hội.
Những khó khăn trên đây đã được tháo gỡ phần nào khi Bệnh viện được
giao cơ chế tự chủ tài chính. Trong đó, các khoản chi cho nghiệp vụ chuyên môn
là một trong các nội dung chi được tự chủ xây dựng định mức chi.
Nhóm 3: Nhóm chi khác:
- Chi các khoản phí, lệ phí
- Chi bảo hiểm tài sản và phương tiện
- Chi hỗ trợ khác
- Chi tiếp khách
- Chi phí dịch vụ công cộng
16
